Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar (2004)

Informatie terzijde

Titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar
Afbeelding van Het Antwerps liedboek. Deel 2. CommentaarToon afbeelding van titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (5.01 MB)

Scans (39.50 MB)

ebook (5.88 MB)

XML (1.57 MB)

tekstbestand






Editeurs

Dirk Geirnaert

Louis Peter Grijp

Hermina Joldersma

J.B. Oosterman

Dieuwke E. van der Poel



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

(2004)–Anoniem Antwerps liedboek–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

52 Ghi ruyters, gesellen van avontueren

Klaaglied van een Mechelaar die met een kameraad in Brugge gevangen is.

1,1 Jullie vrolijke kerels, rondtrekkende vrijbuiters
1,2 op den wijnbanc: in de kroeg
1,3 ghesloten: gevangen
1,4 We staan er slecht voor
1,5 ons daertoe dwanc: heeft ons daarin gestort
1,6 schoone woorden: mooie praatjes
1,7 keeren: terugkeren
  eer yet lanc: uiteindelijk
2,1 Quade tonghen: Kwaadsprekers
  keeren: voor elkaar krijgen
2,2 laten: verlaten
2,3 ghildekens: kameraden (met de bijklank van kroeglopers)
2,4 En altijd opgewekt zijn
2,5 Maar degenen die anderen verraden voor geld (net als Judas met Jezus deed)
2,6 Die strooien hun vuiligheden in het rond
2,7 Elc wachter hem voor: Iedereen moet ervoor uitkijken
2,8 This so quaet: Het is zo ellendig
3,1 in dit perket: in deze cel
3,3 teghen die wet: zonder wettige basis
3,4 Dat deden de gerechtsdienaren ons aan
3,6 Zij (de ‘schapen’) hadden dat niet verwacht
3,7 Ze (de ‘wolven’) zouden zelfs hun broer ontvoeren om losgeld te krijgen
3,8 Al: Alleen maar
4,2 Dat ze op hun hoede zijn

[pagina 140]
[p. 140]

4,3 fenijn: gif
4,5 gedachte: kwade plannen
4,6 Voor ze hun staart niet langer roeren (ophouden met hun activiteiten)
4,8 wel hoorens waert: waard beluisterd te worden
5,1 gestelt: geschreven
5,4 Hij geeft het graag uit voordat hij het bezit
5,8 Het is over honderd jaar nog precies hetzelfde

In dit lied is een ghildeken aan het woord, een jonge, onbezorgde kroegloper die vaker voorkomt als type in de literatuur. Net als sommige ruyters leeft hij een ongebonden leven dat hemelsbreed verschilt van het geordende leven van de burger. De hoofdpersoon uit dit lied houdt van drinken en van leuke vrouwen (1,2 en 5,5) en heeft verder niets misdaan. Toch werden hij en zijn kameraad (de twee schapen in 3,5) op onwettige wijze gevangen gezet. De gezagsdragers (des heeren knapen) worden getekend als corrupte personen die zelfs hun eigen familie voor geld in het verderf zouden storten. Ook de bekende quade tonghen krijgen een belangrijke rol, want door hun geroddel zijn de twee in moeilijkheden gekomen (2,1 en 4,3). De verliefde kroegloper in gevangenschap komt ook voor in al 48, waarmee het lied nog enkele overeenkomsten vertoont: in beide liederen wordt in de slotstrofe gemeld dat het lied is gemaakt door een Mechelaar, een liefhebber van wijn en mooie vrouwen, die in Brugge in de gevangenis zit en die een oorzakelijk verband suggereert tussen zijn wedervaren in de liefde en zijn gevangenschap. Het is daarbij niet ondenkbaar dat het zowel bij al 48 als bij al 52 om eenzelfde auteur en om dezelfde feiten gaat (zie ook de commentaar bij al 48).

al 52 lijkt vooral in de derde strofe te refereren aan het in de late Middeleeuwen zeer grote probleem van corruptie in kringen van ambtenaren aan het hof en in de stad. Ook in Brugge, dat als wereldstad en financieel-commercieel centrum èn als plaats waar het hof vaak verbleef, veel invloedrijke ambtenaren kende, was dit een actueel probleem.

 

In een fragment van een latere herziene herdruk van het Antwerps Liedboek (thans bewaard te Leiden) heeft het lied een wijsaanduiding: Als alle die werelt in vruechden is, soe lijde ick - dat is al 4. Op het strofeschema van dat lied past Ghi ruyters inderdaad en ook inhoudelijk zal het er op geïnspireerd zijn: het werd gedicht in een zelfde benarde situatie van gevangenschap. Voor de melodie zie al 4; hier is Obrechts versie in driedelige maat gekozen.

Ghi ruyters moet een bescheiden bekendheid hebben genoten, gegeven

[pagina 141]
[p. 141]

het voorkomen van de aanhef in de wijsaanduiding van enkele geestelijke liederen. Of het werkelijk contrafacten zijn is overigens te bezien, omdat de strofeschema's afwijken. Dat geldt ook voor een lied in het Devoot ende profitelijck boecxken (nr. 67) met de wijsaanduiding Op die selve wise Oft Ghy ruyters ghesellen en rijmschema ababcdcd. De bedoelde ‘zelfde wijs’ is Adieu natuerlijc leven mijn, waarvan in het boecxken de noten even eerder afgedrukt staan. Merkwaardigerwijze correspondeert het rijmschema hiervan beter met Ghi ruyters. Op deze melodie (zie al 7) zou men Ghi ruyters ook kunnen zingen. De oorspronkelijke melodie zal dit echter niet zijn gezien de indirecte aard van de verwijzingen en het wel heel algemene strofeschema.

Literatuur: Coigneau 1980-1983, dl. 2, p. 362-365; Boone 1998, p. 110-111; Repertorium 2001, t2272, m0049.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken