Het Boek. Jaargang 19

[p. 33]

Enkele nieuwe Elzevier-dissertaties

Twee jaar geleden gaf H.B. Copinger onder den titel The Elzevier Press een werk uit, dat voor de eerste maal een volledige lijst bracht van alle werken, door de beroemde drukkersfamilie in het licht gegeven. Alle vroegere catalogi van Elzevier-drukken vermeldden alleen die drukken, die door de verzamelaars het verzamelen waard geacht werden, en gingen al de drukken, die volgens het oordeel der verzamelaars waardeloos waren, voorbij. Tot die laatste categorie behooren onder andere alle dissertaties van verschillende universiteiten, en die vullen juist een groot deel van Copinger's catalogus. Het spreekt van zelf, dat ondanks de groote zorg, waarmee Copinger ernaar gestreefd heeft zijn lijst zoo volledig mogelijk te maken, een eerste poging altijd eenige gebreken moet toonen. Voor één enkel mensch is het niet doenlijk een catalogus samen te stellen, die elke door de Elzeviers gedrukte dissertatie bevat, want er bestaat waarschijnlijk geen bibliotheek, die ze alle bezit, en ze zijn dikwijls moeilijk te ontdekken. Alleen door samenwerking van verschillende bibliotheken zal het in de toekomst mogelijk zijn de volledige lijst op te stellen van alle drukken, die uit de werkplaats der Elzeviers afkomstig zijn. Om daartoe bij te dragen is de volgende lijst opgemaakt als supplement van de Universiteitsbibliotheek te Helsingfors.

De Universiteitsbibliotheek te Helsingfors behoort niet tot de bibliotheken met tradities uit een ver verleden. In 1827 verbrandde de oude hoofdstad Åbo bijna geheel, en ook de meeste gebouwen en instellingen der universiteit werden door het vuur geteisterd; slechts een paar honderd boeken van de Universiteitsbibliotheek werden gered. De bibliotheek was toen ongeveer driehonderd jaar oud en bevatte boeken en handschriften van de grootste waarde: de bibliotheek had in vroeger tijden veel schenkingen ontvangen, bijvoorbeeld van generaals, die gedurende den dertigjarigen oorlog bibliotheken in Duitschland ‘gered’ hadden.

[p. 34]

Na de ramp te Åbo werd de Universiteit naar Helsingfors verplaatst, waar de nieuwe bibliotheek, dank zij schenkingen uit verschillende deelen van Europa en vooral uit Rusland, in weinig jaren sterk aangroeide en een uitbreiding verkreeg, waarvan vroeger niet gedroomd was.

Onder de schenkingen bevond zich een waardevolle collectie dissertaties afkomstig van keizer Nicolaas I. Een enkel woord over den verzamelaar dezer dissertaties zal vermoedelijk Nederlandschen lezers belang inboezemen.

Johannes Pieter van Suchtelen werd in 1751 te Grave in Braband geboren. Hij begon zijn loopbaan in het Nederlandsche geniecorps. In denzelfden tijd, dat hij in het militaire leven opklom, was hij gedurende eenige jaren hoogleeraar in de wiskunde te Leiden. In 1783, toen hij reeds luitenant-kolonel was, werd hij door Catharina II naar Rusland geroepen. Daar vervulde hij zijn taak in al de Russische oorlogen tot het jaar 1810, toen hij Russisch gezant te Stockholm werd. Zijn moeilijke taak om, onmiddellijk na den voor Zweden noodlottigen oorlog met Rusland, waarin hij zelf een aandeel had genomen, te trachten de wonden te heelen en tusschen de twee landen goede betrekkingen te scheppen, volbracht hij met groot succes. Hij werd zelf een der populairste persoonlijkheden in Stockholm, waar hij in 1836 stierf, en waar hij op de begraafplaats Solna begraven is.

Graaf Van Suchtelen had één groote liefhebberij: het verzamelen van boeken. De boekerij, die hij bijeen had gebracht, was beroemd. Na zijn dood werd die door keizer Nicolaas I gekocht en aan de Keizerlijke Bibliotheek te St. Petersburg geschonken, waar tot voor enkele jaren vele van de kostbaarste boeken vroeger het eigendom van Graaf J.P. van Suchtelen waren geweest.

De directeur der Universiteitsbibliotheek te Helsingfors had vernomen, dat het de bedoeling van Van Suchtelen was geweest - waarom is niet bekend - zijn geheele boekerij aan de Bibliotheek te Helsingfors te schenken. Zijn teleurstelling was groot, toen de Keizer haar kocht, en de boeken van Stockholm naar St. Petersburg verhuisden. Men stelde den Keizer echter voor, dat de verzameling dissertaties aan Helsingfors gegeven zou worden, waar zich geen dissertaties bevonden, terwijl zij voor de groote en oude Keizerlijke Bibliotheek van weinig of geen waarde waren, daar zij hier waarschijnlijk reeds tot het aanwezige boekenbezit behoorden. De Keizer keurde dit goed, en alle dis-

[p. 35]

sertaties en andere academische geschriften werden aan de Universiteitsbibliotheek te Helsingfors geschonken.

Van Suchtelen's verzameling academische geschriften bestond uit ongeveer 30,000 exemplaren, een zeer waardevolle aanwinst voor een bibliotheek, waar een paar jaar te voren alle dissertaties verbrand waren.

Een onderzoek naar de dissertaties in Van Suchtelen's collectie leidt tot het resultaat, dat de volgende lijst als aanvulling van Copinger's catalogus van Elzevier-drukken kan worden opgesteld:

Apa'ti (N.): Disp. theol. tripert. naturae Urim et Thummim. L.B., A. Elz., 1686, 4to.

Apa'ti (N.): pars secunda. L.B., A. Elz., 1686, 4to.

Apa'ti (N.): pars tertia. L.B., A. Elz., 1686, 4to.

Apa'ti (N.): Disp. theol. de virga Mosis. L.B., A. Elz., 1687, 4to.

Baillie (J.): Disp. jur. de re militari. L.B., A. Elz., 1719, 4to.

Behrens (C.B.): Disp. med. de epilepsia. L.B., A. Elz., 1683, 4to.

Breynius (J.P.): Diss. med. de galactosi. L.B., A. Elz., 1699, 4to.

Campo (J.F. a): Diss. med. de judicio. L.B., A. Elz., 1698, 4to.

Coenraedt (A.): Disp. theol. de eleemosynis. L.B., B. & A. Els., 1641, 4to.

Doemer den Hevssen (N.): Disp. theol. de praxi religionis. L.B., J. & D. Elz., 1654, 4to.

Ebelingivs (A.): Disp. phys. de ordine & viis. L.B., B. & A. Els., 1644, 4to.

Eckhardt (J.): Disp. jur. de senatusconsulto. L.B., A. Elz., 1692, 4to.

Eversdyck (C.): Disp. jur. de fidejussoribus. L.B., v. et h. J. Els., 1669, 4to.

Eversdijck (M.): Disp. med. decima-octava de colico dolore. L.B., B. & A. Els., 1643, 4to.

Gaesbeeck (L. à): Disp. phil. qua quaeritur, quo pacto anima. L.B., v. & h. J. Els., (anno?) 4to.

Godin (J.): Disp. jur. de salviano interdicto. L.B., v. et h. J. Els., 1673, 4to.

Groeninge (J. v.): Disp. theol. de altari euangelico. L.B., A. Elz. 1687, 4to.

Holscher (A.): Diss. med.-chir. de gangraena. L.B., A. Elz., 1693, 4to.

Iunius (I.): Disp. theol. de capite ecclesiae. L.B., B. & A. Els., 1641, 4to.

Kaplinski (A.F.G.): Disp. theol. de aurea catena. L.B., A. Elz., 1685, 4to.

Kvchlinus (H.): Disp. med. de paralysi. L.B., B. & A. Els., 1646, 4to.

Le Gillon (F.): Disp. jur. cont. aliquot quaestiones. L.B., v. & h. J. Els., 1674, 4to.

Lith (A. v.d.): Disp. decima-septima, adversus Volkelium. L.B., B. & A. Els., 1641, 4to.

Martin (P.): Disp. med. de aëris pulmones intrantis effectu. L.B., A. Elz., 1710, 4to.

[p. 36]

Müller (J.): Disp. med. de alexipharmacis. L.B., A. Elz., 1703, 4to.

Neufville (J. de): Disp. jur. publ. de judicio regum. L.B., A. Elz., 1687, 4to.

Nogradi (B.): Christus in manu Mosis. Diss. theol. L.B., A. Elz., 1687, 4to.

Persyn (F. de): Disp. med. prima de epilepsia. L.B., B. & A. Els., 1640, 4to.

Rothlieb (H.G.): Diss. pol.-jur. de imperio. L.B., v. & h. J. Els., 1669, 4to.

Schepel (M.): Disp. med. de dolore colico. L.B., A. Elz., 1683. 4to.

Schvler (I.): Disp. theol. de libertate christiana. L.B., B. & A. Els., 1641, 4to.

Siefertus (F.): Disp. theol. de necessitate capitis. L.B., ex. off. Els., 1652, 4to.

Wandelaar (C.): Disp. med. de arthritide. L.B., v. & h. J. Els., 1679, 4to.

Helsingfors.

A. Jörgensen.