Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar (2004)

Informatie terzijde

Titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar
Afbeelding van Het Antwerps liedboek. Deel 2. CommentaarToon afbeelding van titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (5.01 MB)

Scans (39.50 MB)

ebook (5.88 MB)

XML (1.57 MB)

tekstbestand






Editeurs

Dirk Geirnaert

Louis Peter Grijp

Hermina Joldersma

J.B. Oosterman

Dieuwke E. van der Poel



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

(2004)–Anoniem Antwerps liedboek–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

187 Hoort toe al int ghemeyn

Historielied. Isabella van Portugal, de vrouw van Karel v, neemt op haar sterfbed afscheid van haar naasten.

1,1 al int ghemeyn: allemaal
1,3 huysvrouwe: echtgenote (nl. Isabella van Portugal)
1,4 overgheleden: overleden
1,5 den armen: voor de armen
1,6 En voor haar hele volk
1,7 overal: allemaal
2,1 breet ende wijt: wijd en zijd
2,2 druck oorboren: droefheid voelen
2,3 als nu ter tijt: op dit moment

[pagina 421]
[p. 421]

2,6 sijt dies wel vroet: bedenk dat goed
3,1 beclach: klacht
3,2 gheleyden: (naar de hemel) leiden
3,3 meydach: (nl. 1 mei)
  ghewach: bericht
3,5 Coninck Philips: Filips ii (werd na de dood van Isabella regent van Spanje)
3,6 in present: bij aanwezig
3,7 Als: Toen
4,3 met der spoet: dadelijk
4,4 Moge God jullie in deugdzaamheid laten opgroeien
4,5 coninck van Portugale: (Jan iii, koning van Portugal en broer van Isabella)
4,6 coninck broeder Dom Fernant: (Don Ferdinand was de jongere broer van Karel v)
4,7 (Gebruikelijk beeld voor het sterven)
5,2 Sint Andries: (de heilige Andreas was de beschermheilige van de Bourgondiërs)
5,3 Helenora: Eleonora (zuster van Karel v, gehuwd met koning Frans i van Frankrijk)
5,4 Vrou Marie: (Maria van Hongarije, zuster van Karel en regentes van de Nederlanden)
  meerder verlies: grotere rampspoed (een toespeling op het overlijden van haar echtgenoot, koning Lodewijk ii van Hongarije (1526))
5,5 begeven: verlaten
5,6 oorlof: vaarwel
  onghespaert: onverwijld
6,1 Zijt vroom in strijt!: Wees moedig in uw (doods)nood!
6,2 Na: Naar
6,4 toghen: verlenen
6,5 bestoten: aanvallen
6,7 (Een van de kruiswoorden van Christus (Lucas 23:46), bekende formule in sterfscènes)
7,5 Tollete: Toledo
7,6 ghescheen: gescheiden
7,7 gheleen: geleiden

De zanger kondigt een lyet met droevichede aan, en triest is dit lied inderdaad. Het handelt over het sterfbed van Isabella van Portugal, die in haar leven veel tegenslag te verduren heeft gehad. Van de kinderen die uit haar huwelijk met Keizer Karel v geboren werden, bleven alleen Filips ii (1527),

[pagina 422]
[p. 422]

Maria (1528) en Johanna (1535) in leven, drie (volgens sommige bronnen: vier) andere kinderen kwamen te overlijden. Uiteindelijk stierf Isabella op 1 mei 1539 in het kraambed, slechts 36 jaar oud. Pas na haar dood realiseerde Karel zich ten volle hoe groot dit verlies was: hij liet portretten van haar maken (onder andere door de beroemde schilder Titiaan die veel portretten van de Bourgondiërs gemaakt heeft) en hij is nooit hertrouwd. Naar verluidt is het een kwelling voor Isabella geweest, dat Karel voortdurend afwezig was: hij verscheen overal in Europa op het slagveld, maar zag zijn vrouw zelden. Vanaf 1528 regeerde zij bij ontstentenis van Karel over Castilië en ze deed dit zo vaardig dat ze zeer geliefd was bij haar onderdanen. Het lied prijst vooral haar zorg voor de armen (1,5 en strofe 2). Op haar sterfbed neemt zij afscheid van haar naasten, allen leden van het machtige Bourgondische huis.

Het Antwerps Liedboek bevat meer liederen over het sterfbed van een vorstin (125, 126, 184) en eenmaal van een legerleider (204). Het vroegste van die liederen is het lied van Maria van Bourgondië (al 126). De meeste verwantschap (wat betreft de tekst) vertoont dit lied met al 184, het lied over de dood van Catharina van Aragon.

 

Hoort toe al int ghemeyn is alleen in het Antwerps Liedboek aangetroffen. Wat betreft de melodie lijkt het lied te behoren tot een groep met dezelfde strofevorm met een beginregel die zich tot een publiek richt, zoals Hoort toe broeders al ghemeen, Een nieu liet wy heffen an en Een goet nieu liet al vant beghin (Van de verloren zoon). Voor geen van die liederen is echter een contemporaine melodie bekend.

Literatuur: Van de Graft 1904, p. 186-189; Brandi 1939, p. 421-422; Koldeweij 1993, p. 269-353; Blockmans 2000a, p. 166-168 en 170-171; Repertorium 2001, t3158.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken