Het Boek. Serie 2. Jaargang 22

[p. 132]

Gerard van der Hatart als drukker te Keulen (1526)

In de Catalogue of the library of Dr. Kloss, die 7 Mei 1835 en volgende dagen bij Sotheby te Londen verkocht is, wordt onder no. 2978 een verzamelband in 4^o vermeld, eens eigendom van Phil. Melanchthon. Daarin zijn de volgende werken van Plautus vereenigd:

Amphitryo. Daventriae, Albertus Paffraed, 1526.

Asmaria. ib. 1526.

Au(lu)laria. ib. 1523.

Capteivei. ib. 1526.

Curculio. Coloniae, Gerardus Hatart, 1526.

Menaechmi (er staat Menaehmus). Daventriae, Albertus Paffraed, 1526.

Terwijl reeds een band met vier onbeschreven Ned. post-incunabelen - slechts de uitgave der Capteivei is ons bekend - heftige verlangens wekt er de tegenwoordige verblijfplaats van uit te vinden, zou ook een onderzoek naar de eenige niet-Nederlandsche uitgave zeer gewenscht zijn.

We kenden tot nu toe Gerard Hatart of van der Hatart uitsluitend als drukker te 's-Hertogenbosch. Thans blijkt, dat hij vóór die tijd in Keulen gevestigd was. In zijn eerste Bossche drukken noemt hij zich, gelijk in de Keulsche uitgave, Gerardus Hatart of Hatardus. Eerst c. 1533 treffen we de vorm Ger. van der Hatart aan¹⁾. Invloed van de Nederlandsche omgeving?

Tot heden is het werk van Joh. Just. Lanspergius, Vita Salvatoris nostri Iesu Christi, van Dec. 1529 (Ned. Bibl. 1317), als vroegste Bossche druk van Ger. van der Hatart beschouwd. Nu wij het opnieuw onderzoeken, treft ons, dat er geen plaatsnaam in wordt vermeld. Is het boek soms nog te Keulen gedrukt? In dat

1) In een druk, ons tot nu toe alleen uit oude catalogi bekend: Joh. Just. Lanspergius, Sess rosenhueykens cort ende deuoet. 's-Hertog., Ger. van der Hatart, (1533). 24^o.

[p. 133]

geval zou de rang van zijn eerste Bossche druk overgaan op een uitgave, ons alleen bekend door een vermelding bij Panzer VIII. 300.1: Baptista Mantuanus, Bucolica s. Adolescentia, ‘Impressum in Sylva ducali apud Gerardum Hatart’, Maart 1531. 4^o.

De afkomst van deze drukker verklaart ons tevens het gebruik van enkele specifiek Duitsche elementen in zijn materiaal. Zoo wijst b.v. de Schwabacher type, vooral in verbinding met een Latijnsch type als op de reproductie in Nijhoff's Art typographique I, pl. III. 11, op Duitsche invloed. Was verder onze Gerard soms een zoon of broer van Gottfreid Hatart te Keulen, van wie dezelfde Catalogue Kloss onder no. 3407, in een andere verzamelband, een uitgave van Seneca's Thyestes (1525) vermeldt¹⁾?

Wij hebben hier slechts even de aandacht willen vestigen op de Keulsche druk van Ger. van der Hatart in de hoop, dat Duitsche bibliografen opgewekt zullen worden onderzoekingen te doen naar zijn loopbaan binnen hunne grenzen.

's-Gravenhage, Jan. 1934.

M.E. Kronenberg.

1) Seneca, Thyestes. Coloniae, Gottfreid Hatart, (1525). 4^o. - Noch Gerardus, noch Gottfreid Hatart worden genoemd bij J. Hartzheim, Bibliotheca Coloniensis (Col. 1747).