Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(VIII, 28)

[T]en diversschen waerften dus over en weder wandelende, de stede besiende, waren gheleedt duer vele schoonder straten ende besaren, alle boven verdect om den reghen ende jeghen de hitte der zonnen, de welke men alle daghe drie of vierwaerf beghiedt omme de zelve hitte te blusschene, vele schoonder gyemmen ende costelicke edeficien voor bij lijdende, toot dat zij quamen teender schoonder straten, ghenouch de costelicste van huusinghen van alder steden, ende zo toot eender plaetsen, ghenaemt Rabat, over de rechte hand gheleghen, niet verre vanden voorseyden casteele Casabe. Welke plaetse schijnt versaemt zijnde van velen diversschen straetkins, hebbende poorten up hem zelven, daer in woonen eene maniere van kerstenen, van ouden tijden daer ghezijn hebbende, ooc ghenaemt kerstenen de Rabat,²¹⁷ die den voorseyden zeere vriendelic ontfinghen, hemlieden (404r) leedende in haerlieder keercke, ghewijdt inde eere van Sente Fransoys; daer inne staen acht schoone aultaren, up de welcke zij daghelicx messe doen. Ende hoe wel zijlieden der heydensche sprake spreken, ende ooc anders gheene en connen, nochtans doen zij haerlieder messen ende diensten in Latine, ende de leecke lieden dienen de messen ende andwoorden zomen hier ten lande doet, niet bij consten maer bij usancen. Dese voorseyde kerstenen zijn daer grootelicx ghepreviligiert, want in alle oorloghen of daert te velde te doene es, zijn zij altoos van ouden tijden bijden lichamen vanden coninghen gheweest, ende noch zijn up den dach van hedent omme hare groote ghetrauwichede. Zijnde onder de sauvegarde vanden coninc, niement en machse injurijeren, noch hand an hemlieden slaen. Zij en gheven gheen trybuut, maer zijn alomme vry van tolen. Zij houden al de manieren vanden heydenen, van wesene ende abituacien, maer up thooft draghen zij gherechteghe Brabantsche capproenkins, hebbende previlegen ende vrijheden clocken te moghen luden in haerlieder keercken, zo de broeders van Sente Macharis doen,²¹⁸ dat andere kerstenen niet doen en moghen; hebben daer ooc drie redelicke clocxkins ende vele cleender bellekins. Haerlieder vrauwen draghen hem zo de heydensche vrauwen, ende zijn zeere simpele ende zuverlic, de welcke de coninc ende andere heeren ende princen in allen feesten, bancketten ende brulochten doen halen ende voort trecken, (404v) want inde zelve vrauwen eene speciale eerbaerhede ende bevallichede es die inde vrauwen van dien lande niet en es, ende fijnalic zijn wel levende persoonen, daer in grooter weerdden ghehouden. Sij waren ooc gheleedt

217 Tunis had in de loop van de 14^e eeuw een noordelijke en een zuidelijke voorstd (Ar. rabad) gekregen. De ‘rabatins’, christelijke huurlingen van de vorst, worden door Van Ghistele gesitueerd in het westelijk deel van de noordelijke voorstad. Ook Adorno, cap. 25, bespreekt uitvoerig deze christenen in Tunis, maar van louter navolging lijkt geen sprake te zijn. ‘Le voyageur van Ghistele donne, pour 1485, d'utiles renseignements sur la vie des chrétiens à Tunis’ (Enc. de l'Islam, s.v. Tunis).

218 Zie Tvoyage III, 39.

[p. 405]

wat upwaert, niet zeer verde vander plecken van Rabat, toot eender schoonder heffender plaetsen daer eene costelicke gyemme - dats eene keercke - staet daer men alle jare pleecht te houden ende celebreerne de feeste van Sente Abraham daer vooren af gheseit es.²¹⁹ Up welcke plaetse men alle daghe te coope vindt alle manieren van cleenen juweelen, oude cleederen ende alderande nieuwicheden. Recht bij deser zelver plaetsen es eene poorte, ghenaemt Bycalips,²²⁰ buten der welcker men vercoopt alle de dieren diemen offert ende doodt ter feesten van Sente Abraham. Niet verre van daer leyt een groot watere, Sabga ghenaemt,²²¹ recht oft eene staende zee ware, groot int ommegaende wel acht van dien milen, tusschen welken watere ende eenen ghebeerchte, ghenaemt Syloch daer ooc vooren af gheroert es, inde valleye ten beerghe waert up hebben de heydenen haerlieder sepultueren, schijnende van verren alle huusen wesende; ende weder omme keerende, quamen recht ande voorboughen van diere zijden an een zeere schoon huus, boven maten costelic ghemaect met alleyen van witten marber steenen.²²² Ende es eene plaetse van devocien, eeuwelic vul lampten hanghende, daer een helich heyden (405r) plach te woonen, den welken zij over sant houden,²²³ ende om dat de plaetse daer zo helich heedt, zo hebben alle de coninghen van langhen jaren hier te vooren hare sepultueren daer ghecoren, ende als noch doen, van welken sepultueren men daer groote menichte siet, ende zijn manieren van tabernakelen, uutnemende costelic ghewrocht, met torren boven verheven oft huusen waren. Dus alle dese plaetsen ghesien hebbende, quamen wederomme int logijst. Ende omme voort te sprekene vander gheleghenthede der steden, zo salmen weten dat zoe zeere vaste bemuert es ende wel voorsien met grooten torren van goeder defensen, hebbende zes poorten, ende meer dan vier milen int ommegaende, wel also groot zijnde als Tauris in Perssen, ooc also wel ghevolct of bat, ende als de generale steerfte daer regneert daer vooren af gheseit es,²²⁴ zo sterver wel vier oft vijf hondert dusent meinsschen, ende die zes oft zeven daghen ghecesseert zijnde, en schijnt niet datter steerfte ghezijn heeft. Item in al de voorseyde stede en zijn noch wintmuelenen noch watermuelenen, maer zijn alle muelenen diemen met dieren omme draeyt. Men seit daer ghemeenlic, dat den noumbre vanden keercken, vanden molenen, vanden hovens ende vanden baden even groot es, ende esser wel van elcx twee hondert zestiene. Item dese zelve stede es zeere wel voorsien ende verchiert, alzo wel binnen den voorboughen als daer buuten, van schoonen, costelicken, plaisanten (405v) lochtinghen, hoven ende prieelen, zom bemuert zom onbemuert, vervult van allen boomen vruchten draghende, ende van allen legumenen ende saladrien diemen met herten ghedincken mach, zo datter luttel lieden van weerdden inde stede zijn, zij en hebben eenen lochtijnc met costelicken baden, daer zij haer solaes nemen, maeckende inder waerheyt hier up dese weerelt haer hemelrijcke.

219 Zie Tvoyage I, 4.

220 Bâb Khâlid, in het westen van de stad. Deze poort gaf vanuit het westen toegang tot de zuidelijke voorstad waar zich de beestenmarkt bevond.

221 Sebka el Sadjumi, ten zuidwesten van Tunis.

222 Bedoeld is de Djami' es-Situng in het zuidwesten van de stad, de moskee waarin de vorsten werden begraven.

223 Bedoeld is wellicht de mysticus Sidi Belhassen die in de eerste helft der 13^e eeuw de broederschap der Shâdhilîy stichtte (Enc. de l'Islam, s.v. Tunis).

224 Tvoyage III, 20.