Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar (2004)

Informatie terzijde

Titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar
Afbeelding van Het Antwerps liedboek. Deel 2. CommentaarToon afbeelding van titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (5.01 MB)

Scans (39.50 MB)

ebook (5.88 MB)

XML (1.57 MB)

tekstbestand






Editeurs

Dirk Geirnaert

Louis Peter Grijp

Hermina Joldersma

J.B. Oosterman

Dieuwke E. van der Poel



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

(2004)–Anoniem Antwerps liedboek–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 468]
[p. 468]

208 Wy moghen wel loven en dancken den tijt

Kluchtlied over een ongelukkig huwelijk: een sul van een man beklaagt zich over zijn vrouw.

1,1 loven en dancken: prijzen en dankbaar zijn voor
  den tijt: de tijd (van het jaar, d.w.z. vastenavond?)
1,2 Die aanzet tot dit soort pret!
1,3 consent: toestemming
  mi: mijn
1,4 Te spelen: Me te amuseren (dubbelzinnig: aan deze uitvoering mee te doen?)
  tot den vijven: tot vijf uur
1,5 Ick lach daerover: Ik lag daarvoor
1,6 De vou gaerde, homme de bien!: God bescherme u, man van eer!
2,1 Het snuchtens: 's Morgens
2,2 ten asemente: naar het toilet
2,3 camerken: boudoir
2,4 Ik help haar wanneer ze zich gaat optutten
3,1 vage: veeg
3,2 Ik doe al het huishoudelijk werk
3,4 van den gruse: om een beetje grof brood
4,2 pottagie: pap
4,4 weer mijnen hoed: neem mijn hoed af
5,1 Het is geen wonder dat ik zoveel verdriet heb
5,2 Dat ik er overduidelijk bijloop met ingevallen wangen
5,3 Fortune: Fortuna (personificatie van het lot)
5,4 Ik mag niet aan de voorkant wonen (mogelijk dubbelzinnig: als personeel in het achterhuis wonen, maar ook op seksueel gebied geen toegang krijgen)
6,1 Vaarwel nu, prins (aanspreking van het hoofd van een rederijkerskamer)
6,2 floicx: snel
6,3 so quaden: zo'n boosaardige
6,4 moet haer gheleyden: moge haar meenemen

In dit gedeelte van het Antwerps Liedboek komen drie huwelijksklachten voor die in vorm en thema bij elkaar horen en mogelijk in competitieverband zijn ontstaan: 185 over een slovende vrouw, 198 over een man die te onverschillig is om te merken dat zijn vrouw de hoer speelt en dit lied, 208,

[pagina 469]
[p. 469]

over een slovende man die bij zijn vrouw zo onder de plak zit dat hij al het huishoudelijke werk doet en in feite zijn mannelijke identiteit geheel verloren heeft (voor de samenhang tussen de liederen, zie de commentaar bij al 185). Van deze liederen is dit het duidelijkst in een rederijkersmilieu te plaatsen, niet alleen omdat het met een huldiging aan het hoofd van een rederijkerskamer eindigt (prince 6,1), maar ook omdat het een huwelijksklacht vanuit mannelijk perspectief is (malmarié-klacht), een geliefde tekstsoort bij de rederijkers. In dergelijke teksten kunnen drie typen mannen voorkomen: de jaloerse, bedrogen man, de oude man en de zogenoemde vrouwenslaaf (zoals in dit lied). De man hier is zelfs zo onderdanig dat hij haar helpt wanneer ze zich opdoft voordat ze zich in het openbaar (naar andere mannen?) begeeft (strofe 2). Dat zij naar de kerk gaat (strofe 4), is niet een teken van vroomheid, maar geeft aan dat zij zich graag aan veel mensen wil laten zien (men vergelijke ook al 209:6).

Het variërende refrein zorgt hier voor een mooi effect: door het gebruik van het geaffecteerde Frans wordt deze Vlaamse vrouw neergezet als iemand die zich de gelijke van de adel voelt en dus Frans spreekt. De aanspreektitel homme de bien of man van eer is humoristisch voor deze sul die juist helemaal zonder eer is.

Het begin en einde van het lied lijken een uitvoeringssituatie te weerspiegelen: de zanger van het lied speelt de rol van de man, die van zijn vrouw toestemming heeft om tot vijf uur te spelen (1,4), maar tenslotte moet hij als de gesmeerde bliksem weer naar huis (6,2)!

Er ontbreekt een regel tussen 4,3 en 4,4. Een eerdere editeur van deze tekst (Hellinga) heeft de volgende aanvulling voorgesteld: Als waer ick mijnder vrouwen pagie.

 

Van de genoemde drie liederen (die alle slechts uit het Antwerps Liedboek bekend zijn en op dezelfde melodie gezongen werden) is dit het meest succesvol geweest. Dat blijkt uit een viertal contrafacten, uit zowel het protestantse, katholieke als wereldlijke bereik, die het refrein aanhalen: Dan seyt sy man van eeren weest ghegroet. De melodie staat bij een geestelijk contrafact van Fruytiers (1565). In de zeventiende eeuw is deze melodie nog te herkennen bij Stalpart van der Wiele, maar met een andere wijsaanduiding (Ick weeter een Vroutjen).

Literatuur: Hellinga 1941, p. 141-142; Vellekoop en Gerritsen 1972, dl. 2, p. 125 en 251; Dresen-Coenders 1977; Coigneau 1980-1983, dl. 2, p. 344-354 en 386-388; Dresen-Coenders 1986; Grijp 1991, p. 94; Komrij 1994, p. 802-803; Fritsch-Staar 1995, p. 76-90; Repertorium 2001, t7236, m0289.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken