De Beiaard. Jaargang 4

[p. 276]

Één lichaam en één Geest

DWALINGEN zoekt men gewoonlijk bij ongeloovigen en wangeloovigen. Daar is echter één dwaling, welke de rechtgeloovigen bijzonder schijnt te bekoren. Het is de dwaling, dat God aan de groote menigte Zijner aardsche kinderen een lager en slechts aan enkele uitgelezenen een hooger zedelijk ideaal zou hebben gesteld. Natuurlijk niet in de rechtgeloovigheid wortelt deze dwaling. Zij wortelt in de kleingeloovigheid van die het rechte geloof belijden, doch de consequentie's ervan niet aandurven, omdat zij met hun gezindheid al te zeer aan de natuur zitten vastgekleefd.

't Is eigenlijk maar een afdwaling in de praktijk. Maar de behoefte, die de redelijke mensch gevoelt om van zijn doen en laten reden te geven, al is het maar aan zich zelf, en de onberadenheid der verontschuldigingen, welke het parti pris der eigenliefde pleegt uit te vinden, zijn zoo licht oorzaak, dat de valsche praktijk beschutting zoekt in een valsche theorie. ‘Niet iedereen is geroepen tot de hoogten van het geestelijk leven, ons soort behoort maar tot het gemeen der geloovigen.’ In dezen of dergelijken vorm hoort men dan de kleingeloovigheid zich weren. Wie van dat soort een klokje hebben hooren luiden uit missaal of brevier, willen nog wel eens liefst een vorm daarvoor gebruiken, welke allesbehalve vereerend is voor het gemeen van Gods lieve Heiligen, van wie de minste toch geroemd wordt als een man, die de wereld en het aardsche verachtte.

't Is inderdaad somtijds, alsof de ledematen van Christus' Lichaam op aarde vooral zorgen moeten onvolwassen te blijven van geestelijken groei. Maar daaruit ontstaat de verslapping en ten slotte het bederf in Gods Kerk, het langzame inwendig afsterven en zoo dikwijls ook het uitwendig afvallen der takken van den Eénigen Levensboom, van wiens volheid wij allen moeten ontvangen. En daaruit rijst de mist van wereldschheid om de Stad op den berg, welke het buitenstaanders zooveel moeielijker maakt den glans van haar licht te zien en aldus te komen tot de verheerlijking des Hemel-

[p. 277]

schen Vaders, waarvoor zij toch geschapen en waarin alleen zij gelukkig kunnen zijn.

Omdat ook de besten telkens gevaar loopen, ongemerkt dien verkeerden kant uit te gaan, daarom kan nooit genoeg de waarheid in het licht worden gesteld, dat het ééne Lichaam van Christus' Kerk in al zijn ledematen slechts leven kan uit één geest, den geest van Christus, den Heiligen Geest, God gelijk de Vader en de Zoon. Wij belijden allen één en denzelfden Heer door één en hetzelfde geloof. Wij komen allen voort uit één en hetzelfde Doopsel en zijn geroepen tot één en hetzelfde einddoel van hopen en trachten. Laat de maat der genadebedeeling verschillend zijn, zij is voor allen en eenieder overvloedig tot vervulling van de groote algemeene levenswet, door den Heer aan de Zijnen opgelegd: ‘Weest volmaakt zooals uw Hemelsche Vader volmaakt is.’

Nog eens, nooit genoeg kan dit worden herhaald, ‘opportune et importune’ moet er aan herinnerd worden.

Daarom is bij uitstek opportuun, ook voor leeken, een kort geleden verschenen uitgave van de firma G. Mosmans Zoon te 's-Hertogenbosch, getiteld: Het Gebed en het Geestelijk Leven volgens de H. Schrift en de Kloostertraditie. Naar het Fransch van Domna Cecilia Bruyère, Abdis van S. Cecilia van Solesmes, door Corrie Louwerse Obl. S.B. Nieuwe uitgave.

Ik beken een oogenblik bekoring gevoeld te hebben tot de oneerlijkheid, die kloostertraditie uit de aanhaling weg te laten. Maar die met geweld zich zelf wijs willen maken, dat er voor hen een ander Christendom bestaat dan voor de kloosterlingen, zouden met de lezing van dit boek toch niet verder dan de eerste bladzijde gekomen zijn en moeten het dus maar ongekocht laten. Gelukkig is de honger en dorst naar de gerechtigheid onder de huisgenoten van ons geloof groot genoeg, om voor een goed geestelijk boek een behoorlijk debiet te verwachten, gelijk trouwens blijkt uit het feit der nieuwe uitgave van dit werk.

Het is dan ook goed, onder alle opzichten. Huysmans

[p. 278]

in zijn roman l'Oblat roemt het origineel als ‘un maître livre’, dat onvergetelijke bladzijden bevat. De schrijfster was de meest begaafde der geestelijke kinderen van den grooten Dom Guéranger, was, gelijk Dom de Puniet in zijn voorrede op deze Nederlandsche vertaling schrijft, het uitverkoren werktuig hem door God geschonken ‘tot verwezenlijking van het lievelingsplan zijner laatste levensjaren: de stichting van een munster voor Benedictijnernonnen, die zich wijden zouden aan het zuivere schouwende leven volgens den geest der overlevering van de Orde.’

De ‘Orde’ is hier natuurlijk de Benedictijnerorde. Over den geest dezer Orde maakt de impressionabele oblaat, die in bovengenoemden roman zich zelf en anderen het woord geeft, meer dan één treffende opmerking. Hij heeft het echter nergens zoo juist en zoo diep getroffen als de nuchtere Engelschman die in de November-aflevering van The Month het heeft over ‘Benedictine Monachism.’ Gewoonlijk - aldus deze Engelschman, die pater Herbert Thurson S.J. is - meent men, dat het woord Pax (vrede) door de Benedicttijnen tot bijzonder devies is aangenomen en daarom beschouwd mag worden als de uitdrukking van wat het meest hun religieuzen geest kenmerkt. Maar indien het noodig was een ander woord te kiezen teneinde meer overeenkomstig de waarheid den Benedictijnschen geest voor te stellen, dan gelooven wij dat dit niet zou zijn het woord Pax maar Mensura (maat). De lezer zal hier opmerken: waar de juiste maat is, daar is ook de volmaakte vrede. En dat is zeer juist opgemerkt. Maar niet de maat komt uit den vrede, doch de vrede komt uit de maat der dingen. De sterkste indruk, dien de buitenstaander en ook de Benedictijn zelf van het leven naar Sint Benedictus' regel krijgt, kan heel goed die van vrede en vredigheid wezen. Doch de klare blik van den Engelschman schijnt inderdaad den diepen grond te hebben gezien, die uiteraard zulk een rustig oppervlak hebben moet. Dit boek van Madame Bruyère althans, dat naar de getuigenis van Dom de Puniet geheel door-

[p. 279]

drongen is van de traditie's van het monniksleven naar den Regel van den H. Benedictus, treft juist het meest door de wijze maat ook in de behandeling der bovenmatigste zielstoestanden. Het deinst niet terug voor het buitengewone maar bij alle bewondering voor hetgeen God wonderbaars wrocht in Zijn uitverkorenen, verliest het nooit uit het oog en verzuimt het nooit ook in het licht te stellen de juiste verhouding, welke is de ondergeschiktheid, de bijkomstigheid, de betrekkelijke onbelangrijkheid van het buitengewone in de bovennatuurlijke levensorde. Juist daarom is de lezing van dit boek zoo opwekkend en dientengevolge zoo boeiend, al voelt men zich herhaaldelijk diep beschaamd door het besef zooveel te kort te schieten aan de gewone maat der Godsgenade.

Mejuffrouw Louwerse heeft een goed werk verricht met dit goede boek in goed Nederlandsch te vertalen. Wanneer men onbevangen leest, merkt men niets van den franschen oorsprong. Voor mijn smaak zou ik liever al het Latijn uit den tekst weg willen hebben. Het wordt steeds keurig vertaald, maar zoo dikwijls het met zijn cursiefletter de aandacht trekt - en dat gebeurt nog al eens - leidt het in een boek, dat den lezer boeit, de aandacht ook af. Voor wie de aanhalingen uit Heilige Schrift en Vaders wil controleeren, waren verwijzingen aan den voet der bladzijde voldoende geweest. Maar de vertaalster heeft zich streng aan het origineel willen houden. Als blijk van haar pieteit kan het overvloedige Latijnverbruik van haar boek dus aanspraak op waardeering maken.

Typografisch is deze uitgave voortreffelijk. Papier, letter, schikking en druk bevorderen alle evenzeer het aangename lezen. Het boek bevat voorin een portret van Domna Cecilia en prijkt met een stijlvol titelblad van de hand van Jan Louwerse.

Mogen velen aan dit boek ondervinden wat de H. Hieronymus aan de maagd Eustochium verzekert: in de geestelijke lezing spreekt God tot ons.

Op Sint-Ceciliadag.

J.A.S. VAN SCHAIK