Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar (2004)

Informatie terzijde

Titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar
Afbeelding van Het Antwerps liedboek. Deel 2. CommentaarToon afbeelding van titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (5.01 MB)

Scans (39.50 MB)

ebook (5.88 MB)

XML (1.57 MB)

tekstbestand






Editeurs

Dirk Geirnaert

Louis Peter Grijp

Hermina Joldersma

J.B. Oosterman

Dieuwke E. van der Poel



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

(2004)–Anoniem Antwerps liedboek–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

218 Wie wil horen een goet nieu liet

Kluchtlied. Een huisknecht slaapt met de drie jonge vrouwen in huis; als het blijkt dat ze alledrie zwanger zijn, besluiten de ouders maatregelen te nemen, maar dit leidt niet tot het gewenste resultaat.

1,2 Van dat: Over dat
1,3 reene: zedig
1,4 den cnape van den huyse: de huisknecht
2,1 fier: zelfverzekerd
2,2 camenier: kamermeisje
2,4 onderjonckwijf: hulpje (meid die onder een andere meid staat)
3,1 waren beducht: zaten inde rats
4,2 seer gram: woedend
4,3 Vanwege hun dochter
4,4 Was er geen sprake geweest van kindertjes
5,3 met grammen sinne: woedend
5,4 Hout daer: Kijk eens
  u ghelt: je loon
6,2 beswaerde rechtevoort: werd onmiddellijk zeer bedroefd
6,3 cost: kon
6,5 docht: scheen
7,1 vergat haerselven niet: zorgde goed voor zichzelf
7,2 riet: aanraadde
7,3 Zij ging hem met het grootste genoegen achterna
7,4 witsen: blanke
8,1 landeken: landdeken (geestelijke die onder meer verantwoordelijk is voor de goede zeden in zijn regio)
  verhoort: vernomen
8,3 Omwille van de meester van het huis
8,4 ontboden: laten komen
8,5 de wewe: een weduwe

[pagina 488]
[p. 488]

9,1 hoort na mijn bediet: luister naar mijn verklaring
9,3 Ik heb tegenover haar geen enkele verplichting!
10,1 dwoort: deze woorden
10,2 gestoort: kwaad
10,4 En liet hem in de gevangenis voeren
10,5 houwen: gevangenhouden
11,1 Wacht u: Pas goed op
  groot en cleyn: van hoge en lage stand
11,3 Pas op voor dikke buiken

Wie wil horen een goet nieu liet lijkt een neutrale aankondiging waarmee een zanger probeert de aandacht van het publiek te trekken, maar er is meer aan de hand: alle zes de liederen in het Antwerps Liedboek die zo beginnen, vertellen over (soms pikante) liefdesavonturen (zie ook al 162, 163, 164, 207, 209). De toehoorders zullen dus extra oplettend geluisterd hebben en ook hier werden ze niet teleurgesteld, al 218 is een van de liederen in het Antwerps Liedboek over een handige jonge vent van lage komaf die in de smaak valt bij een hoger gesitueerde vrouw (zie ook al 144, 164), soms zelfs, zoals in dit lied, bij meerdere tegelijk. Het verschil in stand maakt de situatie extra grappig, net als bij Claes molenaar die kinderen in heel de stad verwekt heeft (al 15). Hier wordt het komische van de situatie geaccentueerd door het opnoemen van de drie meisjes: eerst de voorname dochter, dan het kamermeisje en als derde de laagste dienstmeid. De schande van de drievoudige zwangerschap is zo groot, dat de vader niets anders kan doen dan de jongeman wegzenden. De jonge vrouwen zijn duidelijk de aanstichters van hun eigen onheil, want zij zijn gek op de knecht en laten hem niet alleen slapen (1,4-5). Dat laatste geldt zeker voor de dochter: de traditionele formulering voor de bijslaap (7,4) wordt gevarieerd doordat zij het is die de jongeman in haar witte armen neemt, en niet omgekeerd. Maar ook de huisknecht is niet van plan tot inkeer te komen, zoals uit zijn onbeschaamde antwoord op het voorstel van de landdeken op te maken is. Ook in de werkelijkheid trachtte de geestelijkheid wel de schade aan de goede zeden te beperken door zo'n losbandige jongeman te laten trouwen en deze gang van zaken moet bekend zijn geweest, zodat zowel zijn antwoord als ook de zware straf voor zijn weigering humoristisch werkten. Uiteindelijk loopt het dus niet goed af met deze verleider, zoals ook Claes molenaar aan de galg belandde.

 

De tekst van Wie wil horen een goet nieu liet Van dat tHantwerpen nu is gesciet is alleen bekend uit het Antwerps Liedboek, maar het wordt in de wijsaanduiding van Souterliedeken 149 genoemd: Na die wise van Potteren.

[pagina 489]
[p. 489]

Wie wilt hooren een nieuwe liet, wat tHantwerpen is gheschiet. De Souterliedekens-dichter liet zich bij de keuze van zijn melodie ongetwijfeld door de psalmtekst leiden: Wilt singen den Heer een nieuwe liet. Wat met Potteren is bedoeld is niet duidelijk. Er zijn heel wat liederen bekend met dezelfde vijfregelige strofevorm en de aanhef Wie wil horen een goet nieu lied,... is gesciet. Daarbij wordt vaak een plaatsnaam genoemd: behalve Antwerpen, Haarlem (al 207), Brussel, Gent en, bij een politiek historielied uit 1507, Poederoijen (mogelijk is dat hetzelfde als Potteren). Wellicht zijn die liederen allemaal op de melodie uit de Souterliedekens gezongen. In het Antwerps Liedboek komen daarvoor de liederen 207 en 209 in aanmerking en wellicht ook 163 (zie aldaar).

Literatuur: Kalff 1884, p. 414; Van Duyse 1903-1908, dl. 2, p. 975-977; Vellekoop en Gerritsen 1972, dl. 2, p. 126 en 252-253; Komrij 1994, p. 803-806; Repertorium 2001, t7147, m1121.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken