Het Boek. Jaargang 10

Boekbesprekingen.

Dante in Nederland.

Het Nederlandsche Dante-huldigingsboek (Dante Alighieri 1321-1921, Omaggio di Olanda) brengt als 30^e en laatste studie eene bibliographie van de hand van Dr. J. Berg: Dante in Olanda. In eene korte inleiding wijst de auteur op het feit dat in ons land de belangstelling voor Dante eerst van de 19^e eeuw is. Daarna geeft hij in tijdorde de Nederlandsche vertalingen van de Commedia; vervolgens van de Vita Nuova, en de studies over Dante en zijne werken. De bibliographie vult 15 bladzijden in het fraai gedrukte boek. Druk van Mouton in den Haag met typen van S.H. de Roos.

Het Oera Linda bok.
Een en ander in verband met het Oera Linda bok, door S.J. Meijer. N.V. Mij. Vorkink, Bandoeng 1918; N.V. de Noord-Ned. Boekhandel.

Het verzoek, bovenstaand boekje (66 bladz.) te bespreken, brengt mij in groote moeielijkheid. Belangstelling in het onderwerp, en een gevoel van verplichting na mijne vroegere opmerkingen erover, dringen mij, aan het verzoek te voldoen. Maar ik kan niet anders dan mijne onmacht bekennen. Behalve de inleidende stukken, die echter niets nieuws brengen - Ottema's inleiding bij de uitgaaf van het O.L. b., en de brief van den Oud-Kapitein-Luit, t.z. W.M. Visser over zijn gesprek met den heer Over de Linden in 1854 - is al wat de auteur meedeelt, voor mij volstrekt onverstaanbaar.

In ‘het Sanskrita voor Hollanders verklaard’ zegt D. van Hinloopen Labberton, dat volgens zijne Hindoeleermeesters een Br. Indisch alfabet ontleend is aan het Wiel van de goede Wet met de acht spaken. Dit herinnert aan het letterschrift van het O.L. b., uit een zesspakig wiel afgeleid, en zoo stelt de heer Meijer zich tot taak, te ontdekken, volgens welk plan bij de vorming van dit alfabet gewerkt is. Hij doet dit deels door bespreking van het letterschrift zelf, deels door vergelijking van tal van plaatsen uit

[p. 299]

‘de Geheime Leer’ van mevr. Blavatsky en andere theosophische werken met uitingen in het O.L. b., en eindigt met de hoop uit te spreken, hiermee iets te hebben bijgedragen tot staving van de echtheid van het O.L. bok. Ik help het hem hopen, maar laat het oordeel liever aan anderen, voor wie dit alles niet, zooals voor mij, abracadabra is.

B.

Theod. Wesley Koch: Les livres à la guerre. Préface par le maréchal Foch. Introduction par Burton E. Stevenson. Traduit de l'anglais par Abel Doysié. Paris, Edouard Champion, 1920. XX en 408 bladz. Met 145 Pl.

De oorlog van 1870, zeide men indertijd, was gewonnen door de Duitsche schoolmeesters, omdat de Duitsche soldaten in dien tijd op een belangrijk hooger peil van ontwikkeling stonden dan die van het Fransche leger. Ik ben geneigd deze stoute gevolgtrekking cum grano salis op te vatten, maar eere wie eere toekomt!... ofschoon alles wat des oorlogs is, mij tot weinig geestdrift stemt, zou het onrechtvaardig zijn, niet te erkennen, dat onze collegas-bibliothecarissen in de oorlogvoerende landen uitmuntend werk hebben gedaan tijdens den jongsten oorlog. In nationalen zin mogen anderen het toejuichen, dat zij er zeer veel toe hebben bijgedragen, om den goeden geest bij de soldaten erin te houden, mij is het vooral sympathiek, dat zij den lijdensweg dier mannen te velde hebben verzacht, iets werkelijks hebben gedaan, om hen voor geestelijken en moreelen ondergang te behoeden, en hen bij dezen enerveerenden en tot in het oneindige gerekten positieoorlog beschermd tegen den kanker der verveling. Hebben daarom ‘de Amerikaansche en Engelsche Bibliothecarissen den oorlog gewonnen?’ In elk geval was het dan een strijd van Bibliothecarissen tegen Bibliothecarissen, want we weten, dat ook de Duitsche vakgenooten zich op bewonderenswaardige wijze hebben geweerd. Al ben ik dus geenszins blind voor het min of meer opdringerige en chauvinistische karakter van het interessante boek, waarvan ik hier boven den titel vermeldde, uit een vakkundig oogpunt heb ik niettemin groot respect voor het schitterend stuk organisatie, dat ons hier zoo uitvoerig en gedocumenteerd wordt voorgelegd.

De oorlog van 1914-'19 is de eerste krijg geweest, waarbij het boek een belangrijke rol heeft gespeeld. Theodore Wesley Koch geeft in zijn eerste kapittel een historisch overzicht van de boekenvoorziening der legers in vroeger tijd. In den Amerikaanschen burgeroorlog van 1860 e.v.j. was er slechts één Staat, Connecticut, die zijn regimenten van veldbibliotheken voorzag. Deze oorlogscollectie omvatte 1284 boeken en 5450 tijdschriftafleveringen. In ouder tijd is er geen sprake van een werkelijk georganiseerde boekenvoorziening. Men vertelt, dat Napoleon, gedurende zijn veldtocht in Aegypte, een bibliotheek van ongeveer 1000 deelen meevoerde, maar deze waren uitsluitend beschikbaar voor de officieren.

Toen de ‘American Library Association’ dadelijk na de oorlogsverklaring van 1917, op verzoek der Regeering de voorziening der legers met boeken ter hand nam, deed ze dit op heel wat breeder basis. Haar grondkapitaal bedroeg 3½ millioen dollars, en ze schafte zich 350000 nieuwe boeken aan, om in de eerste behoeften te voorzien. Dit getal groeide in den loop der oorlogsjaren aan tot zeven millioen deelen en een onnoemelijk aantal tijdschrift- en dagbladnummers. De hoofdleiding der onderneming was in handen van den bibliothecaris der Congres-Bibliotheek te Washington, Herbert Putnam, die door een grootsch opgezette reklame-campagne duizenden wist te bewegen tot het schenken van boeken en van geld. De

[p. 300]

Carnegie-Institution te Washington droeg daartoe een belangrijke som bij. Een groote staf van vrijwillige medewerkers maakte het mogelijk de boeken met zorg te kiezen, ze geregistreerd en gecatalogiseerd te verzenden, aanvankelijk naar de Amerikaansche opleidingskampen, waar fraaie en gezellige bibliotheeklokalen verrezen, later naar de fronten in Europa, Azië, Afrika en overal waar de strijd woedde. Met hoofdbureau was gevestigd in de ‘Public Library’ te Boston, maar in Parijs, Rue de l'Elisée 10, werd weldra op breeden voet een filiaal gesticht, dat de zaken in de oude wereld behartigde. En waaruit na den oorlog een blijvende Amerikaansche Bibliotheek is gegroeid met een jaarlijksch budget van 400000 francs. Het Amerikaansche voorbeeld vond in Engeland krachtig navolging, dank zij ook de toegewijde medewerking van de ‘Young man's Christian Association’; uit Frankrijk, dat op bibliotheek-gebied nog min of meer achterlijk is, kwam waardeering en materieele hulp, en aldus kwamen de millioen boeken in tenten en loopgraven, in forten en magazijnen, in hospitalen en gevangenenkampen, troost, afleiding, amusement en goede leering brengend aan velen wier leven anders leeg en troosteloos geweest zou zijn.

De schrijver van ons boek geeft uitvoerige mededeelingen over de soort van boeken, die veel gevraagd werden en komt tot de verrassende conclusie dat de wetenschappelijke en vakliteratuur daarbij tegenover de belletrie geenszins in de minderheid was. De leeslust te velde schijnt overigens onverzadelijk geweest te zijn. Men ziet dit met eigen oogen op meer dan 100 platen van het rijk-geïllustreerde boek.

Voor ons vakgenoten vertoont dit corpulente document overigens een leemte, die te betreuren valt: de technische bizonderheden over de bewerking en distributie dier millioenen boeken worden ons onthouden. Dat de schrijver zich meer richtte tot het groote publiek dan tot den beperkten kring van bibliotheekmenschen, kan hij hier als verontschuldiging aanvoeren, ofschoon het voor dien kleinen kring jammer is, dat de leerzame details dezer grootsch-opgezette organisatie onbesproken bleven.

Dat dit Amerikaansche boek nog in 1920 een Parijschen uitgever bereid. vond tot het doen verschijnen van een Fransche vertaling, kan intusschen geen anderen grond hebben, dan de verwachting dat velen het zullen koopen als souvenir aan den arbeid der Amerikaansche en Engelsche bibliothecarissen, die hun vreugde en leering schonk. Hiermee is, meen ik, het boek ook gccaracteriscerd, en men kan den auteur geen tendens opdringen, die hij niet gewenscht heeft.

J.D.C. van Dokkum.