Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Cursus zestiende- en zeventiende- eeuws Nederlands (1987)

Informatie terzijde

Titelpagina van Cursus zestiende- en zeventiende- eeuws Nederlands
Afbeelding van Cursus zestiende- en zeventiende- eeuws NederlandsToon afbeelding van titelpagina van Cursus zestiende- en zeventiende- eeuws Nederlands

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.76 MB)

XML (0.58 MB)

tekstbestand






Genre

sec - taalkunde


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Cursus zestiende- en zeventiende- eeuws Nederlands

(1987)–A. de Korne, T. Rinkel–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
Regelnummers proza verbergen

21 Opdracht

Constantijn Huygens (1596-1687) kocht na de dood van zijn geliefde Sterre (Susanna van Baerle) in 1637, een stuk grond aan de Vliet bij Voorburg. Hij liet hier een buitenhuis bouwen en een prachtige tuin aanleggen. Het was een verademing voor hem om zich af en toe van de drukte aan het Haagse hof te distantiëren door zich op dit ‘Hofwijck’ terug te trekken. In 1650-1651 wijdde hij aan het buitenverblijf een groot gedicht. Het werd in 1653 uitgegeven door zijn oudste zoon Constantijn van wiens hand ook de onderstaande opdracht is.

Hoeveel ‘Hofwijck’ voor de dichter betekende, blijkt uit het feit dat hij in zijn testament liet beschrijven dat het buitenverblijf het koste wat het

[pagina 165]
[p. 165]

kost bewaard moest blijven. De familie Huygens is in de achttiende eeuw uitgestorven; op de plaats van de tuin is nu het station Voorburg, maar het huis staat er nog: het is ingericht als Huygens-museum.

 

1Aen Vrouw Geertrvyd Huygens,

2Geseght Doublet,

 

3Vrouwe van St. Anneland, &c.

 

4Me Vrouw en Waerde Moeye;

 

5De VVijsen van eertijds hebben 't soo verstaen, ende het is 6 altoos vvaerachtigh ghebleven, dat Vrucht en Vreughd, Voordeel 7 en Vermaeck in een getvvernt den deughtelixten draed maken. 8 Daer op sagh ick dat mijn Vader gesien hadde, als hy sich gelusten 9 liet de lichamelicke lusten van sijn Hofvvijck soo te beschrijven, 10 datse de Ziel raeckten; makende van die VVandeling een' Handeling, 11 die naer hem sijn' Erven, oock naerden ondergangh vande plaetse, 12 te stade komen moght. Ende het soete voornemen alsoo uytgevoert 13 heeft my te dienstigen licht gedocht voor de Corenmate; daer onder 14 het geschapen vvas voor eerst te smooren, sonder de moeyte die ick 15 aengevvent hebbe, om het oock onse Eevve te moghen bekent maken. 16 Hoe het dese neus-vvijse VVereld sal op nemen, staet te sien. 17 By V.E. en meen ick geenen ondanck verdient te hebben. De Stichter 18 van Hofvvijck is haer te lief, om een stuxken VVercks van den 19 Dichter te vervverpen. Een stuxken Byvvercks noemde ick het beter: 20 devvijle vvy heel vvel vveten, en qualick gelooven konnen, dat 21 hy daeraen all gaende en staende niet meer en heeft besteedt, als 22 de brockelingen van vier der druckste maenden die hy beleeft heeft; 23 sonder dat yemand getvvijffelt hebbe, dat hy in 't gevvoel van 24 soo vele andere besigheden yet sulx onder de leden soude hebben. 25 Nu het Kind schielick ter vvereld is gekomen, ende my, den oudsten 26 vande Voor-kinderen, als het jonghste van 't tvveede Bedd, 27 vertrouvvt, vveet ick het niet beter te besteden als by V.E. beider 28 oudste Moeye; die ick vvenschte dat sich somvvijlen daer mede vvilde 29 verlusten tegens de svvaermoedigheden die haer overigh mogen zijn, 30 zedert sy de tvvee lieve derdendeelen van haere eigen Bedde-vruchten 31 uyt der tijd heeft sien halen; vvel goeds tijds, in ons gevoelen; 32 maer ontvvijffelijck te goeder tijd, devvijl het Gods tijd vvas. 33 Hem bidd ick V.E. in alle tijden ende naer alle tijden te segenen 34 met tijdelick ende eevvigh vvel-zijn, blijvende,

 

35Me Vrouwe en Waerde Moeye,

 

36V.E. ootmoedighe Neef en Dienaer

 

C. Hvygens.

[pagina 166]
[p. 166]

Opdracht

Vragen

2 Geseght: hoe vertaal je dit?
4 Moeye =
5 Wat wordt bedoeld met De VVijsen van eertijds?
Vertaal soo.
6/7 Vertaal Vrucht ... Vermaeck. Naar welke 17e eeuwse opvatting wordt hier verwezen?
7 Van welk werkwoord komt getvvernt? Vertaling:
deughtelixten: welk klankverschijnsel doet zich hier voor?
8 Benoem Daer op redekundig. Van welk syntactisch verschijnsel is hier sprake? Waarnaar verwijst Daer op?
Wie wordt bedoeld met mijn Vader?
hadde: welke wijs?
Vertaal Daer op ... hadde.
als =
8/9 sich gelusten liet: hoe vertaal je dit?
9 Wat wordt bedoeld met de lichamelicke lusten?
10 raeckten: welke wijs?
Begrens en benoem de participiumconstructie met makende.
11 naer =
Benoem sijn' Erven redekundig.
Waarop duidt de apostrof in sijn'?
Wat wordt bedoeld met -de plaetse?
12 te stade komen =
moght: welke wijs?
10/2 Geef in eigen woorden weer wat bedoeld wordt met makende ... moght.
12 soete =
Begrens en benoem de participiumconstructie met uytgevoert.
13 Los de enclisis op in dienstigen. Vertaling:
gedocht: van welk werkwoord?
Op welk spreekwoord zinspeelt Huygens jr. met te ... Corenmate? Wat wil hij daarmee zeggen?
daer onder: met wat voor verbinding met het voorafgaande hebben we hier te maken?
Bij welk gezegde fungeert daer onder als bijwoordelijke bepaling? Hier is dus opnieuw sprake van...
14 voor eerst =
15 hebbe: welke wijs?
Benoem onse Eevve redekundig.
14/5 Geef een vrije vertaling van sonder ... maken.
16 Wat wordt bedoeld met het?
neus-vvijse =
Wat is het subject bij sal?
17 Waarvoor staat de afkorting V.E.? Benoem V.E. taalkundig. Wie wordt daarmee bedoeld?

[pagina 167]
[p. 167]

17/8 Wie wordt bedoeld met De Stichter van Hofvvijck?
18 Waarnaar verwijst haer? Vertaling:
stuxken: welke functie heeft het suffix -ken?
VVercks: van welke genitivus is hier sprake?
18/9 den Dichter: opnieuw wordt gedoeld op...
19 Vertaal Byvvercks. Waarom spreekt Huygens jr. van Byvvercks?
noemde: welke wijs?
20 devvijle =
21 Geef een vrije vertaling van all gaende en staende.
22 Geef de binnenbouw van de brockelingen ... heeft.
Wat wordt bedoeld met de brockelingen?
23 Wat betekent getvvijffelt hier?
24 Beschrijf de opbouw van de woordgroep yet sulx.
25/7 Nu ... vertrouvvt: los de samentrekking op. Hoe is deze te beschouwen?
25 Nu ... gekomen: hiermee doelt de schrijver op...
schielick =
25/6 Benoem my ... Voor-kinderen redekundig.
den oudsten vande Voor-kinderen: Huygens jr. was de oudste zoon uit het huwelijk van Huygens sr. met Susanna van Baerle.
26 Voor-kinderen =
Wat wordt daarmee bedoeld?
't tvveede Bedd: de dichtkunst wordt beschouwd als het tweede huwelijk van Huygens sr.
Benoem als ... Bedd redekundig.
27 Vertaal besteden [...] by.
27/8 Beschrijf de binnenbouw van de woordgroep V.E. ... Moeye.
27 beider slaat op...
28 Waarbij fungeert die als zinsdeel? Van welk syntactisch verschijnsel is hier weer sprake?
28/9 sich [...] verlusten =
29 overigh [...] zijn =
30/1 zedert ... halen: twee van haar drie kinderen waren reeds gestorven.
Vertaal deze bijzin.
31 Wat voor genitivus is goeds tijds? Hoe luidt de vertaling van vvel goeds tijds?
32 te goeder tijd =
Gods: welke genitivus?
33 Wat voor grammaticale functie vervult Hem?
34 Begrens en benoem de participiumconstructie met blijvende.
36 Benoem V.E. taalkundig.
36/7 Als wat voor zinsdeel kan V.E. ... Huygens worden beschouwd?


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

  • over Vitaulium. Hofwyck. Hofstede vanden Heere van Zuylichem onder Voorburgh


auteurs

  • over Constantijn Huygens jr.