Spiegel historiael. Vijfde partie [alleen brontekst]

(1906)–Lodewijk van Velthem– rechtenstatus



[pagina 2,225]
Hier begint die vierde boec vander vifter pertien
Van Alebrecht van Oestrike .j. Nu es die tijt so verre comen, Dat niemen gene dinc wilt gomen Daer gerechticheit leit an. Waer niet .i. vercrigen can 5[regelnummer] Heerscapie, heerscap ende goet, Daer set nu elc an sinen moet, Ende niet en penst wat sal gescien, Opdat hi comen mach te dien. Merct nu an dit conincrike, 10[regelnummer] Daer menich om wonderlike Gevaren es, diere quam ane. Het es altoes van irst tanevane, Ende metten swaerde te houden mede. Als .i. waent hebben pays ende vrede, 15[regelnummer] So es hem nakende bi sijn toren, Ende heeft sijn conincrike verloren Eer hijs ye[m]ent weet .i. twint, tRike werd hem cume bekint
[pagina 2,226]
Derdeel, en come .i. ander saen 20[regelnummer] Ende wilt hem trike ondergaen. Oec sijn so wandelbaer die stede, Die ten rike horen mede, Datsi keren metten genen Die hem dbeste donct hebben altenen. 25[regelnummer] Dus heeft .i. trike na sine begerte Alse .i. ael bi den sterte. Al dese gelike die gesciede Coninc Alebrecht ende siere maysniede, Die nu te coninge werd gecoren 30[regelnummer] Int jaer ons heren, als wijt horen, XIJ^c ende acht ende negentech. Vroem was hi ende crachtech, Maer niet lange duerde hem dat Dat hi met payse stille sat, 35[regelnummer] Want sine grote machtechede Werd hem saen benomen mede, Alse gi selt horen wel hierna. [t']Aken quam hi, alsict versta, Met machte, ende belach die stede, 40[regelnummer] Gelijc dat constume es ende sede, Tot dat sine wilden laten in. Hovesch was hi in sijn begin
[pagina 2,227]
Jegen sine liede, ende goet. Met geven sachti hem den moet, 45[regelnummer] Want hi meldelike int irste gaf, Dies hi namaels stont al af; Want sijn sin verkeerden saen In vrecheiden, hebbic verstaen. Siere suster kinder, .ii. siere neven, 50[regelnummer] Doen die moeder doet was bleven, Nam hi die kinder ende al haer goet, Ende daer met sinen willen oec doet, So dats die kinder om geen verdriet Van hem en mochten gebruken niet. 55[regelnummer] Om dusdane dinc werd hi gehat, Waer hi quam, in elker stat. Hierna seldi oec horen wel Wat hem hieraf sint gevel. Dus voer hi weder in Oestrike, 60[regelnummer] Ende waende daer verweendelike Hebben gelegen alse .i. groet here, Sonder striden vorwaerd mere; Want hi pensde dat niemen ware Die hem soude dorren openbare 65[regelnummer] Soeken met stride nu ter tijt. Maer ic wil dat gi des seker sijt, Dats dat rike niet mach ontberen En moet altenen strijt anteren.
[pagina 2,228]
Dat kint vochte eer jegen den vader 70[regelnummer] Eer si strijts ontbeerden algader. Dat seldi hierna wel verstaen, Daer die neve den oem sal slaen, Ende nemen dlijf in siere woet Eer hi gecrigen mach sijn goet. 75[regelnummer] Maer die dinge gescieden daerbinnen, Moetic teersten die doen bekinnen.
Hoe die coninc Edeward van Ingelant in Vlaendren quam .ii. In desen tiden, dat es becant, Quam Edeward in Vlaenderlant, Die in Ingelant coninc was. 80[regelnummer] Galoyse brachti, alsict las, Een groet deel, ende Ingelsce mede Tote Gint quamen in die stede, Daer die grave van Vlaendren lach Met menigen ridder optien dach. 85[regelnummer] Die hertoge van Brabant lach oec daer Met vele volx, wet overwaer, Ute sinen lande, ende oec mere Vander Mase, oec menich here,
[pagina 2,229]
Ende oec vord vanden Rinc 90[regelnummer] Warensi daer comen in scine. Wonderlike vore sach men daer Onder die Ga(y)loyse overwaer: Al barsser been liep daer tgene, Ende met enen roden rocke gemene. 95[regelnummer] In midden den winter was oec dit, Ic weet wel dat niet sere verhit. Dat volc dat aldus daer ginc, Dat gelt, dat van den coninc ontfinc, Dat verteret al wel na 100[regelnummer] In botermelke, alsict versta. Dat at ende dranc, waer dat vant. Van wapen en werdic nie becant Dat dit volx(e)ken anedroech. Nochtan merctick er om vele ende genoech, 105[regelnummer] Ende wandelde onder hem oec daer Om van hem te weten waer. Maer dat si hem wapinen souden Oft si op yement striden wouden: Bogen, gescutte ende swaerd, 110[regelnummer] Dit was aldaer haer ruwaerd,
[pagina 2,230]
Ende gavelote ende linen laken, Dit waren aldaer hare saken, Die si hadden te hare were. Van drinken warense gulsech sere. 115[regelnummer] Si lagen oec sonderlinge daer In Sente-Petersdorp vorwaer. Qualike droegense overeen Metten Vlamingen, alst wel sceen, Want haer sout was hem te clene, 120[regelnummer] Ende angreep somwile om tgene Dinge, die hem niene waren. Die wile dat dit was, so was twaren In Vrancrike, ende nam goem Mijn her Godevard, thertogen oem, 125[regelnummer] Des coninc Philips van Vrancricke. Ander heren oec dies gelike Lagen daer, ende hadden raet Hoemen dit orloge best angaet. Haer raet droech aldus ineen, 130[regelnummer] Sodat hem dbeste wesen sceen, Dat sise laten liegen alsoe Tot hoge opden somer toe: Dan selensi verteert wesen, Ende selen sceden aldus mettesen.
[pagina 2,231]
135[regelnummer] Ende wi selen altenen oec gebaren, Alse oft wi ute souden varen, Ende maken geruchte ende gescal: Dit salse houden te gader al. Aldus gevielt oec min no mere. 140[regelnummer] Si bleven te Gint met haren here, Licgende alden winter daer, Ende verteerden hem so naer Dats den here daer verdroet. Dit dede dinnen haer conroet.
Van ere selsirre hagedochte, diemen te Rome vant .iii. 145[regelnummer] In desen tiden vant men .i. wonder Te Romen, van selsenheide besonder, Bi ere groter steenroken, Die van ouden tiden was te broken. Ende dicke seide men wonder van desen, 150[regelnummer] Dat daer voren hadde gewesen Binnen der roken, eer mense brac. Doe men hieraf te Romen sprac, Waren daer liede van vremder landen Die hieraf gerne die waerheit canden, 155[regelnummer] Ende worden eenradich in haer gedochte: Hoe [s]i dit bevinden mochte[n]?
[pagina 2,232]
Ende daer hem dit gewijst was, Lach menig been, sijt seker das, Van parden ende van andren dieren, 160[regelnummer] Want het was der stat manieren Dat sise daer villen daden. Nu worden dus diegene beraden, Dat si pijnres huerden in die stat, Die dese bene droegen van dat, 165[regelnummer] Ende makeden suver die steenroken Al omme ende omme, binnen haren beloken. Doent geruemt was van den quaden, Daden si graven daer met spaden, Ende met b[re]k[i]se[r] stene opbreken. 170[regelnummer] Niet lange en hebbense dus gesteken, Sinen quamen op een groet gat. Doen deden si vaste ontecken dat, So dat si quamen toten gronde. Daer vonden si ter selver stonde 175[regelnummer] Een scone p[a]lais, in haer gedochte, Daer men wonder af tellen mochte. Hierin ginc doe menich man, Dese hagedochte te sien an, Die wonderlijc gemaect was. 180[regelnummer] Een pilaer stont in midden das, Fijn marberijn herde goet, Daer tpalais ende hagedocht op stoet.
[pagina 2,233]
Ende om dat pylaer gincmen alomme Rechte vorwaerd, tere somme 185[regelnummer] So verre, dat enen wonderen mochte Hoe dat pilaer so enen gebrochte Ende altenen hem dochte ront. Tselker stat .i. beelde stont, Van stene gemaect, groet ende clene, 190[regelnummer] Ende dese waren alle gemene Ontwe[e] te broken ende geslagen Hier voermaels bi ouden dagen. Alsi daer noch vorwaerd quamen, Ene scone camer si vernamen, 195[regelnummer] Die al gepaveit was onder en boven, Die men wel te rechte mach loven. Een scone pylaer daerin stont, In midden der cameren al ront. Daer om lach doe menich engijn, 200[regelnummer] Dat niemen en wiste wat mochte sijn. Som seidense ende daden daer cont: Dat daerin bi ouden tiden stont Dat rat van aventuren, godweet, Daer die van Romen met dwongen gereet 205[regelnummer] Die werelt al, gelijc dat ic nu Hier sal vertrecken nu. Te Rome stont wilneer .i. rat, Die in ene hagedochte was gesat;
[pagina 2,234]
Ende daer stonden alle die lande ane, 210[regelnummer] In beelden gemaect na den verstane; Ende an elc beelde gescreven stont Des lants name, dat si u cont, Dor wies wille dat geset was daer. Ende welc tijt dat enich lant vorwaer 215[regelnummer] Hem wilde setten jegen die stat, So keerde dat beelde oec na dat Den rucge den andren die daer stoeden. Hiertoe waren geset oec hoeden, Die dit wachten nacht ende dach. 220[regelnummer] Ende alse men dit gevallen sach, So las men vore des beelden hoet Dlant datter vore gescreven stoet. Dan senden al heymelijc daerwaerd Die van Rome, met snelre vaerd. 225[regelnummer] Een legioen volx, eert iet wiste. Geen lant, so haddensi se met liste Ondergedaen, ende hiermede Dwongense an hem die werelt gerede. Dit was gemaect met nigromancien. 230[regelnummer] Nu seiden daer die meeste pertien: Dat hier wijlneer stoet dat rat, Daer die van Rome daden dat, Want men daer vele beelden vant, Dies die gelike doen becant.
[pagina 2,235]
235[regelnummer] Vord noch meer heeftmen vonden In die zale, ten selven stonden, Enen com, starc ende groet, Ende daerane gescreven stoet: ‘Van Julius sijn die bene 240[regelnummer] Hierin geleit al gemene.’ Dit las daer menich clerc, Ende hierom leidense te meren merc An alle die dinge die si sagen, Ende sijns te bat over .i. gedragen, 245[regelnummer] Daer dese dinge sijn dus gesciet Alsic nu verstaen hier liet.
Hoe die hertoge van Brabant riddere werd, ende die coninc te Brusele quam .iiij. In desen tiden, seget die jeeste, So was te Gent grote feeste. Daer waren grote etentide gedaen 250[regelnummer] Vanden heren, sonder waen. Die coninc van Ingelant hilt etentijt Tsente Baves, met groter delijt, Daer menich minsce binnen was. Ridderen haddi gemaect vor das: 255[regelnummer] Den hertoge, ende oec andere mede, Daer ic hier af swige ter stede.
[pagina 2,236]
Na dese feeste hevet geset Die grave ene feeste te houden met, Die oec was scone ende groet. 260[regelnummer] Daer toe quam menich genoet, Ende die hertoge oec daergelike. Dus hilden dese .iii. heren rike Feeste groet, van eten, van spele, Maer tconinc feeste was mere vele 265[regelnummer] Dan enige vanden andren daer. Na dit gedaen, niet lanc daernaer, So voer die coninc in Brabant Siere dochter besien, ende oec dat lant. Te Brucele quam hi met groter eren. 270[regelnummer] Daer ontfingene wel die heren. Die stat besach hi herde wale, Ende ginc daer spelen op ende tale. Daer waren doe vele graven twaren, Die alle thertogen man waren, 275[regelnummer] Daer den coninc af wonderde sere Dat van hem hilt dlant so menich here. Om dit die coninc te blider was, Want hine waende niet vordas Dat Brabant waer half so groet. 280[regelnummer] Niet lanc hierna die coninc bes[l]oet Weder te varen te Vlaendrenwaerd, Daer sijn volc lach onbewaerd
[pagina 2,237]
Ende sere was nu vervard in dat [L]egen die gemeinte vander stat, 285[regelnummer] Want si wilden den lieden daer Hare copinge nemen over waer, Ende hare spise ende haren dranc Wildese ander liede ondanc Ontdragen, alsi hadden geten 290[regelnummer] Onbetaelt, oft hem vermeten Dat sise doden selen daer. Met haren wiven wilden si daer naer Oft met haren dochteren lecgen. Ende wilden sijt hem dan ontsecgen, 295[regelnummer] So dreigeden sise ende sloegense mede. Hieraf quam daer grote pijnlijchede Ende verdriet in beiden siden, Want siere om vochten ende striden. Dit, ende oec ander saken, 300[regelnummer] Maect die stat sere tongemaken. Ende dit en minde daer oec niet, Maer ye lanc so meer verdriet Dadense daer ter meniger stat. Dies menigen verdroet, die om dat 305[regelnummer] Gerne hadde vechten bestaen, En haddijt omden grave gedaen. Dus bleef lange om dese sake, Dat namaels quam al ter wrake.
[pagina 2,238]

Hoe die coninc van Ingelant moeste Gint rumen .v. 310[regelnummer] Doen dit een stuc had gestaen, Droegen overeen, sonder waen, Die vander stede van Gent, Ende wildent aventuren omtrent, Ende begonden die Galoysc jagen 315[regelnummer] Entie Inge[l]sce, die hem versagen Begonsten alsi dit vernamen, Want die Vlaminge hem so vergramen, Dat met pinen die ander ontgaen. Nochtan bleven daer, sonder waen. 320[regelnummer] En had die grave benomen niet Si hadden gehat mere verdriet. Ja die coninc, dat wel verstaet, Hadde selve cranken toeverlaet Dat hi dlijf soude ontdragen. 325[regelnummer] Doen hi sach, dat wilde wagen Die van Gent, dochten wel Dat hi hadde een herd spel, Ende smeecte ende voer uter stat Met sinen volke. Maer eer dat 330[regelnummer] Heme dit daer mochte gescien, So waren alle sine liede besien Ende besocht, ende betast mede, Eer si ten porten mochten gerede
[pagina 2,239]
Ute comen, oft si enige dinge 335[regelnummer] Hadden genomen sonderlinge In die stat oft scade gedaen. Dus was met vresen hem ontgaen. Aldus eest van menigen dingen: Die wile dat hem .i. laet dwingen 340[regelnummer] Ende hem onder geeft, dat verstaet, So gevalt dicke datmenne slaet, Ende dattie gene oec hiermede Verfiert ende werd aldaer ter stede Ye so lanc so quader den man. 345[regelnummer] Ende alse oec weder gevalt dan Dat die gene die tonder es Seker weet die waerheit des, Dat niet ne besciet, dat hi verdraecht, Ende hierom dan algader waecht 350[regelnummer] Ende den genen wederstaet Starkelike met stouter daet, Ende niegerent omme achter en laet, Hine blive daer, oft hebbe gemaect Den genen die hem dede verdriet, 355[regelnummer] So es dan dicke gesciet Dattie irstewaerf stout was, Sere smeect, sijt seker das, Dan die ander dede te voren. Dus was gesciet, alswijt horen 360[regelnummer] Den Galoysen enten Ingelscen mede, Jegen die van Gent der stede.
[pagina 2,240]
Want int irste warense coene Ende daden vele quader ocsoene, Ende na, doense wederstonden 365[regelnummer] Die van Gent, wordense vonden Alsic secge deser gelike. Die coninc voer wech haestelike In Ingelant, met sinen lieden. Nu hord van dingen die gescieden 370[regelnummer] Voren dese, int ander jaer Dat dit den coninc gesciede daer.
Van den stride van Vorne .vi. Int irste jaer, sekerlike, Dat Alebrecht regneerde geweldelike, So was oec een (.i.) groet strijt 375[regelnummer] Int lant van Vorne desgelijc, Alsic hier nu secgen sal. Daer waren dese heren al, Die ic u hier sal noemen: Mijn here van Gavere waser comen, 380[regelnummer] Ende Willem van Guelke, dat dit gesciede, Met een deel vromer liede.
[pagina 2,241]
Die here van Gistele was oec ter stede, Entie borchgrave van Vorne mede, Dese quamen in die Vlaender side. 385[regelnummer] Die grave van Artoes bander side, Ende Philips oec, sijn sone. Doen die gader quamen die gone Ende die strijt beginnen soude, So voer over, also houde, 390[regelnummer] Die borchrave van Vorne gereet, Entie here van Gistele, godweet, Alsoe alst te voren gemaect was. Doe mijn her Jan geware werd das, Diemen van Gavere noemen hord, 395[regelnummer] Sprac hi tot Willemme dese word: ‘Willem van Guelke, lieve kint, Wi werden alle nu hier gescint, Dese twe hebben ons verraden. Wi keren bat omme met staden 400[regelnummer] Ende ontfaren dere noet, Ende doe wijs niet, wi bliven doet. Wildi, wi selen wel ontgaen!’ Doen antwerde Willem saen: ‘In vlie niet, in gere stont.
[pagina 2,242]
405[regelnummer] Dan werd nemmermeer oec cont Dat ic vlie dor dese vresen. Men sout menichwerf na desen Verwiten mi ende minen geslechte. Ic hebbe liever dat ic vechte 410[regelnummer] Dan ic scandelike dus vloe. Aldus begonste die strijt alsoe. Doen dit sach mijn her Jan En wildi niet sceden van dan, Entie liede die met hem quamen 415[regelnummer] Gingen allen strijden tsamen, Ende van Cassele streden mede, Ende Cassele ambacht oec gerede Entie Vuerne ende Vorne ambacht Daden daertoe oec haer cracht, 420[regelnummer] So dat die strijt daer werd groet. Daer bleef die here van Gavere doet Ende van Guelke jonchere Willem Ende die daer waren comen met hem. Maer eert daertoe quam, dat verstaet, 425[regelnummer] Hadden si gedaen vrome daet, Ende menich had oec daer becocht Eer si worden tonderbrocht. Ende si oec verloren dleven En wilden si hem niet opgeven, 430[regelnummer] Want men hadse gerne opgenomen,
[pagina 2,243]
Maer sine wildens niewet gomen. Dus blevense doet in dat striden, Ende al moest die van hare siden Bleven daer, sijt seker das, 435[regelnummer] Dat jammer ende scade was.
Hoe die grave Gy in gevancnessen voer ende sine ridders met. .vii. Int ander jaer, alsict vant, Dattie coninc van Ingelant Van Gint was gesceden mede, (Alsic hier vore verstaen dede) So voer mijn her Gi die grave 440[regelnummer] In gevancnesse, daer ic ave Nu een deel hier secgen sal: Ende wie met hem voren al, Ende niet en wilden ave gaen Dies hi selve wilden bestaen, 445[regelnummer] Die salic u nu hier noemen, Ende waer si sijn henen becomen. Mijn her Gi gaf hem gevaen Vore sijn lant, sonder waen, Ende werd bi Compingen geleit, 450[regelnummer] Ende Rosiers mijn her Giffreit.
[pagina 2,244]
Ende van Bethunen mijn her Robrecht, Die van Vlaendren doer es recht, Leget gevaen in een porprijs .VII. dagvarde boven Parijs, 455[regelnummer] Bi Troes in .X. milen na, In Sy[n]one, alsict versta, Ende een ridder met hem, Van Ste[i]nhuse mijn her Willem. Mijn her Willem, graven sone, 460[regelnummer] Te Ysodijn in Berri ter vaerd. Ende mijn her Henrijk Evelbaerd, Mijn her Willem van Mortaengen, Liet sine borge ende sinen montaengen,
[pagina 2,245]
Ende Jan van Rode desgelike, 465[regelnummer] Ende mijn her Zege[r] van Cortrike, Ende mijn haer, Willem van Knesselare, Dese waren ene scare, Ende geleit ter selver wile In Beause, te [Y]emwile. 470[regelnummer] Her Wouter van Nevele volgede herde, Ende mijn here van Oudenaerde, Ende van Robays die here, ter vaerd, Ende mijn her Rase Mulard Entie here van Bo[n]dues.
[pagina 2,246]
475[regelnummer] Dese worden geleit, sijt seker des, In Normendien, ter F[a]layse In enen starken palayse. Te Lodine, in Torreine dan, Leget Ber(n)age ende mijn her Jan 480[regelnummer] Vanden Pole, ende mijn her Ghi Van Torout, ende oec daerbi Die here van Valencijn sekerleke, Ende her Michiel van Limbeke, Ende van (H)uce mijn her Willem, 485[regelnummer] Dese waren al met hem. Van Var(n)ewike, ende mijn her Jan Ende mijn her Ywer voer vord an
[pagina 2,247]
Ende van Heyle mijn her Boudijn, Her Jan sijn broeder wilde mede sijn. 490[regelnummer] Dese worden te (N)iord geleit, Alsic hier vore hebbe geseit. Te Valierge ter (N)on(n)ette Lach mijn haer Willem, in swerre letten, Van Nevele, ende oec lach hier 495[regelnummer] Van Gistele, mijn her Rogier, Ende mijn her Philips van Expole, Hi lach mede in desen dole, Een starc ridder, mijn her Rikard, Diemen hetet Standart, 500[regelnummer] Ende mijn her Bouden die Jonge, vorwaer. Dese lagen alle daer.
[pagina 2,248]
Te Toreme, te Montheleri Lach een ridder, van herten vri, Mijn her Geraerd die Moer, 505[regelnummer] Hi volgede mede tgraven oer. Ende mijn here oec van Verboes, Ende mijn here Jan oec, totevoes, Van Lembeke, dese ridder vri Lagen te Montheleri. 510[regelnummer] Mijn her Philips van Maldegem, Tsheren sone van Sot(t)egem, Lach te Parijs op Castelet, Ende mijn her Jan van Bel[l]e met Ende her Ywein Huemaer, ic merke. 515[regelnummer] Ende haer Peter van Hutkerke,
[pagina 2,249]
Ende van Gent mijn her Jan, Her Diderijc die Vos, vord an, Ende her Jan van Wevel, also wale, Ende haer Bouden van Pascedale, 520[regelnummer] Dese lagen in Castelet, Daer hem dat keren es ontset. Nu wouds God hoet sal vergaen, Of si levende nie[m]er ontgaen?
Hoe die coninc van [Vrancrike] Vlaendren sinde, ende ment hem opgaf. .viii. Doen die grave dus rumde Gent, 525[regelnummer] Screef men .xiij.^c omtrent Dat jaer ons heren, alsict versta. Niet lange leet oec daerna Die coninc en dede Vlaenderlant Besetten algader van siere hant. 530[regelnummer] In alle die steden groet ende clene Voer hi ute ende in gemene, Sonder in Gent, dan was oec niet
[pagina 2,250]
Hem onderdaen, alsemen siet. Te Brucge drevense grote feeste 535[regelnummer] Ende van behagelheiden groet oreeste. Dat belfroet was so geordineert Datter die coninc in logeert. Ten Male maecti oec daerna Sine woninge, alsict versta, 340[regelnummer] Ende dede daer spise comen ende wijn, Omdat hi daer blide wilde sijn. Mijn her Carle was utgesant Om tontfane Vlaenderlant. Dander stede hem ondergaven saen, 545[regelnummer] Sonder Gent, dat wilde bestaen, Ende trac daerwaerd met sinen here. Ende Gint hadde binnen grote were: Van Brabant ende vanden Rine Ende vander Masen, die in scine 550[regelnummer] Stoute liede dochten wesen. Daer lach mijn her Carle vordesen Met sinen here gelogiert vor Gent, Ende recht .xiiij. nacht wel omtrent Vore Assentie dach, Godweet, 555[regelnummer] So lietmen binnen Gent gereet In manieren dat hi ne dade Nieman daer engenen scade.
[pagina 2,251]
Die grave van Simpoel was oec mede. Hi voer in Vlaendren, wel gerede, 560[regelnummer] Van stede te stede, ende sprac Ane hem, ende om sijn gemac Ende om sijn vordeel stont hi met. Doen Vlaendren dus was beset Ende den coninc was gegaen in hant, 565[regelnummer] Bleef Simpoel dus in dat lant Ende conquereerde daer groten scat. Daerna leidemen hem ane dat Die heren, doen hi quam te Gent, Datmen ongelt name omtrent. 570[regelnummer] Si souden hem dienen herde milde, Opdat hijt consenteren wilde. Hi consenteerde dese word, Maer hi wilde wesen uter pord Alsemen dongelt roepen soude, 575[regelnummer] Daer hem menich ane bescoude. Dus waest geroepen binnen Gent, Daer der vele om bleef gescent, Vanden besten geboren lieden Diemen anteech datsijt berieden.
Hoe dongelt geroepen werd .viiii. Simpoel voer uter stede 580[regelnummer] Eermen dongelt roepen dede. Ende doement oec riep om das
[pagina 2,252]
Al dat binnen Gent doe was Van gemeinte, cleine ende groet, Vergaderde doe over j. coenroet 585[regelnummer] Om die ander te nemen dleven Die dese gebode uut doen geven. Die ander trocken op sgraven steen, Daer hem volgede menich een. Met pieken, met hantaexen, met swaerden 590[regelnummer] Gingense tgraven steen anvaerden Ende optie porten slaen ende houwen. Die ander baden genade met trouwen, Maar dat besloet niet .i. pere. Si hadden verloren al die were, 595[regelnummer] Want dat volc hem ane wies, Daerom dochtense te mere verlies. Ten lesten stakense daer binnen vier Ende wildense so verbernen hier Die dus quamen, of sine quamen uut. 600[regelnummer] Daar horde men van ja[m]mer groet geluut, Int leste moestense hem opgeven. Som behildense dat leven, Ende som moestense dlijf daer laten. Doen liepense vord van strate te straten 605[regelnummer] Daer elc wiste sinen viant, Dien dadense groten pant, Al waest over .x. jaer gesciet
[pagina 2,253]
Nochtan dadensc hem verdriet. Daer lach selc doe al naect, 610[regelnummer] Die sij[pau]s vele hadde gemaect Daer vormaels, dat verstaet, Nu en haddijs andren raet. Si riepen alle om haer leven Die daer onder die swaerde beven. 615[regelnummer] Die grote heren worden bed[w]ongen, Haer hande hebbense gewrongen. Die gevancnesse brakense daer naer Ende die donker cameren vorwaer, Ende lietense alle uut daer saen 620[regelnummer] Van wat feite hi was gevaen. Van graven brucge also vord Opwaerd vorwaerd ter hoger port Stont dat volc daer menichfout, En sceen el niet dan .i. wout 625[regelnummer] Met scarpen swaerden in beiden siden, Daer si doe dore moesten liden Die vanden stene quamen neder. Daer ne was no op, no neder, No so rike, no so vorbare, 630[regelnummer] Hine moeste liden die wrede scare; Ende haddi daer vormaels yet mesdaen, Hi moeste daer die doet ontfaen. En was scoutheide, no baliu,
[pagina 2,254]
Noch here engene, dat secgic u, 635[regelnummer] Hine was daer in groten vresen, Ende vander gemeinte oec onder[d]esen Die yet mesdaen had, werd gescent. Dus quam die werringe op te Gent.
Hoe te Brugge die werringe opquam ende van Petre den Coninc .x. Doen die van Brugge dit verstonden, 640[regelnummer] Dattie van Gent waren ontbonden, En hordi noyt in uwen liven Volc alsulke joye driven. Een wever, Pieter die Coninc, Bracht eerst op al dese dinc 645[regelnummer] Te Brucge, dat verstaet wale. Ende dits ene wonderlike tale, Dat een wevere, bina .i. naen, Dus sere onder hevet gedaen. Hets mere wonder, op mine ziele, 650[regelnummer] Dan die hemel nederviele. Want dese Peter, die ic meine, Was van leden cort ende cleine, Ende ongebortich ende sonder goet, Die den coninc dus thachter doet. 655[regelnummer] Dus quam te Brucge die werringe Onder die gemeinte sonderlinge.
[pagina 2,255]
Peter die coninc dede tgelede. Die swaerde trockense uter scede Ende trocken te Damme ende te Malen, 660[regelnummer] En conste niement comen te talen. Willem van Guelke oec, .i. kint, Werd hem oec daerna bekint, Doen si den Damme hadden gewonnen. Dit heeft daer oec .i. wonder begonnen. 665[regelnummer] Hieraf was dat v[o]l[c] verfroest, Dat hem dit kint quam van oest Te helpen jegen Vrancrike. Des danctense Gode van hemelrike. Sijn broeder bleef te Vorne doet 670[regelnummer] Met Gavere, dat was jammer groet. Dese sal so den broeder wreken, Datmen ewelike af sal spreken. Dese Willem, die nu werd thoeft, Was van Maestrijct oec proest. 675[regelnummer] Doen Simpoel vernam al dit, Met torne groet al verhit Rumdi Vlaendren oec vorwaer, Want hine dorste niet bliven daer.
[pagina 2,256]
Hi voer tote Oke daer omtrent. 680[regelnummer] Daer ontboet die van Gent Vander gemeinte .i. deel nu, Ende sprac hem ane, dat secgic u, Fellike ende met scarpen worden: ‘Hoe dordi tconinc liede vermorden 685[regelnummer] Ende sinen cnapen ende sinen serjanten?’ Die van Gent lieten ranten Al uut ende uut sinen wille. Hi sprac hem ane lude ende stille Ende seide: si hadden gedaen alse doren, 690[regelnummer] Datsi den coninc dlant hadden verloren. ‘Ghi hebt gedaen die dulste dinc Die noyt gemene volc aneginc. Gi hebt coninc gevancnesse te broken. Al sati in enen muer beloken, 695[regelnummer] Die stalen ware ende ongemicke, Ende .c. voete hoge ende .l. dicke, Nochtan soude u die coninc winnen. Doen hi dit sprac hirenbinnen Stoet .i. odevaer op die kerke 700[regelnummer] Ende ontede daer sine vlerke Ende besmelte daer wel onsoeten Vanden hoefden toten voeten. Doe riep hi lude: ‘Sciet! sciet!‘. Die odevare en achtes niet 705[regelnummer] Ende leide thovet inden necke
[pagina 2,257]
Ende ginc clippen metten becke Quansijs: dit hebbic wel gedaen! Hier ombe werd confuus, sonder waen, Simpoel, ende reet van daer. 710[regelnummer] Ende die van Gent oec, vorwaer, Reden enwech oec, sonder waen, Doen si haer betoech hadden gedaen: Hoe dat hem die coninc met gewelt A[f] hadde gedaen al ongelt, 715[regelnummer] Ende die hem dat wilt afbreken, Dien willense sien, ende op hem wreken.
Hoe Simpoel hulpe sochten, ende van des paus geboden .xi. Dus voer Simpoel wech van daer, Dlange letten was hem swaer, Hem dochte tfolc al ontbonden 720[regelnummer] Ende datsi hem lettel goeds onden. Hi hadde aventure genoech Dat hi daer sijn lijf ontdroech. Dus voer hi clagen sinen noet. Sinen broeder hi teersten ontboet, 725[regelnummer] Van Artoys den grave te voren Dat lant van Vlaendren waer verloren. Die grave sprac: dat dus soude comen, Wistic wel, hi heeft genomen Den lieden haer goet ende swaerheit gedaen,
[pagina 2,258]
730[regelnummer] Hierbi eest hem dus vergaen. Of hijt brau drinct allene In onderwinds mi groet no clene. Nochtan dedijs namaels so vele Dat met hem ginc uten spele. 735[regelnummer] Om dit mesval ontsach sere Simpoel den coninc, sinen here. Omdat hi Vlaendren hem heeft benomen En dorsti vor sinen ogen niet comen Ende voer al omme tsinen magen 740[regelnummer] Over dit mesval clagen, Ende bat aldus den groten heren, Dat sijt hem souden hulpen keren. In desen tide die paus van Rome Sende in Vrancrike, om nemen gome 745[regelnummer] Den eertscen biscop van Nerboenen, Enen stouten pape ende enen coenen, Dat hi den coninc soude castien Met sinen letteren ende sine pertien. Die biscop ontfinc paus macht 750[regelnummer] Ende quam in Vrancrike, dus bedacht, Tote Parijs inder stede. Daer vant hi doe groten onvrede, Ende coninc hof al distrueert Ende jegen den paus gedisponeert, 755[regelnummer] Met clerken vele uter stat Toech hi te hove saen na dat
[pagina 2,259]
Ende dede den paus willen verstaen Vore den coninc. Ende daerna saen Brachti die bulle getogen vord, 760[regelnummer] Die hem daer genomen word Vanden grave van Artoys te handen Ende gincse scoren metten tanden, Ende daerna werp hise herde sciere Vor coninc ogen in enen viere. 765[regelnummer] Doen hem die bulle werd genomen Es hi tonser vrouwen kerke comen. Daer dedi sijn gebot wel sterke Vore die prelate ende voer die clerke. Doen reet hi tsiere herbergen ward, 770[regelnummer] Ende daer hi reet op sijn pard Liet hi brievekijn vallen (Daer die liede noch af callen) Ende daerin was gescreven verholen Die dinge die hem waren bevolen. 775[regelnummer] Ende doen hi in sine herberge was Quam .i. bode met haesten om das Vanden coninc, ende geboet hem sware Dat hi Vrancrike rume dare Binnen .ix. dagen gereet. 780[regelnummer] Gesciede hem daerna enich leet In Vrancrike, in enige stat, Die coninc en trect hem niet ane dat: ‘Ende rumt oec in alre wijs Binnen sonnenscine nu Parijs‘.
[pagina 2,260]

Van des paus bode, die hi uutsinde .xii. 785[regelnummer] Die goede man stont tinden rade. Dat riden dochte hem sijn spade. Hi soude, doement hem liet weten, Vanden avonde hebben gaen eten: Sine spise wasser toebereet. 790[regelnummer] Hi lietse daer, ende voer, Godweet, Vastende henen, wat hi conde. Aldus reet hi so lange stonde Dat hi te Rome quam met lede, Daer hi sine clage oec dede 795[regelnummer] Ane den paus swaerlike Over den coninc van Vrancrike Ende over den grave van Artoes, Alle die o[u]trage totevoes, Die hem in Vrancrike was gedaen, 800[regelnummer] Liet hi den paus daer verstaen. Die hierom ontboet tien male Legate, biscoppe ende cardenale Entie prinsen vander stede Waren daer ontboden mede 805[regelnummer] Om raet te hebben op dese sake. Doe werd dus gekent die sprake: Dattie coninc met sinen prelaten, Die met hem hilden, waren verwaten, prinsen, hertogen ende graven, 810[regelnummer] Diere haren raet toe gaven.
[pagina 2,261]
Dit was in ene letter geset Ende vor die kerke gehangen met, Daerse papen ende clerke screven, Hoe dat vonnes was gegeven. 815[regelnummer] Dies sindense copie tharen lande. Aldus brac ut des coninc scande. In dit vonnes was oec bescreven Dat alle die prinsen, die leven, Den paus sijn, wildijt verstaen, 820[regelnummer] Met allen rechte sijn onderdaen, Alsoe wel in temporale, Alsi sijn in spirituale. Doen dese mare die coninc vernam, Werd hi tornech ende gram, 825[regelnummer] Ende maecte ene letter daer jegen, Die den paus was gedregen.
Wat die coninc den paus weder ontboet .xiii. ‘Philips, coninc van Vrancrike Bider gracien van hemelrike, Tote Boenefacijs, die ongeraect 830[regelnummer] Ende jegenrecht hem paus maect, Een cleine saluut oft negeen! Ic ontbied u, dat ic mijn leen Ende mijn rike, bi desen bode, Van niemen houde dan van Gode. 835[regelnummer] In houde van u clein no groet, Dat ontbied ic u al bloet, Want wildi u boeke verlesen,
[pagina 2,262]
Du moets mi onderdanich wesen. Hierup so hebt uwen raet, 840[regelnummer] Want, wildi uwen staet, Dat sal moeten wesen bi mi. Ic sal beneficien geven, secgic di, Alse verre alse mijn rike gaet Ende corrigeren der prelate mesdaet.’ 845[regelnummer] Ende doen geboet hi den prelaten Dat si alle stille saten, Ende si hem alle hulde sworen, Ende te Rome niet en voeren. Hi liet oec sinen prinsen weten, 850[regelnummer] Die onder hem waren geseten, Datsi quamen te parlemente, Des coninc sone van oriente Haddi oec siere suster gegeven. In wane niet datsi nu leven 855[regelnummer] Die noyt sagen tpleit so starc. Het stont al op: enen groten clerc, Die meester was in theologien, Die togede daer, met siere clergien, Datten paus moeste sijn elc lant 850[regelnummer] Onderhorech, dat kersten es becant. Hi sprac den coninc herde naer Ende seidem sijn gebrec aldaer. Meester Justaes die Grant coert Hiet dese meester, maer dat hi roert 865[regelnummer] Es om niet, want een jacoppijn Sprac hem daer ane in latijn.
[pagina 2,263]
Dese was coninc biechtere, Ende seide: ‘Meester, gi sijt uten kere, Dat gi sprect dus dese word, 870[regelnummer] Gi secgt hierane meer dan mord.’ Noch seide die meester dese tale: Dattie paus entie cardenale Heren vander werelt waren. Dies niet geloeft, saels mesvaren. 875[regelnummer] Hier waren vele goeder clerke, Dit was in onser vrouwen kerke Dat dit parlement was gehouden. Doen si aldus hem onderscouden, Hiet die coninc daerna opstaen 880[regelnummer] Peter Vloeten, ende dat hi saen Sinen wille nu liete weten Den heren, die daer waren geseten. Doen sprac Peter overluut, Ende warp daer sijn latijn uut. 885[regelnummer] Hi seide: die paus had verslegen Manne, ende bi siere suster gelegen, Ende mort gesticht ende gevecht, Ende paus oec ware jegen recht, Want hi nam met baraet 890[regelnummer] Celestinuse sinen staet, Ende oec heeft hine vergeven, Ende genomen dus sijn leven. Hine mach niet paus sijn, sonder waenen.
[pagina 2,264]
Wie soude sijn gebot ontfaen? 895[regelnummer] Die prelate, die hier nu sijn, En hout u niet an dit divijn, Dat dese meester heeft geseit, Maer hout dit over ene waerheit: Die coninc hout u scadeloes, 900[regelnummer] Opdat gi met hem blivet altoes, Hi sal den paus wel verdriven, Wildi dus met hem bliven. Dus was des coninc gebot ontfaen, Ende des paus achtergedaen. 905[regelnummer] Hieraf was Peter Floete al raet Van algader deser daet.
Van Simpole ende Petre den coninc .xiiii. In desen tiden recht omtrent Dat gehouden was dit parlement, So es Simpoel al om gereden, 910[regelnummer] Ende heeft vermaent ende gebeden Al dat hi verleesten can, Wel tote viftech hondert man. Die coninginne oec, sine nichte, Beval hem dat hi Vlaendren slichte, 915[regelnummer] Ende wat hi vint boven der eerde Dat hijt al levere ten sweerde: Man, wijf ende oec kint,
[pagina 2,265]
Eer hi weder vor haer wint, Dat hi oge en late te live, 920[regelnummer] Dits .i. raet van quaden wive. Dit geloefdi siere nichten, Dat hijt al soude slaen ende slichten. Dit geloefdi in haer hant, Dat hi soude al Vlaenderlant 925[regelnummer] So dorriden ende dorbreken, Datmer geen diets in soude spreken. Die coninc beval, oec bander side, Artoyse, dat hi op Vlaendren stride Ende hi met hem name Fransoyse, 930[regelnummer] Ende daermet Vlaendren dade noyse. Die grave bewant hem des ter steden, Omdats hem die coninc heeft gebeden. Dus dedemen gebieden herevard Vander Geronde nederward, 935[regelnummer] Ende datsi Artoyse volgeden naren Waer hi henen wilde varen. Des selves dages dat gesciede, Dat Peter die Coninc die hoge liede Binnen Male onthoefden dede, 940[regelnummer] Hadden die van Gent der stede Twee jonge cnapen van Gent Toter gemeinte gesent
[pagina 2,266]
Om te siene hoet daer stonde, Ende ontboden met brieve, met monde, 945[regelnummer] Vrienscap ende saluut groet, Ende oft hi hulpen hadde noet, Dat deen dandren stoede in staden. Des Peter die Coninc scier werd beraden, Dus wast sijn hulpe alle dage, 950[regelnummer] Een hoeft al metten crage Wildi hem over hebben gesent Over .i. sonderlinge present. Hi gaf den bode cleder ende gelt. Hi sende .i. orsse over Telt, 955[regelnummer] Ende een ander oec over Leye Opten .xii. sten dach van meye. Alsi lange hadden gewacht, Quamen si vor Gent met herecracht. Ter Molenste[d]e ginc hi licgen, 960[regelnummer] Tuscen Soete enter Brucgen. Daer Gent al omme werd verstord, Ende trocken jegen hem uter pord. Men dede die banclocke slaen, Het trac al uute, sonder waen. 965[regelnummer] Doent Peter die Coninc hadde vernomen, Ontboet hi dat hi niet waer comen Noch om striden, noch om vechten, Maer bat datmen hem soude berechten Oft si in hant wilden gaen
[pagina 2,267]
970[regelnummer] Ende te gader verbinden saen. Deen gelovede, dander ontseide. Dus geduret daer, sonder beide, Vander noenen toter vespertijt. Peter keerde sonder respijt 975[regelnummer] Entie van Brucge, danen si quamen, Alse liede die hem sere scamen. Doent mijn her Gi werd bekent Datsi dus scieden van Gent, Ende datsi niet en hebben gedaen, 980[regelnummer] Ende thuswaerd trecken, voer hi saen Te Brabantwaerd, tongemake, Her Willem oec, om dese sake, Reet vaste te Maestrichtwaerd, Van herten herde sere beswaerd. 985[regelnummer] Die dinge waren anders vergaen Dan men hem dede verstaen.
Hoe Simpoel te Brucge quam, ende hoe Peter gevaen was .xv. Doen Peter die Coninc thus es comen, Werd hi thans opgenomen. Men teech hem dat [h]i[se] hadde verraden, 990[regelnummer] Omdat si te Gent geen orber daden. Hi was in gevancnes geleit, Daer ompays af quam ende groet leit.
[pagina 2,268]
Deen was met hem, dander niet, Tachterst datmen utliet. 995[regelnummer] Om dit was Peter herde onblide. Hi hilt hem an die ene side. Om tfaits wille was hi vercocht Dat hi te Male hadde gewrocht. Vif dage daerna, alse wi lesen, 1000[regelnummer] Datsi te Gent hadden gewesen, Quam Simpoel te Brucge binnen, Gelijc met vrienscap ende met minnen Ende dede den heren binnen verstaen Dattie gene die tfayt hadde gedaen 1005[regelnummer] Ten Male ende elre voer desen, Men soutse metter hant utlesen Ende in gevancnes houden gevaen, Tot dat proeffenes waer gedaen, Ende die daer worden vonden besmet, 1010[regelnummer] Soudemen nemen dlijf ende let. Hier mede soude al die stede Pays hebben ende goeden vrede. Die liede binnen waenden wars Ende hilden hem alle an dit vars, 1015[regelnummer] Dat daer Simpoel hadde geseit Bi ridderscap over waerheit. Doen vloen diegene, ende swegen, Die daer waenden sijn bedregen.
[pagina 2,269]
Doen Simpoel daer was ontfaen, 1020[regelnummer] Quamen dese daerna saen: Peter Floete ende Lauward. Dese riden Simpole ter vard Datmen die clocke lude gerede Om alt volc te vergaderen mede. 1025[regelnummer] Dus quam tfolc daer met allen Op die plaetse tuschen die hallen. Die scelle men luden dede. Doen quaemt tvolc al uter stede, Alse liede die den pays begaren. 1030[regelnummer] Daer was menich moederbaren Bloter hande ende onversien. Die Fransoyse quamen mettien Also alst was geordineert. Nu quamen si gebatelgeert 1035[regelnummer] Binnen der stat met stouten moede. Hieraf waren sonder hoede Die vander stat ende versaecht, Ende hebben mijn her Jacob gevraecht Wat hi meinde ende wat hi sochte, 1040[regelnummer] Dat hijt tvolc gewapent brochte? Wilt hi doen doen dat hi seide
[pagina 2,270]
Si ontfane sonder beide, Maer werdi andersins hegrepen, Si souden hem alle eer laten slepen 1045[regelnummer] Ofte aldaer leveren ten swaerde, Eer si gedogeden sine hovaerde. ‘Wildi comen, ende comt hoveschelike, Oft (biden coninc van hemelrike) Daer soude gevallen die meeste mord, 1050[regelnummer] Die noyt geviel in ene pord.’ Dus wapende hem menich man. Doen Simpoel dit sach an, Smeecti weder, ende seide dat: Dat hi geen onrecht der stat 1055[regelnummer] Noch verdriet doen ne soude, Anders dan hi hebben woude Die ten Male tfeit daden, Dat hi daer of waer ontladen Dat si hem niet en deren, 1060[regelnummer] Om dit quam hi in siere weren. Dus bleef te niewete daer die strijt, Ende hi quam in ter selver tijt, Dus begonden die van binnen merken, Dat haer Jacob quaet sal werken, 1065[regelnummer] Eer lijt die nacht, ende hoeder hem jegen. Ende sijn daer over .i. gedregen: Dat si ontboden heymelike Die vanden Damme, ende opten dike, Datsi te hulpe heymelijc comen, 1070[regelnummer] Si hebben an Simpoel valscheit vernomen.
[pagina 2,271]

Hoe Simpoel valscheit uutquam .xvi. Een ridder was daer, die Gode ontsach, Die stont op eert was dach, Ende dede sadelen doen sijn pard, Ende goud daerop sinen ward 1075[regelnummer] Ende nam orlof an sine wardinne. ‘Here,’ seit [s]i ‘wat heeft dit inne, Ende wat node dwinct u nu te vaerne?’ ‘Vrouwe,’ seit hi ‘in bin niet gaerne Binnen Brucge op dese tijt, 1080[regelnummer] tFolc es al vercocht, des seker sijt, Ende men saelt al doen ten swaerde, Daerom varic mire v[ae]rde. Men sal hier doen die meeste mord Die nie geviel in ene pord.’ 1085[regelnummer] ‘Here,’ seitse ‘es dit waer?’ ‘Jaet, vrouwe, dor els genen vaer Sone varic henen, maer dat ic niet En wil anscouwen tswaer verdriet, Want niemen es hier in die stede 1090[regelnummer] Van ons die tnacht wapen uutdede.’ Doen sende die vrouwe tharen magen Dat si heimelijc vor hem sagen. Dit ontboet si overluut. Aldus quam die mord daer uut 1095[regelnummer] Ende die porten waren gesloten. tFolc quam uut, met groten roten,
[pagina 2,272]
Gewapent die Fransoyse soeken In husen, in straten ende in hoeken, Ende eer si te talen conden comen 1100[regelnummer] Was hem somen dlijf genomen. Lettel ware[n] die ontgingen, Die daer der doet mocht ontspringen, Hine ontbeide des anders niet. Her Jacop, die dit al beriet, 1105[regelnummer] Ende Floete ende Lauwaerd, die beroeren, Met groter anxt si daer ontfoeren, Si worpen die scilde achter rucge. Dese dach heetmen binnen Brucge Goet vridach om dese daet. 1110[regelnummer] Hieraf es comen menich quaet! Daer worden verslagen inder stede Wel .xxiiii. baenroetse mede Ende ridderskinder ende serjante Van Vrancrike, ende van andren lande 1115[regelnummer] Menicheen, daer ict tgetal Niet wel af en can genoemen al. Daer die coninc van Vrancrike Om es verstormt so vreselike, Dat alle diegene die nu leven 1120[regelnummer] Hem ne daden genen pays geven Die van Brucge enten haren Die te desen fayte waren. Hieraf es die twest al comen Die menigen hevet dlijf genomen. 1125[regelnummer] Om dit doen was menich blide
[pagina 2,273]
Diet vernam wide ende side, Dattie dinc aldus verginc. Doen quam in Peter die Coninc Metten andren, die uut waren 1130[regelnummer] Doe haer viande lagen in baren, Diese wilden hebben doen hangen. Met groter bliscap waren si ontfangen. Des coninc li[lie] werd gestort Ende gesleipt al achter die port, 1135[regelnummer] Ende si hieven op den liebart saen, Die onder was te voren gedaen.
Van Gent der stede ende van Artoyse met, ende van Willem van Gule(le)ke .xvii. Nu hebben die van Gent verstaen Hoet te Brucge es vergaen, Nochtan en wilden se keren niet 1140[regelnummer] Dor gene noet, dor geen verdriet. Men sach nie so grote noet Alse te Gent was doe om broet. Si vochten daer om, mer no dan Sone wilden die backers niet vordan 1145[regelnummer] Dat broet bringen om dese saken. Doe dedemen daer menige kiste craken,
[pagina 2,274]
Daer hadmen doe varinge vercocht. Dus ward scumen eerst opbrocht. Men heeft geseit te menigen tiden 1150[regelnummer] Datmen om onrecht soude striden Ende om eten soudemen vechten, Ende dan soude geen baliu berechten. Het was so diere in die stat Alse deen den andren teten bat, 1155[regelnummer] So ondersprakensi onderlinge Dat elc sijn broet met hem bringe, Ende soudi oec eten, hi moester of Hem versien, dit was neuwe stof. Artoys, die dus was ontfloen, 1160[regelnummer] Penst nauwe wat hi mach doen, Daer hi hem best met wreken mach. Die van Brucge, die nacht ende dach Spieres senden, die dit begomen, Ende die nu wel hebben vernomen 1165[regelnummer] Datmense stormen sal sonder genaden. Om dit si nu vesten daden Dapperlike dach ende nacht Jegen die Fransoyse cracht, Om dit vesten si ter vard 1170[regelnummer] Doen Guelke des geware ward, Reet hi met rade te Brucge binnen, Daer hi ontfaen was met minnen, Ende grote ere mede gedaen, Ende hebben over here ontfaen.
[pagina 2,275]
1175[regelnummer] Daerna so dedemen hem weten daer Dat sijns oems wapen, vorwaer, Des heren van Morseke waren besloten In ene scrine. Met ere roten Ginc hi vaste daerward, 1180[regelnummer] Ende sloech die scrine op ter vard, Ende nam die wapen diere in lagen, Ende seide hi woudse selve dragen. Die tijt es comen, hi hads te doene Jegen den here van Castelioene 1185[regelnummer] Ende jegen heren Jacop van Simpole. Hi wilde gaen tere ander scole Ende leren metten swaerde houwen. ‘Ic wane het sal den coninc rouwen, Dat hi mijn oem nu hout gevaen‘. 1190[regelnummer] Doen sprac Morseke sonder waen: ‘Gi wilt’, seit hi, ‘dulheit bestaen. Ic sal u vaen, gine latet te handen, Vans heren halven vanden landen. Waendi dus den coninc verdriven? 1195[regelnummer] Gi selt uwen oem doen ontliven.’ Dese worde worden daer ru. Dagematere was doe baliu, Die hem vele daer onderwant
[pagina 2,276]
Jegen Guleke, die doe sijn hant 1200[regelnummer] Opdroech ende wilde d[o]rsteken, Om datter Morseke toe dorst spreken, Was hi daer welna bleven doet, Maer met crachte hi ontscoet, Ende Guelke trac te Bru[c]gewaerd. 1205[regelnummer] Die wapen vordemen op .i. paerd. Ende mijn her Gi, doen hijt verstoet, Volgede den neve opden voet, Ende quam te Brucge binnengereden, Om te hulpen die vanden steden, 1210[regelnummer] Diene ontfingen opdien dach So blidelike, dat u ne mach, Noch en can vertellen geen man. Si cosene tenen here vordan, Ende geloefden hem daer vord mere 1215[regelnummer] Hem te dienen emmermere.
Van dien van Gent ende ander dinc .xviii. Die van Gent hadden honger groet Ende voren ute dor die noet, Ende scuemden dat si vonden daer. Doen was gemact .i. waen, di[ts]waer,
[pagina 2,277]
1220[regelnummer] Vanden lyebards, die waren uut, Die te Gent ontboden groet saluut, Alse oft die coninc selve dade. Also brachten si toe, met rade, Ende dat hi hem senden soude scat, 1225[regelnummer] Omdat si hem vromelike hilden ter stat, Doen die van Brucge daer vore lagen. Ende dit en wiste die coninc niet, Datmen hem dit goet behiet. Die van Gent weder letteren senden 1230[regelnummer] Ten conincwaerd, die [qu]a[m] ten inden An Simpole ende an Peter Flo(ret)ten. Dese slote[n]e daer ende ontsloten, Ende viseerden daer onder hem beden, Hoe si die stede mochten verleden. 1235[regelnummer] Die Scelt was te Oudenaerde besloten, En mochte geen scip met corne vloten, Entie van Oudenaerde ende alt lant Gingen mettie van Brucge in hant. Die van Gent doe dicke screve[n] 1240[regelnummer] Datsi die port op souden geven, En ware datse die coninc versagen Van vitaelgen in corten dagen. Doen waest hem weder scone ontbo(n)den Datmense soude hulpen uter noden 1245[regelnummer] In corten dagen. Maer die coninc En wiste niet van dere dinc. Doen was van Haveldonc, Jan, gesent
[pagina 2,278]
Vander stede halven van Gent, (Een vroet cnape ende .i. wijs) 1250[regelnummer] Tote coninc tote Parijs, Om te spreken mont jegen mont, Dat hi den coninc soude maken cont Hoet in Gent gescepen ware. Dit dede diegene wel openbare. 1255[regelnummer] Ende doen die coninc dit verstoet, Werd hi droeve in sinen moet. Om dit dedi te gader comen Sine vroede liede, hebbic vernomen. Doen rieden si den coninc dat: 1260[regelnummer] Dat hi sere dancte der stat. Die bode was daer wel ontfaen. Men ginc daer letteren scriven saen, Wat dat si wilden vander wet Was daer in ene letter geset, 1265[regelnummer] Ende met sconen zegele besegelt Al haer vriheit ende haer gewelt, Die si hadden van ouden tiden. Doen ginc die bode thuswaerd riden. Dese letter was te Gent gelesen: 1270[regelnummer] Dat si vord vri souden wesen, Dat hem dit die coninc ontbiet. Deen geloves, dander niet. Het maecte den lieden quaden mont, Datmen hem so crankelijc bistont, 1275[regelnummer] Na tgescrefte ende na tgelof. Si waren vertroest, sine wisten waerof. Nu salic u secgen elre af vord, Dies gi noch niet en hebt gehord.
[pagina 2,279]

Hoe die Artoys te Vlaendrenwaerd trect ende hoe mijn her Gi Winendale belect .xix. In desen tiden dat dit gesciede, 1280[regelnummer] So hadde vergadert vele liede Die grave van Artoys, in Vrancrike, Om te comen geweldelike Op Vlaendren, ende dat onder te doene. Ende binnen desen selven ocsoene 1285[regelnummer] Voer mijn her Gi te Winendale, Daer te belecgen menigen Wale Dire vans coninc halven in lagen. Ende doen si dit van binnen sagen, Dattie van Brucge op hem quamen, 1290[regelnummer] Gingense te hant al omme cramen, Ende hem te stormen waerd gereiden, Ende leiden vaste in die hameiden. Daer was geworpen menich steen, Wel .iii. weken al achtereen 1295[regelnummer] Was daer voren dus gelegen. Daerna was hem opgedregen, Ende waren alle opgenomen, Die in genaden wilden comen, Sonder .i., die werd albloet 1300[regelnummer] In sinen roc geslegen doet.
[pagina 2,280]
Dit was die scoutheit van Thorout. Hi was opten coninc al te stout Ende was leitsman vanden Fransoysen, Hierom quam hi in dese noysen. 1305[regelnummer] Dus was Winendale gewonnen. Daer quam doe menich ingeronnen, Wel gewapent, met goeden platen. Men ondede daer alle die gaten Entie wikette, entie porten. 1310[regelnummer] Doen dit vernamen die Ypersse roten, Sendense hem .xiiii. gerede Om op te dragene daer haer stede, Entie slotel sendense met. Her Gy geboet doen ongelet, 1315[regelnummer] Dat alle diegene die daer waren, Met hem tYpre souden varen. Hi dede Winendale besetten, Entie van Ypre, sonder letten, Daden die porte al op saen, 1320[regelnummer] Ende hebben blidelike ontfaen. Hierna cort werd hem geseit Dat Cortrike waer beleit. Doen dedi gebieden herevard Dapperlike te Cortrikeward 1325[regelnummer] Te wederstane die Fransoyse
[pagina 2,281]
Die daer licgen met Artoyse. Dit was tbegin vander stride, Daer menich sint om was onblide.
Hoe Guleke Cas[s]ele belach .xx. Binnen desen tide, met ere pertien, 1330[regelnummer] Som van Brucge ende vanden Vrien, So hadde Willem van Guelke beleit Te Cas[s]ele den castele gereit. Doen die van binnen dat vernamen, Dattie van Brucge op hem quamen, 1335[regelnummer] Gingense haren casteel sluten, Jegen diegene die lagen buten. Hi dede engiene stellen gerede Om den casteel te winne[n] mede. Diegene die daer boven lagen, 1340[regelnummer] Doen si gene wapen sagen, Worden si sere te barenteert. Die van den Vrien, wien dat deert, Trocken vaste te mure toe. Die casteel werd bestaen alsoe,
[pagina 2,282]
1345[regelnummer] Datsi worden hantgemene. Gene quarele ende gene stene, Die van boven op hem vielen, Dadense som ter eerden cnielen Ende vanden berge vallen neder. 1350[regelnummer] Maer si vercoeverden ember weder, So datsi ene porte braken Ende tvorprijs buten ontstaken. Sine lieten daer buten niewet staen. Daer was .i. starc assaut gedaen: 1355[regelnummer] Mijns her Jans sone, her Jan, Van Meninc, een jonc man, Was geworpen met enen stene, Dat hem sine targe oec na tgene Stucken vloech in .iiii. quartieren. 1360[regelnummer] Guelke riep daerna scieren: Datsi hem den casteel gaven saen, Ende sgraven teken op daden staen, Oft si soudenre doet in bliven, Hoe lange dat sijt willen bedriven. 1365[regelnummer] Si seiden dat sijs niene daden, Noch vallen willen in genaden, Noch hem selven doen den lachter. Die van Brucge trocken achter, Ende gereiden hem ten stride. 1370[regelnummer] Guelke trac ane dene side, An dander side Peter die Coninc, Met menigen sconen jongenlinc. Dus logierdense buter scoten, Haer targen dadense vor hem poten.
[pagina 2,283]
1375[regelnummer] Doen scoten die van binnen uut, Ende stichten letteren overluut Alse tote Guelke sonderlinge, Ende baden hem dat hise ontfinge, Alse Cortrike ware gewonnen, 1380[regelnummer] Dat tasselgierne es begonnen, Niet eer en willense hem opgeven, Ende baden datmense liete leven. Sine waenden niet, die van binnen, Datmen Cortrike soude mogen winnen. 1385[regelnummer] Men scoet gene lettere uut ende inne .xx. werven, na minen sinne, Van vreden ende van onvreden. Daer was menige lettere van beden, Datmen hem gave so lange respijt, 1390[regelnummer] Si gaven hem op den grave Wijt. Alsi daer onderlinge streden Quam .i. serjant daer gereden, Die hem dede daer verstaen Dat Ypre waer in hant gegaen 1395[regelnummer] Sinen neve, mijn her Gij, Ende Cortrike waer oec daerbi Vanden grave van Artoys belegen. Ende daer vard mijn her Gi jegen, ‘Ende bit u dat gi hem comt in staden.’ 1400[regelnummer] Dies werd Guelke sciere beraden, Ende liet den casteel dus varen, Dies die van binnen blide waren.
[pagina 2,284]

Hoe Guelke te Cortrikewaerd voer ende hoe Cortrike belegen ward .xxi. Dus voer Guelke te Cortrikewaerd, Ende Peter die Coninc met snelre vaerd. 1405[regelnummer] Daer lagen Walen inden casteel Te Cortrike binnen, inden casteel, Die die coninc hadde doen werken Naest Onser Vrouwen kerken. Dese waren vorsien van allen dingen, 1410[regelnummer] Dies men daer conde volbringen, Van eten, van drinken, van engienen, Si souden gerne den coninc dienen, Ende behouden, mochtsi, dlant. Dese scoten u[u]t, ende maecten brant 1415[regelnummer] Ende verberden met ere acort, tScoenste ende tbeste vander port, Ane die marct een groet vlac. Si scoten vier, dat gerne ontstac, Met vlieken, die gesplinte[t] waren, 1420[regelnummer] Die clincten alse gespannen snaren Daer si ande wande vlogen.
[pagina 2,285]
Een Peter, die daer was wel vermogen Inden casteel, een Vlaminc fijn, Was daer metten gesellen sijn. 1425[regelnummer] Die Vlaminge waren uut gesocht, Die hi met hem daer in had brocht. Hi had lange te Gent gewesen, Hi wilde sijn sout verdienen mettesen, Ende den coninc behouden dlant. 1430[regelnummer] Dese dede der stat groten pant. West Vlaendren si oec ver[ri]eden, Om haelsone ende om mieden. Wie oec vanden paus spraken, Dat hi den coninc soude doen braken, 1435[regelnummer] Dien wildi graven opter stat, Oft sijn lijf nemen omme dat. Dese lagen daer in dien casteel, Ende scoten ute menich quareel Optie van binnen ende worpen met 1440[regelnummer] Menigen stene ongelet. Die daer binnen daer scoten liepen, Baden die ander, ende riepen Dat elc vor hem selven sage. Die sonne stont te middage. 1445[regelnummer] Si daden haer porten sluten Ende die Fransoyse daer buten. Dus hadsi vrese buten ende binnen, Datmen die porte soude winnen. Ende binnen dese was geseit,
[pagina 2,286]
1450[regelnummer] Dat Dornecsporte waer beleit Vanden Vranken, ende si daer jegen. Daer bleef .i. Norman verslegen, Een ridder, die hiet Mertelet. Dese hadde sijn spere geset 1455[regelnummer] Up enen Philips van Hoechstaden. Bede vorensi daer onberaden Deen opten andren joestieren. Daer moesten si bede faelgieren, Ende bleven oec lecgende int sant. 1460[regelnummer] Van Aelst so was dese serjant. Die assaut, ende dese strijt, Geduerde al toter verspertijt. Dit was dies manendages die lach Vore sente Amelbergen dach. 1465[regelnummer] Des ander dages, te vespertide, Daden die Vranken, met groeten nide, Vor Riselporte een ander assaut. Die wege waren hem so benaut Datter .v. bleven doet 1470[regelnummer] Vanden Vranken, diemen scoet, Ende een Vlaminc blever verslegen. God moete siere sielen plegen! Daer bleef die here van Vliege doet,
[pagina 2,287]
Dies her Gi had rouwe groet, 1475[regelnummer] Want hi was sijn maech ten derden. Artoes senden daer, sonder verden, Omdat hi den grave was belanc, Ende dat oec was an sinen danc, Ende in despite van sgraven kinderen, 1480[regelnummer] Die hi gerne soude hinderen, Van goede, van live ende van eren. Dus bleef die ridder sonder keren, Noch en quam tcarijn niet vort. Het lach te Cortrike, buter port, 1485[regelnummer] Op .v. bogescoten wel na, Op Mossenborch, alsict versta, Die nu heet die Berch van weelden. Daer lagen die Franken op, ende speelden In haren tenten ende pauwelgonen. 1490[regelnummer] Si lieten vechten die garsoenen Ende assaut doen op Cortrike Tot ander dages tilike.
[xxii] Doemen screef ons heren jaer .xiii. hondert ende .ii., vorwaer,
[pagina 2,288]
1495[regelnummer] Op enen Goensdach, dat verstaet, So geviel .i. grote daet Den Vlaminge tegen die Fransoyse, Want menige brachtsi in die noyse, Die daer blidelike quamen. 1500[regelnummer] Alsi te gader souden ramen, Tekenen sachmen daer mettien Boven die Fransoyse gescien. Daer vlogen swerte vog[e]le met alle, Die daer maecten grote gescalle. 1505[regelnummer] Ende boven die Vlaminge vlogen daer Witte vogele, dit was waer. Oec sachmen daer ander tekine: Vele cleinre ster[r]ekine Sachmen daer inden hemel staen. 1510[regelnummer] Tachterst so quam vortgegaen Onder hem ene grote sterre, Daer die cleine om worden erre Ende gingen haer alle toe. Die grote verginc, men wiste hoe. 1515[regelnummer] Dit waren teken tontsiene wel, Maer het dochtem algader spel. Nu hort vanden stride tbegin: Van [Brabant] ter zeewaerd in, So quaemt al te hulpe den grave, 1520[regelnummer] Elc met enen gepinden stave, Sonder alomme die van Gent
[pagina 2,289]
Ende dien .iiii. Ambacht ende Waes omtrent, Dese en waren ten wige niet. Maer Jan Bo[r]luut, wats gesciet, 1525[regelnummer] Hadde cnapen gecoren uut Gent, Die daer waren met genent, Ende hi was oec uut Gent geboren. Die nacht leet, die dach quam vore, Ende recht wel te sonne opstane 1530[regelnummer] Sachmen .i. vier beginnen te gane Uten casteel. Dat ginc menich merken Wat dit vier soude werken. Si meinde[n], als ict sal bedieden, Ende wijsden buten haren lieden, 1535[regelnummer] Die castelein entier waren binnen, Waermen die stede best mach winnen. Nu hort hoe sijt omme droegen Ende hoe sijt vier nedersloegen. Ende droegent omme in der gewoude, 1540[regelnummer] Alse der storm na naken soude Met enen starken blakenden brande, Ende bleven staende jegen die viande. Alsijt omme hadde[n] gedregen, Recht ten Grauwen Nonnen jegen, 1545[regelnummer] Scoten sijt neder jegen hagedochten
[pagina 2,290]
Alse verre alsijt scieten mochten. Dit was .i. teken, sonder decken, Datmen daerwaer moeste trecken Soudemen hem in hulpen comen. 1550[regelnummer] Artoys heeft dit teken vernomen, Ende trac bat omme ter sonnenwaerd. Noch droegende alle bloet .i. swaerd Ende togeden datsi in node lagen Den Fransoysen die daerwaerd sagen. 1555[regelnummer] Si waenden wel hebben gedaen Ende wijsden se daer se niet conden ontgaen In .i. n[e]d[er]inge vol van grachten, Daer si hem niet jegen en wachten, Daer si in haer doet oec varen, 1560[regelnummer] Alst hierna sal openbaren. [xxiii] Vor desen strijt, die nu begonde, So hadden die Here[n] lange stonde
[pagina 2,291]
Een ordinanse onder hem gemaect: Mijn her Godevaerd (wat holpt mes[s]aect?) 1565[regelnummer] Soude Gent, die goede stat, Met alder balgien hebben gehat, Ende haer voget hebben gewesen, Hier toe haddi uut gelesen Ridderen van Brabant ende cnapen 1570[regelnummer] Die goet ende coene ware ten wapen, Die hier na som sal noemen Als ick er te rechte toe sal comen. Sonder sparen van daer si trecken Te Gentwaerd, alsijt mecken: 1575[regelnummer] Maer haer micken es al verloren, Si hebben in den voet den doren Die hem oec gebut sal werden Eer si te Gentwaerd overterden. Om dit te vorderne, dat verstaet, 1580[regelnummer] Angingen se feestelike grote daet. Want doe si die viande sagen En costen sijt langer niet verdragen Sine gereiden hem te stride. Die sonne stont te prime tide, 1585[regelnummer] Si ne waenden so na niet hebben gestreden.
[pagina 2,292]
Artoys es al om gereden Ende besach der Vlaminge scare, Daer hi toe hadde groten gare, Ende alle die Prinsen die met hem [waren]. 1590[regelnummer] Die Fransoyse daden hem scaren In .ix. bataelgen starc ende groet Sine wonscen niet die Vlaminge doet, Wevers, volres entie spoelen, Si soudenre haren moet over coelen. 1595[regelnummer] Die irste scare van desen dan, Daer in waren .iiii. [hondert] man, Op ors geseten, goet ende diere, Dit waren alle soudeniere. Mijn here van B[ur]las, die was 1600[regelnummer] Diese metterhant uutlas, Ende wasser leytsman af vercoren. Hi was ute A[quita]nien geboren. Die voetgangers, die noch hilden Met scachten, met glavien, met scilden, 1605[regelnummer] Dier en was er geen getal: Het sceen bedect daer berch ende dal.
[pagina 2,293]
Dander scare had mijn her Gye Van Nele ende Reinout van Trie; Dese hadde[n] tote .v. [hondert] platen 1610[regelnummer] Die alle op starke orsse saten. Die derde scare leide gelike Die conincstavel van Vrancrike. Het was heren broeder van Nele, Hi hadder daer te sinen dele 1615[regelnummer] .vi. [hondert] wel opgeseten. Met overmoede liete hijt weten Artoyse, [op]dat hi wilde striden, Datment here liet ute tiden. Die dach ginc op, het waer tijt 1620[regelnummer] Dat men begonste den strijt. Die baenroetse, die met hem hilden, Ontect alboet met haren scilden: Dat was her Heinrijc van Lingi, Ende mijn her Willem van Valeri,
[pagina 2,294]
1625[regelnummer] Ende die Castelein d(i)e Lile, Ende her Suriens de Sevile, Van Beaunes, van Aveskerke. Dit waren die, op orsse sterke, Metten Constavels hilden, 1630[regelnummer] Die den wijch beginnen wilden. [xxiiii] Die vierde scare, die daer na quam Dat[s] Artoys, als ict vernam. D[o]e versach hi al sonder letten Hoe hem die Vlaminge ondersetten. 1635[regelnummer] Die grave dade hem wapen saen. Doe quam daer een wolf gegaen, Daer si Artoyse wapenen souden, Dien hi lange hadde gehouden Menigen dach, die Brune hiet. 1640[regelnummer] Ende alse die wolf dit siet Dat hem sijn here wapene dede
[pagina 2,295]
Jegen desen groten onvrede, So spranc hi binnen inden rinc. Dit was een wonderlike dinc: 1645[regelnummer] Temet datmen hem die wapen anstac, Quam die wolf diese emmer ave trac Metten clauwen ende metten tanden. Hartoys werdene metten handen, Ende sprac: ‘Brune, wats u gesciet? 1650[regelnummer] Deser constumen en plaechdi niet, Des en hebbic van u niet gesien!’ Die wolf(s) en wilde altoes niet vlien. ‘Brune, Brune!’ sprac hi mettesen, Wi sellen onlange te gader wesen.’ 1655[regelnummer] Alse Brune sach, dat niet bescoet Wat hi op sinen here scoet, So trac hi wech na desen keer. Men wiste van hem daer nemmermeer. Noch gesciede daer .i. wonder: 1660[regelnummer] Artoys wilde messe horen besonder, Ende deet te weten sinen caplaen Dat hi Gode wilde ontfaen, Eer hi vard ten wigewaerd. Die priester die las messe ter vaerd, 1665[regelnummer] Ende alse messe was gehent, Ende alse Artoys soude ontfaen tsacrament, So was dit sacrament verloren. Dies had die pape groeten toren Ende sprac: ‘Here! wats ons gesciet?
[pagina 2,296]
1670[regelnummer] Gods lichaem en vindic niet!’ Dies was Artoys te barenteert, Ende sprac: ‘Dat ic heb geordineert, Dat salic inden op desen dach, Comer mi af dat comen mach! 1675[regelnummer] Ic sal Gode op een andren tijt Ontfaen, alse gehent es die strijt.’ Des mach hi sijn al sonder hope. Het quam oec .i. padde gecropen Al grau, uten Vlamscen here. 1680[regelnummer] Men lietse crupen al sonder were, Te siene wat het soude bedieden. Si croep al dore die lieden Recht vort toten Vranken. Daer stontse ende blies metten lanken 1685[regelnummer] Optie Waloys .i. lanc termijn Ende scoet op hem haer venijn. Van danen keertsi ter hagenward Uten wege metter vard. Een ors oec, daer hi selve op sat 1690[regelnummer] Hi hads .M. pont gehat Ende .C. liber scattes al sijn leven, Haddijt den coninc willen geven. Het was .xiiii. voete lanc Doe hijt metten breidele dwanc. 1695[regelnummer] Hi sater op met groten dangiere. Ende doemen ontbant sine baniere Sloech hi dors metten sporen,
[pagina 2,297]
Daer .ii. wige te voren Met siere cracht hadden verwonnen. 1700[regelnummer] Doen hijt waende hebben geronnen So stortet toter eerden neder Drie werven vort ende weder. Hi riep: ‘Morel! Wats u gesciet? Derre constumen en plaechdi niet! 1705[regelnummer] Ghi hebt mi gedragen in swaren stride, Gaet di mi nu af te desen tide? In quam noyt in genen doene Daer ic uwes had so wel te doene!’ Dit waren teken van ongevalle, 1710[regelnummer] Die hem hier gescieden alle. [xxv] Die Vlaminge lagen tesen tiden Op .i. plaetse daer besiden, Vaste in een ende al te voet, Met pieken starc ende wel behoet, 1715[regelnummer] Ende gewillech genoech te stride. Doe sende Artoys bander side .i. iraut te nemen ware, Oft hi [von]de, int Vlaemsce h[a]re Enegen here van groten prise 1720[regelnummer] Die wesen soude te desen pongise.
[pagina 2,298]
Sine gedochten waren mettien Dat hi hem vaen soude laten dien, Ginct hem qualike inden strijt. Die gene reet wech ter selver tijt 1725[regelnummer] Ende bescouwet achter ende voren Ende quam weder, ende liet daer horen Artoyse, wat hi had gesien: ‘Her Grave!’ sprac hi doe mettien, ‘Al dat ic sie dat sijn crayolen 1730[regelnummer] In die wapen, ende scietenspolen. En sach niemen van valoer Daer ic theer alom voer, Sonder Willem van Juleer, Ende mijn her Gi, .i. bacheleer, 1735[regelnummer] Wijts sone van Dampiere. Si staen te voet op .i. riviere, Van achter mach mer niet in raken. Ene baniere sagick er blaken, Den Lupart van [sabel], gebatelgeert, 1740[regelnummer] Int v[el]t van goude geordineert.’ Van Brabant sprac doe her Godevard: ‘Die ridder, die draecht den Lupart, Dats die gene, dat secgic die, Daer ic mi meest af ontsie:
[pagina 2,299]
1745[regelnummer] Hets mijn her Jan van Rinesse. In die werelt en esser niet sesse Omgaens wijt ende breet, Die bet van orloge weet.’ Hi riet doe Artoyse, opdat hem dochte 1750[regelnummer] Nuttelijc, dat hi niene vochte, Ende beiden soude metten stride Tote sander dages, wel betide Dat van der margenstonde daecht, Si selenre alle al sijn versaecht. 1755[regelnummer] Nemmermeer selen si micken Dat si bat ordinoerden al sticken Dan si nu hebben gedaen, Ende morgen laet ons op hem slaen. Hets al arm vole te voet, 1760[regelnummer] Ende sal dan [t]setten sijn vermoet.’ Artoys balch hem deser word, Ende was er sere om testord, Dat hi hem desen raet vorleide. Hi verhief hem int gereide 1765[regelnummer] Ende sprac: ‘Na dien dat gi ontsiet, Ic rade wel, Godevaerd, dat gi vliet
[pagina 2,300]
Ende gi sijt up uwe hoede!’ Dit sprac Artoys met overmoede: ‘Ic belge mi dat gi dit doet, 1770[regelnummer] Wi sijn tors ende si te voet. Hondert orsse ende .M. man, Dats alleens. Wat ontsiedi dan? Drayt omme u ogen ende besiet: Dit vrome volc faelgiert u niet. 1775[regelnummer] Ende hilt u noyt over ontsaecht, Mi heeft wonder dat gi dit vraecht! In wilde niet, Godevard, dat si lagen Vor ons gebonden, en soudse jagen Die ginder over staen te voet, 1780[regelnummer] Ende daer met coelen minen moet!’
Heren Godevards antworde, ende vanden andren scaren [ende] wie se leide .xx[vi.] Her Godevard antworde den Grave sciere: ‘En wane niet, dat ic mi yet sciere, No dor vrese, no dor noet, Al hadsi there noch also groet, 1785[regelnummer] Waer gi vaert, ic volge u na, En vreest niet dat ic u ontga. Ic sal heden, sonder begeven, Met u sterven ende leven.’ Artoys hilt hem dat gepayt.
[pagina 2,301]
1790[regelnummer] Hi droech den scilt met lilien gesait, Met goude upheven in asure, Den scilt van Vrancrike pure; Van kelen, met enen palestene, Ende drie castellekine clene 1795[regelnummer] Van goude, inden palesten geset. Die grave van Bonen hilt hem met Ende sprac: ‘Ic sie wel dat ic sal Minen wille hier vordren al.’ tGraven sone van Henegouwe, 1800[regelnummer] Jan sonder Genade, heeft dit gebrouwen Sijn moeder, met hare groter cracht, Dat hi jegen den neve vacht, Mijn her Gi, dien hi daer vint Opt velt, die was siere moyen kint. 1805[regelnummer] Her Jan van Viersoen, van Brabant, Was oec onder Artoys pant, Met alden andren van Artoys.
[pagina 2,302]
Den Vlaminge naecte vele vernoys, Hem mochte wel therte faelgieren, 1810[regelnummer] Alst al op hem quam pongieren, Met .vii. [dusent] orsse groet, Si mochten vresen wel die doet. Die vifte scare brochte Simpoel. Om sijn helm stont .i. fagoel 1815[regelnummer] Van sinen teken, als hem betaemde. Hi was, die hem sere scaemde, Dat hi uut Vlaendren was verdreven Wilt hi hem nu te kinnen geven. Mijn her Ra[v]eel die Vlaminc 1820[regelnummer] Wilde oec dienen den coninc, Hi wilde prijs bejagen, na der macht, Ende hilt onder Simpoels cracht. Mijn her Gilijs van Haelgi Hilt oec Simpole nu bi, 1825[regelnummer] Ende die here van Kerki Maecte int here groet gecri, Entie here van Sailgi
[pagina 2,303]
Was oec daer Simpoel bi, Ende hem Nichasis van Rechtfort. 1830[regelnummer] Hi sprac: ‘Wane horte[n] wi vort?’ Dus begonden die viande naken. ‘Men sal hier mogen doden maken, Vrouwen wedewen, kinder wesen.’ Die Vlaminge stonden in vresen. 1835[regelnummer] Jegen die vreselike ontmoet. ... Sine mogen achterwaerd niet ontgaen Ende vore eest tvlien gedaen. Elc sprac sine biechte opter stat, Ende droegen vaste ineen na dat. 1840[regelnummer] Deen ginc inden andren dringen. Si gingen hem al ommeringen Gelijc enen steinijn mure Te wederstane dese aventure.
Hoe die strijt begonste .xx[vii.] Her Gi vermaende daer sine scaren, 1845[regelnummer] Datsi hem niet souden vervaren. ‘Onderset u vast ende sterke! Die sonne dect haer met enen swerke, Wine hebben geen noet vander sonnen. Ic sie den wijch te voren gewonnen! 1850[regelnummer] Opdat gi seker ende vaste staet,
[pagina 2,304]
Ende gi grote slage slaet, Edele Vlaminge, siet vor u selven! Si selen op ons comen welven Met enen vreseliken gemoete, 1855[regelnummer] Vaste staet ende uwe voete! God sal ons helpen, ende staen in baten. In wils hem heden niet verlaten! Roept op Gode, clein ende groet, Dat hi ons hulpe uter noet!’ 1860[regelnummer] Guelke sinc vane [o]ntwint. Hi troest sijn volc daer omtrint. Daer stonden bi clerke ende papen Ende van Gent stoute cnapen. Een canonc van Maestrecht 1865[regelnummer] Stont bi hem, alse .i. cnecht Metten andren daer te voet. Dese pensde in sinen moet: Hi sal sinen pays bejagen Mids den steken ende den slagen, 1870[regelnummer] Die hi [vor] hem daer sal ontfaen. Hi hadde jegen Guelke mesdaen, Dat hi hem noyt wilde vergeven Alse lange alse hi mocht [leven.] Dese liet hem kinnen niet 1875[regelnummer] Wanen hi was oft hoe [hi hiet.] Onvermaent ende son[der miede] Quam hi tot desen [stride.]
[pagina 2,305]
Met al dat hi con Hi was ene v[rome 1880[regelnummer] Tusscen Mase Dese wilt hi Sine mesda[e Dat hi mesd[ede mijn her Gi] Dat beterde [. . . sekerlike] 1885[regelnummer] Dat daer niet was sine gelike. Maer hi was daerna bekent, Doe die strijt was gehent. Dus vergaf hem Guelke den evelen moet, Omdat hi woet inder Sarrasijn bloet. 1890[regelnummer] D[aer was her Heinric van Pietersam, Die dus daer over die dode clam, Sijn broeder bleef an dander side. Een ridder d[aer] te desen stride, Mijn here Jan van Renesse. 1895[regelnummer] Las den sinen oec een lesse: ‘Dat si hem niet lieten dorbreken, Ende haer biechte souden spreken, Ende sijt nu niet vervart, Rodelt al man ende pard. 1900[regelnummer] Vlaendren ende Leu! es onse gecri. Alsi slaen op mijn her Ghi, Sele[n] wi van achter op hem dringen,
[pagina 2,306]
Het blijft al hier dat si bringen.’ Doe dede men crayeren int Vlaemsce here, 1905[regelnummer] Dat niemen om goet hadde gere. Wie dat daer nichte om goet, Al sage hijt liggen onder voet, Men souden van achter slaen te doet: Dit was datmen hem geboet. 1910[regelnummer] Ridderen maecte Guelke ende Ghi, Ende dat was oec ghedaen bedi Dat si te stouter souden wesen, Ende die waren oec uutgelesen, Die vroem waren, arm ende rike. 1915[regelnummer] Pieter die Coninc werd daer gelike Ridderen daer, met twee sier sonen, Omdat hi te meer soude verco[n]en. Dus staensi daer, ende beiden, ende haken Na die viande die hem naken.
Van den bataelgen ende heren Janne van Namen .xx[viii.] 1920[regelnummer] Diet u al hier soude verclaren, Hoe si hieten ende wie si waren Die met Artoyse quamen ten stride, [H]ine quaems niet af in lange tide. [Van] die bataelge salic u vort
[pagina 2,307]
1925[regelnummer] [Dit seggen] hier in corter wort. [Die seste] b[a]taelge, es mi cont, [Leide her] Lodewijc van Cleremont. . . . . . . . . in waren [Op orsse] geseten sonder sparen 1930[regelnummer] [Die sevende] scare, wildijt weten, . . [h]em .iii. [hondert] opgeseten . . . . leide die grave van U. Dachtende bataelge leide nu Ferijn, een tsa[m]penoys, 1935[regelnummer] Ende Mathijs sijn broeder, een Fransoys. Dese hadden .v. [hondert man Op orsse geseten, in den dan. Die .ix^de. b[a]taelge, wel beward, Vorde mijn her Godevard 1940[regelnummer] Hem .iii. [hondert] soe opgeseten, ... Van Brabant ende van andren steden, Die hire toe hadde gebeden. Binnen desen dat dit gesciede,
[pagina 2,308]
So sende her Jan van Namen liede 1945[regelnummer] Sinen broeders te hulpen dan, Met platen wel .vi. [hondert] man. Hi hiet des sinen broeder gomen, Dat hi selve te stride wil comen, Met algader sinen lieden, 1950[regelnummer] Ende bat, datmen hem soude ontbieden. Nu was die strijt so saen beheten, Datmen hem niet conde laten weten Te tide, want si, sdages daer naer, Striden moesten over waer 1955[regelnummer] Dies so haddi rouwe groet, Datment hem in tide niet ontboet. Binnen desen dat dit was, Die here van Moreul, alsict las, Seide ten here van Aspermont: 1960[regelnummer] ‘Here, seit hi, es u yet cont, Wie [es] die here, die hiet Rinesse, Dat ic sijns niet en messe? Ic hore vele van hem spreken, Ic wil .i. scacht op hem steken, 1965[regelnummer] Ende met orsse op hem riden.’
[pagina 2,309]
Aspermont sprac tot dien tiden: ‘Laet ons worden .ii. gesellen, Diene tierste mach gevellen, Hem so blive die aventure. 1970[regelnummer] Ic salne bestaen nu ter ure Dien genen die ic ginder sie, Ensi dat hi mi ontvlie.’ Edel bloet, mijn her Jan! Dese tale gaet di nu an. 1975[regelnummer] Ward u vaste, gi sijt verraden, Gi comt noch tavont in swaren gewaden! Dese Aspermont was geboren Ute Noyeine scone. Uutvercoren Was hi doe sekerlike, 1980[regelnummer] Men wiste niet sijns gelike. Wi vinden van hem dat gescreven, Dat menich stont na sijn leven. Op enen tijt was hi dorsteken Met enen scachte, sonder breken 1985[regelnummer] Ende sonder quetsen vanden darmen. Hi doetse uutwinden, sonder carmen, Vor sijn ogen tusscen sinen dien. Hi wilder selve toesien Of hi yewerint ware gequets? 1990[regelnummer] Hi wasser lettel af te wets.
[pagina 2,310]
Noch dedi meer. Daer hi lach Sijns selves herte dat hi sach Met .i. spiegle in sinen buuc, So wel haddi sijn gebruuc. 1995[regelnummer] Hi was die stoutste ridder in twiste, Diemen noyt levende wiste. Die van Ypre, een groet deel, Lagen binnen ende hoeden den easteel, Tot .xii. [hondert]. wel te gereke, 2000[regelnummer] Met swerten rocken. gelike peke, Soedat si niet uut mochten, Wat behindichede siere toe sochten. So wel waersi van buten gewacht, Die wile datmen te velde vacht.
Dat irste pongijs van den stride, ende dat inriden .xx[ix.] 2005[regelnummer] Nu hort vanden stride vort, Daer in gesciede groet mort. Doe Artoys sach sijn volc gereet, Ende al te spronge, lancs ende breet, So riep hi lude ende bitterlike: 2010[regelnummer] ‘Die mi minnen getrouwelike Die volgen mi na ter vard! Ic sal in ter bataelgen ward, Nadien dat ic die Vlaminge zie, Dus bliden dach en sag ic nie!’
[pagina 2,311]
2015[regelnummer] Menichtfout riep hi: ‘Mon[tj]oye! Elc sie heden om sine proye, Daer ic den Liebard op sal doen, Het es edel venisoen!’ Deser was wel bi getale 2020[regelnummer] .vii [dusent], die trocken ten dale, Ende .xxiiii. dat wel wet, Swaerd in hant op hem geset, Ende elc een ors, met groten leden. Ende met scarpen sporen bestreden. 2025[regelnummer] Der voetgangers was sonder getal, Die op die Vlaminge quamen al. Her Ghi ende Guelke voren al omme Op .ii. scone beesten stomme tFolc ordineren ende setten: 2030[regelnummer] ‘Die viande comen! Hier om geen letten!’ Dit riepen si beide ontfermelike: ‘God sende ons hulpe van hemelrike Tot deser anxteliker noet!’ Als hi oec dede, seidemen albloet, 2035[regelnummer] Want menich daer optien dach Sente Jorys vane sach. Ende alsi dit dus hadden gedaen, Gingen si bede te voet staen, Metten andren met enen sta[v]e, 2040[regelnummer] Alse te scedene daer niet a[v]e, Men ginc gene pesen trecken in, Het was dat vreselijcste begin Dat noyt man met ogen sach. Die pilen vlogen op genen dach
[pagina 2,312]
2045[regelnummer] Datmen den hemel cume van dien Van dickeden niet conde gesien, Maer tFlaemsce heer datter stont Was noyt gequets no gewont. Nochtan waer si so dorscoten 2050[regelnummer] Haer halseberge ende hare [sor coten, Bokelare, targen, helme, scilden, Die si jegen die scoten hilden. Dese staken so vol clare pinnen Men conster niet ane bekinnen 2055[regelnummer] Al van den hoefden toten voeten Dan scichte. Dus began mense groeten. Elc Vlaminc hadde, des geloeft wel, .ii. orsse op hem comende snel. Het was .i. ongedeelt spel. 2060[regelnummer] Nochtan diere toequamen lieten tfel. Si sagen oec over die Walen vliegen .i. brant, .i. vogel, sonder liegen. Doe riep Ghi ter selver stont: ‘In wilde niet om ducent pont 2065[regelnummer] Dat hi over ons ware leden! Wi selen victorie hebben heden!’ Doe die Vlaminge met groten roten Haer scichte uut hadden gescoten, Doe sloegense haer pesen ontwee, 2070[regelnummer] Daer meniger herten of werd wee. Si worpen onder dorsse haer bogen Jegen h[a]er scenen, sodat si vlogen
[pagina 2,313]
Ende deisden achterwaerd ten vrienden, Daer si vele prijs verdienden. 2075[regelnummer] Artoys riep met groten dangiere: ‘Fu[yès], me[r]daelge, treis arière, Fa[u]s cler(c)s die [Ju leer, Rendé v[o]s sa[n]s reposeer!’ Dus hadde Guulke grote porsse. 2080[regelnummer] Men reet op hem met menigen orsse. Simpoel riep, ende Artoys Menich werven in fransoys. Doe werd die wijch starc ende groet, Daer was die menich in groter noet. 2085[regelnummer] Die van den Vrien hem scoffierden, Die Fransoyse die niet en vierden Maer dapperlike daerwaerd traken. Daer hordemen menige glavie craken. Die van den Vrien lagen neder. 2090[regelnummer] Maer si vercoeverden staphans weder, En was maer goet, wat so men sprac. Dat dit here dus achter trac, Want, wat datter binnen quam Bleef al doet. Doe dit vernam 2095[regelnummer] Mijn her Jan van Rinissen, Doe trac hi over toter perssen, Van achter welvende met siere scaren. Die Fransoyse worden in varen,
[pagina 2,314]
Doen si dus belopen waren 2100[regelnummer] Van haren vianden tusschen .ii. struken En waren el niet dan clare [b]uken Van desen lieden, daer si opliepen. ‘Vlaendren ende Leu!’ dat si riepen. Dus bleef een wonder in grachten doet, 2105[regelnummer] Daer d'een over den andren scoet.
Hoe die wijch staende ward .xx[x.] Van Brabant mijn her Godevard Reet in die Vlaminge selken scart, Dat hi Guulke, eer hijt weet, Mettien orsse ter neder reet, 2110[regelnummer] Ende velde oec sine baniere. Dors keerden over die c[r]upiere, So starc was die wederstoet, Dat man ende pard bleven doet. Doe werd menich man ontorst. 2115[regelnummer] Guelke was op sine borst Gescoten so, met enen quarele Sonder quetsen, dat Here van Nele Was daer van den irsten gevelt: Si hadden Vlaendren dicke gequelt. 2120[regelnummer] Die stave scorden entie borsten, Daer si de prinsen mede ontorsten, Van den pinnen toter hant.
[pagina 2,315]
En bleven niet in [A]lisant Te genen wige, daer Rolant vacht 2125[regelnummer] Te Roncevale, met groter cracht. Alsi vor Cortrike daden. Den Vlaminge badensi genaden, Dedelste prinsen van den landen, Si leiden te gader daer [haer] handen, 2130[regelnummer] Ende hilden daer in een naect swaerd Metten appelen ten vianden waerd: ‘Wi willen, seidensi, ons opgeven, Edele Vlaminge, laet ons leven!’ Roelant riep, so dat sijt horden, 2135[regelnummer] Alle die hem toebehorden: ‘Dapperlike volget mi an!’ Dese velden al ors ende man. Deen gaf daer, die ander nam. Wat daer onder die stave quam 2140[regelnummer] Dat bleef doet in dit pongijs. Rinesse ontfinc daer groten prijs. Men sach nieman dat doen Om te hulpen den Lyoen. Dus was hi, in menigen wegen, 2145[regelnummer] So diepe in die viande geslegen, Dat hi nieman bi hem kinde, Maer God, die hem helpe sinde.
[pagina 2,316]
Halp hem dat hi henen quam, Ende vriende bi hem vernam. 2150[regelnummer] Guelke was vermoet van slagen Datmenne uut moeste dragen, Dbloet hem uter nese spranc. So vreselike was geen bedranc! Sinen standard droech .i. serjant 2155[regelnummer] Crachtelike, een Jan Ferrant. Dor genen anxt wildi vlien: Hi was gevelt op sine cnien Vier werven al achter een, Ende emmer weder op sine been. 2160[regelnummer] Daer was .i., Jan die Vlaminc hiet, Gule[c]s cnape, ende alse hi siet Dat sijn here dus was vermoyt, Werd hi gram, ende hi vernoyt Dattie viande souden verbliden. 2165[regelnummer] Hi trac wech ten selven tiden, Ende dede sijns heren wapenen an. Daer maecti menigen bliden man, Alsi Gulecs wapen sagen So diepe in den storme dragen. 2170[regelnummer] Die cnape was der viande gier, Ende riep: ‘Noch es Guelke hier!’ Si sloegen doe achter ende voren, Ic wane hi noyt was geboren Di so vele volx sterven sach, 2175[regelnummer] Alsemen dede op desen dach.
[pagina 2,317]

Hoe dander bataelge inquam [.xxxi.] Nu quam dander bataelge daerbi, Vreselike slaende op mijn her Ghi, Dat hem there delven dochte Metter cracht die si brochte. 2180[regelnummer] Het was dat vreselixste opbreken Daer men noyt af horde spreken. Men seit vele van Roncevale, Maer dits die jammerlixste tale, Diemen yegeren af tellen mach, 2185[regelnummer] Of daer men noyt af horde, of sach. Mijn her Gi sette hem ter were, Recht ten midden vanden here, Onder dien cloester van der Nonnen, Daer een gracht comt geronnen 2190[regelnummer] Vander Leye, te wege ward, Daer was dat Vlaemsce here gescard. Nu doet u selc logen verstaen, Ende secgen van dere gracht saen: Datse die Fransoyse en wisten niet, 2195[regelnummer] Ende datsi daerombe hadden tverdriet. Dat es sceren ende groet spel. Si wisten alle dese gracht wel, Ende warense oec wel overleden, Maer also alsi achterwaerd treden 2200[regelnummer] Met haren orssen, daer si deisden, Daer hem vanden slagen eysden, Daer vielen si in die gracht altoe, Ende bleven daer versmort alsoe.

[pagina 2,318]
Van den Vlaminge noch .xx[xii.] Mijn Her Boyden van Poproden 2205[regelnummer] Hadde daer sine vrient ontboden, Ende hilt daer in den storm te midden ... Met enen mechel sterken stave. Van Aelst was hi borchgrave, Ende .i. die beste geviseert 2210[regelnummer] Entie beste Vlaminge conforteert, Naest Renesse daer was opt velt. Hi dranc dore met gewelt Ende alre naest na h[e]ren Gie. Hi halp dorbreken die partie. 2215[regelnummer] Dese machmen met eren nomen, Waer dat ridders te gader comen. Daer Vlaenders ere yet an gelach Daer was hi gereet nacht ende dach. Seger Lonke werd oec gevelt, 2220[regelnummer] Die den Ghenscen standert helt, Vier werven op sine cnien. Dor genen anxt wildi vlien, Ende ember op, met groter cracht, Daer men boven sijn hovet vacht.
[pagina 2,319]
2225[regelnummer] Uten Vier Ambachten wasser .i. deel, Die optie Vranken waren geel. Daer vacht oec mijn her Willem, Met groter cracht, van Boenhem, Een donvervarste die leeft, 2230[regelnummer] Dats Vlaendren noch te bat heeft Van siere daet, die hi wrochte, Dat menich Fransoyse becochte. Al hebbic vander [i]e[r]sten bataelgen Gesproken aldus, van hare faelgen, 2235[regelnummer] Ende oec van hare bagelhede, E[e]ric van den andren .ii. dede: Si sloegen met sporen alle d[r]ie Op ene ure, gelovets mie, Dene ontbeide anders niet. 2240[regelnummer] Si riepen alle: ‘Merdaelge! Vliet!’ Elke bataelge coes die sine, Maer in vele corter termine Waren si alle gescoffiert Ende hare bataelge gestoffiert 2245[regelnummer] Dan gi sout wel vollike lesen
[pagina 2,320]
.i. Pater Noster. Ende mettesen Doen si sagen dese mescance Riep[en] si alle: ‘Roy die Franse! Waer sidi nu? Wi sijn verloren!’ 2250[regelnummer] Die den rouwe had mogen horen, Hine hadde nemmerme vergeten Ende hoese haer hande te gader smeten. Waer sidi? Grave van Artoys? Endi gi Jacob van Ternoys? 2255[regelnummer] Dankervile ende Aspermont Lagen ter eerden so gewont, Sine conden hem niet in staden staen, Haer grote roem was nu gedaen. Deen beval den andren Gode 2260[regelnummer] Bitterlike in groter node. Daer bleef die bloeme van Kerstenhede, Vore volc te voet ende sonder stede. Het wilde God, het moeste wesen. In horde noyt singen, no lesen, 2265[regelnummer] Van selken jammer, alse dit was. Daer lach van doden menich tas. Si wrachten alle jegen Gode Ende jeghen des Paus gebode. Baugelijn vacht daer menichfout, 2270[regelnummer] .i. vroem ridder ende .i. stout.
[pagina 2,321]
Hine fineerde, no hine [ver]onste, Van dien dat die wijch begonste Toten inde, van groten slagen, Hem allen wondert diet ansagen. 2275[regelnummer] Mijn her Geraert Ferrant Was so bese[ch] metter hant, Het boech al dat onder hem quam. Mijn her Cortals [ogen] sagen gram Ende was so diep met hem indrongen 2280[regelnummer] In den wijch, met Slijcb[aer]ds jongen, Dat menne daer seide over doet. Dies was int here jammer groet. Hi werd les[t]ent, daer hi stont, Onder die viande sere gewont.
Hoe die Grave van Artoes doet bleef, ende van den monc [.xxxiii.] 2285[regelnummer] Een [F]errijn van Campenoys Hilt hem achter met Artoys. Met .i. sterker stemme hi riep: ‘Edel prinse! Die gracht es diep. Hout op, Heer! Hoet er u jegen. 2290[regelnummer] Onse v[ri]nde liegen daer in verslegen.’
[pagina 2,322]
Eer Peter Flote oec verstarf Bat hi genade menichwarf, Maer en mochten niet besluten. Gene trompen gincmen tuten 2295[regelnummer] Omtrent Artoyse menichfout. Hi sach al om: wat hi scout Waren alle gepynde martsen. Hi riep: ‘Ariète, om tebbene p[lats]e!’ Morèl, sijn ors, dedi lanchieren. 2300[regelnummer] Hem volgenden na sine helmewieren, Met sterken orssen, sonder telt, Over die dode, die lagen opt velt. Artoys riep al dat hi mochte, Dat hem die hersenen scoren dochte: 2305[regelnummer] ‘Paterne die[u]! Wats ons gesciet? En weet nu God van ons niet?’ Artoys sach tspel verloren. Nochtan sloech hi dore met sporen, Neven der gracht, op enen cant, 2310[regelnummer] Daer hi sijn volc verdowen vant. Sijn ors hadde so grote cracht Dattet vloech over die gracht. Her Ghi. die sine wapen kent, Trac jegen hem, ende die som van Gent 2315[regelnummer] Genendelike ende onvervard. Hi sloechen af, den meesten scart
[pagina 2,323]
In dat volc dat met hem quam, Dat nie wijf no man vernam. Artoys was so diep gereden 2320[regelnummer] Opt d)ors, dat hi hadde bestreden, Overmids die grote cracht Van den orsse, dat hi den scacht Van den standarde gegreep Mijn her Gijs. Sijn stegereep, 2325[regelnummer] Daer hi hem sere op verliet, Vergat hi. Daerom liet hijs niet, Wat datmen op hem sloech ende stac, .i. stic hi uter banieren trac Met beiden handen, ende scorde. 2330[regelnummer] In liege u niet van enen worde. Eer menne velde het was lanc. Hi gaf ende nam, ende oec dranc Dor die viande stormelike. Op hem brac menich pike. 2335[regelnummer] Daer waren mede die van der Goes, Ende .i. monech oec van der Does Quam op .i. merie gereden. Hort hoe hise nu sal besteden! Enen cnape daer hise gaf, 2340[regelnummer] Ende barenteerde om .i. staf Daer quam .i. carmer oec inden hoep, Die ute siere ordine sloep. Men conste haers gelike niet vinden, Elc soude enen bere binden.
[pagina 2,324]
2345[regelnummer] Dese .ii. waren daer te wige, Ende gingen houwen te prige Al met enen starken stave, Dor die minne vanden Grave. Het waren .ii. sterke gesellen. 2350[regelnummer] Ic hebbe dicke horen tellen, Dattie monec Artoyse velde Van den orsse, dat hi helde Met enen slage die hi sloech, Morel viel oec over sijn boech. 2355[regelnummer] Doe sijn ors dus was gestort Ende selve had gehadt menich hort, Ende onder hem stont te voet, Ende menich ombehindech cloet Tsinen hoefde sach geheven. 2360[regelnummer] Doe wilde hi hem Guelke opgeven, Ende seide: Ic lever u mijn swaerd! Ic geve mi op! Wacht mijn paerd, Dat gijt niet ne quets no slaet, Maer dat gijt neemt ende vaet!’ 2365[regelnummer] Die Vlaminge riepen: ‘Wi ne kinnen u niet!’ Die Grave riep al in Fransoys: Ic ben die grave van Artoys! Neemt mi op, ic swige stille, Ghi selt dan hebben al uwen wille!’ 2370[regelnummer] Die Vlaminc riepen: ‘Gi moet sterven, Al waerdi grave anderwerven!’ ‘Laesse! riep hi, wat wildi dan? Waer hier enich edelman
[pagina 2,325]
Die mi opnemen wilde? 2375[regelnummer] Ic biede hem scerpe vanden scilde. Nemt mi nu op te deser noet! Ghi hebt die bloem van Kerstenheit doet. Uwen pays van al bejagen Gi selt, wildi mi verdragen!’ 2380[regelnummer] Si riepen: ‘Hiers geen edelman, Noch die u tale verstaen can!’ Die Vlaminge stoeden vol haers moet[s], Ende getrouden hem lettel goets Dor al tbelof dat hi daer dede, 2385[regelnummer] Ende sloegen doet opter stede. Aldus werd Artoys gevelt. Die tonge hem uten monde swelt, Ende .i. van Brugge was gereet Diesem uten monde sneet. 2390[regelnummer] Ende na den stride had dese man Van der Marct mijn her Jan, Ward dat hem stonde te doene, Hi souden geven van enen venisoene Dat edelste daer nieman af at. 2395[regelnummer] Dat venisoen daer hine toe bat De[d]e per rivele die Bru[z]oeys, Dats die tonge van Artoys.
[pagina 2,326]

Van den Grave van Hu xxiiii. Die wijch werd sterc ende groet: Die grave van Hu blever doet, 2400[regelnummer] Ende .LXIII. baenroetsen Bliven doet binner der plaetsen, Ende .XI. [hondert] Ridders lagen in baren, Ende alle die met hem waren Daer Artoys dus lach gevelt, 2405[regelnummer] Hets jammer te horen daer men telt. Mijn her Raveel van Gaucort Ute Vermendoes, was in den vort, Hem .XVIII. ster[c] ridders van prise, Die bleven alle tesen pongise. 2410[regelnummer] Tot hem selven, ende .ii. siere cnapen, Daer mochte houde ut lapen Vanden wonden diese ontfingen. Si lieten there, ende ontgingen. Hi was ontorst, ende bleef te voet, 2415[regelnummer] Hi nam ende gaf, al daer hi stoet, Menich steke ende menigen slach, So datmen van hem secgen mach Den dach dattie werelt staet, Van siere manliker daet. 2420[regelnummer] Ende daer hi over die dode clam, Sach hi waer hem hulpe quam,
[pagina 2,327]
Tot hem .xl. opgeseten, Ende comen dapperlike gesmeten. Dierste diene bescudden woude 2425[regelnummer] Was geslegen optie moude, Soe dat hi vanden orsse vel. Doen liep daer onder her Ravel, Nindelike hi dore croep. Overmids daer vrese vander doet 2430[regelnummer] Dors hi biden breidel greep, Ende sette voet in stegereep Daer het inden stride stont Sonder here, ende oec gewont, Ende spranker op so hi best conde. 2435[regelnummer] Daer ontfinc hi ene wonde Met enen stave met ere pinnen Beneden sinen broecriemen. Die .xl. die daer sijns souden plegen, Bleven alle vor hem verslegen. 2440[regelnummer] Hi werd ontorst noch anderwerve, Doe dochti hem hi moeste sterven Al[s] sijn ors gebodelt was. Hi stont geclommen op .i. tas Ende al van claren doden lieden, 2445[regelnummer] Some lagensi ende verscieden. Hi weerden met groter cracht. Ende alsi dus stont ende vacht Quam .i., die den arm verdroech Ende met enen swaerde sloech
[pagina 2,328]
2450[regelnummer] Boven inden wer[v]ele inden cant, Wel half af sijn helm bisant, Ende toten hoefde oec in geslegen, Dat hi ter eerden es gesegen. .i. quam, die sine wapen kinde, 2455[regelnummer] Ende halp op met geninde. Doe riep hi: ‘Vlaminc!’ dat hi can, ‘Hout! het es een edel man!’ Vrienscap helpt tselker stonde, Daer si comt ut goeden gronde. 2460[regelnummer] Dus behilt hi daer sijn leven, Ende was Guelke gegeven Sinen wille met te doene. Hi was geleit in prisoene Ende mijn her Jan Borluut bevolen. 2465[regelnummer] Die Vlamingen liepen met groten scolen Daer si die Walen meest sagen, Ende verdronken so met slagen Datsi niet geduren conden. Daer storver meer sonder wonden 2470[regelnummer] Dan si van den wonden daden. Doen liep daer over den andren waden Te voet, met haren vergouden sporen. Die onder licgen moesten versmoren In diepen grachten, her ende gens. 2475[regelnummer] Dus goudense swaerlike den chens Dien si wilden, sonder waen, Binnen vlaendren doen gaen.
[pagina 2,329]
Die here van Bruborch lach gecloeft Van beneden tot ant hoeft, 2480[regelnummer] Gelijc oft .i. bake ware. Dit daden die volres openbare. Het was .i. Vlamine ende om dat Osorden sine also ter stat.
Hoe die Vl[a]minge wech trocken, ende weder in worden gehaelt .xx[x]v. Der Vlaminge vele hadden ducht 2485[regelnummer] Ende trocken achter optie vlucht Vanden velde heymelike, Elc liet staen daer sine pike. Som trockensi in die port Ende some opter Leyen bort. 2490[regelnummer] Dese gingen overswimmen. Ghi riep met ere luder stimmen: ‘Staet, Vlaminch! Ic heb vernomen, Dat versche viande op ons comen!’ Daer bleven cume, na mijn vermoeden, Dat versche viande op ons comen!’ Daer bleven cume, na mijn vermoeden, 2495[regelnummer] Vijf [hondert] man, die bi hem stoeden, Jegen menigen stouten man. Die cone mijn her Ghi nochtan
[pagina 2,330]
Hen wilde sine stede niet rumen. Ontfarmelike ginc hij tumen, 2500[regelnummer] Dat hem tfolc dus was ontlopen. Hi sach sine scare al open, An beden siden cranc ende dinne. Hi riep: ‘Hemelsce Coninginne! Hulpt mi nu ute deser noet!’ 2505[regelnummer] Die vrese was bitter ende groet. Borluut ende Godsenhove fijn, Rinesse, Bone[m], Baugelijn, Ferrant ende oec Popperoden, Dese hebbense weder ingecroden 2510[regelnummer] Met groter cracht, al datsi mogen. Gene stave te sticken vlogen, So vreselike was dit gemoet. tFelt was el niet dan .i. bloet. Metten staven warensi gevelt. 2515[regelnummer] Die swaerde gingen met gewelt. Toter hilten in ter vard, Van beneden opward. Si braken alle. die waren cranc. Daer liep menich ors al mane 2520[regelnummer] Sijn darme achter velde slepen. Metter doet waren si begrepen.
[pagina 2,331]
Hen waer her Ghi niet staende bleven, Si tote nu behilden dleven. Sine stoutheit persit misere, 2525[regelnummer] Want si behilt Vlaendren daer in dere. Had mijn her Gi mogen volcomen, Hi hadde Artoyse gerne opgenomen. Maer neen, hi daer was niet gespard. Daer bleef van Bone[n] her Godevard. 2530[regelnummer] Menich Fransoys was ontset Ende afgehouwen oec sijn let. Men sach daer in der Vlaminc siden Sente Jorise selve striden Ende oec met so groter cracht 2535[regelnummer] Datter menige gaf die macht. Daer waren gebodelt scone beesten. Daer waser vele vanden meesten Die boven sprongen, metten wonden, Over die Vlaminc, daer si stonden. 2540[regelnummer] Si beten al omme metten tanden, Alse wel den vrenden als den vianden. Si sloegen achter ende voeren Sonder bedwanc vanden sporen. Die anguisse was so groet, 2545[regelnummer] Die si hadden jegen die doet, Dat sijt al te neder sloegen, So sterc si die bene verdroegen, Dat hem dijsen, ongelogen, Met slagen vanden voeten vlogen.
[pagina 2,332]
2550[regelnummer] Ay Coninc, here van Vrancrike, Dune gecriges meer haer gelike, So edel herten waren noyt geboren, Alstu hier nu heves verloren. Tfolc datti nu bleven es ... 2555[regelnummer] Jegen dattu verloren heefs. Hets jammer, Coninc, dattu leefs, Dattu noyt daer toe quaems, ... Dattu dit volc souds avonturen, Jegen volc dat dient om huren. 2560[regelnummer] Du heves verloren in dit dal, Datter cronen smerten sal!
Hoe die Vlaminge boven quamen .xx[x]vi. Hort noch meer vanden wige, En es geen tijt dat ic swige! Ghi hebt gehort van anguisse, 2565[regelnummer] Die Gy, ende Guelke, ende Rinisse Hadden. Nu ginct hem wel in hant: Poprode, Baugelin. Borlu, Ferrant, Dese dadent daerna best. Tridderscap van Vlaendren West 2570[regelnummer] Entie van Brugge, ende daer omtrent, Ende daerna so die van Gent,
[pagina 2,333]
Dese en condemen niet volprisen In engerehande wisen. Sine verloren niet .xx. man, 2575[regelnummer] Diemen wel gevreiscen can. Die Fransoyse waren verstubt. Het blever menich .c. gedubt Ter langer mere indie beke. Sine hadden noyt so quaden weke, 2580[regelnummer] Deen versmorde daer den andren. Daer Darius vacht jegen Alexander, Daer blever niet. datmen sach, So vele doet op .i. dach. Daer waren .i. deel Ridders ontgaen, 2585[regelnummer] Die quamen weder ende lieten hem slaen; ‘Nadien dat Artoys doet es bleven, Sone wille[n] wi niet langer leven!’ Deen was Li Bruen van Brungebeke, Vandien, daer ic hier af spreke, 2590[regelnummer] Hi was metten Grave onthouden Van Simpoel. Hem werd vergouden Sijn dienst die hi heeft gedaen, Hi reet in ende liet hem slaen. Ende doe hi sloech te storme ward, 2595[regelnummer] So gemoetti in die vard
[pagina 2,334]
In die vlucht sinen here. Hi riep: ‘Valsce ridder, kere! Ghi siet u broeders bede dorbreken, Keert u omme, ic helpt u wreken!’ 2600[regelnummer] Daer en leget geen castien an. Hi vliet der doet al dat hi can Dese bleven ter langer mare. Noch was .i. ander scare, Bi tSiexmans waren si bestaen, 2605[regelnummer] Ende uutwaerd op si ne conden ontgaen. Die derde onder den berch was, Daer blever oec .i. groet tas. Willem van Mosschere woender boven Opten berch, hi wilde geloven 2610[regelnummer] Tsgraven kindren getrouwichede. Hem ne halp belof no bede. Hi hads verdient, daer hulpt niet jegen, tHoeft was hem van den buke geslegen.
Der Vranken vlucht, der Brabanter doet .xx[x]vii. Ende alse dit al leden was, 2615[regelnummer] So werd ginder een tuutgeblas Oestwerd op die lange mere. Het quam die Grave, met sinen here,
[pagina 2,335]
Van Simpoel entie van Bonen, Met menigerhande scone ponione, 2620[regelnummer] Ende met wapen ende met meniger vorme, Als in te slaen te neuwen storme. Die Vlaminge daden hem echt scaren, Si sagen wel dat viande waren, Dus was gereet menige pike. 2625[regelnummer] Nu verstaet mi ganselike. Daer wasser .i. deel ute Henau, Al maken si daer haer cypau, Te vechten haddensi cleinen wille Ende hilden hem op hoe[r] al stille 2630[regelnummer] Metten ansichten ten Vlamingen waerd, Ende elc in die hand een bloed swaerd, En was el niet dat si wilden, Diewile dat si stille daer hilden Dadensi wechvoren haer goet, 2635[regelnummer] Daer sijt hadden in behoet, En was el niet, si ne quamen niet vort. Die Vlaminge trocken met acort, Ende versochtense, daer si hilden, Met haren staven, alse die wilden 2640[regelnummer] Ane hem werden hantgemene. Doen rumdensi tfelt alrene
[pagina 2,336]
Ende haer scilde achter den rugge. Si waren verjaecht van dien van Brugge. Van hem so liep meest na hem 2645[regelnummer] Van Bone[m] mijn her Willem Halpse metten B[r]u[g]oyse jagen, In grachten, in velde, in bosch, in hagen, Wat dat si conden belopen, Dat moest metten live becopen. 2650[regelnummer] Si waren gejaecht tote Dotenijs, Te Swe[v]egem ende tSente Denijs. Daer blever vele licgende in wegen, In grachten ende in velde verslegen. Tot Dornike vloense, enter Mouden 2655[regelnummer] Om haer leven daer tonthouden. Van Brabant oec die grote Heren Begonden haer gecri verkeren. Si consten wel der Vlaminge tongen. Van haren orsse datsi sprongen, 2660[regelnummer] Ende liepen onder hem te voet, ‘Vlaendren ende Leu!’ des waren si vroet Dattie Vlaminge also riepen, Ende riepent mede aldaer si liepen. Ende om tontdragen daer haer leven, 2665[regelnummer] Vor die stave datsi beven,
[pagina 2,337]
Sine hadden el niet in den mont, Dan ‘Vlaendren ende Leu!’ Dit verstont Menich Vlaminch ende werd geware Dattie Brabanter scare 2670[regelnummer] Met hem roepen haren cri, Ende gingent secgen na her Ghi: ‘Here. secgense, wats hier te rade? Wi nemen int here grote scade. Die Brabanters roepen als wi doen 2675[regelnummer] Ende volgen mede den Lyoen. Het scijnt vriende ende sijn viande!’ Mijn her Ghi hief op te hande, Met ere groter stemme hi riep, Daer hi met in den storm liep: 2680[regelnummer] ‘Slaet al doet! hets volc verbannen Wat dat sporen heeft gespannen!’ Daer bleven Prinsen in dit jagen Van den Vlamingen dus verslagen Die Brabantsce ridders van banieren 2685[regelnummer] Bleven tuscen .ii. rivieren. Simpoel entie Grave van Bonen Sloegen met sporen vor die gonen, Ende vloen al datsi conden vlien. Sonder enich ombesien, 2690[regelnummer] Tote Dornike, die .v. [hondert]. Die porten an Die .v. [hondert] hem waren besloten dan. Daer blevense licgende buten opt velt Bi Antoengen optie Scelt.
[pagina 2,338]
Die Vlaminge keerden weder haer straten, 2695[regelnummer] Daer si dander hadden gelaten, Vore Cortrike buten te velde Tuschen der Leyen ende der Scelde. Daert al vol lach doder liede, Daert jammer af was dat gesciede.
Hoe die Vlaminge daer bleven opt velt, ende wie daer doet bleven .xxxviii. 2700[regelnummer] Die Vlaminge bleven sere vermoyt, Sine connen geseggen wat hem vernoyt. Deen den andren luttel toesprac, Noch conden gevragen wat hem gebrac, So moede warense, ende so mat. 2705[regelnummer] Haer wapen waren mes nat, Haer hande, daer si die stave in hilden, Al waer dat sake, dat si wilden Die toeluken ende wringen, Sine haddens niet connen volbringen, 2710[regelnummer] So stijf warense hem daer af, So vaste hilden si den staf. Daer hadde die menige so groten dorst, Dat hem die mont ende tonge borst, Ende tbloet hem uter nese spranc, 2715[regelnummer] Dat hi weder van node dranc. Sine weten hem waermede laven, Ende staen ende lenen op hare staven.
[pagina 2,339]
Dus blevense daer nacht ende dach Al gewapent, ende hebben gewacht 2720[regelnummer] Die dode liede met gewelt, Die daer verslagen lagen opt velt. Ute genen lande vinde[n] wi bescreven Datter so vele ridders bleven Alst ut Normendien daden. 2725[regelnummer] Si mogen secgen van hare scaden, Elke vrouwe daer cracht lach an Die verloes daer haren man. Die grave van Artoys blever doet, Ende ute sinen landen .i. coenroet. 2730[regelnummer] Jacob, sijn broeder, van Simpoel Bleef oec doet in desen doel, Met ridders die hi bracht int lant. Mijn here Godevard van Brabant, Ende mijn her Jan van Viersoen, 2735[regelnummer] Sijn sone, brachten in dit doen Edel Ridders in dit plein, Daer tSampenoys ende tSuritein. Van Aspermont ende sijn coenroet. Bleven alle verslegen doet. 2740[regelnummer] Heinric van Linge, Jacop van Dorne, Ende Joffrois sijn broeder utvercorne.
[pagina 2,340]
Entie Grave van Al[b]e[r]mae[rl]e, Van den geslachte mijus her Kaerle, Ende Coninc maech van Vrancrike, 2745[regelnummer] Dit waren alle edelike. Ende Jan. diemen grave hiet Van Hollant (in liege u niet) Ende vanden Vriesen (dus daden sine noemen), .i. jonc ridder in sijn comen, 2750[regelnummer] Ende Godefroyt van Bolongen Bleef verslegen met deser comongen. Conincstavel vanden Vranken, Die here van Nele, sonder wanken, Ende Gi sijn broeder, die here van Merlos, 2755[regelnummer] Deze worden haers lives alle los. Dit was tgiey[l] ute genomen Vanden genen die daer waren comen. Alle te noemen waer mi swaer, Die te stride nu bleven daer,
[pagina 2,341]
2760[regelnummer] Ute Vranken, ute Normendien, Ute Baren, ute Bonen, [ute] Chimakien, Ute Henegouwen, ute Brabant, Ende oec mede uut Vlaenderlant, Die daer bleven verslegen doet. 2765[regelnummer] Menich Brabanters, menich genoet, Heeft daer sinen inde ontfaen. Dit latic aldus ende kere saen Optie Vlaminge, die noch haer jegen Opt velt bleven onverslegen.
Hoe die Castele te Cortrike ente Cassele op worden gegeven .xxxix. 2770[regelnummer] Doe die strijt verwonnen was, Die Casteel, daer ic hier voren af las Die hem niet op wilden geven, Waer nu daer toe verdreven, Dat si ontboden nu den genen 2775[regelnummer] Oft sise up wilden, sonder gerenen Eniger dinc, si onster hem wale Sonder enige wedertale. Dus werd die Castelein beraden, Dat hi viel in hare genaden 2780[regelnummer] Van den Castele te Cortrike vorseit, Ende waren in gevancnesse geleit.
[pagina 2,342]
Entie van Cassele oec ter stede Gaven hem op Guelke mede, Diere vore op had gestreden, 2785[regelnummer] Si waren blide dat sijt so leden. Men seget oec al over waer, Dattie gene die bleven daer, Vor die Vlaemsce, doet opt velt. Dat sijt niet met haerre gewelt 2790[regelnummer] In drien dagen daden achter een, Dats te verstane man ende wreen, So vele waren daer Fransoyse, Die alle quamen met Artoyse, Entie daer bleven vor die Lyone 2795[regelnummer] Tusscen middach ende none. Vlaminch! dune heefs niet gedaen, Het dede Onse Here sonder waen! Nu hadden die Vlaminge honger groet. Men ginc gereden, dor di[e] noet, 2800[regelnummer] Dattie kimpen souden eten Die de Vranken hadden verbeten. Si waren alle, sonder van slagen, Alle nuchteren van den dagen. En ware oft si in haer comen 2805[regelnummer] .i. soppe in wine hadden genomen, Si waren wel na van honger doet, Ende van Eenam quam hem dirste broet Datten kempen was gesent. Men liep om spise daer omtrent,
[pagina 2,343]
2810[regelnummer] Dus gingensi eten, die daer vochten. Die liede, die hem teten brochten, Dancten Gode van der glorien Van deser edelre victorien. Mijn her Gy ende Guelke mede 2815[regelnummer] Waren so moede, dat si bede Moesten resten ende slapen, Diewile waecten die ander cnapen. Sine wilden tfelt niet rumen, Noch sine lieten niemen scumen, 2820[regelnummer] Tot ander dages wel betide. Het was trecht van den stride, Diemen niet mach verdriven, Mogen bi den doden bliven Bachten, ende haer baniere opsteken, 2825[regelnummer] Ofte se yemen wil comen wreken. Tot sanderdages, ter neuwer sonnen, Dan mach men secgen: si hebben verwonnen. Des ander dages, doe waest tijt Dat elc besach om profijt. 2830[regelnummer] Den doden dadensi, alsi hem onden, Ende namen dat si onder hem vonden. Si stroten hem die wapen uut, Al moedernaect, toter huut. Scone lichamen sachmen daer vele. 2835[regelnummer] Wacht u vort van selken spele! Ghi Fransoyse sijt hier onteert Ghi sijt anderwerven geleert!
[pagina 2,344]

Hoe die coninc den strijt vernam ende vanden rouwe diemen dreef .xl. Die niemare liep vor dien bode, Eer die sonne quam te gode. 2840[regelnummer] Sanderdages vanden dage So quam die jammerlicste clage Vorden coninc, sijt seker das, Dat Artoys verslegen was, Ende alle die gene die daer waren 2845[regelnummer] Bleven daer met siere scaren. Die coninc, die hem sere mesliet, Hine seit der coninginne niet, Maer behendelike den rouwe droech. Nochtan dat hi ter eerden sloech, 2850[regelnummer] Therte wildem al beswiken, Als hi horde van al den liken Die in Vlaendren waren gemaect. Den groten rouwe die hi smaect, Entie sijn herte alle dranc, 2855[regelnummer] Waer u te secgen al te lanc. Hi dede der coningin verstaen Anderssins dant was vergaen Tesen bitterliken stride. Si waende waers, ende es blide, 2860[regelnummer] Datmen niemen soude verdragen, Hadsi bevolen, ende dede vragen Oft alse nu ware gesciet, Alse si beval ende hiet?
[pagina 2,345]
Hi seide: het waer also geslegen 2865[regelnummer] Datter nieman was verdregen. Sine verstoet den coninc niet wel, Ende hadde des bliscap ende spel. Si ginc daer poenten, ende visieren, Hoemen die heren entie scuwieren 2870[regelnummer] Alle in Vlaendren soude goeden, Die dese orloge onderstoeden. Doe werp die coninc haer inden scoet Ene letter, van bloede roet. Want bedi, diese screef, 2875[regelnummer] Ontfoer, daer Artoys doet bleef, Met groter smerten dorwont, Ende desen oec wel swaerlike stont, Die die letter screef ende sciep, Want dbloet hem over die vinger liep. 2880[regelnummer] Die coninc groten rouwe besief. ‘Vrouwe’, seit hi, ‘leest desen brief, Hi sal u al die dinge verclaren, Hoet in Vlaendren es gevaren.’ Die vrouwe sach den brief besmet 2885[regelnummer] Vanden bloede, ende werd ontset. Si nam den brief, ende las Dat alt tfolc verslegen was. Si sloech haer hande, ende mesliet: ‘Help God, wats mi nu gesciet!’ 2890[regelnummer] Si riep doe: ‘Coninc, edel coninc, Wrake over den quaden Vlaminc, Die mine [o]em[e] hebben gemort.’ Van haren hoefde heeftsi gescort
[pagina 2,346]
Die hoeftclederen, ende hare huven, 2895[regelnummer] Datsi achter die sale stuven, Ende met alle oec metten hare. Men horde noyt sulc mesbare. Si seech neder ende beswalt Als .i. die ter eerden valt. 2900[regelnummer] Die spise verdarf nu tesen male, Want al dat was in die zale, Die oude liede metten jongen, Sloegen haer hande ende wrongen, Elkerlijc om sinen vrient. 2905[regelnummer] Si hebben hem selven so ontsient, Datsi niement en geleken, En mocht niemen andren toespreken Die rouwe togede, die si dreven, Oft si onlange souden leven. 2910[regelnummer] Die coninc moeste met crachte vlien, Hine conste den rouwe niet gesien. Hi seide doe: ‘Coninginne, vrouwe, Maniert u selven in uwen rouwe. Haddes u te voren bedacht, 2915[regelnummer] Dit hebdi al selve toe bracht. Gine dorvet niement anders tien Dan u selven, wildijs lien. ’ Dit seer te ginc, al waest niet saen, Alset dicwile heeft gedaen.
[pagina 2,347]

Hoe die stede hieten, die jegen den grave hadden geweest .xli. 2920[regelnummer] Die niemare liep achter lande, Al waest der Fransoyse scande, Dattie bloeme van haren rike Lage verslagen vor Cortrike. Die van Ypere daden sluten 2925[regelnummer] Haer porten, ende bleven in muten. Sine dorsten in langen tiden Niegeren gaen, no oec riden, Om dattie Vlaminge waren ontbonden. Die van Atr[e]cht oec onderwonden, 2930[regelnummer] Ende die van Lens. Tote Amiens Waren die porten wide ende gens Besloten vaste, dat verstaet, Ende al om der Vlaminge daet. Hadden die Vlaminge vort geronnen, 2935[regelnummer] Doen die wijch dus was verwonnen, Daer ne waer niet .i. o[v]e[r] bleven, En haddem aldaer op gegeven Sonder stoet ende sonder slach. Dit was op St. Benedictus dach. 2940[regelnummer] Hi mach wel secgen gebenedijt, Doen die leu verwan den strijt. Hort wat God noch wreken sal. Binnen Gent werd groet gescal Op desen dach in die stat 2945[regelnummer] Te velne der Lelien blat.
[pagina 2,348]
Daer waren in twee pertien: Die ene en dorste niet wel lien Datse metten grave was; Si waren gewacht op elken pas. 2950[regelnummer] Die Lilyarte hieten alle vri Die Lyebarts vander quader pertie, Ende waer datsi conden gemicken Dattie Liebarde dorste kicken, Dat wilsi wreken metten swaerde. 2955[regelnummer] Selc volc waren die Liliarde. In dOudenborch ende Overscelt, Si hadden haer liede wel getelt, Hadsijt wel dorren volbringen, Si hadden gerne laten springen 2960[regelnummer] Omtrent den wolf entie contreie, Ende tusscen der Scelt enter Leye, Ghi weet wel waer ic wil wesen. Men wilse metter hant uutlesen Die den Liebart doe dwongen. 2965[regelnummer] Hi hadde oec eer uutgesprongen, En haddent somege liede niet gedaen, Die daer achter straten gaen. Niet om dat hen es vergeven, Ende sijn metten grave bleven,
[pagina 2,349]
2970[regelnummer] Alse mosschelvesch, .i. twint niet bet, Ende houden hem an sgraven wet. Des ander dages, vor vespertijt, Alse verwonnen was die strijt, Spranc die Liebart uter tralien, 2975[regelnummer] Ende brac alle sine travaelgen Binnen Gent, met groter cracht. Men sach nie sulke jacht, Selc getuut, ende selc geblas, Alse doe binnen der stede was. 2980[regelnummer] Men warp die Lilye onder voet Ende sette den Liebart daer si stoet. Aldus quam weder die Liebart vort In die stede zuut ende nort, Want sine dorstens laten niet 2985[regelnummer] Om den strijt die was gesciet.
Hoe die coninc den grave vor hem [dede] comen .xlij. Die coninc, daer ic vore af las, Ontboet den grave, daer hi was, Dat hi voren soude comen. Hi sprac: ‘Her grave, ic heb vernomen 2990[regelnummer] Dat mijn volc al es verslegen, Ende het sijn liede, diet u antegen, Dat dit al es bi uwen rade Dat ic vernoy heb ende scade,
[pagina 2,350]
Ende soudent proeven, waers te doene, 2995[regelnummer] Dat gi gisteren vor die noene, Recht alse die wijch soude sijn, Menigen gulden florijn Om Gode, ende menich bisant Selve delet metter hant. 3000[regelnummer] Ende haddier niet af geweten Mijn volc waer daer niet verbeten. In hebbe niet, in ware wort, Van selsenre aelmoesse gehort. Want alse die wijch soude wesen, 3005[regelnummer] Dadi oec messe lesen: .X. vanden heyligen geest, Ghi hebt menich k[o]nt geweest, Ende .x. van onser vrouwen gerede, Ende .x. zielemessen mede, 3010[regelnummer] Om dit sijn si daer alle verslegen. Ende dat daer niemen was verdregen, Dat gi dit uwen sone bevaelt’ Wat die grave daer jegen taelt, Sine onscout ende al sijn togen 3015[regelnummer] En halp niet. Vor coninc ogen Mosti trecken danen hi quam. Nochtan, al was die coninc gram, Hi dedem vragen daer, nu siet, Eer hi van sinen ogen sciet: 3020[regelnummer] Oft hi woude, hi soude[n] bedriven Van al, inder coninginne b[e]liven,
[pagina 2,351]
Wat in Vlaendren waer mesdaen. Die grave seide: hi was gevaen, Ende ‘Ic ben in u prisoen, 3025[regelnummer] Wat dat gi met mi wilt doen, Dat moechdi doen, sonder vragen. Maer waer wildine nu verdragen Dies herde onsculdich ware, Dies en bleve hi niet op hare. 3030[regelnummer] Hi seide doe: ‘Grave, gi hebt recht, Bede Ghi ende oec Robrecht Souter ombe sijn ontlijft, Si hebben liever dat dus blijft.’ Dus horde grave Gyoet 3035[regelnummer] Datmen hem daer sere mesboet, Hine dorste wreken, no anden, Het waren alle sine vianden, Ende den coninc sere over hem clagen. Met fellen ogen op hem sagen 3040[regelnummer] Die haer vriende hebben verloren, Wraken gerne haren toren. Hine hadden niet mogen ontflien, En haddense den coninc niet ontsien. Want die coninc dede gebieden opt hoeft, 3045[regelnummer] Elken man, des geloeft, Datmen den grave niet mesbode. Die sonne was wel na te Gode, (H)eer die grave danen sciet, Daer hi menigen viant liet.
[pagina 2,352]
3050[regelnummer] Die grave was coninc petrijn, (H)en(t) hadt dat selve pont gesijn Dat hine uter vonten hief, En hadde gedaen dat gerief Hi waer daer dus bleven doet. 3055[regelnummer] Natuerleke reden hem verboet. Den coninc en dwanc oec niet so sere Die minne als die onnere, Diemen der cronen soude hebben gesproken, Haddijt opten grave gewroken. 3060[regelnummer] Die coninc dede maken doen Ene gyole vast tot Cenoen. Daer dede hi mijn her Robrecht in .VI. weken, niet vele min, Dat hi daer in besloten lach, 3065[regelnummer] Dat hi sonne no dach ne sach. Des waren sijn kindre swaer bedacht, Lodewijc ende oec Robrecht, Die metten coninc waren bleven, Ende hebben den vader begeven. 3070[regelnummer] Hets .i. dinc, die w[e]sen moet, Selense behouden haer goet. Maer het was des vaders wille. Doen sijt wisten, sine swegen niet stille, Maer gingen thans ans coninc raet, 3075[regelnummer] Ende seiden hem haers vaders staet.
[pagina 2,353]
Hi werd verlicht ende niet so saen, Ende uter donker camer gedaen, Noysint werd hi versward. Nu trect hi weder te Vlaendrenward.
Hoe die stede hem opgaven mijn her Gye .xliii. 3080[regelnummer] Her Ghi ende Guelke quamen te Gent, Wantmen had om hem gesent, Datsi quamen ende Gent ontfingen, Oftmen sout hem jegen bringen. Selke feeste werd noyt gedreven. 3085[regelnummer] Men mocht te Gent vollen, no weven. Het trac al uut, sonder vragen, Dat .i. boge conste gedragen, Ende men geboet alle gebode Van sgraven halven, naest Gode. 3090[regelnummer] Si brachten alle die wapen an, Daer se den strijt met wonnen dan, Om dat te scouwen den andren mede, Hoe si geaventuer[t] hadden haer lede, Ende hoe haer wapen waren benet 3095[regelnummer] Metten bloede ende besmet, Ende dorhouwen ende dorsteken, Om dat me[n]re te mer[r]e af soude spreken, So quamense dus gewapent gegaen. Te Gent warense wel ontfaen. 3100[regelnummer] Die grave van Namen heeft dit vernomen, Ende es oec te Gent binnen comen
[pagina 2,354]
Om te weten vanden gesciene, Ende om sine broeder oec te siene, Ende om sijn neve Guelke mede. 3105[regelnummer] Daer werd bliscap in die stede. Die van Toloyse hebben verstaen Hoet in Vlaendren es vergaen, Ende hoe dit orloge op es comen. Eens ja[e]rs was hem aldus genomen 3110[regelnummer] Haren grave, haer lant [des] gelike Bi der crone van Vrancrike, Ende hi bleef int prisoen doet. Om dit nu elke stede ontboet Die anden daer op ene wile: 3115[regelnummer] Dat si nu wilden houden bile Jegen die wet van Vrancrike, Oftmen soude hem des gelike Enen grave weder geven, Die dus dlan[d]s waer verdreven, 3120[regelnummer] Gelijc datsi hadden gehad. Dit oreest ende dit rabad Liep al dorentore int lant. Hoet bleef es mi onbecant, Te Gent en mocht niet blider sijn. 3125[regelnummer] Daer lach die Coninc Peterkijn Met sgraven kindren daer omtrent. Men sagen gerne, hi werd bekent, Die menige liep om hem te siene. Ende hi begonste toe bespiene
[pagina 2,355]
3130[regelnummer] Om die gemeente, sonder letten, Ende dede daerin amman(t) ende scepen setten. Jans Ammans die was verdreven, Ende daer sijn vader om liet sijn leven. Dit hilden sgraven kinder gestaden 3135[regelnummer] Dat hem Coninc Peter dede genaden. Ten coninc van Inglant was gesent Dattie Fransoyse waren gescent. Den bode heeft hi wel ontfaen Ende dede daer gebieden saen 3140[regelnummer] Datmen die Vlaminc del[iv]erere Al Ingelant dore van alre dere. Uter havenen oec van Ingelant, Tusscen Doevre ende Wisant, Ende daer omtrent, ende vor Calaes, 3145[regelnummer] Trocken uut, of enich aes In soccorse vanden Vranken Souden comen dien wilsi cranken. Ende al die scepe van Vlaenderside Trocken vort, met enen getide, 3150[regelnummer] Dapperlike ende onvervard Ende alse hi tesen gate ward. Daer enich goet in mochte comen, Doense vortquamen, si vernomen Hoe vele scepe int diep lagen, 3155[regelnummer] Ende kindense wel, doe sise sagen,
[pagina 2,356]
Ende datsi waren uut Ingelant. Si worden gevriende ende al .i. hant. Doen sagense comen uutwaerd mee, Recht uter Bertaenscer zee, 3160[regelnummer] Daer si haer merc an leiden, Wel tote .ix. [dusent] galeiden, Die daer brachten alrehande goet. Si voeren daer jegen metter vloet, Ende ontfingen dese proyen 3165[regelnummer] Blidelike ende met groeter [j]oyen, Ende gingen delen sonder striden. Die viande moesten thuswaerd liden, Deen lant voren, dander naer. Dit goet had gesint aldaer 3170[regelnummer] Die coninc neven der zee te Gent Den volke, dat nu lach gescent Te Cortrike, dien heren groet, Die daer waren bleven doet.
Hoe die Vlaminge optogen to Li[l]oise, te Risele ende te Duway .xliiij. 3175[regelnummer] Die Liloyse worden vervard, Sine hebben niet langer .i. dachvard, Sine daden die porten vaste sluten, Tote die Vlaminge waren buten.
[pagina 2,357]
Si deden maken ute baelgen, 3180[regelnummer] Ende bevesten hem van vitaelgen: Wijn, coren, vleesch ende broet. Si waren seker alle der doet Da[t]se die Vlamingetas ten hoeken Stormelike souden soeken. 3185[regelnummer] Sinen lieten niemen in der stede Die leven wilde bider bede. Die van Duay dies gelike Senden boden in Vrancrike: Datmen hem soude in hulpe staen, 3190[regelnummer] Oft si souden in hant gaen, Ende opgeven, oft si moesten vechten. Men ginc gene bliden rechten Entie springale, daer si mede scoten. Dus lagense .xii. dage besloten. 3195[regelnummer] Men dede nu roepen he[r]vard Al Vlaendren dore te Riceleward. Dus werd daer uter porten opt velt Menech pavelioen gestelt. Men ginc daer winden die windasen, 3200[regelnummer] Ende die horne te storme blasen, Men ginc werpen scieten omtrent, ...
[pagina 2,358]
Ende die van Yper op dander side. Dies wordense van binnen onblide. Si worpen uut al ongespart 3205[regelnummer] Scarpe yser, daer op die pard In terden souden metten lieden. Maer en conde niet gedieden, Si worden vonden ende opgenomen. Die van Gent sijn nu comen 3210[regelnummer] So bi der stat ende so besocht, Datse wel waenden hebben vercocht. Binnen der port staet .i. casteel, Die noch bleef daer al geheel, Die de coninc hadde doen maken. 3215[regelnummer] Daer lagen liede, die uutwaerd spraken Ende riepen lude int openbare: ‘Vlaminc, Vlaminc, mordenare!’ Die derde dach waest vanden oeste, Die van Ypre waren woeste. 3220[regelnummer] Som cnecht, die sonder rouwen Waren, gingen die ander s[t]ouwen. Dit namense sere in despijt. Het was omtrent wel middachtijt Dat si uuttrocken, sonder versagen, 3225[regelnummer] Daers gene knec[h]te dus sagen, Ende sloegender .vi. meer no min, Ende trocken vaste weder in.
[pagina 2,359]
Doen riepmen ten wapen alomtrent. Het trect toe dat here van Gent, 3230[regelnummer] So na den mure vander stat, Dat siere in braken .i. gat, Entie van Ypre an dander side. Men wiste noyt van selken stride, Noch so sterc assa[u]t gedaen, 3235[regelnummer] Nochtan so worden si wederstaen, Die muer was so vast gemets. Daer werd menich man gequets. Men mach niet doen, al datmen waent. Die seste dach vander maent 3240[regelnummer] Was gehouden .i. parlement. Dus wasser van Duay gesent Ende die van Ricele oec mede, Daer men sprac oec omden vrede. Si baden datmen desen strijt 3245[regelnummer] .XIIII. nacht leide in respijt, Oftse die coninc yet wilde versien. Si wilden hem opgeven, ende vlien Behoudelike lijf ende let. Aldus waest in verste geset. 3250[regelnummer] Maer watsi wachten ende haken, Die coninc en dorste niet genaken.
Hoe hem die stede al opgaven .xlv. Te Groninge was oec .i. pongijs Binnen deser selver wijs.
[pagina 2,360]
Daer wonnen die Vlaminge den strijt 3255[regelnummer] Ende versloechen daer ter selver tijt Al dat volc dat op hem ran, Wel tote .xv. [hondert] man. Dit was opten andren dach Dat Magdalenen feeste gelach. 3260[regelnummer] Dit waren bedauwers, arm ende naect, Die te Groningen waren geraect. De .xiiij. nacht waren geset So lange te Nonnen te Market Die vechters, daer ic af heb geseit. 3265[regelnummer] Daer quamen te hem, sonder gepleit, Die [L]yloyse ende lieten hem dwingen, So datse sgraven kinder ontfingen, Ende Ricele ende Duay mede, Ontfingen daer des graven vrede, 3270[regelnummer] Die casteel was hem ontdaen, Dier binnen waren lietmen gaen. Si dreven bliscap ende spel, Men vant daer vate met wine, wel .vii. [hondert], ende menich e[n]gien, 3275[regelnummer] Daer die borch mede was vorsien. Si hadden spise te drien jaren, Die werd gedeelt sonder sparen. Ende op desen selven termijn So was gewonnen Eymijn,
[pagina 2,361]
3280[regelnummer] Een goet portkijn ende vast. Die Vlaminge haddent so verlast, Datsi hem op moesten geven, Soudensi behouden dleven. Mijn her Huge van Onscote 3285[regelnummer] Was mede inder stede rote. Die Vlaminc, dienc hebben gevaen, Daden te Groninge verslaen, Ende menigen, die si verraden hieten, Moesten daer die doet genieten 3290[regelnummer] Des naestes dages, die gelach Talf oeste van onser vrouwen dach. Betunen gaf hem op ter vard, Ende lieten vallen den standard. Die binnen lagen in die were, 3295[regelnummer] Vloen in die borch te Dossemere. Die naeste saterdach, die gelach Na datmen Ricele opgeven sach, Niet vele meer, na mijn reken, Dan om dien loep van .iii. weken, 3300[regelnummer] So heeft die Liebard al onronnen Ende sijn lant al weder gewonnen, Ende keerden weder tote Gent, Daer si hem onlange resten omtrent. Want hier cont een ander mare: 3305[regelnummer] Dat Alart van Berdelare
[pagina 2,362]
Met behendichede, die hi vant, Betunen dede keren die hant. Ic sal u seggen nu waermede Datti weder wan die stede, 3310[regelnummer] Hi brachte wel .vii. [hondert] man, Die alle hadden rocke an Gelijc den Vlaminc meer no min. Die van binnen lietense in Ende hilden stille haer e[n]gien, 3315[regelnummer] Si waenden vriende hebben gesien. Aldus was dit volc bedrogen. .i. vogel en hadde niet gevlogen Vor die niemare uutbrac: Dattie guldine Lilye stac 3320[regelnummer] Te Betunen in die port. Doen mijn her Gi heeft gehort, Voer hi daerward met .iiii. [dusent] man, Waerbi dat hijt weder wan. Alard trac wech aldat hi mach, 3325[regelnummer] Doen hi die Vlaminc comen sach, Want watmen vant van mans waerde, Was daer gelevert al te swaerde. Ende dier toe gaven haren raet, Ende die visierden dit baraet, 3330[regelnummer] Die hier dus bleven verslegen, Si hadden te Risele gelegen, Ende hadden den casteel daer opgegeven, Hier lach haer doet, si lieten dleven. Dus es nu al Vlaendrenland 3335[regelnummer] Desen kindren gegaen in hand.

[pagina 2,363]
Hoe die coninc weder te Vlaendrenwaerd doet varen om sinen toren te wreken .xlvi. Nu hort vanden coninc vort, Die wreken wille die grote mort Ende die scade, sonder waen, Die hem die Vlamen hebben gedaen. 3340[regelnummer] Dese niemare liep achter lande: Dattie coninc entie viande Comen wilden te Vlaendrenward Met alder macht, ongespard, Die de crone conde volbringen, 3345[regelnummer] Ende daer met Vlandren al beringen, Ende bringen mede do[r]iflamme, Uptie van Brugge enten Damme, Ende al Vlaendren durenture. Cort gewapent, wel ter cure, 3350[regelnummer] Moesten die Vlaminc weder ute. Si hadden cume gehad .i. m[in]ute, Datsi weder moesten striden. Want daer quam, te dien tiden, Van Borgongen mijn her Otti[l]ijn, 3355[regelnummer] Sgravescap van [A]rtoys werd nu sijn, Ende heefter manscap af gedaen, Ende vanden coninc Philips ontfaen.
[pagina 2,364]
Hi voer vermanen sinen lieden, Dat si hem daer toe gerieden, 3360[regelnummer] Ende si hem oec gehulpech waren, Hi wilt op Vlaendren, seit hi, varen. Aldus hi Vlaenderlant besochte, Ende brachte daer hi bringen mochte. Te Niwendike, opten Da[m], 3365[regelnummer] Lagen wel .xii. [hondert] man. Haren vrienden si vermaenden, Daer si soccors an hebben waenden, Datsi tot hem souden comen. Si hadden sekerlike vernomen 3370[regelnummer] Dat Ottelein van Borgoengen Comen soude, met siere conmoengen. Des graven kinder waren gesceden. .i. Jan Sporart was hem geleden Jegen dit here, dat hem naect, 3375[regelnummer] Ende voget ende hoeftman gemaect. Te Cassele lach oec .i. gespan Wel tote .xvi.[dusent] man, Die van boven, daer si lagen, Dese grote vrese sagen. 3380[regelnummer] Dese hadden die .xii. [hondert] ontboden, Datsi hem hulpen quamen in noden. Nu wederstont dit conroet Mijn her Diderijc van Honscoet
[pagina 2,365]
Ende haer Willem die Vischer mede. 3385[regelnummer] Dese maecten grote onlede Ende stonden vaste vorden Dam, Dat hem niemen te hulpen quam. Van dien .xii. [hondert] en blever nemmee. Sine waren verslagen dan .c. ende .ii.. 3390[regelnummer] Dit verlies ende dese scade Hadde Vlaendren bi valscer rade. Dit was grote jammerhede. Hadde hem Cassele geholpen mede, Ende datsi neder waren gedaelt, 3395[regelnummer] Si hadden die viande achterhaelt. Die Vlaminge waren daer ontdaen. Dat hebben deze .ii. ridders gedaen, Dat dit volc was al vergaen. Dit was recht te middewegen 3400[regelnummer] Tusscen Cassele ende Sente (t)Omaer. Alle die gene die bleven daer Waren omtrent den Neuwendike, Ende int besceet oec sekerlike. Tusscen Vlaendren ende Artoys, 3405[regelnummer] So was datmen den strijt verloes. Dese strijt geviel ten Neuwendike, Na den wijch van Cortrike Omtrent den slach van .vii. weken Dit selen noch die Vlaminge wreken
[pagina 2,366]
3410[regelnummer] Ende maken selc .i. handgeslach, Eer noch lijt die .vii.de dach, Dat Otteline noch smerten sal Ende dat hi rumen sal met al. Maer eer ic dit nu bringe te voren, 3415[regelnummer] Moetti van Aelmaengen horen.
Vanden coninc van Almangen ende den grave van Henegouwe .xlvij. Ene grote niemare int lant ginc: Dat Henegouwe in werre dinc Met Vlaendren hem keren wilde, Op datmen hem nu trouwe hilde, 3420[regelnummer] Ende om den coninc te hulpen verwaren Van Aelmaengen, die quam gevaren Van oest neder biden Rine, Om Zeelant te doene pine. Hi was comen tote Nimagen, 3425[regelnummer] Daer die Zelanders lagen, Mettien grave van Henegouwen. Op ene wile mochtmen scouwen. Daer wilt sine weren metter hant Eer hi vorder quame int lant. 3430[regelnummer] Dus heeft die coninc dlant versocht, Drie eertsce biscop heeft gebrocht, Die met hem om striden quamen, Om lettel goets ende siere vramen.
[pagina 2,367]
Ic mach u seggen in wat manieren: 3435[regelnummer] Coelne, Meuse ende Trieren Sijn daer over .i. gedregen Datmen den coninc soude hebben geslegen Alse hi ter tafel waer geseten Ende niet en hoede, ende waende eten. 3440[regelnummer] Die biscop van Coelne had gebrouwen. Hi sende den grave van Henegouwen .i. vat wijns heymelike, Daer hi lach bi enen dike Met sinen volke, wel gescard, 3445[regelnummer] Al te voet ende sonder pard. Dese biscop hier te voren Hadden selve den coninc vercoren, Diese nu willen morden stille Valscelike oms sgraven wille 3450[regelnummer] Die taflen waren alle geset, Maer dit werd daer nu belet Bi enen wive, diet hadde verstaen, Datmenne doet daer soude slaen, Diet den coninc weten liet. 3455[regelnummer] Die coninc heymelike hene sciet Ende ontfloe dus dese mort. Hi was .i. mile buter port, Eer ment wiste, wech gereden. Dus en was daer niet gestreden, 3460[regelnummer] Het wilde God dat dus gesciede. Hem volgeden na sine liede.
[pagina 2,368]
Dus was sijn vorsate geslegen doet Bi verraetnesse daer genoet, Ende daer hi selve oec mede was. 3465[regelnummer] Nochtan versoenden dese na das, Diene doet wilden hebben doen slaen, Si hebben onscout gedaen. Dus heeft die grave sinen pays. Hi trac doe wech dor Areways 3470[regelnummer] Ende also vort dore int lant, Daer hi den coninc van Vranken vant Ende swoer hem hulde ende trouwe, Ende werd sijn man van Henegouwe. Dus ginc hi daer den kindren of, 3475[regelnummer] Haer besprec ende haer belof, Dat hi hem vore had beloeft. Hierom werd Henegou noch beroeft, Eer die strijt inde nemen sal. Nu comt weder op Vlaendren al.
Vanden passe ten Nuwendike, hoe hi belegen ward .xlviij. 3480[regelnummer] In desen tiden, alse nu recht, So hief weder dat gevecht Tusscen den coninc van Vrancrike Entie Vlaminge diergelike, Des ander dages, die gelach 3485[regelnummer] Inden oest na Sent Jansdach.
[pagina 2,369]
Die storm was al omme ende omme Van groten volke sonder somme, Ende al ten Nuwendikeward, Daer hadde die coninc sijn volc gescart 3490[regelnummer] Ende recht daer, ten Nuwendike, Sceet Vlaendren ende Vrancrike. Recht ten inde vanden lande Waren comen die viande, Ende wilden liden daer den pas 3495[regelnummer] Om ene stede die sonderlinc was Te besittene, ende mettien Hebben die Vlaminge dit gesien Ende begeren oec die stede. Nu hort wat Rinisse dede: 3500[regelnummer] Hi trac saen met sinen lieden. Alse die hem dat wilde verbieden, ‘Ofte het cost mi dleven.’ Die Vlaminge wilden niet begeven, Datsi daer niet soude bliven. 3505[regelnummer] ‘Ic salse’ sprac hi ‘van daer verdriven!’ Ende volgen hem genendelike. Dit was tusscen den Niwen Dike Ende Duway, dat dit gesciede, Dat Rinisse ende sine liede 3510[regelnummer] Die Fransoyse daden [s]isieren Ende gingen daer selve logieren.
[pagina 2,370]
Si sloegen, int vlien, daer Fransoyse, Arcesine ende Genefoyse, Wel tote .c. ende sesse. 3515[regelnummer] Desen raet vant Rinesse, Ende van Aelst die borchgrave Wasser toe goet ende gave. Dese nomic sonderlinge uut: Rinesse ende Jan Borluut, 3520[regelnummer] Godsenhove ende Bangelijn, Bo[n]en ende Poprode, die sijn Wel waerd datmense p[re]s[ent]eren Naest Guelke, ende dese heren Nu gereet die Vlami[n]ch, ende niet ne spert. 3525[regelnummer] Die coninc Philips es optie verd Nedercomen tote Atracht. Daer leget hi nu ende wacht Om wijch te leverne, op dat si comen Die hem Artoyse hebben genomen. 3530[regelnummer] Het was in Vlaendren uutgeboden Om te werne dese noden, Papen ende clerken, wat dat was, Om lantwere te doen opten pas. Het sat .i. man doe optie Scelt, 3535[regelnummer] Die vische vinc, alsemen telt,
[pagina 2,371]
Met .i. hinge[l]e. .i. (h)out man Quam daer, ende sprac hem dus an: ‘Wat sitstu hier? en weetstu niet Datmen tfolc al uutgebiet 3540[regelnummer] Jegen der Fransoyse cracht? Die coninc leget binnen Atracht Ende gadert volc van dage te dage. Die van Gent sijn te trage Ute treckene, si mesdoen. 3545[regelnummer] Soudsi helpen den lyoen, Het waer tijt dat siere waren. Die coninc doet sijn volc scaren, Daer sal sere gestreden wesen Eer siere comen.’ Ende mettesen 3550[regelnummer] So verloes hi den selven man. Die vische[r] in die stede ran Ende riep wonder overluut. Doen trac die volc algader uut, Ende eersi quamen te middelwegen, 3555[regelnummer] Was den coninc sijn volc afgeslegen Bi Duay, wel .vii. [hondert] man, Ende aldus die strijt began. Doen die Fransoyse hadden vernomen Dat si ten inde waren comen 3560[regelnummer] Vanden lande, wildense over In Vlaendren, ende dese waren pover, Naecte bedouwers, die liepen voren, Ende dese waren verloren.
[pagina 2,372]
Ende die van Duay liepen hem an 3565[regelnummer] Ende versloegen wel .vii. [hondert] man. Dit was manendages, vor waerheit, Vor onser vrouwen nativiteit.
Hoe die Vlaminge die Fransoyse vingen ende hoe die coninc uuttrac .xlix. Des selves dages, sonder getuut, Trocken die van Dossemer uut 3570[regelnummer] Vanden castele, daer si lagen, Op aventure of si sagen Enige Vlaminge verwayt. Dlant wasser al vol gesayt In beiden siden vander Leyen. 3575[regelnummer] Het begonste den Walen greyen. Si hebbenre .i. hoep vernomen Inden wech te Riselewaerd comen. Si trocken alle, ende waenden wel Hebben gehadt gedeelt spel 3580[regelnummer] Ende riepen: ‘Vlaminc, mordenare!’ Die Vlaminc setten hem ter were Ende sloeger .xxx. int begin Ende bringen .iii. [hondert]. Dit gewin Was te Risele, na der waerheit, 3585[regelnummer] Al in gevancnesse geleit.
[pagina 2,373]
Dander vloen, al wasser niet vele, Swaerlike van desen spele. Die hi coninc wasser om gram Doe hi dese mare vernam. 3590[regelnummer] Hi trac doe ute Atracht Wel .iii. milen met herecracht, Alse die te velde striden wilde. Nu hulpt Jhesus coninc milde! Wi hadden wel .x. man jegen e[nen]. 3595[regelnummer] Die Vlaminge lieten hem niet verbenen Ende traken daperlike jegen. Si hebben pauwelioenen geslegen Genindelike, stout ende coene, Alsof sijs quamen met al te woene. 3600[regelnummer] There was groet, ende in beden siden, Dattie coninc wilde striden, Was den Vlamingen daer geseit Des ander dages, over waerheit. Ic wane noyt man op enen dach 3605[regelnummer] Alse grote bliscap sach, Alse die van Gent daer om dreven, Datmen hem wijch soude geven. Den rey gingen si alle leiden Ende toter broec hem ontcleiden, 3610[regelnummer] Van bliscepen datsi striden souden. Ende alsmen sach datsi wouden Hindelike te velde comen,
[pagina 2,374]
Ende die Walen hebben vernomen, Doen wilden sijt anders ordineren 3615[regelnummer] Ende tenen payse doen viseren. Hen was ontboden irst instrumenten, Datsi quamen te parlementen Tote .xl. mannen ende nemmee. Hier werd om den Vlamingen wee, 3620[regelnummer] Daermen den wijch dus soude breken Met perlemente ende hem ontsteken.
Vanden perlemente dattie coninc hadde jegen die Vlaminge .l. Tesen perlemente, die es genomen, Si vander Vlaenderside comen: Die van Scori(u)s, ende Poperoden, 3625[regelnummer] Ende Rinisse, dit sijn die boden, Ende ander heren, diemen uutlas, Gelijc dat hem bevolen was, Tote .xl. man, daer boven niet. Alse die here van Castel[i]oen dit siet, 3630[regelnummer] Datsi quamen, voer hi hem jegen. Sijn ors was wel na verslegen In ene beke, daert in sloech. Dors scoet in tot over dboech, Maer het spranc ende herquam 3635[regelnummer] Weder hoge tote opten dam.
[pagina 2,375]
Mijn her Jan oec van Chaloen Quam daer oec, oms coninc doen. In ene kerke, die was te broken, Waser van dien payse gesproken. 3640[regelnummer] Die here van Scori(u)s sprac vore: ‘Ghi heren’, seit hi, ‘wildijt horen, Des graven kinder, die ghi wel kint, Hebben ons alhier gesint, Die den pays begeren sere 3645[regelnummer] Jegen den coninc uwen here. Si kinnen wel, hoe hi hem jan, Ende dat hi es .i. machtich man, Ende bidden u, dor genaden, Dat ghire helpt toe geraden 3650[regelnummer] Hoe si best sonder meer wigen Haren pays mogen gecrigen, Opdat si mogen, heb wi vernomen, Te siere vrienscap hier nu comen. Si willen varen over zee 3655[regelnummer] Ende bliven daer .i. jaer vort mee Ende .v. [hondert] ridders oec met hem. Verstaet wel dat icker .i. af ben, Die met hem over wille varen, Tot .x. [hondert] mans sijns, twaren, 3660[regelnummer] Vromiger Vlaminch. Ende in wraken Willense oec .i. canesie maken
[pagina 2,376]
Van .xx. nonnen, ewelike, Vor die stede van Cortrike, Over haer ziele, diere bleven, 3665[regelnummer] Ende over haer vrient, dier noch leven, Elke minsce tot .l. ponde, Dit spreke wi uter kinder monde.’ Alse Chastelioen hadde verstaen Hoe die rede soude hene gaen: 3670[regelnummer] ‘Scronay’, seit hi, ‘dits al niet Van dat te Cortrike es gesciet, Daer ane leit ons gene macht. Maer dat te Brugge es gewracht Op coninc liede van Vrancrike 3675[regelnummer] Bi nachte, ende oec mordelike. Dat fayt es lelijc ende openbaer Wat dat valt int openbaer, Daer die liede hem versien, Daer deen oft ander moet gescien, 3680[regelnummer] Dat ter wilder aventuren. Die coninc moet in sijn tenuren Vanden lande sijn gedaen Ende alse scouteit weder ontfaen, Behoudelike ende sinen live.’ 3685[regelnummer] ‘So ware in’, sprac hi, ‘wel keytive, Van Aelst, die vromege borchgrave, Datmen ons dat leven gave, Ende onse ogen uut dade steken, Onse goet neme, onse lede breken, 3690[regelnummer] Ende maken aldus van ons keytive, So ware wi seker vanden live,
[pagina 2,377]
Oec heb wijt liever dat wijt wagen. Vare wi,’ sprac hi, ‘dit sijn sagen.’ Doe sprac Chalons, die bi hem stont: 3695[regelnummer] ‘Her borchgrave, wi maken u cont En mach u niet hulpen dit spreken. Die coninc sal hem willen wreken Of dat hi sal die crone verliesen, Ghi moet deen oft dander kiesen.’ 3700[regelnummer] Rinisse stont daer sonder vaer, Ende leende daer op enen outaer. Hi horde tale ende wedertale. ‘Ghi heren,’ sprac hi,’ alte male Die Vlaminge sijn over .i. gedragen, 3705[regelnummer] Hen souden niemen dorren gewagen Van desen payse, alse tere tijt Si hebben liever vele den strijt. Wildi nemen dat wi u bieden, Wi dankens Gode ende u lieden, 3710[regelnummer] Oft wi aventuren onse leven, Ende dat ons God wille geven Dat sele wi nemen vriendelike. Niemen en spreke behagelike, Beraet u wel, al sonder scelt. 3715[regelnummer] Hier es nu hase ende velt.’ Dus werd dat perlement gesceden, Ende elc voer daer in siere geleden.
Hoe die coninc scarde te stride ende alse die Vlaminge quamen vlien ginc .li. Doent die Vlaminge werd bekent Hoe gesceden was tperlement. 3720[regelnummer] Gingense hem gereden te tide Haestelike te desen stride
[pagina 2,378]
Jegen den coninc van Vrancrike. Dit was al ter Neuwendike Daer tVlaemsce here te velde lach, 3725[regelnummer] Datmen daer lanc ende breet sach. Si hadden daer staende, wel getelt, Pauwelgone, op maste gestelt, .XIX. dusent, over al Beset daer berch ende dal, 3730[regelnummer] Ende .xvij. [hondert] oec mede, Daer die leu sinen wille met dede. Dat volc, dat al yseren sceen, Dies was daer so vele over een Dat ics niet wel genoemen can, 3735[regelnummer] Het was wel .xii [hondert] dusent man. Het was hem eyselijc tansiene, Diere dore moesten met haren engiene. Die coninc maecte nu .iiij. bataelgen, Ende in elke waren, sonder faelge, 3740[regelnummer] Wel .ii. [hondert] dusent man Die Vlaminc trocken doe bet an Crachtelike ende met staden, Bider groter heren raden, Die van orlogen wel wisten. 3745[regelnummer] Die coninc en wilde sijn volc niet quisten. Hi vloe ende seide: ‘Nu benic vroet Dattie Vlaminc es verwoet. Si hebben geten, hets nu cont, Van enen doden verwoeden hont. 3750[regelnummer] Siet, hoesi staen ende dringen, Oftse niemen mochte dwingen.’
[pagina 2,379]
Aldus die coninc nam die vlucht. Men sach boven hem in die lucht Een wolken, swarter dan die helle, 3755[regelnummer] Ic wane die herde was sijn geselle, Sekerlike dit sachmen daer. Die grote princen hadden vaer. Doen si aldus dit teken sagen Lieten si hem die Vlaminge jagen. 3760[regelnummer] Dus sach die Liebard om sijn aes. Tuscen Duway ende Ponderaes Verloes die coninc .ii. hondert man, Dies hi niet gewreken can. Dit waren vanden meesten heren. 3765[regelnummer] Die Vlaminge hilden daer haer sceren, Ende braken daer op hare tenten, Ende daden luden haer instrumenten. Si wilden, seidensi, overtrecken, Ende haer viande daer bestrecken, 3770[regelnummer] Oftmen soudem leveren wijch. Hierom hadsi groet gecrijch. Dat was met vroetscapen belet, Datse haer tenten hebben weder geset. Dit was smaendages, doemen dit sach, 3775[regelnummer] Die lach vor Sente Mahetusdach. Vlaendre al ydel bleven was. Het was al omme daer desen pas
[pagina 2,380]
Dat manswaerd es metten lioene, Omt lant winninge daer te doene 3780[regelnummer] Jegen die cracht vanden Vranken, Diet lant van Vlaendren wilden eranken. Die vrouwen daden die sciltwachte, Oft enich prinse met crachte Dit edel lant had willen versoeken. 3785[regelnummer] Men vant noyt staende in boeken, Dat vrouwen scilt wachten daden, Sonder man, in mans gewaden, Dit was .i. wonder van vrouwen. Die grave oec van Henegouwen 3790[regelnummer] Soude Vlaendren hebben versocht, Ende had sijn vo(e)l[c] daer brocht. Si wisten dat wel ende kinden Dat sijt werloes souden vinden, Om dattie Vlaminge sekerlike 3795[regelnummer] Alle lagen te Niwendike. Maer hi verloes sijn volc, dits claer, Hi wiste oec hoet nu waer. Die hertoge oec, die dit wel weet, Van Brabant, hi lach gereet. 3800[regelnummer] Hadde Henegouwen dlant gerumt, Die hertoge soud hebben geplumt Dapperlike, an dander side, Ende also gedestrueert met stride. Men wilt oec secgen overwaer, 3805[regelnummer] Dattie hertoge was mede aldaer,
[pagina 2,381]
Metten oem te Niwendike Om te hulpen heymelike, Alse die gene die ontsach Den coninc enten swaren slach, 3810[regelnummer] Die hem van hem mochte comen. Hi mocht wel scilt hebben genomen, Ongenoemde, ende oec groet, Vanden coninc, die hem boet, Haddi metten wilden heelden 3815[regelnummer] Ende weren die scepe vander Scelden, Die Vlaendren sustinantie brochten. Die hertoge, die des niene rochte, Ontseide desen coninc dese gichte. Nochtan ontboet hem sine nichte, 3820[regelnummer] Die oude coninginne Ver Marie, Dat hi Vlaendren waer contr[a]rie, Ende hem metten coninc hilde, Oft hi sijn lant behouden wilde.
Hoe die Vlaminge gerne opbraken ende die sceldinge .lij. Hieraf es gesproken genoech. 3825[regelnummer] Die Vlaminge hadden haer ongevoech, Omdat si geen orbaer daden, Den tsyvitein, dat si baden
[pagina 2,382]
Datmen hem orlof soude geven. Si wilden aventuren haer leven 3830[regelnummer] Ende haer viande nu versoeken. Des Saterdages vander woeken Dedemen hem sekerlike verstaen Datmen wijch hadde ontfaen. Des waren die Vlaminch blide. 3835[regelnummer] Die coninc ontboet nu tesen tide Mijn her Jan van Rode saen, Ende heeften uter vangenes gedaen Ende om wissel also gesproken. Het lach .i. ridder ter Biloken, 3840[regelnummer] Die om hem gewisselt was. Nu stont die wijnt in Bo[r]ias Ende bracht .i. cracht goet in tlant Ut oestrike int Swin ant Sant. Den Vlaminc mach niet gebreken. 3845[regelnummer] Het leecht nu neven Harlebeken Menich scipman ende ander aert Met vitaelgen te Riselwaerd. Die Vlaminc leget ende wacht, Maer hine vernempt geen herecracht, 3850[regelnummer] Om dit si doen opbraken, Ende ten viandenwaerd nu traken.
[pagina 2,383]
Bede dese heren, daer ic af spreke, Haelden water tere beke. Dese hadde die liede versceden 3855[regelnummer] Ende liep daer tusscen hem beden Ende hiet die Storve. Daer lagen si Bi ere port, ende hiet Vieri. Dit was sonnendages, die gelach Vor Sente Michielsdach. 3860[regelnummer] Noch en wiste die coninc niet Wat hem dlant van Vlaendren hiet, Want Chal[o]ns ende Chastellioen Lietens hem niet weten doen Vanden perlemente, daer ic af seide. 3865[regelnummer] Si haddent tot noch geleit in beide. Hieraf haddense grote calaenge. Die hertoge sprac, van Bertaengen, Ende alle die princen, diere waren, Met scarpen worden ende met swaren 3870[regelnummer] Gingensi hem an ende spraken, Ende vrageden watsi wilden maken? Oft sijt dlant wilden verderven, Dat sijt onder hem dus lieten sterven? Scone gebot dat men hem boet. 3875[regelnummer] Ic segt u, here, dor gene noet Die u van desen hier coemt, Wien dat scaet oft vroemt,
[pagina 2,384]
In dore om halsberch, no plate. Ic late nu vechten dese prelate 3880[regelnummer] Die den coninc te oren gaen. Die grave van Savoye stont ongedaen, Alse dier om tongemake was. ‘Laet ons rumen nu desen pas,’ Sprac die grave daer metten, 3885[regelnummer] ‘Wat waendi, dat wi niet en sien Watmen hier manselt ende jaecht? Ic secge u datmi qualike behaecht. Waen haddijt doch ons geseit Dat u te voren was geleit? 3890[regelnummer] En steke wi niet alse verre den voet In dit gewat, alse gi doet. Waerom soudijt ons niet gewagen? Wi moetent alse wel alse gi wagen Comter scade af of verlies.’ 3895[regelnummer] Doe sprac Chalon: dat hem verwies Dit te vertrecken den coninc, Omdat men boet so cleine dinc, Na die scaden die hem gescieden Te Cortrike, van sinen lieden. 3900[regelnummer] Die coninc stont nu al verdrayt. Bertaengen hilts hem niet gepayt, Ende alle princen, diere ware, Wilden, seidensi, thuswaerd varen.
[pagina 2,385]
Haddemen dit anderwerf versocht, 3905[regelnummer] Men hadde den pays wel toebrocht Biden princen, die daer lagen Entie vrese vor ogen sagen.
Hoe die coninc vloe ute Atracht .liij. In Po[n]tie[u], die van Abbevile Vochten nu oec te deser wile 3910[regelnummer] Jegen diegene van Parijs. Met hem waren in dit pongijs Alle die cracht van Amiens. ‘Coninc, merc hierop ende pens Hoe di daventure nu es jegen.’ 3915[regelnummer] Daer waren .v. doet geslegen, Daer die meeste cracht lach an Ende anders wel .ccc. man. Chalons was sere gewont, Daer hi inden hoep stont. 3920[regelnummer] Men hadde om hem groten vare, Hi was marscalc vanden hare. Hi deder enen die hand afslaen. Bertaengen geboet [die] sinen doe saen Dat si thuswaerd trocken souden. 3925[regelnummer] Die Vlaminc hem om dit verbouden
[pagina 2,386]
Ende seiden Guelke hantcracht, Ende wilden besoeken Atracht, Ende den coninc die stat ondergaen, Ende van achter ende van voren bestaen. 3930[regelnummer] Doen die coninc dat vernam, Dat dit here te hemwaerd quam, Trac hi achterwaerd in die stede. Hine reet nie so snellen rede, Doe hi die Vlaminc sach opbreken. 3935[regelnummer] Hi werd so sere van anxte ontsteken, Dat hi sinen caproen vergat, No ne gedachte voer hi ter stat Binnen quam. Doen dit gelach Was tsaterdages vor Sent Baefsdach, 3940[regelnummer] Doe trocken die Walen uten lande Met .i. herde groten brande. Si staken in haere loetse vier, Wijn, godale ende oec bier Sloegen si vele den boden uut. 3945[regelnummer] Die Vlaminc maecten groet geluut Doen si tfolc sagen gescoffiert. Si sloegen daer al ongeviert Al datsi bevaren conden. Groet goet datsi oec daer vonden, 3950[regelnummer] Bi onsen here van hemelrike In vernam noyt des gelike.
[pagina 2,387]
Want dit .i. selsen wonder was, Datsi wonnen dus den pas, Liede, daer niet vele an leget 3955[regelnummer] Ende volc, datte werken pleget, Opten coninc van Vrancrike. Dit was boven den Neuwendike. Dus besaten die van Brugge tfelt Met pauwelgoenen ongetelt. 3960[regelnummer] Nu was oec tesen tiden geseit Dattie coninc oec over waerheit Vans paus monde was verwaten, Daer alle die cardenale saten In consistorien overwaer. 3965[regelnummer] Doe senden die Vlaminc openbaer Tote dien van Abbenvile, Biden rade vandien van Lile, Ende oec tot dien van Amiens, Die den coninc gaven chens, 3970[regelnummer] Oft si wilden hem adhereren Ende met hem concrederen. Al Vlaender soude, sonder begeven, Met hem sterven ende leven. Niet wel dorsten sijt anegaen. 3975[regelnummer] Si hadden jegen den coninc mesdaen, Ende dorsten nember daer jegen mesdoen, Ende omdit ontseidense den lyoen.
[pagina 2,388]

Hoe Sent Amans werd verbert .liiij. Hort! Ic sal u nu secgen vord Hoe Risele ende Duay die pord 3980[regelnummer] Hadden geloeft heymelike Des coninc liede van Vrancrike In te laten. Ende bi nachte Datsi quamen met herecrachte, Si souden hem wiket ontdoen. 3985[regelnummer] Aldus was verraden die lyoen. Maer dit moeste uutbreken. Men wiste oec op wien wreken. Doen versekerdemen gene awaten Tallen porten, tallen gaten. 3990[regelnummer] Dus sloech daer bloet die coninc. Ende oec om dese selve dinc, Dattie coninc daer achter trac Alsemen hem dus vorwaerde brac. Hi was in sinen comen wel trage. 4000[regelnummer] Hi reet meer in enen dage Tsinen landewaerd, in sijn vlien, Dan hi dede daerwaerd in drien. Dus wan tVlaemsce here groet goet. En(de) conde u niemen maken vroet,
[pagina 2,389]
4005[regelnummer] Hoe groet goet datsi daer vonden Op wagen, in logen, in allen stonden Daer die Fransoyse hadden gelegen, Die nu waren hare wegen. Daerna, op Sent Remeisdach, 4010[regelnummer] Die op enen maendach lach, Werd Sent Amans in Pevele die port Verbrant, omdat si helt acort Metten coninc van Vrancrike. Het ginc al af sekerlike, 4015[regelnummer] Toter kerken, die daer stont. Daer werd somech gewont Vanden fransoysen, die si beliepen Ende die sere om genaden riepen, Maer daer was gene genade ane. 4020[regelnummer] Die Dorneke oec vordane Hebben ontdaen dus hare stede. Die heren wilden doen .i. behagelhede, Ende traken tharen porten uut. Doe werd int Vlaemsce here geluut. 4025[regelnummer] Die van Risele worden irst geware Ende stoeden op met snelre gebare. So hadsi langer yet gestaen, Men had hem tgat ondergaen. Van dien van Risele wistsi niet. 4030[regelnummer] Vor datmens op hem breken siet.
[pagina 2,390]
Alse die van Dorneke staen ende merken Oest van Sint Mertijns kerken Hoe si ute ere hage quamen, Bander side die graven van Namen, 4035[regelnummer] Dornike sach dit spel verloren. Want Namen sloech op hem met sporen, Ende Drongene ende Leuwerge[m], Dat noch staet bi Sottege[m], Dese volgede na met groter cracht, 4040[regelnummer] Lilo an dander side vander gracht. Doen quam inden andren gedrongen, Metten orssen die vorwaerd sprongen, tVlaemsce here, werd so starc, Dat Dornike moste rumen tparc. 4045[regelnummer] Een deel blever van hem doet, Diemen dor die porte croet. Binnen werd groet hantgeslach, Dit was op Sint Denijsdach.
[pagina 2,391]
Die boven lagen, gingen scieten, 4050[regelnummer] Ende gene hantstene uutgieten, Op die gene die inwaerd crupen, Lieten si glavien ende swaerden drupen Ende worpen na met scerpen cniven, Die hem tfolc dus inwaerd driven, 4055[regelnummer] Om dus te winnen haerre stede. Met groter cracht in desen onvrede Wilde [Leu]werge[m] of ne wilde. So sterc waest tfolc ende so [w]ilde Dat hi binnen was gecroden. 4060[regelnummer] Die Sandrinre, die here van Morden Waren. hadden gerne gevelt. Sijn ors hadde groet gewelt, Dat hem weder uutwaerd droech, Het maecte plaetse metter boech. 4065[regelnummer] Dus werd die porte besloten daer Ende nemmermere quamense uut daernaer. Dus trac Vlaendren mere ende minder Weder an des graven kinder, Ende hilden hem te gader ene stont. 4070[regelnummer] Hierna salict u maken cont Hoet verginc met desen dingen. Maer ic moet eer vortbringen Wat in andren landen gesciede Eric u dit vort bediede.
[pagina 2,392]

Van ere soch die honde ende verken droech .lv. 4075[regelnummer] Doemen .xiij. hondert jaer Ende .iiij. screef openbaer, So gesciede wonder groet Te Zichenen binnen, dat ic albloet Selve metten ogen an sach. 4080[regelnummer] Want ic woende op dien dach Te Sicgene, ende sanc daer Ende hadde daer onser Vrouwen outaer. Van daer ic woende, niet verre van mi, So dat hi mijn gebuer was bi, 4085[regelnummer] Woende .i., die Arun Pickil hiet. Daer een wonder nu es gesciet, Also ic u sal doen verstaen. Hi hadde een soch, die wilde gaen Te bere, also alse zoge plegen. 4090[regelnummer] Nu hadde dese man .i. hont daer jegen, Enen bonten, ende oec groet mede, Ende begonde te speelne ende dede Metter zoch oft waer een beer, Entie zoch verdroech haer zeer 4095[regelnummer] Ende liet den hont met haer dit doen. Dicke hebben si des geploen, Dattie van den huus hebben gesien, Ende si lietent also gescien, Ende hadden haer spel ende haer buerde, 4100[regelnummer] Dat dus die hont die soch voerde.
[pagina 2,393]
Ten lesten so lieten si dese dinc. Ende die zoch vanden hont ontfinc, So datsi van hem werd in drachten, Ende [die] zoch also haer geachten 4105[regelnummer] Gelijc dat zoge te dragen plien. Ende alse die tijt quam van dien, So bracht si .v. saken vort, Daer wonder af te secgen word. Want die worp die si werp ginder, 4110[regelnummer] Daer vive was onder, mere ende minder, Ward selsen tanesien sere. Vore die muel was min no mere Dan die selve hont gedaen, Daer ic hier vore af dede verstaen, 4115[regelnummer] Entie hals, toten rugge toe, Geleec den hont wel alsoe, Bede van gedane ende van hare Gelekense den hont openbare. Met ogen, met mulen, met nese, met horen 4120[regelnummer] Ende oec die vorste voete voren Waren gelijc den hont gedaen, Ende geclaud oec, sonder waen, Ende getant warense mede, Gelijc nader honde sede, 4125[regelnummer] Dit strecte toten rugge daer. Ende achterwaerd, overwaer, Dattie vorme, sonder waen, Na dat die soch was [gedaen], Geborstelt, gehart in scine 4130[regelnummer] Alse .i. verken pleget te sine,
[pagina 2,394]
Ende den stert oec alsoe, Ende sine achterste voete daertoe Gescepen na der soch wise. Dit vernamic ende ginc lise 4135[regelnummer] Tote daer, om dit te siene. Ende alsic quam te gesciene, Stont die man ende maecte houde .i. gracht, daer hijt in graven soude, Want hi hem sere scaemde des 4140[regelnummer] Dat dit dus gevallen es, Ende hi bat mi, dat ict [ver]hale. Ende noyt sint, vander stont Dat dit gesciede vanden hont, Sone voer die man wel van goede, 4145[regelnummer] Ende ginc hem af, met groten spoede, Ende werd arm, ende hadde verdriet. Wat hi dede en besloec hem niet. Hine ginc ten lesten om sijn broet. Ic waent God dede om sijn goet.
Van enen portere ende sinen honde .lvi. 4150[regelnummer] Int ander jaer, te Diest, gevel Dat .i. rijc man hadde groet spel Met .i. hondekijn, dat hi helt. Het was int hus van selker gewelt. Dat al moeste doen sinen wille. 4155[regelnummer] Hen dorste daer niement, lude no stille, Yet doen dat hem was jegen, So wale deet die man plegen.
[pagina 2,395]
Hi helset, hi cusset, hi had so lief, Dat hi hem dede al sijn gerief. 4160[regelnummer] Hi hadder so groete genoechte mede. Alsi bi hem was telker stede, Dat hi alles dinges vergat. In die kerke oec, daer hi sat, Quaemt te hem dicke gelopen, 4165[regelnummer] Ende deden vergeten al sier hopen Die hi te Godewaerd in die messe Soude hebben gehad, ende dinckenesse Te Godewaerd oec mede. Dese vergat hi altoes ter stede 4170[regelnummer] Alsi dit hondekijn mochte sien, So sere setti sijn herte in dien. Nu geviel den man hier naer, Dat hi bleef licgende openbaer In .i. starke siecheit groet. 4175[regelnummer] Daerom die hont so wee geboet, Dat hi belde ende jancte. Daeraf die man hem sere bedancte Dat dit hondekijn dit seer dreef. Entie man in dese siecheit bleef 4180[regelnummer] .i. lange stont, so dat hi starf. Ende tondekijn altoes verwarf Dat sijn here was altenen bi, Alse lange alse levede hi. Ende doen hi doet was had groet seer, 4185[regelnummer] Ende croep hem emmer naerre meer, So datment uudwaerd moeste jagen. Ende doemen ter kerken soude dragen,
[pagina 2,396]
Volget altenen hulende mede. Ende daer men groef oec ter stede 4190[regelnummer] Bleef dat hondekijn op sijn graf Licgende, dat niement conde bringen af, Ende lach daer op den dach al dure Tote inder nacht. Ter selver ure Geviel dat te Dienst ontstac 4195[regelnummer] Ende dat daer tvier dede ongemac, Want daer vele huse verborren. Ende doe die wachten souden porren Om die clocke luden te storme, Sach hi neder, waer menige vorme 4200[regelnummer] Van groter honden lach opden grave, Daer ic hier te voren sprac ave. Dese honde waren groet, swerd, ongehier Ende uten ogen scoten vier, So vreselijc ende so clare 4205[regelnummer] Dattie gene waende openbare Dattie kerke soude verberren. Om dit werd die gene in werre, Ende vervard so sere ter stonden, Dat hi niet geluden en conde, 4210[regelnummer] Sonder drie slage en weet viere, Ende hi bleef licgende sciere Van vervarnes om dit so groet, Dat hi binnen der weke bleef doet. Ende waeraf hem quam, liet hi verstaen 4215[regelnummer] In sine biechte .i. caplaen,
[pagina 2,397]
Die hem te seggene verboet. Maer doen die wachter was bleven doet, So vertellet die caplaen deser gelike Onder sine gesellen heymelike, 4220[regelnummer] So dat uutbrac onder die liede. Maer die portere, dart af gesciede, Was vorbaer sere vander stat, Datment niet dorste secgen om dat. Ghi, heren, ende gi, vrouwen mede, 4225[regelnummer] Die dese hondekijn hout gerede Ende daer met drivet so grote [j]oye, Dat ghi verget alle vernoye, Ende sprect ende hebt genoechte daermede, Dat gi verget alle goede sede 4230[regelnummer] In huus, op straten ende in die kerke, So dat gi verget alle goede werke. Deen sprect ten andren openbaer: ‘U hondekijn hevet slecht haer, Heeft hangende oren ende thoeft clene, 4235[regelnummer] Eest camus ende subtijl die bene?’ ‘Jaet, ende so wel gescepen, Ende den lichaem so edelike begrepen, Hets tscoenste hondekijn dat ic kinne. Ic secge u oec, dat ict sere minne!’ 4240[regelnummer] ‘Bi Gode,’ antword dander echt, ‘Dat gijt mint, dats goet recht. Haddic .i. van dien gelate, Ic sout lief hebben boven mate.’
[pagina 2,398]
Ay, gi vrouwen, ende gi heren, 4245[regelnummer] Wacht u, dat si u niet verkeren Gelijc dat dit hondekijn dede Desen man, daer ic dit af sede, Want snachts hondekijn verloren ward Metten groten honden sward, 4250[regelnummer] Datmen nie wiste waer. Oec, seitmen heymelike, niet openbaer, Dat int hondekijn die quade geest was. Ic gelove vele te bat das, Om die honde, dier snachts quamen. 4255[regelnummer] Dus wanic datmet liep tsamen.
Van ere eyken die men anebede .lvii. In desen tiden was ganginge mede Tuscen Zichgem ende Diest der stede Rechte bi na te middewarde. Daer dede menich sine bedevarde 4260[regelnummer] Tot ere eyken, dat si u cont, Die alse .i. cruse gewassen stont Met .ii. rayen gaende uut. Daer menich quam overluut, Die daer ane hinc scerpe ende staf 4265[regelnummer] Ende seide dat hi genesen waer daer af. Som [s]liepense onder den boem. Dus quam hem voren in haren droem
[pagina 2,399]
Datsi vanden boem genasen. Aldus so quamen daer die dwasen, 4270[regelnummer] Ende die waren meest siec vanden rede, Ende vele verlorne daer optie stede. Dit duerde wel .i. half jaer, Sodat menige scerpe hinc daer Ende menich staf anden boem. 4275[regelnummer] Selc quam daer, die des nam goem, Alsoe alsi dronken van Diest quam, Ende trac sijn swaerd ende werd gram Ende sloecht al af datter ane hinc. So quam .i. ander na dese dinc, 4280[regelnummer] Dien dit dochte herde quaet gedaen, Ende [h]inc gene futselinge weder saen. Int leste, also alst soude wesen So quam .i. cnape onder desen Boem licgen metten reden, 4285[regelnummer] Ende heeft anden boem gebeden Om genesen daer ter stat. Ende recht in d[a]nder stonde na dat Quam hem ane een groet dorst, Ende hiet sinen wive, sonder vorst, 4290[regelnummer] Datsi hem drinken souden halen. Si liep an wech, al sonder talen, In een hus, dat stoet daer an. Binnen dat dit wijf dus ran
[pagina 2,400]
Om borne, quam .i. wint 4295[regelnummer] Ende hief den man op omtrint Ende vordene wech, men wiste waer. Als[e] dat wijf quam weder daer Hadsi haren man verloren. Si liep achter, besiden ende voren 4300[regelnummer] Ende riep lude haren man. En bescoet niet wat si ran. Die man dede noyt sint keer Ende bleef verloren emmermeer. Ende noyt sint, ter gere uren, 4305[regelnummer] Sone dorste niemen aventuren Dat hi daer onder meer wilde slapen, Sint dat geviel den cnape. Hier na inden oest, vorwaer, Ward .i. groet wint daer naer, 4310[regelnummer] Sodat coren so uutsloech. Dese wint dede groet ongevoech: Hi wayde den wagen averecht Die opt velt stoeden slecht, Geladen met corne, vorwaer, 4315[regelnummer] Sodat wagen ende parde aldaer Wintelden achtervelde alginder. Ende die scove mere ende minder Ronnen som .i. half mile verre. Dus werd dat coren so daer in werre. 4320[regelnummer] Dat niemen conde bekinnen tsine. Selc, dier noyt om dede pine, Nam sanders coren, alsict vernam, Dat opt tsine gevlogen quam.
[pagina 2,401]
Mangel hier, mangel daer. 4325[regelnummer] Daerna quam .i. regen swaer, Die noch dede meer ongevoech, Die al dat coren in deerde sloech. Dit was tusscen Halen ende Arscot Dat geviel dit sware lot.
Van enen wive die ons heren teken hadde .lviii. 4330[regelnummer] Te desen tiden, int lant van Loen, Gesciede oec .i. wonderlike doen. In .i. dorp, dat Kermte hiet, Woende .i. joncfer, daer men an siet Ende scouwen mochte al openbaer 4335[regelnummer] Ons heren teken an voete an haer. Dit sach menich ende becande, Ende werd mare achter lande. Som seidense al openbare Dat .i. godelijc teken ware, 4340[regelnummer] Ende som seidense oec daer mede Dat waer een bedriegelijchede. Die liede die daer woenden omtrent En hilden niet af .i. twint, Maer liede die van verre quamen, 4345[regelnummer] Hilden hem sere daer an te samen. Daer plach te comen .i. legaet Emmer tsjaers, die al haren staet Wiste ende al haren gront. Hi sach daer oec somege stont 4350[regelnummer] Van tgoets Vridages, sonder sage, Tote dat quamen die tsinxen dage. Geproeft was si menige stont, Daer men af seide ende maecte cont Datmense gewarech vant in al. 4355[regelnummer] Om dit mense te bat geloven sal. Dit hebbic vonden int openbare, In weet nemmeer te seggen van hare. Tusscen Tricht ende Aken der stede Ende tot Coelne treckende mede, 4360[regelnummer] So gesciede .i. tempeest swaer. Want inden winter reinet daer So sere, ende so lange stonde, Dattie eerde werd toten gronde So moderechtech ende so slijc, 4365[regelnummer] Dat noyt man sach dies gelijc. Ende alst quam te somer werd, Waest so droge ende daerde so herd, Dat niemen gesamenne conde. In [L]oreine, ter selver stonde, 4370[regelnummer] Was doe ene sterfte groet, Daer bleef menich mensce doet. .i. meester hieromme hadde daer Die clerke groet geruchte vorwaer, Al Vrancrike dore over al 4375[regelnummer] Werd in die scole groet gescal. Dit duerde daer ylanc so mere. Dit moeste namaels beteren sere Die coninc, want die met hem waren Onthouden ende bi hem varen 4380[regelnummer] Hadden gedaen dese daet. Hieromme hem te beterne staet. Het was oec gebetert, lude ende stille, Rechte na der clerke wille. In desen tiden oec so ward 4385[regelnummer] In huwelijc die coninc Edeward An coninc suster van Vrancrike. Ende hier mede werd oec die gelike Die pays tusscen hem gemaect Ende worden aldus te gader gesaect. 4390[regelnummer] Van derre joncfer hadde sint Die coninc Edeward een kint.
Van dien van Awa[n]s ende die van Waer(l)oes .lix. Doemen screef ons heren jaer .xiii. [hondert], gesciede int jaer Daervore, inden somer, recht 4395[regelnummer] Bi Geludeke .i. groet gevecht Vandien van Awenes ende van Waer(l)oes. Die here van Awans wille altoes Die van Waer(l)oes al bederven, Ende hadde doen maken, te derre bederven,
[pagina 2,404]
4400[regelnummer] Bollen, daer hi soude mede Tcoren opt velt ter selver stede Al ontwee breken gereet. Doe die here van Waer(l)oes dit weet, Ontboet hi sine liedekijn saen 4405[regelnummer] Ende liet hem dese dinge verstaen, Ende seide: ‘Beneemt hi dus onse coren, So bliven wi tachter ende verloren, Maer wildi mi helpen in rechter trouwen, Ic sal den here van Awans bescouwen 4410[regelnummer] Ende wederstaen eer hi dit doet. Gene liedekijn antwerden metter spoet, Ende hebben daer met hem gesworen. Si seiden: eer si haer coren verloren, Si soudent al eer aventuren, 4415[regelnummer] Ende haer lijf setten in sware curen. Dus sijn metten heren gedregen, Dat si haer lijf willen setten daer jegen. So wapenden hem so si best mochten. Grote colven si sciere brochten 4420[regelnummer] Met groten bollen gepint voren. Dus reet die here van War(el)oes voren Ene grote delle daer coren om lach, So datmen niet comen sach, Ende die coddenaren volgeden na. 4425[regelnummer] Sonder geluut, alsict versta, Quamense dus al onversien Optie ander, die haer e[n]gien
[pagina 2,405]
Hadden gemaect, daer si ter stede Dat coren gevelt souden hebben mede. 4430[regelnummer] Doen deen den andren heeft versien, Daer ne was geen achtersien, Si reden te gader met haren orssen. Die coddenars volchden inder porssen Ende sloegen ende staken die orsse doet, 4435[regelnummer] Sodat die ander moesten te voet. Ende doen si te voet dus waren gestaen, Was die strijt herde saen gedaen, Want die here van Awans Werd doet geslegen. Daerna thans 4440[regelnummer] Was die strijt saen gehent, Want dander vloen, ende sijn kint Werd herhaelt ende oec geslegen, Dus misten daer des zegen. Binnen desen quam groet geluut 4445[regelnummer] Te Ludeke, daer menich trac uut, Wel gewapent ende wel gereden. Daer werd groet geruchte inder steden, Deen reet voren ende dander naer, Maer eersi comen conden daer, 4450[regelnummer] So was die strijt algader leden, Ende die van Waer(l)oes waren gereden In haer behout, eer si daer quamen. In desen strijt, als wijt vernamen, Hadde die van Awans scade groet: 4455[regelnummer] Daer bleven .xxi. parde doet Binnen .i. herde corter stont. Daer waren oec liede .i. deel gewont,
[pagina 2,406]
Maer die [v]an Waer(l)oes was noyt een, No man, no perd gequets negeen. 4460[regelnummer] Men droech den here van Awans enwegen, Die van Ludeke thuswaerd dregen, Entie vede werd swaer ende groet, Daer sijn sint liede ombe bleven doet. Int ander jaer ward grote vaerd 4465[regelnummer] Om aflaet te Romenwaerd, Wantmen seide doe al openbare Dat groet aflaet daer ware, Omdat men .xiii. [hondert] jaer screef. Op desen wech oec menich bleef 4470[regelnummer] Doet, van onganser spisen. Dese vard horic lettel prisen Vanden genen die daer waren. Hieraf te spreken latic varen, Ende sal van hertoge van Brabant 4475[regelnummer] Al lettel daden doen becant.
Hoe die hertoge Mechgelen belach .lx. Doemen screef .xiii. [hondert] jaer Ende .iii., so werd openbaer Een grote orloge in Brabant. Want die van Mechgelne willen die hant 4480[regelnummer] Keren ende Brabant ontsecgen. Hier ombe wildet die hertoge belecgen,
[pagina 2,407]
Als hi oec dede met groten here. Die van Loven ende Brusele quam ter were. In dene side, met menigen dorpe, 4485[regelnummer] Ende belagent so na, datmen haer worpe Wel met enen stene, Godweet. Daer lagensi lancs ende breet Van Brucelporte tote Hanswijc. Die van Antwerpen des gelijc 4490[regelnummer] Lagen bander side, met menigen man, Die hem uten lande van [Rien] quam an, Entie van Liere ende daer omtrent Van tot Opberge waren gesent Die kempen der Kempen, dat verstaet wel. 4495[regelnummer] Ende dat dit orloge dus gevel, Dat was opten goeden Vridach Datmen Mechgelen dus belach. Nu liep die Dele tusscen dit here, Sodat elc in sinen were 4500[regelnummer] Licgen moeste ende niet comen mochte Al ware dathem yewent dochte, Dus moesten versceden wesen. Nu geviel binnen desen
[pagina 2,408]
Dat .i. pays werd geroepen 4505[regelnummer] Ende al die wile behendelike uutslopen, Die van Mechgelne, bander side, tAntwerpenwaerd, die vanden stride, Niet en wisten, noch hadden hoede, Want si waenden oec inden moede 4510[regelnummer] Alse van payse seker gedaen. Dus wordense bedrogen op dese waen, Doch wederstoedense dat conroet, Maer daer bleef her Geraerd doet, .i. ridder, een stout joncman, 4515[regelnummer] Want hi hem int eerste quam an Eer die ander gereet waren Doch moestense weder in varen Ende sloten haer porten daer ter stonde. Dit was recht een Paschavonde. 4520[regelnummer] Si reden som tot biden porten. Daer quam selc op andren horten Van onsen lieden, alsmen daer Udwaerd scoet dorden vaer. Som tiden liepen daer .i. groet geluut: 4525[regelnummer] Die van Mechgelne trocken uut. Maer inne wane niet dat sijs wille Hadden enige stont, lude of stille, Want .i. tant jegen al .i. lant Ute trecken waer groet pant.
[pagina 2,409]
4530[regelnummer] Si hadden gehadt oec vrese mere, Maer si getroesten hem herde sere Opt lant van Ludeke, want daer binnen Was .i. here, die dede bekinnen, Dattie van Ludeke souden comen 4535[regelnummer] Entie stat hulpen begomen. Maer weet dat wel overwaer Hi wilde selve wesen van daer. Mi wondert oec sere van vroeden lieden Hoe si wilden dit bedieden, 4540[regelnummer] In wat manieren ende oec hoe, Hoe die van Ludeke soude comen toe Om hem enige hulpe te doene. En wistense niet dat menich coene Serjant in Brabant was geseten, 4545[regelnummer] Eer die van Ludeke die verbeten Ende dor shertogen lant souden siden, Het souden oec vele dage liden. Int leste, als opten Paeschavont, Geboet die hertoge ter selver stont 4550[regelnummer] Datmen opbrake ende voer van daer. Men souds anders begaden daer naer. Dus trocken daer elc thuswaerd saen Ende lieten Mechgelne aldus staen.
Hoe men verboet datmen geen goet in Mechelne liet comen .lxi. Doen si van Mechlen waren gesceden, 4555[regelnummer] Dede die hertoge saen gereden S[o]udeniere ende deedse leggen Te Vilvorden, om dus wederseggen
[pagina 2,410]
Dien van Mechgelle haer utvaerd. Int ander side oec, te Lovenwaerd 4560[regelnummer] Omtrent Meerbeke, optien pas, Daer lager oec, die wachten das Oft die van Mechgelen yet uutquamen. Bander side Mechgelne, als wijt vernamen Lagen s[o]udeniere, die die stede 4565[regelnummer] Wachten van uut verne ende oec mede Dat daer niemen soude varen in, Die hem soude bringen enich gewin. Dus waest in allen siden beset Van Paschen tote tSinxen met. 4570[regelnummer] Eens waren si uut gevaren, Recht te Hofstadenwaerd twaren, Ende hadden hem vermeten dat Tot Lovene, te verne ander stat, Ende al te haelne datsi vonden, 4575[regelnummer] Wat datsi bevaren conden. Doen si dus uut waren gevaren, Wordens een lettel liede gewaren, Niet si .xl., dat wel verstaet. Dese maecten .i. stout gelaet 4580[regelnummer] Ende .i. geruchte herde groet. Ende reden dus op geen conroet Dat uute Mechgelne was getogen, Dat daer sceen also vermogen
[pagina 2,411]
Oft soude varen daret wilde 4585[regelnummer] Beide met spere ende met scilde. Alse saen alsi hebben verhord Tgeruchte, nochtan datsi niema[n] vort Comen en sagen, gingense vlien Watsi mochten, ende mettien 4590[regelnummer] Somech, die wel gereden was daer, Drie ofte .iiii. quamen hem so naer, Datsi riepen: ‘Gi blivet gevaen! Slaet doet! vanc! laets niet ontgaen!’ Dus versagense so die viere, 4595[regelnummer] Dat an Hofstaden, an die riviere, Daer die brugge over den vlos, So sere drongen, eersi daer los Over die brucge comen conden, Datter int water vielen ter stonden, 4600[regelnummer] Die ute moesten swimmen dare. Haer gesellen namen qualijc ware, Want si lietense daer mettien Ende ginge vaste vlien mettien, Oft si mochten quamen uut. 4605[regelnummer] En horde nieman selc geluut, Noch so grote ene scoffiringe, Alsi daer hadden onderlinge, Daer cume si .xl. volgeden nare. Si quamen int stat met groten vare, 4610[regelnummer] Alse of si alle herteloes waren. Noch gevielen hier utvaerde [n]aren.
[pagina 2,412]
Si ware tot S[e]emse .i. werf comen Ende asselgierden den tor, hebbic vernomen, Maer niet lanc was daer haer dagen, 4615[regelnummer] Want die te Vilvorden lagen Trockense daerwaerd. Doen keerdense weder In haer stat. Dus op ende neder Proefden si hem, hebbic beseven, Maer si werden weder in gedreven. 4620[regelnummer] Dus duerde dit tot tSinxen toe Datsi [l]agen besloten alsoe. Die wege alle groet ende smal Die daer gingen, waren al Met gerse, met crude overgaen, 4625[regelnummer] Als ofter noyt wech hadde gestaen. Om tSinxenen begonsten haer spise So nauwen in allen wise, Ende haer belof faelgierde oec mede, Dattie van Ludeke daer ter stede 4630[regelnummer] Hem geloefden, ende om dese dingen Si menigen raet anevingen. Daer was ene, die de Tobbere hiet, Daers vele anginc, dat hi riet. Enen raet hebben si nu vonden. 4635[regelnummer] Dien salic u secgen nu ter stonden.
[pagina 2,413]

Hoe die van Mechgelne uuttrocken .lxij. Na desen worden te rade des Die van Mechgelne, sijt seker des, Datsi ut willen trecken Ende hem tAntwerpen willen recken 4640[regelnummer] Met starken scepen uter Dele. Dies was daer ut gesocht nu vele Die dese bederve nu doen soude. Met bliscepen, met groter vroude, Manden si die scepe ginder. 4645[regelnummer] Sine dochten hem genen hinder, So wel waren haer scepe bewaerd. Daer was een scip in die vaerd, Dat boven die ander ginc wel hoge, Dit was gemaect jegen al orloge 4650[regelnummer] Ende voersien achter ende voren. Niemen, waendensi, dathem toren Ofte scade soude connen doen. Hier in was die [T]obbe[re] ende ander baroen, Die vorbaerste wilden wesen daer. 4655[regelnummer] Ute trecken si daer naer In dier maniere, oft si souden Dwingen alle die si wouden. Oec mochten sijt daer al sconfieren Tote Antwerpen, tote optie rivieren, 4660[regelnummer] Quinsiquans: nu bringe wijt al Dat wi vinden groet ende smal.
[pagina 2,414]
Grote beroemlike worde Men daer onder hem secgen horde, Die [T]obbere sprac so hoge tale 4665[regelnummer] Ende so stoute, datmen waende wale, Dat hise alle allene soude dwingen, Die hi vonde ende vor hem bringen. Oec seidemen dat hi had vermeten Hi soude van enen hertoge eten, 4670[regelnummer] Die oec soude sijn gebraden. Dat dese mochte comen te genaden Sint doen hi was gevaen, Dat heeft mi wonder, sonder waen. Nu sijn dese scepe vort comen, 4675[regelnummer] Entie van Antwerpen hebben vernomen Ende rechten scepe opter werp, Die nutte waren in dit bederp Ende vaste ende starc. Ende daerwaerd saen Met vromen cnapen, sonder waen, Ende ontmoeten die onder wegen, Die van Mechgelne, die daerwaerd cregen, Die quamen gevaren met groter vlagen, Alse lange alsi niemen sagen. Maer doensi die scepe dus sagen comen 4685[regelnummer] Faelgierden therte daer hem somen, Oec wildense wel overwaer Datsi niet waren comen daer. Dus begonden gene scepe naken, Ende men sloech daer in met haken 4690[regelnummer] Ende trocken deen ten andren ward, Ende gingen daer slaen ongespard
[pagina 2,415]
Ene grote porsse ende ene st[a]rke. Dat grote scip, dat grote barke, Die van Mechgelne daer was comen, 4695[regelnummer] Werd getrocken van hem somen Ten ondiepen weerd, so dat conde Niegeren comen optie stonde. Liede oec die woenden daerbi Ende tgeluut horden ende tgecri, 4700[regelnummer] Quamen daerwaerd ende stoeden in staden Dien van Antwerpen. Dus worden verladen Die van Mechgelne ende worden gevaen. So sijn si oec daer ontgaen, Die in dappere scepen waren 4705[regelnummer] Ende sijn te Mecgelnewaerd gevaren, Ende lietent weten(t) die vander stede. Om dit ward ginder groet gecri. Hen dochte nu wel datsi hierbi In hant souden moeten vallen. 4710[regelnummer] Haer grote word, haer grote eallen, Ward nu altemale gecest. Dat smeken donct hem wesen best, Alst oec es, weet dat wel. Die van Antwerpen hadden groet tspel 4715[regelnummer] Met haren gevangen ende keerden omme. Si swegen nu recht alse stomme Die daer voren so coene scenen, Dat sijt al wilden verbenen.
[pagina 2,416]
Die [T]obbere, met sinen gesellen stout 4720[regelnummer] Ic wane hi nu silentie hout, Ende sprect sine vemen onder sinc tande. Haddi alse wel geroerd sine hande Ende den arm int gevechte, Alsi siere tonge hadde plechte 4725[regelnummer] Eer hi daer te stride in quam, Hi maecte den menigen gram, Want hi had al verslegen Dat hem waren comen jegen, So mocht hi ende sine gesellen twaren 4730[regelnummer] Weder thus wesen gevaren.
Hoe die pa[y]s was gemaect jegen den hertoge .lxiii. 4740[regelnummer] Nu hort vort van desen doene, Hoe gemaect werd die soene Tuscen den hertoge entie stede. Daer werd gegeven saen .i. vrede Dat deen ten andren moehte varen 4745[regelnummer] Om haer dinge doen verclaren Dat si wilden nu anevaen. Haer liede, die daer sijn gevaen, Soudensi herde gerne gewinnen Wisten sijs hoe beginnen. 4750[regelnummer] Hieraf werd geleit .i. dach, Hoement den hertoge beteren mach
[pagina 2,417]
Van datsi op hem hebben gedaen. Dier tuscen gingen, ordineerden saen Wat die van Mechgelle doen moeten 4755[regelnummer] Daer si den hertoge mede boeten: Irst bekinden si daer sijn recht. Datsi [in] orloge waren sculder echt Te varne daerwaerd dat hi vore. Ende daer sijn ander steden worden in rore, 4760[regelnummer] Daer moesten si alle varen mede, Ende geloefdent bi sekerhede. Dit bekinden si hem daer al fijn, Oec dat die vischemarct waer sijn, Ende si wildene hebben tenen here, 4765[regelnummer] Dit bekinden si hem daer mere. Dit besekerdense hem aldaer Ende vele stucken overwaer, Diesi onlange selen houden. Welc tijd dat si yet vercouden, 4770[regelnummer] So selen sijs al ave gaen Ende .i. ander here ontfaen. Sine mickens niet al, overwaer, Al huldensi hem .iii. werf op .i. jaer. Datsi den hertoge nu daden ere, 4775[regelnummer] Dat dede bedevard groet ende sere, Want si niet vorder comen mochten. Dese dinge si vaste ondersochten
[pagina 2,418]
Ende oec so was daer wel besproken Dat die veste soude sijn te broken, 4780[regelnummer] So datmer mochte in allen siden Over gaen ende over riden. Gelijct dat waer .i. slecht land. Hier met wordensi te delivereert thant Die gevangene, ongescaedt 4785[regelnummer] Van haren live. Doe dit gestaedt Vaste was in beden siden, Doen dede die hertoge ten selven tiden Den dorplieden gebieden daer, Die optie .iii. milen woenden naer, 4790[regelnummer] Datsi te Mechgelne trecken saen Entie veste slechten gaen. Daer quamen die dorpliede, godweet, Ende slichten an die veste gereet. Bi selker porten maecten si .i. gat, 4795[regelnummer] Daer men wel riden mochte dor dat. Ende hierbinnen dat dit gesciede, Dat aldus slichten die liede, So werd gemanselt heymelike, Datmen dit slichte oec haestelike, 4800[regelnummer] Ende dat sijt weder maecten daer naren Die gate, die daer te broken waren. Om gelt waest daer gepoent al, Dat Brabant namaels rouwen sal. Hiermet werd .i. inde des. 4805[regelnummer] Nu hort wat sint gesciet es.

[pagina 2,419]
Hoe die van Ludeke op Brabant quamen, ende gesconfiert worden .lxiiij. Inden oest, recht na dit, Worden die van Ludeke sere verhit Op Brabant, ende waren uutgetogen Met herecracht also vermogen, 4810[regelnummer] Datsi quamen ende bernden opt lant. Si daden stoten anden cant, Maer niet verre dorstensi comen Binnen lants, hebbic vernomen. Si gelieten hem daer openbaren, 4815[regelnummer] Dat si souden tot Loven varen, Ende al afdoen, dat si vonden, Ende verbernen toten gronden, Hen dochte datsi gewelder waren. Die hertoge, die dit vernam twaren, 4820[regelnummer] Geboet herevard in sijn land, In stede, in dorpe alte hand, Ende heeft vergadert .i. groet here, So datmen seide, datmen noyt ere So sconen here in Brabant vernam, 4825[regelnummer] Alse nu metten hertoge quam Die van Mechele clein ende groet Waren nu uut te derre noet. Men seide, datsi allene mochten Hebben jegen .i. lant gevochten, 4830[regelnummer] Maer niet wel, dat verstaet, Betroude men hem van ouder daet, Ende had gegaen ten vechten waerd, Men hadse vore geset in ruwaerd. Dus quam die hertoge vortgetogen, 4835[regelnummer] Alse .i. prinsen wel vermogen, Ende trac vaste metter vard Daer dLucsce here lach gescard. Ende alse vollicke alsmen dat vernam, Dattie hertoge dus vermogen quam, 4840[regelnummer] Vloe alt there, dat ginder lach, Sonder stoet ende sonder slach. Die gene die daer woenden omtrent En wisten hier niet af .i. twent, So heymeliken slopen van daer. 4845[regelnummer] Si waenden wel overwaer Dat achterwaerd waer getogen, Om in haer lant te sine vermogen, Ende datsi daer om beiden souden Des hertogen, ende daer striden wouden. 4850[regelnummer] Doen die hertoge ginder es comen, Daer si haer lichte hadden vernomen, Voer hi over, ins biscops lant. Hem en conste niemen, doen becant Ware, dat hem henen quam. 4855[regelnummer] Die hertoge voer vort tes hi vernam Dat henen was siere varde. Daer lach die hertoge optie warde Met al sinen volke in haer lant, Ende woeste tcoren en[de] stichte brant,
[pagina 2,421]
4860[regelnummer] Ende nam, al dat hi wilde, ende vinc. Daer seide niemen tsiere dinc. Si voeren daer weder ende vort, Ende hebben daer dlant sere gestort, Maer niement quam, dient wilde berechten, 4865[regelnummer] Noch jegen hem yet wilde vechten. Ende alsi daer dus hadde gelegen, Ende hem niemen quam daer jegen, Dedi sine liede daer opbreken Ende seide datsi thuswaerd streken 4870[regelnummer] Die grave van Loen ende ander heren, Eerse die hertoge dus dede keren, Hadden om den pays gesproken, So dat orloge werd te broken. Maer dit bleef al te niewete daer, 4875[regelnummer] Ende Brabant den hertoge aldaer naer, Dat hem geloeft was, Godweet. Om dit dede die hertoge gereet In Haspegouwe, telker stat, Daer die van Ludeke hadden wat, 4880[regelnummer] Waest van renten, waest van corne, Hi deed utderscen, tharen torne, Ende naemt over sijn belof. Hieraf was grote clage in thof, So datsi met gemeinen rade 4885[regelnummer] Met banne wisten wreken haer scade, Ende senden hier uut tot Loven saen Ende wilden t[la]nt met banne beslaen, Ende datmen cesseren soude om dat. Des was onwillich lant ende stat.
[pagina 2,422]
4890[regelnummer] Si namen metten hertoge raet, Die dit algader wederstaet, Ende appelleerde te Rome in thof Ende betogede daer sijn belof. Dus duerde dit meer dan .ii. jaer, 4895[regelnummer] Dat hijt al nam openbaer. Dattie canoenke [hadden] in Brabant. Oec was mi tenen tide cant, Dat viande quamen van deser onminne, Dat eens quam te Loven binnen 4900[regelnummer] Een mudde corens op .i. dach, .xv. soler nam af den slach. Int leste bleeft al over niet, Die gene dier af hadden verdriet. Haddent hem sonder waen. 4905[regelnummer] Nu willic weder te Vlaendren gaen, Ende vort u doen verstaen ende becant Hoe sijt besochten doe Zeelant.
Hoe her Jan van Namen ende her Gy in Zeelant trocken met here .Ixv. Doemen screef ons heren jaer .xiii. [hondert] ende .iii. daer naer, 4910[regelnummer] So voer mijn her Jan van Namen Ende mijn her Gye beide te samen Met enen here in Zeelant Om te winnen dat te hant.
[pagina 2,423]
Ende doen si daer in trecken wilden, 4915[regelnummer] Waren daer jegen. met pieke, met scilden, Zelanders oec comen ter were, In Walgrenlant, op dat [v]ere. Daer vacht jegen haer Jan van Namen Metten genen die met quamen. 4920[regelnummer] .i. groet strijt was daer verheven. Daer was ontfaen ende gegeven Menich slach in corter ure. Doch geviel die aventure Metten Vlamingen, dat verstaet, 4925[regelnummer] So dat al in hant gaet Dat jegen hem daer was comen. Een ander strijt hadde genomen Mijn her Gy, ende opten selven dach tArnemude die strijt lach. 4930[regelnummer] Dien verwan oec mijn her Gy. Van den Voren trocken sy, Bede mijn her Gy ende Jan, Te Middelborch ter porten an Ende wilden belecgen daer. 4935[regelnummer] Doen werd binnen groet die vaer, So dattie jonge grave van Hollant, Die nu grave daer es becant,
[pagina 2,424]
Binnen was. Dor vrese twaren Lieten mijn her Gi uutvaren, 4940[regelnummer] In sijn behout, int lant. Daerna So ginc al Zelant, alsict versta, Mijn her Gi doe in hant. Dus so haddi al dat lant, Sonder Zierechzee die port. 4945[regelnummer] En wilden met hem niet acort Houden, noch hem oec opgeven, Sine worder anders toe bedreven. Om dit so es daer jegen comen Mijn her Gi, hebbic vernomen, 4950[regelnummer] Ende willen daer al, sonder vieren, Die port gaen nu asselgieren. Ende die daer waren in die stat Scoten uutwaerd sere om dat, Ende werden die port vromeleke. 4955[regelnummer] Si waren daer binnen wel te gereke Ende hilden die porten daer jegen. Int leste die Vlaminc nare cregen Binnen stroem, dat sotheit was. Doen was daer, sijt seker das, 4960[regelnummer] Een deel gewont optie ure. Oec blever daer te[r] sconfelt[u]re
[pagina 2,425]
Doet geslegen vrome liede, Daer mijn her Gy sere af mesciede. Om dit so es hi getogen af. 4965[regelnummer] Niet omdat hem vrese gaf, Oft dat daer ave verjaecht was, Maer omdat hi hem na das Bat wilde werneren, ende dan Met behendichede hem striden an.
Hoe die Vlaminge den biscop vingen ende een deel siere liede .xlvi. 4970[regelnummer] Onlange hierna so quam seder Een deel Zelanders ende Vlaminc weder, Al heymelike, dat verstaet. D[o]r Duvelant was haer raet, Datsi daer over souden tien 4975[regelnummer] Jegen Ziericzee. Mettien Worden die van binnen geware, Ende maecten daer jegen .i. scare Mettien biscop van Utrecht. Dus sijn si daer onder hem verplecht 4980[regelnummer] Ende trocken uut met groten rivele. Derre was wel noch also vele
[pagina 2,426]
Alse der ander, dat verstaet, Ende waendense daer met hare daet Al hebben gedoet ende gevaen. 4985[regelnummer] Dese hope ende dese goede waen Es ombe gekeert alse tr[a]vers. Het maect selc te voren vers Van dingen die noch te gesciene sijn, Ende setter af den termijn, 4990[regelnummer] Den sinen ten besten ende ten scone, Dat namaels anders comt te lone. Aldus was dien van binnen gesciet. Sine waenden niet dat selve verdriet, Daer si om pensden ende gomen, 4995[regelnummer] Dat op hem selven mochte comen. Want men dicke heeft geseit Dat an dien menigen niet en leit Die victorie van den stride. Her Wijt, die biscop was tien tide, 5000[regelnummer] Ende noch biscop es al nu, Ende sgraven oem, dat secgic u, Van Hollant, trac uut met scepen daer Tote in Duvelant vorwaer, Ende wanetse hebben gesconfiert siden, 5005[regelnummer] So dat daer ten selven tiden Die biscop selve werd gevaen, Ende met hem oec, sonder waen,
[pagina 2,427]
Wasser .i. deel gevangen nu, Ende doet geslegen. dat secgic u, 5010[regelnummer] Ende dander ontfloen in Ziericzee Ende quamen daerna ute nemmee. Dus gevielt daerna die strijt. Ende daerna in corter tijt, So trac her Gy te Hollantward 5015[regelnummer] Met sinen lieden wel gescard, Dat hem saen es opgegeven Tote Dordrecht toe, dat es bleven Noch jegen hem in tweste. Dat heeft gedaen haer goede veste. 5020[regelnummer] Dus haddi Hollant onder al, Ende Zeelant, dat onlanc duren sal.
Van Mons in Pevele, ende van Zierichzee, op enen tyt .lxvij. Int jaer ons heren daerna sciere .xiii. [hondert] ende oec viere, Doen trac mijn her Gi, die here, Met enen herde sconen here. 5025[regelnummer] Bede uut Vlaendren ende uut Zeelant Brachten menigen sconen serjant
[pagina 2,428]
Int lant van Scou[w]en, die gevee Waren alle Ziericzee. Aldus belach men daer die stat 5030[regelnummer] Omdat hise gerne had gemat. Lange bleef hi licgende daer, Dat hi niet en wan .i. haer. In desen selven tide mede So quam die coninc oec ter stede, 5035[regelnummer] Dat Mons in Pevele noemt Om dit te werne daerwaerd coemt Mijn her Philips ende Jan van Namen, Ende Guelke. Dese quamen tsamen Metten Vlamingen daer te velde, 5040[regelnummer] Daer die coninc lach met gewelde, Met menigen baroen edel ende rike Ende menich fransoys desgelike. In desen tiden hadde oec toren Die biscop Willem, van Mechgelen geboren, 5045[regelnummer] Want hi doet geslegen was In desen tiden, sijt seker das, Bi Utrecht optie weide gereet, Ende tUtrecht hi begraven leet,
[pagina 2,429]
Te Sint Katerinen in die kerke. 5050[regelnummer] Onse here God die ziele gesterke, Want omt recht so vacht hi daer Vander kerken, versta ic vorwaer. Die gone diene sloegen doet, Storven alle in groter noet 5055[regelnummer] In Duvelant, in aventueren strijt, Bi Ziericzee, des seker sijt. Na dese dinge, so quam gevaren Mijn her Gi, met siere scaren, Vor Ziericzee, alsic u seide. 5060[regelnummer] Om dit te weten quam sonder beide Die jonge Grave van Hollant, Willem, die nu grave es genant, Onlange vor Sint Laurensdach Te Ziericzee, daer there lach, 5065[regelnummer] In een water, ende hiet die Goude, Metten ammierael, wel houde, Vander zee, met vele scepen Ende met galeiden, die waren begrepen Met een deel goeder liede. 5070[regelnummer] In Sint Laurensdage daer gesciede, Die doe opten Maendach was, Omtrent Vespertijt, alsict las, Dat mijn her Gi hem quam jegen, Oec te scepe. Daer werd geslegen 5075[regelnummer] In beiden siden liede doet. Met pinen ende met groter noet
[pagina 2,430]
Vochtense toten avonde daer, Ende dien nacht overwaer Tot ander dages opten dach. 5080[regelnummer] Daer was geslegen menich slach Binnen derwilen, want verstaen, Doen werd mijn her Gi gevaen Ende sijn volc al ontaen, En conste niet ontgaen, 5085[regelnummer] Som doet ende vele gewont. Aldus geviel te meniger stont, Om haren Gye, dat verstaet. Oec gevielt den Vlaminc quaet Vor Mons in Peve[le], sonder waen, 5090[regelnummer] Alsic u hier sal doen verstaen.
Noch van Mons in Pevele ende van Risele .lxviij. Alsic u te voren hier seide Hoe vergadert waren beide Die Fransoyse ende die Vlaminge Op Mons in Pevele sonderlinge, 5095[regelnummer] Des disensdages die gelach Recht na onser Vrouwendach, - Dat was .viij. dage vor dien tijt Dat vor Ziericzee was die strijt - So geviel oec dese noet, 5100[regelnummer] Daer menich Vlaminc in bleef doet.
[pagina 2,431]
Want alden dach ten avonde So hildensi daer opdie stonde Gebatelgiert jegen den coninc. Inden strijt om dese dinc 5105[regelnummer] Wordensi vermoet wel sere Van hitten ende van dorste noch mere. Int leste so was gesent aldare Dattie coninc kerde van vare Ende tfelt gelaten hadde nu. 5110[regelnummer] Doen keerde die Vlaminc, secgic u, Alse saen alsesi die huert waren, Ende sijn alle thuswaerd gevaren. Si lietent tfelt ende lietent daer Al datsi daer brochten vorwaer. 5115[regelnummer] Die coninc ende die sine dit vernamen Ende op geent velt doe wederquamen Ende behilt tfelt ende goet mede, Dat hi vant daer ter stede. Ende daer bleef inder groeter noet 5120[regelnummer] Van Guelke mijn heer Willem doet Ende vele goeder liede mede Bleven verslegen daer ter stede. In desen tiden of daer omtrent So was oec .i. strijt bekent 5125[regelnummer] Bi Bruborch in Vlaendren west. Hier verloren in desen twest. Alse vele volx Vlamine oft mee Alse te Mons of Zierixzee.
[pagina 2,432]
Doe die wijch te Mons was leden, 5130[regelnummer] So es van Vlaendren Phi[lip] gereden Binnen Ricele, dat verstaet, Om dat te behouden, hoet gaet. Ende als hi daer binnen dus es comen, So heeft dit die coninc vernomen, 5135[regelnummer] Trac hi daerwaerd met groten gere Ende belaecht met al sijn here. Om dit trac in Vlaendren mijn her Jan Van Namen tallen steden dan: Te Gent, tYpre, te Brucge mede 5140[regelnummer] Ende begarde tfolc gerede Al Vlaendren, ende oec daernaer Te Ricelwaerd al sonder vaer. Eer oec die weken waren leden Es hi den coninc so na gereden. 5145[regelnummer] Sint dat die wijch te Mons was. So vele volx brachti na das Dattie coninc seide aldaer: ‘Mer seide mi hier vore vorwaer Dattie Vlaminge meest waren doet, 5150[regelnummer] Ende mi donct nu an dit conroet, Datsi levende sijn worden alle. God behoet mi van mesvalle,
[pagina 2,433]
In sach nie so menigen man Gewapent hebben, bi Sint Jan. 5155[regelnummer] Om dese dinc. Van desen doene So werd ginder gemaect die soene, Ende die pays gesproken daer Bi toedoene des hertogen, overwaer, Den andren Janne van Brabant, 5160[regelnummer] Ende ander princen, die oec die hant Daer toestaken, so datter Wijt, Doude grave, die langen tijt Alle worden daer gevrijt Ende gelaten ute daerna. 5165[regelnummer] Ende mijn her Ghi, alsict versta, Entie met hem waren gevaen Vor Ziericzee, sijn utgedaen. Entie biscop van Utricht mede Was utgedaen daer ter stede 5170[regelnummer] Ende die met hem gevaen waren. Desen pays waentmen openbaren Dat emmer soude hebben gewesen. Noch seldi horen meer van desen
[pagina 2,434]
Hierna, alsi selen gevallen. 5175[regelnummer] Ic moet nu van Albrechte callen, Den coninc, die ic lange wile Af hebbe geswegen om ander gile.
Des coninc Alebrechts doet ende ander dinc .lxix. Na dit orloge van Vlaendren swaer Omtrent wel .15. jaer, 5180[regelnummer] Wille die coninc Albrecht varen Sijn lant besien ende achterwaren. Tes Keyserswerde wilde hi nu, Om dat te winne, secgic u, Sine neven, daer ic af seide hier voren, 5185[regelnummer] Die om haer goet hadden toren, Dat hi hem dus wilde ontkeren. Si haddens gesproken den meesten heren, Dat si hem souden lachteren dat, Maer en bescoet niet, wies hem bat.
[pagina 2,435]
5190[regelnummer] Nu voer daer neven .i. met heme Op desen wech, alsict verneme, Die hem sprac ane om sijn goet, Alsic u hier sal maken vroet. Dit waren siere suster kinder, 5195[regelnummer] Ende aldie wile datsi waren minder Vermo[m]bo[r]dise ende nam hem al Haer goet, beide groet ende smal. Ende nu, alsi waren groet, Eysten si hem weder haer goet. 5200[regelnummer] Si wildent selve berechten nu. Hi antworden, dat secgic u, Dat he[m] niet en gave, Noch erve, noch leen, no oec have, No lant, no borch, no steen, 5205[regelnummer] ‘Sone gevic hier uwer ne geen, Het al mijn, swijcht nu des.’ Die outste seide: ‘Oem, en es Oft God wilt, gine selt ons niet Nemen dat ons onse vader liet.’ 5210[regelnummer] ‘Wat gebrect u?’ sprac die coninc, ‘En hebdi niet alrehande dinc Die tuwen licgaem nu behort? Ende van eten ende drinken vort, Ende rijt met mi ende hebt genoech.’ 5215[regelnummer] ‘Neen, here, mijn gevoech
[pagina 2,436]
Waer nu bat dat ic mijn lant Berechte, dat mi comen es thant Dan .i. ander berechten moet.’ ‘Swiget des, het es u goet’ 5220[regelnummer] Sprac die coninc, ‘laet u genoegen Ende waent u onder mi gevoegen. Ic sal dat lant wel berechten, So datter niement om dar vechten.’ ‘Bi mire trouwen, in swiges nemmere. 5225[regelnummer] Alse gerne soudic nu sijn here Van minen lande, nu ter tijt, Alse gi vanden uwen sijt.’ ‘Dats u nu wel ongereet’ Sprac die coninc. ‘Dats mi leet’ 5230[regelnummer] Seide die ander ende keerde van daer, Ende bewerp sine dinc daernaer, Me[t] sijns vader mage saen, Op aventueren hoet vort sal gaen. Daerna, tenen andren male, 5235[regelnummer] Setti weder den coninc in tale, Alse van sinen goede echt, Die hem niet heeft berecht. Al sprekende voer hi den coninc bi Ende seide: ‘Here, twi ne geefdi mi 5240[regelnummer] Mijn goet, datmi verstorven es?’ Die coninc sprac: ‘Vrient, swiget des, In gevedi geen ander goet.’ Die gene werd nu tornich gemoet
[pagina 2,437]
Ende trac te hant .i. enijf 5245[regelnummer] Ende stac den coninc in sijn lijf, Rechte vore an therte wel, Dat die coninc ter neder vel, Ende die gene wech doe reet, Die wile datmen den coninc weet, 5250[regelnummer] Daer hi sijn behout wist naer. Niet lanc en leefde die coninc daer, Hine bleef doet, dat secgic u. Ende doen hi doet was, so waest nu Gelijc dat metten anderen was. 5255[regelnummer] Vollike was vergeten das, Ende cleine wrake daer om gedaen, Want men liet te niewete gaen.
Wat na sine doet gesciede .lxx. Nu bleef dat rike na dese dinc Een goed stuc sonder coninc, 5260[regelnummer] Maer niet vele gesciede daer binnen, Dat wi yeweren connen bekinnen. In Vlaendren was nu pays ende vrede, Ende so waest in Vrancrike mede, Ende in Aelmaengen, ende in Brabant, 5265[regelnummer] So waest oec mede in Ingelant. Maer te Ludeke in tweste was Om haren biscop, alsict las,
[pagina 2,438]
Mijn her Jans broeder van Tsaloen Was te hove vore dit doen 5270[regelnummer] Ontboden, sodat stont alsoe Te Ludeke sonder biscop doe. Daerna was hem gesent Int jaer ons heren, alsment kent, .xiii. [hondert] ende oec drie, 5275[regelnummer] Maer onlange so waest oec die, Omdat hi goet was ende wilde rechten Ondaet ende die verplechten. So werd hi, seid men, vergeven daer, Doen stond dbisdoen echt daernaer 5280[regelnummer] Sonder biscop enen tijt. Die canonke, des seker sijt, En conste niet, also alst sceen, Wel gedragen daer overeen, Sodat si so lange dit lieten staen, 5285[regelnummer] Datsi bina al, sonder waen, Den core van haren kiesene daer Verloren hadden, overwaer. Na dese werringe, hoe soet gaet, Quam die biscop, dat verstaet, 5290[regelnummer] Die te Romen verslegen was Metten keyser, sijt seker das. Dit was .i. sere stout man, Hadde dbisdoem wel hem an. Hierna seldi van hem verstaen 5295[regelnummer] Hoe sine sticken selen vergaen.
[pagina 2,439]
In desen tiden, dat wetic wel, Dat menich tempeest gevel. Van hagel ende van donreslagen, Sodat tselker stat met vlagen 5300[regelnummer] Quam so vreselijc, dat verstaet, Dat al die vrocht ter neder slaet. In Brabant oec, in desen tijt, Was .i. weder, des seker sijt, So vreselijc ende so onsienlike, 5305[regelnummer] Dat noyt man vernam desgelike. Omtrent Erpse ende Campenout Ende Berge so dede ongedout Ende groet verdriet dat grote weder. Het sloech daer die bome neder. 5310[regelnummer] Die hagelstene, die vielen daer, Waren alse groet openbaer Alse hoenreëyer ende viercant mede. Dese sloegen al ontwee ter stede Coren, bonne, huse ende diere. 5315[regelnummer] So versloech die hagel ongiere. Ende dit was omtrent tSinxen wel Dat dit weder daer gevel. In den mey, na vespertijt, Een vloet groet, seker sijt,
[pagina 2,440]
5320[regelnummer] Quam daerna, eer yet lanc Dat coren ende gers verdranc. Des boecs makic hier met .i. inde. Gode biddic, dat hi mi sinde, Ende Marien, der edelre maecht, 5325[regelnummer] Die mi boven al behaecht, Sin ende macht ende gesonde, Sodat ic in corter stonde Nu wel vort moete geraken Den viften boec ende, ende volmaken.

Vorige Volgende

Hier begint die vierde boec vander vifter pertien

Van Alebrecht van Oestrike .j.

Hoe die coninc Edeward van Ingelant in Vlaendren quam .ii.

Van ere selsirre hagedochte, diemen te Rome vant .iii.

Hoe die hertoge van Brabant riddere werd, ende die coninc te Brusele quam .iiij.

Hoe die coninc van Ingelant moeste Gint rumen .v.

Van den stride van Vorne .vi.

Hoe die grave Gy in gevancnessen voer ende sine ridders met. .vii.

Hoe die coninc van [Vrancrike] Vlaendren sinde, ende ment hem opgaf. .viii.

Hoe dongelt geroepen werd .viiii.

Hoe te Brugge die werringe opquam ende van Petre den Coninc .x.

Hoe Simpoel hulpe sochten, ende van des paus geboden .xi.

Van des paus bode, die hi uutsinde .xii.

Wat die coninc den paus weder ontboet .xiii.

Van Simpole ende Petre den coninc .xiiii.

Hoe Simpoel te Brucge quam, ende hoe Peter gevaen was .xv.

Hoe Simpoel valscheit uutquam .xvi.

Van Gent der stede ende van Artoyse met, ende van Willem van Gule(le)ke .xvii.

Van dien van Gent ende ander dinc .xviii.

Hoe die Artoys te Vlaendrenwaerd trect ende hoe mijn her Gi Winendale belect .xix.

Hoe Guleke Cas[s]ele belach .xx.

Hoe Guelke te Cortrikewaerd voer ende hoe Cortrike belegen ward .xxi.

[xxii]

Heren Godevards antworde, ende vanden andren scaren [ende] wie se leide .xx[vi.]

Hoe die strijt begonste .xx[vii.]

Van den bataelgen ende heren Janne van Namen .xx[viii.]

Dat irste pongijs van den stride, ende dat inriden .xx[ix.]

Hoe die wijch staende ward .xx[x.]

Hoe dander bataelge inquam [.xxxi.]

Van den Vlaminge noch .xx[xii.]

Hoe die Grave van Artoes doet bleef, ende van den monc [.xxxiii.]

Van den Grave van Hu xxiiii.

Hoe die Vl[a]minge wech trocken, ende weder in worden gehaelt .xx[x]v.

Hoe die Vlaminge boven quamen .xx[x]vi.

Der Vranken vlucht, der Brabanter doet .xx[x]vii.

Hoe die Vlaminge daer bleven opt velt, ende wie daer doet bleven .xxxviii.

Hoe die Castele te Cortrike ente Cassele op worden gegeven .xxxix.

Hoe die coninc den strijt vernam ende vanden rouwe diemen dreef .xl.

Hoe die stede hieten, die jegen den grave hadden geweest .xli.

Hoe die coninc den grave vor hem [dede] comen .xlij.

Hoe die stede hem opgaven mijn her Gye .xliii.

Hoe die Vlaminge optogen to Li[l]oise, te Risele ende te Duway .xliiij.

Hoe hem die stede al opgaven .xlv.

Hoe die coninc weder te Vlaendrenwaerd doet varen om sinen toren te wreken .xlvi.

Vanden coninc van Almangen ende den grave van Henegouwe .xlvij.

Vanden passe ten Nuwendike, hoe hi belegen ward .xlviij.

Hoe die Vlaminge die Fransoyse vingen ende hoe die coninc uuttrac .xlix.

Vanden perlemente dattie coninc hadde jegen die Vlaminge .l.

Hoe die coninc scarde te stride ende alse die Vlaminge quamen vlien ginc .li.

Hoe die Vlaminge gerne opbraken ende die sceldinge .lij.

Hoe die coninc vloe ute Atracht .liij.

Hoe Sent Amans werd verbert .liiij.

Van ere soch die honde ende verken droech .lv.

Van enen portere ende sinen honde .lvi.

Van ere eyken die men anebede .lvii.

Van enen wive die ons heren teken hadde .lviii.

Van dien van Awa[n]s ende die van Waer(l)oes .lix.

Hoe die hertoge Mechgelen belach .lx.

Hoe men verboet datmen geen goet in Mechelne liet comen .lxi.

Hoe die van Mechgelne uuttrocken .lxij.

Hoe die pa[y]s was gemaect jegen den hertoge .lxiii.

Hoe die van Ludeke op Brabant quamen, ende gesconfiert worden .lxiiij.

Hoe her Jan van Namen ende her Gy in Zeelant trocken met here .Ixv.

Hoe die Vlaminge den biscop vingen ende een deel siere liede .xlvi.

Van Mons in Pevele, ende van Zierichzee, op enen tyt .lxvij.

Noch van Mons in Pevele ende van Risele .lxviij.

Des coninc Alebrechts doet ende ander dinc .lxix.

Wat na sine doet gesciede .lxx.