Het Boek. Jaargang 11

Mededeelingen.

Nog een exemplaar van het pamflet ‘True news’ van 1591.

Dr. L. Bendikson schrijft ons uit San Gabriel, California: Dezer dagen ontving ik het October-nummer van Het Boek en haast ik mij een error te verbeteren, gemaakt in mijn schrijven betreffende ‘True Newes from one of Sir Fraunces Veres Companie’.

Al is het pamflet zeer zeldzaam, het is niet uniek; er was een exemplaar in the Huth Library, verkocht bij Sotheby, den 8n Juli 1919 (no. 7710). Maggs Bros. waren de koopers, svoor 4 | 10 | -.

Ik haast mij U zulks te doen weten, gedeeltelijk ter correctie van het woord ‘Unicum’ dat ik ten onrechte gebruikte, doch hoofdzakelijk ook om U en belangstellenden op het spoor te brengen van een mogelijkerwijze verkrijgbaar exemplaar.

Hollandsche papiermolen te Werlach in Brandenburg.

In de Papier-Zeitung van 12 November j.l. schrijft Rudolf Schmidt te Eberswalde een artikeltje, waaraan ik het volgende ontleen.

Reeds had de groote Keurvorst vergeefsche pogingen gedaan te geraken tot een eigen papiermolen, toen hij, in 1688, dankbaar aanvaardde het aanbod van François Fleureton, een refugié uit Grenoble, zulk een molen te installeeren, ‘nach holländischer Art’. Redelijk succes had de onderneming voorshands niet.

Beter ging het met de ‘holländische Papiermühle zum Werlach’ tot welker oprichting de Koning 22 Februari 1709 besloot en waartoe hij werklui uit Holland liet overkomen, onder directie van den hollander L. van der Willigh. Twee jaar later in November 1711 werd de installatie in gebruik genomen, waaraan 18000 Thaler ten koste was gelegd. De papiermakerij werd sedert gedreven door onderscheidene duitsche leiders, maar is tot het einde toe, in 1865, bekend gebleven als de ‘holländische Papiermühle zum Werlach’.

I.W.E.

[p. 80]

Nijhoff's index.

In verband met het ophouden van het Repertorium op de Nederlandsche Tijdschrilten wordt Nijhoff's Index met het begin van den nieuwen jaargang belangrijk uitgebreid. De uitgever bericht daarover het volgende:

Nijhoff's Index gaat met 1922 zijn dertienden jaargang in.

Toen hij in 1909 voor het eerst verscheen, gaf hij hier te lande iets nieuws: een afzonderlijk tijdschriftje geheel gewijd aan het classificeeren van den inhoud van de Nederlandsche tijdschriften van algemeenen inhoud en van de voornaamste Nederlandsche dagbladen.

Dat tijdschriftje werd met vreugde begroet, het voorkwam veel zoeken, het was een zekere gids door de periodieke literatuur, het alphabetiseerde de boekbesprekingen, het maakte het mogelijk iets terug te vinden. Daarbij kostte het oorspronkelijk een bagatel. Door de daarna (in 1911) opgerichte concurreerende uitgave van het documentatiebureau van de Koninklijke Bibliotheek alhier en later door den oorlog en de onvermijdelijke ‘tijdsomstandigheden’ heeft Nijhoff's Index moeilijke jaren doorgemaakt, maar niettegenstaande alles is hij blijven bestaan, omdat hij merkte, dat hij gewaardeerd werd. Men wist, wat men aan hem had en hij kwam geregeld.

Thans verdwijnt de concurreerende uitgave van het tooneel en Nijhoff's Index behoudt het veld. De uitgever stelt zich voor op den ingeslagen weg voort te gaan, hij hoopt, dat, nu de belangstelling zich gelukkig weer tot slechts één periodiek van denzelfden aard behoeft te bepalen, het aantal inteekenaren zóó voldoende zal worden, dat de uitgave zich kan dekken.

In de vorige jaargangen werd geregeld de inhoud van ruim vijftig tijdschriften en couranten geregistreerd.

Het voornemen bestaat, in 1922 daaraan nog 24 tijdschriften toe te voegen, zoodat de inhoud van alle belangrijke Nederlandsche tijdschriften van algemeenen inhoud geregistreerd zal worden. De uitgever meent daarbij op de belangstelling van velen te mogen rekenen. De abonnementsprijs wordt verlaagd tot f 5.- per jaar.

Boekencatalogus op kaartsysteem.

De centrale uitgeverij ‘Oisterwijk’ te Oisterwijk N.B. is met het nieuwe jaar de uitgaaf begonnen van een ‘Algemeene Nederlandsche bibliografie, waarin niet enkel de Noord-Nederlandsche, maar tevens die uitgaven zullen plaats vinden, verschijnende in Vlaanderen en Zuid-Afrika.’

‘Zij meent te kunnen slagen door den nieuwen catalogus te laten verschijnen onder vorm van bibliografisch kaartsysteem, en daarbij aan elken titel een aparte kaart te wijden, zoodat ééne streng-alfabetische volgorde kan gehandhaafd blijven met uitsluiting van alle onpractische aanvullingen, herhalingen, enz. Hare bedoeling is, wekelijks aan de inteekenaren de reeks kaarten, met alle bibliografische opgaven, der nieuw verschenen werken, ten vervolge te sturen. Een stelselmatig opbergen dezer kaarten stelt den inteekenaar zonder veel moeite in het bezit eener kartotheek, die op het einde van het jaar bevatten zal de ruim 5000 titels, van alle boeken die in Nederland, Vlaanderen en Zuid-Afrika het licht zien. Aan een dergelijke uitgave zijn heel wat moeilijkheden verbonden, waarvan de hooge onkosten eigenlijk eenen hoogen abonnementsprijs zouden noodig maken. De uitgevers rekenen echter op de algemeene inteekening van hen, die een “cultureele onderneming bij uitnemendheid” willen helpen bevorderen, en durfden het aan, den jaar-lijkschen abonnementsprijs te stellen op slechts 30 gulden. Om tot spoedige inteekening te doen besluiten, worden de kastjes, tot opbergen der kaarten, dus op het formaat 8 × 12 cM., gratis geleverd aan diegenen, die voor het verschijnen der eerste serie inteekenden.’

De kaarten hebben ongeveer het formaat van die van het Brusselsche Institut en het Haagsche Repertorium, helaas zonder de gaatjes, die voor opstelling in bibliotheken vastlegging door een stang mogelijk maken.

De ondervinding zal moeten leeren, of de boekhandel genoeg gemak van eene bibliographie in dezen vorm zal hebben om de uitgaaf te steunen, en of zij met kracht volgehouden zal worden, zoodat ze steeds ‘bij’ is, en men er wezenlijk iets aan heeft.