Van Brabant die excellente cronike

¶ Dat .xlvij. capitel. Hoe die gemeynte te Louen ende te Bruessel op stont Ende hoe hertoge wencelijn Louen beleyde Ende hoe hi voor Rauensteyn trac, daer na in Sauoyen, ende daer na voor Heymersbach twelc hi wan

EEn groote beruerte is te Louen op ghestaen die begonnen wert van Peter contereel den meyer van Louen, die een alten listigen ende sorchlijcken man was. Ende dat quam toe bi die ocsuyne datter een man mit vissche te Louen wert quam gheuaren ende hy bleef stekende in die leeps so dat hi dair niet wt gheraken en conde. Ende om dat hi gerne te Louen ter venten geweest hadde, soe nam hi een paert daer bi in die weyde gaende, daer hi hem mede behalp ende geraecter wte. doe dede hi dat paert weder in die weyde. Dit sach een

[fol. 144v]

quaet mensche die dit int quade ouerdroech peteren den voorscreuen meyer dat de ander tpaert gestolen hadt Dus wert die man gheuangen ende van dieften aen gesproken, mer hi wert vanden schepenen los ende vry gewesen Twelck die voorscreuen meyer seer qualic nam ende wilde den onnoselen man niet laten gaen, so dat de meyer twistende wert metter wet Ende want hi hem niet en queet executerende dat vonnis so hi sculdich was so en wilden sijs voor ghenen meyere houden Doe trac Peter contereel bi hertoge Wencelijn ter vueren leggende, seggende dat de wet hem af geset hadde, den hertoge veele te cort doende ende claechde ouer de wet Doe was daer een vanden meesten die biden hertoge waren totten hertoge seggende aldus Here ghi en wert uwer stadt nemmermeer machtich, ghi en doet so veel dat die gemeente op stae ende datsse die gheslachten tonderbrengen Desen bosen raet gaf die man, ende al en antwoorde die hertoge niet daer op, so ghinc Peter contereel daer op nochtan te wercke ende vergaderde dye gemeente ende maecte een muterie tegen die heren vander wet ende stont met groter scaren gewapent op eender nacht op die grote merct aen die halle Des morgens ghinc hi met sinen lieden opter stadthuys ende dede hem geuen die slotelen vander stadt ende hi vinc de goede mannen vander wet die vanden geslachte waren ende dedese op die borcht leggen ende maecte die wet vander ghemeenten, ende hy gaf den hertoge ende sinen rade veel gelts om datse door die vinger sagen. etcetera.

¶ Daer na int Jaer .M.CCC.lx. soe opstont te Bruessel een grote beruerte onder die ghemeynte, want si wilden maken xij. raetslieden na hair belieuen Dye goede heren ende wet dit vernemende om alle twist dier wt mocht rijsen neder te leggen Soe brachten sijt daer toe datter werden geordineert .ij. commoingmeesters, mer die werden af geset vander gemeynten binnen min dan een half iaer tegen der heeren consente ende maecten grote vergaderinge onder malcanderen om tegen die heren op te staen Die heren ende wethouders die dit gewaer werden gingen te rade datse die ambachten ontbieden souden om te weten wie dye opsetters waren van deser beroerten. De vleeschouwers en wilden niet comen ende maecten hem sterc mer als si haer ordinancie hadden ghemaect om die heren te bevechten so werden si gescoffeert ende die principale opsetters geuangen. Jn haer husen waren geuonden siedende ketels met calc peck ende andere dinghen om dye heren daer mede te bederuen hadden si gecomen tot haerder meninge. Ende aen die vander capellen prochie die met groten gecrijssche aen die steenpoorte waren die bestormende om nader marct te comen, hem waren gesonden .ij. geestelike mannen om tonderwisen van harer dolinghe so datse ghestilt werden Ende die heren vingen met wijsheden dye principale van desen cappelloisen ende deden iusticie daer ouer, want dander simpel volc als si vernamen dattet so metten vleeschouwers vergaen was so vloot yeghelic so hi eerst mochte ende dus verghinc dat sotte opstel der gemeynten

¶ Na dat die goede mannen so bouen geseit is te Louen lange geuangen gelegen hadden op die borcht, ende datse van hertoge wencelijn gheen succours en

[fol. 145r]

vernamen so hebbense haer rantsoene gemaect met Peter contereel na sijnen eysch die helft wel meerder dan si volleesten conden Ende want hi den hertoge oft sinen heren grote somme van gelde gaf so dede hi alle dat hi wilde met sinen hulpers twee iaren lanck ende een half. Mer die goede mannen baden so lange den hertoge ende den rade van brabant dat de hertoge voor Louen quam leggen met groten volcke Ten laetsten was daer een pays gemaect also dat dye voorseyde goede mannen int regimente comen souden ende dat recht houden so si ghewoonlic waren, ende hair rantsoen dat si gegeuen hadden souden si op die stadt van Louen weder verhalen Mer si cochten erfrenten ende lijfrenten om also totten haren te comen, want anders en conden si daer niet aen gheraken. etcetera. Ende hertoghe Wencelijn brack op sijn belegge ende creech weder een somme gelts menich dusent. Wantmen seyt dat hi binnen desen voorscreuen termine wt Louen meer schats creech dan de stadt uten gronde weert was Hi maecte mit dien ghelde tslot te Vyluorden, ende daer en bouen behielt hy noch een grote somme gelts op Louen tsinen behoeue als hise eysschen soude Om welcker schattinge die stadt seer verarmt ende als eygen wert, twelc schade was voor dat gemeyn lant Twelck der stadt hier in seer behulpich geweest is sonderlinge die van Bruessel die hem daer getrouwelijck in quitende waren ende hebbense op haren eersten staet bracht bi behulpe van somige heren

¶ Alsmen screef .M.CCC.lxiij. wert die vijfste Kaerle coninc van Vrancrijcke gecroont seer eerlijc te Riemen, diemen heet die wijse coninc, wiens vader hete coninc Jan ende had te wiue hertoge wencelijns suster. Dus was Wencelijn oom van desen coninc kaerle, dair om track hi derwaerts met grooten state dair hi blidelic vanden coninc ontfangen was. Daer was die coninc van Cypers ende veel ander heren Die feeste was seere costelijc ghehouden vijf dagen lanc duerende

¶ Als hertoge wencelijn in Brabant te Bruessel comen was bi sijnre vrouwen, omtrent een iaer daer nae track hi met machte voor Rauesteyn tegen den heere van Valckenborch daer hy veel assaulten op dede, mer ten lesten so liet hijt staen

¶ Binnen den seluen iare quam een nieu mare totten hertoge datter in Sauoyen een groot geselscap vergadert was, gelijc wijlen eer die ongelouige hunen oft wandelen, dye groot quaet int lant al om deden. Si waren vergadert wt vele landen ende meynden alle die eedelen doot te slaen ende waren in diuersche plecken meer dan .C.M. ende si roofden veel landen tusschen die Seyne ende die loyre tot Vendomme ende montargijs. Si hadden een coninc onder hem lieden gecoren, die bouen alle dander quaet ende vol ouerdaets was geheten Jaques bonhom van Cleermont geboren Eenen ridder vingen si dien brieden si int gesichte van sijnre huysurouwen ende sijnre kinderen, haer dwingende daer af teten Dair na doden si die kinder mitten moeder Noch enen ridder bonden si aen een stake, violerende sijn vrouwe in sijn presentie ende sijn dochteren Daer na doden si die vrouwe die beurucht was ende hair kinderen daer na den ridder. Niemant en conde se wederstaen, want si waren meer dan C.M. vechtender mannen Nochtan so

[fol. 145v]

wasser een groot deel af verslagen in vrancrijcke vanden coninc van Nauarre. Ende haer coninc Jaques was geuangen ende leuende gheuilt, daer na gehangen. Nochtans ontvlootter die meeste menichte ende maecten weder vergaderinge seer sterckelic ende quamen na Almanien, mer hertoge Wencelijn reysende nae Sauoyen metten hertoghe van Baren ende Loreynen wederstondense ende iaechdense tot in Sauoyen daer sise alle versloegen. Ende aldus verginc dit quaet geselscap ende sijn alle quader doot gestoruen Daer na is hertoge wencelijn met sinen volcke in Brabant ghekeert met blijtscapen

¶ Jnt iaer daer na alsmen screef .M.CCC. ende lxvi. so track hertoge wencelijn voor tslot geheeten Heymersbach met groter macht twelc si al om beleyden want si die straten ende cooplieden van brabant ende van anderen contreyen beroofden daer si mochten Ende die Brabanters bestormden tslot ende wonnent ten lesten ende werdt al inden gront ter neder gheuelt ende slecht ghemaect

¶ Jn dezen tijde was dat volc alte lichtuerdich, ydel, verwaent, ende boos So dat den wisen ende geleerden seer verwonderde hoe dat volc so in quaetheden verandert was, daer veel reden toe allegeert werden Onder welc die meeste reden geuonden wert om des wille,dat de ouders haer kinder van ioncx niet op en voeden wijslic corrigerende, noch lerende hoe si kerstelic leuen sullen, met latense in weelden ende in sonden op wassen ende dan en hebben si scaemte och vreese mer werden hartneckich. etcetera.