Het Boek. Jaargang 15

[p. 117]

Nog eens de Privilegia fratrum et sororum, etc. Amsterdam - den Hem, 1512

Dank zij enkele zeer gewaardeerde opmerkingen, heb ik ontdekt, dat er aan mijn verklaring van het veelbesproken colophon der Privilegia iets hapert¹⁾. Ten overvloede schrijf ik het nog even af.

‘Expliciunt priuilegia fratrum ƶ sororum tercij ordinis s. Francisci de penitencia nuncupati Impressa Amstelredam. per me fratrem Heynricum de oudewater Canonicum Regularem extra Scoenhouiam inden Hem pro nunc socium in regali oppido Amstelredamensi ad Sanctemoniales (sic) optspoy. Anno M^o. ccccc^o. ƶ xij^o.’

Nu heb ik de uitdrukking ‘pro nunc’ aan 't slot opgevat als ‘voor zoover als nu’, ‘tot nu toe’ en dus frater Heynricus eerst socius in Amsterdam en daarna canonicus in Den Hem laten zijn (vgl. blz. 10-11). Ik blijk, zeer tot mijn spijt, een onjuiste interpretatie te hebben gegeven, want in werkelijkheid beteekent pro nunc ‘op dit oogenblik’²⁾. Dus verandert de situatie; Heynricus was oorspronkelijk regulier in Den Hem en nu (dat wil zeggen, op 't oogenblik, dat hij het colophon opstelde) socius in 't Maria Magd. klooster in Amsterdam. Misschien was hij voor goed, misschien slechts tijdelijk in Amsterdam en keerde hij weer naar Den Hem terug.

Nieuwe inzichten in de samenhang Den Hem - Amsterdam heeft deze verandering in de beteekenis van het colophon mij niet gegeven. Vooral ook in verband met de analoge mededeelingen in de Statuta van 1508, ben ik nog steeds geneigd aan te nemen, dat het feitelijke drukken van beide boeken in Den Hem is geschied, terwijl Amsterdam slechts zorgde voor het in de handel brengen.

's-Gravenhage, 27 Febr. '26.

M.E. Kronenberg.

1) Zie blz. 7 vv. van deze jaargang.

2) Prof. Dr. W. de Vreese was zoo vriendelijk mij te wijzen op de Teuthonista (a^o. 1477), waar ‘pro nunc’ vertaald is met ‘dit pass, dit mail’. In woordenboeken van klassiek Latijn zal men de uitdrukking niet vinden en ook bij Du Cange heb ik er vergeefs naar gezocht. Alleen de verbinding pro-tunc pro-nunc komt daar voor.