Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar (2004)

Informatie terzijde

Titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar
Afbeelding van Het Antwerps liedboek. Deel 2. CommentaarToon afbeelding van titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (5.01 MB)

Scans (39.50 MB)

ebook (5.88 MB)

XML (1.57 MB)

tekstbestand






Editeurs

Dirk Geirnaert

Louis Peter Grijp

Hermina Joldersma

J.B. Oosterman

Dieuwke E. van der Poel



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

(2004)–Anoniem Antwerps liedboek–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

210 Bourgoensche herten, wilt u verblijden

Politiek historielied. De aanhangers van Karel v kijken met voldoening terug op de gebeurtenissen rond Landrecies: de Franse troepen sloegen op de vlucht voor het leger van de Keizer, met achterlating van hun wapens.

1,2 En weest vrolijk van gemoed!
1,3 vromelijc strijen: dapper te vechten
1,4 goet: uitstekende
1,5 Want hij is naar Gent gekomen
1,7 vercloecken: bemoedigen
1,8 Borgoense herten: (bedoeld wordt: aanhangers van de Keizer)
2,1 Hy: (nl. Keizer Karel)
  Landerci: Landrecies (plaats in Henegouwen, thans Noord-Frankrijk, circa 35 kilometer ten zuidwesten van Mons (Bergen))
2,2 vromen: dappere
2,4 Dat doet er nu niet veel toe
2,5 Landrecies zal hem nog ten deel vallen
2,6 op dit termijn: in deze tijd
3,1 gelaten: achtergelaten
3,2 Kanonnen, kruit en goede kogels
3,4 Met al het Franse volk

[pagina 472]
[p. 472]

3,6 hem: zich (nl. zijn leger)
3,8 haer: hun
4,1 int gemeyne: in het algemeen
4,3 Torck: Turken
4,4 Wordent: Werden het
  verstaget den cloot!: begrijp dit goed!
4,5 pulver en bly: kruit en lood
4,6 Fransman: Franse koning
  verstaget: begrijp
4,7 ondersaten: onderdanen
5,1 Dolfijn: Dauphin (Franse kroonprins, Hendrik ii)
  gelaten: achtergelaten
5,2 roode gout: goud
5,3 quam te baten: kwam te hulp
5,4 seer stout: heel krijgshaftig
5,5 grave van Bueren: (Maximiliaan van Egmond, graaf van Buren, Bourgondische legeraanvoerder)
5,6 ontdoen: verslaan
5,7 van onwerden: verachte
6,1 hadden haer vermeten: waren zich wat gaan verbeelden
6,3 Kwalijk hebben ze zich gedragen
6,4 Ze sloegen op de vlucht, kort gezegd
6,5 En dat weet de Franse koning (Frans i) nu wel!
6,8 We trekken ons niets aan van zijn pochen en briesen!
7,1 Ook de koning (Frans i) had zich al te driest gedragen
7,2 Met zijn hele gevolg
7,3 verbeten: vernietigd
7,4 comen: gekomen
7,5 Daarom zal hij weldra zijn houding moeten wijzigen
8,5 over menighen tijt: lang geleden
8,6 Keyser sonder verwijt: hooggeëerde Keizer
8,8 brengen ter schanden: te gronde richten

Nadat Karel v in september 1543 Willem van Gulik-Kleef-Berg had overwonnen, kon hij optrekken tegen zijn aartsvijand koning Frans i van Frankrijk. Karel v was met een grote legermacht opgetrokken naar Henegouwen (zie al 220) en op 1 november 1543 kwam het bij de stad Landrecies tot schermutselingen tussen de Bourgondische en Franse troepen. Maar de Franse koning vertrok vervolgens met stille trom: blijkbaar wilde hij een grote confrontatie uit de weg gaan. Ondertussen had ook Karel v zijn troepen opdracht tot de aftocht gegeven, omdat hij tot het inzicht was gekomen

[pagina 473]
[p. 473]

dat de winter een slechte tijd was voor een belegering. Toen hij echter vernam dat de Fransen op terugtocht waren, stuurde hij een militie op hen af, die veel wapentuig wist buit te maken.

Nu zette Karel zijn propaganda-apparaat in werking: om te voorkomen dat bekend zou worden dat hij het beleg van de stad had afgebroken, gaf hij juist ruchtbaarheid aan de geslaagde overval op de Franse troepen. Hij liet daartoe de correspondentie over deze gebeurtenis met zijn zuster, de regentes Maria van Hongarije, openbaar maken. Dit liedje geeft evenzo een gekleurde berichtgeving: het strookt niet geheel met de werkelijke gebeurtenissen. In het lied wordt het voorgesteld alsof het toch niets uitmaakt dat de Keizer Landrecies niet heeft ingenomen (strofe 2) en alsof de Fransen de stad verlieten zodra de keizerlijke troepen naderden, en vervolgens op hen zijn afgestormd, waarna de Bourgondiërs een eenvoudige overwinning behaalden (strofe 3). De gewonnen gevechten worden breed uitgemeten en de dichter stelt het voor alsof er Turken meevechten in het Franse leger (Frans i werkte in deze jaren samen met een andere geduchte vijand van Karel, de sultan Suleyman). Het partijdige en propagandistische gehalte van de tekst blijkt ook uit de sneer naar de Fransen die klaarblijkelijk meenden dat Karel was overleden: de dichter merkt gnuivend op dat zij nu aan den lijve hebben kunnen ondervinden dat Karel nog springlevend was (ook elders in het Antwerps Liedboek wordt gespeculeerd op een vermeend overlijden: 190:2,7 en 220:1,6-7). Verder geeft de tekstschrijver blijk van zijn tevredenheid over het feit dat Maarten van Rossem nu aan de zijde van Karel meevecht (na het Verdrag van Venlo had deze legeraanvoerder zich inderdaad bij de Keizer aangesloten) en spreekt hij de verwachting uit dat Karel ook zal zegevieren over de Fransen en Turken. Deze overwinning zou bovendien in een profetie zijn aangekondigd (zie hiervoor ook al 107:4,5-9 en de commentaar aldaar en bij 190:6,1-2).

Dit lied is chronologisch het laatste van de historieliederen in het Antwerps Liedboek. De beschreven gebeurtenissen sluiten direct aan op die uit Wonder siet men nu ghebueren (al 220), waarmee het ook overeenkomt in strofevorm en (triomfantelijke) toon; bovendien besluit het op een vergelijkbare wijze met een (oproep tot) gebed. Misschien zijn ze door dezelfde dichter vervaardigd. In elk geval zullen ze op dezelfde melodie zijn gezongen. Dat was wellicht de melodie van het lied van Hensburg, dat een vergelijkbare strofevorm heeft (zie al 186). Deze melodie is echter niet overgeleverd.

 

De tekst van Bourgoensche herten is enkel in het Antwerps Liedboek overgeleverd. Ondanks de soortgelijke aanhef van al 177 (Bourgoenschen, laet ons vrolick singhen) is het niet duidelijk of dit op dezelfde melodie werd gezongen, gezien de verschillen in strofevorm.

[pagina 474]
[p. 474]
Literatuur: Van de Graft 1904, p. 235-239; Bax 1950; Blockmans 2000a, p. 105-108; Repertorium 2001, t0599.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken