Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(VI, 16)

[D]us ghecommen zijnde ter voorseyder stede van Aman, de welcke ooc zo eeneghe daer seiden plocht te heetene Camele,⁷⁹ zeere vander grootten wesende bin-

79 Onjuist, want niet Hamâ, maar het zuidelijker gelegen Homs heette ook wel Camela.

[p. 308]

nen mueren als de stede van Audenaerde in Vlaendren, daer de alder vriendelicste heydenen woonen ten kerstenen waert diemen yewers binnen alle dien lande vindt, de welke den voorseyden wonderlike groote chiere daden ende noodden thaerlieder huuse met hemlieden te bancketerene; zo es de zelve stede ooc eene de ghenouchelicste plaetse van situacien die in alle dien lande gheleghen es, staende an deen zijde ant hanghen ende afbreken van eender heffender steenrootsen, zo neder streckende toot up eene riviere, daer ghenaemt Sadacke, ende es tselve water dat loopt te Rastijn daer vooren af (302v) ghesproken es, maer te Aman eist vele meerder ende breeder mids den fonteynen ende beecxkins diere onderweghe in vallen; inde welke ghemaect zijn wel drie hondert draeyende wielen, keerende metten loop des waters, weerpende dwater zo wonderlicken hooghe in zekere colommen daer toe ghemaect hoogher ende hoogher naer proporcie van weercke, alle binnen hebbende twee buusen daer duere dwater up rijst ende neder daelt, dat ongheloovelic ware om zegghen, metten welcken tvolc van daer arouseren haerlieder bogaerden, prieelen ende lochtinghen die ant hanghen ende up de voorseyde steenrootsen ghestaen zijn, twelc zeer proper, constich ende nieuwe es omme ansien. In dese zelve riviere vanct men zeer goede visschen, beter dant yewers daer omtrent doet, ende es blont watere, vander groodtten dat de Leye es in Vlaendren. De voorseyde stede heeft rontomme goede vesten, ende daer gheen water en es, zijn diepe grachten inde steenrootsen ghehouden, de mueren redelic hooghe ende dicke, met vele grooter torren daer inne ghemetst deen bijden anderen, zo datmer met cleenen coste eene stede van oorloghen af maken zoude; binnen omtrent den middewaert staet een groot schoon casteel up eenen hooghen beerch, ghenouch vander manieren dat tcasteel te Hooms es, maer vele meerder, schoonder ende zwaerder van weercke, hebbende de veste wel een half booghscote diepe, al uut eender steenrootsen ghehouden; heeft ooc zekere uutganghen onder deerde, uut commende twee mijlen buuten der stad, maer nu ter tijt tselve casteel ende de stede gaen al te nieuten, dat zeer grote scade (303r) es. Daer woonen ooc vele Griecsche kerstenen ende kerstenen jacobiten die daer eene schoone keercke hebben ghefundeert inde eere van Sent Jan; omtrent der zelver stad wassen vele goeder wijngaerden, twee waerven tsjaers wijndruven draghende. Daer zijn ooc groote menichte van fruitboomen van allen sorten, ende van allen anderen delicieusen cruden, allerande granen, ende principalic zo vele couthoens dat wonder es omme zegghen, bijden welcken den stapel vanden couthoene daer leyt. Ooc zijnder de scoonste, grootste voorboughen diemen sien mach, vele beter ende meerder dan de stede, mids dat de rechte herbane van Damasco ende Alepo daer duer loopt. Item de inwoonende, als poorters ende cooplieden, hebben alte goede een maniere, zonderlinghe des donderdaeghs naer de noene, want dan gaen zij ghemeenlic met wijfs ende kinderen in haerlieder bogaerden, lochtinghen ende prieelen buuten der steden staende; zommeghe gaen spacieren up de riviere ende meerschaigen, andere up de heffene planure die leyt zomen rijdt naer Tripolij, daert ooc zeere schoon ende ghenouchelic es, alwaer alle de sepultueren vander stede staen, daer bancketerende, spelende ende groote ghenouchte makende, ende alsser bij avontueren eeneghe kerstenen huerlieder feeste commen besien, die nooden zij met hemlieden te bancketerene, hemlieden ghevende van haerlieder spijsen, confectien

[p. 309]

ende groote chiere doende. Men seit daer dat de stede van Aman ende de gheleghenthede daer omtrent voortijts plocht te zijne een conincrijc, daer af de leste coninc een (303v) Arabiaen was, ghenaemt Melquezerer, die begraven leyt buuten der stede inde voorbouchten over de zijde te Alepo waert in eene schoone moskea, ende in eene schoone zuverlicke tombe, ghemaect van witten marber steenen, maer nu ter tijt es de stede ende dlant daer omtrent onder de jurisdictie vanden souldaen.⁸⁰ Item naer dat de voorseyde dus in Aman commen waeren, hare saken soliciterende, worden eeneghe andere vanden sinne te reysene naer Anthiocen ende meer andere vermaerde plecken daer omtrent gheleghen, hem tsamen verbindende deen den anderen te verbeydene, ende bijder kennessen vanden voornoemden cooplieden zo creghen zij twee kerstenen van dier stede, cleedden hem naer de maniere der kerstenen van dien lande, ende reysden zo naer Anthiocen, dwelcke omtrent drie dachvaerden verscheeden es. Dus eerst vertreckende, zo rijdtmen lancx der rivieren neder eenen zeer ghenouchelicken wech toot eender schoonder plecken, wel behuust, vander groodtten dat Hulst es, ooc zeer steerc bemuert ghezijn hebbende, ligghende in eene ghenouchelicke landauwe, over alle zijden hebbende vele schoonder bogaerden ende lochtinghen, daer men vindt eene schoone langhe brugghe over de riviere gaende, welke riviere daer ghenaemt es Farfar, ende de stede Sesaria,⁸¹ maer en es Sesaria Philippi noch Pallestini niet. An deen zijde zo lancx henen staen hooghe beerghen ende steenroootsen, daer up dupperste staet een schoon steerc casteel, up twelke altijts een heere woont van tsouldaens weghe omme die (304r) maertssen te bewaerne ende bevryene voor de Arabianen, ligghende recht van situacien zo Anthiocen doet. Dus lijdende over de brugghe voorseit ende duer de voornoemde stede, zo rijdtmen eenen verren ende verdrietelicken wech, al meest beerch ende dal, toot men teenen casteele comt, ghenaemt Messeer,⁸² dat ooc leyt up eenen hooghen beerch, ter rechter hand des weeghs, welc casteel zeer nauwe ghewacht es, ooc voor de Arabianen. Item noch voort reysende, altijts beerch ende dal, eenen langhen tijt, zo comt men teender stede, ghenaemt Temie,⁸³ daer de voorseyde riviere ooc duer loopt, ende daermen den besten visch vanct van allen sorten diemen yewers in alle dien lande vanct, zonderlinghe zeere vele palijncx ende haelvisch, ende daer omtrent es zeere goede leeftocht, de zelve stede zeere vander groodtten zijnde dat Sesaria es, maer en heeft noch poorten noch mueren; daer woont zeer quaet volc, alle meest Turckemannen ende baudewijnen. Item noch bat voort rijdende, altijts zwaerder ende zwaerder wech, zo sietmen te velen plecken ter eender zijden ende ter andre diverssche casteelkins ende dorpen, zommeghe ghedestrueert ende eeneghe noch gheheel staende, toot datmen comt an eenen grooten beerch, daer ghenaemt Jebellackara.⁸⁴ Over dander zijde vanden welcken ter zeewaert, anden voete int hanghen vanden beerghe, zo staet de stede van Anthiocen, diemen niet ghesien en mach vander zijden zomen van Aman comt naer den wech die de voorseyde quamen, men (304v) esser bij na uppe. Ende up al desen wech zo en woonen gheene gaffaren, mids dat daer gheenen lijt van coopmanschepen noch van volcke en es, zoot up andere herbanen zij.

80 Wellicht is de Arabische geleerde Abu'l-Fidâ Ismâ'êl bedoeld, in 1310 door de Egyptische sultan aangesteld als gouverneur van Hamâ en in 1312 bedeeld met de titel al-Malik as-Salih (‘Melquezerer’). Hij is in 1331 in Hamâ begraven. Vanaf 1341 werd de stad weer bestuurd door luitenants van de sultan.

81 Saizar, het oude Larissa.

82 Tell-Ibn-M'asar.

83 Tell Ejine?

84 Bedoeld is het bergachtig gebied ten zuiden van Antakya (Antiochië) met als hoogste bergtop Gebel Akra.