Chrysallis. Jaargang 1980

[p. 89]

Anna Rook
Het spel van de vervreemding

Om de een of andere reden was ze wakker geworden. Ze had een beklemd gevoel, alsof de droom die ze gedroomd had haar nog gevangen hield. Dat overkwam haar wel meer. Dan was ze, wakker lijkend, er absoluut van overtuigd dat ze iets kwijt was, dat ze iets moest zoeken, of dat ze iets onherstelbaars had nagelaten te doen. Ze zat recht overeind in bed. Het was heel stil, heel donker, en ook koud. Ze rilde in haar dunne nachtjapon. Naast haar hoorde ze het regelmatige ademhalen van haar man. Vaag zag ze de vorm van zijn lichaam onder de dekens. Een brede bergrug, een brok vanzelfsprekendheid: hij nam zijn rust, die had hij nodig.

Ik zal wel naar de w.c. moeten, dacht ze. Ik ben natuurlijk wakker geworden omdat een plas mij in de weg zat. Voorzichtig schoof ze het bed uit, om haar man niet wakker te maken. De vloer was ijskoud. Snel zocht ze haar pantoffels. Die lagen ergens onder het bed. Ze deed een vestje aan. Ze kon nu beter zien in het duister. Er viel grijs licht naar binnen door de deur, die altijd open stond. Dat was voor het contact met de kinderen, die nogal eens bang waren 's nachts. Ze liep het trapportaal op. Door het dakraam viel wat maanlicht naar binnen. Automatisch keek ze even bij de kinderen. Wat lagen ze daar lief en rustig. De een met opgetrokken knieën, de ander met wijd uitgespreide armpjes, in totale overgave aan de slaap. Op de grond zag ze een slordige hoop kleren naast de resten van een omgevallen bouwwerk.

Zachtjes sloop ze naar de w.c. Ze merkte nu dat ze inderdaad een gespannen blaas had. Het luchtte op, dat drukkende gevoel weg te kunnen laten vloeien. Het gaf een hard kletterend geluid in de nachtelijke stilte. Dat maakte haar een beetje bang. Dat geluid had iets van een vreemd gebeuren, dat zij weliswaar zelf ontketende, maar waar ze toch buiten stond. Ze hield haar adem in en luisterde gespannen of ze nog andere geluiden hoorde. Na een poosje hoorde ze vaag, achter zich, in het andere huis, het zagende geluid van snurken. De w.c., dat was de plek waar je het meeste kon horen van de buren. De plek waar de ingewanden van de huizen bij elkaar kwamen en je plotseling ook midden in het andere huis bleek te zitten. Een ongewilde intimiteit. Ik zal maar niet door-

[p. 90]

trekken, dacht ze. Dan zou ze de mensen uit deze huizen maar wakker maken, of misschien doen schrikken in hun slaap. Ze deed haar onderbroek weer omhoog, en liet haar lange nachtjapon naar beneden vallen. Huiverend trok ze haar vestje dichter om zich heen, terwijl ze met haar schouder zachtjes de w.c.-deur openduwde.

Tegen de wand tegenover de w.c. zag ze een grote boekenkast. Op een plank tussen allerlei rommelige voorwerpen stond een klok. Drie uur, gaven de fosforescerende wijzers aan. Wat deed ze eigenlijk in dit huis? Hoe was ze hier verzeild geraakt in de nacht? Zo'n groot huis met zoveel deuren en kamers had ze toch niet? Door een van de openstaande deuren zag ze ook nog een badkamer, met een echt bad. Er stond een wasmand waar een berg vuil goed uitpuilde. Zeker kleren van die kinderen, die ze zachtjes hoorde ademen in de kamer naast de w.c. Welke deur moest ze nu in. Door een andere openstaande deur zag ze een man in bed liggen. Ineens sloeg er een golf van angst door haar heen. Straks worden ze hier wakker, dacht ze, dan zien ze me hier staan, dan bellen ze de politie, dan jagen ze mij het huis uit, dan zullen ze me grijpen en me meenemen. Ze liep zachtjes en snel de trap af. Beneden in de gang was het nogal donker. In een nis hingen keurig een aantal dames- en herenmantels bij elkaar. Tegen de wand daar tegenover onderscheidde ze een kinderkapstokje met wat kinderjasjes. Een klein fietsje stond er onder. De gang werd afgesloten door een tochtdeur met glas-in-lood raampjes die vreemd en akelig schitterden in de duisternis. Wat dieper de gang in vond ze een deur waarvan ze dacht dat dat wel de huiskamerdeur zou zijn. Geluidloos drukte ze de deurknop omlaag en gluurde behoedzaam door een nauwe spleet. Ze zag een grote, stille, verlaten kamer. Een lauwe warmte stroomde haar tegemoet. Die was daar zeker nog blijven hangen van overdag. Snel deed ze een paar passen naar binnen en sloot de deur weer geluidloos achter zich. Ze stond in een ruime huiskamer. Rechts was een zithoek: een grote bank, wat luie stoelen en een lage tafel. De gordijnen aan de kant van de straat waren gesloten. Maar aan de kant van de tuin, waar de eettafel stond, waren ze open. Ze kon bijna alle dingen in de kamer goed onderscheiden. Haar ogen waren helemaal aan het duister gewend. Op de een of andere manier kwam alles haar bekend voor, alsof ze dat allemaal al eens eerder had gezien. Verbeeld je

[p. 91]

dat je zo'n huis hebt, dacht ze. Wat een luxe. En zo'n hele wereld: een man en twee kinderen. Wat een rijkdom! Ze betastte haar eigen magere lichaam. Dat was een lichaam dat nog geen kinderen had gedragen en misschien zou het daar wel nooit van komen. Ze was ook zo onhandig. Ze voelde zich vaak gedeprimeerd en kon moeilijk contact leggen. Ze was een beetje bang voor mannen. En ze had nog niet gemerkt dat die ooit echt naar haar keken. Wat deed ze hier eigenlijk ook weer. Ze moest op haar hoede zijn. Er was hier gevaar. Schuin tegenover zich zag ze een open keuken met een soort bar. Er stond een enorme ijskast. Misschien zou ze iets kunnen drinken. Ze had dorst. Er zouden daar vast veel frisdranken in die ijskast staan. Ze sloop gebogen, als een inbreker, dwars door de kamer naar de bar en ging op de rand van een hoge barkruk zitten. Toch maar niet. Die ijskast, dat zou te veel lawaai maken. Op de bar stonden vuile koffiekopjes. Er lagen kruimels van toostjes en een paar suikerklontjes. Ze stak er een in haar mond. God, wat voelde ze zich ellendig. Ze had het benauwd. Ze snakte opeens naar adem. Ze gleed van de barkruk af en liep snel, alsof ze plotseling voor iets moest vluchten, naar de schuifdeuren aan de tuinkant. Voorzichtig deed ze de hendel los en schoof de deuren uit elkaar. Zonder het minste geluid gleden de deuren over een kennelijk goed geoliede rail. Een frisse nachtlucht sloeg in haar gezicht. Ze haalde diep adem. De buitenlucht gaf haar een gevoel van bevrijding. Ze liep een paar passen het terrasje op. Daar stonden twee grote aardenwerken bakken met geraniums. Er joegen wolken langs de hemel. En daartussen was steeds even een stuk maan zichtbaar. Achter in de tuin stonden hoge bomen. En ze zag nog meer donkere bomen in de tuinen van de buurhuizen. Ze kwam weer een beetje tot rust. Langzaam liep ze naar een klein bankje dat verderop in de tuin stond. Ze draaide zich om en tuurde naar het huis waar ze net uit was gekomen, en naar de buurhuizen. Alles was donker, iedereen sliep. Het waren kolossen van huizen, met grote balkons over de hele breedte. De mensen die daar woonden zouden vast wel hele mooie kleren dragen en twee auto's hebben. Artsen of zo, intellectuelen. Mensen die veel feesten gaven en dure dingen aten.

Ineens voelde ze hoe er iets langs haar been streek en vlak daarop hoorde ze een zacht gemiauw. Ze rilde. Ze merkte dat ze ijskoud was geworden. Ze haalde het poesje aan en tilde het op. Tevreden

[p. 92]

nestelde het zich in haar armen. Ik moet nu naar huis gaan, dacht ze. Maar waar was dat ook weer, haar huis? Hoe zag dat er ook weer uit? Was het een huurkamer. Ze had toch zeker wel een bed. Ze merkte dat er tranen langs haar gezicht liepen. Dicht drukte ze het poesje tegen zich aan. Die woonde tenminste in een warme vacht. En zij, zij woonde in een koud, naakt lichaam.

Langzaam liep ze weer op het huis toe. Ze moest nu maar weggaan. Ze kon hier toch niet blijven. Zachtjes sloot ze de tuindeuren. Ze had het poesje mee naar binnen genomen. Merkwaardig genoeg wist ze met grote zekerheid dat dat poesje daar hoorde. Ze zou maar een van die jassen van de kapstok nemen. Zo'n jas konden ze hier toch wel missen. Ze hadden zo veel hier.

Het huis omsloot haar als een ontzettende benauwenis. Ze moest nu weg. Ze wilde weg. Een beetje hardhandig opende ze de huiskamerdeur. Ze schrok ervan. Het was duidelijk te horen geweest in de stilte. Angstig sloop ze de gang op en koos snel een warme jas uit. Dat voelde prettig om haar heen. Dat had iets veiligs, als een huis.

Ze liep haastig in de richting van de tochtdeur. Er viel wat meer licht van boven. Zeker doordat de maan een moment helder door het dakraam scheen. Even keek ze langs de trap naar boven, en plotseling stond haar hart stil. Daar, boven aan de trap zag ze een afschuwelijke kop, met een enorme kaak en een lange platgedrukte neus. En nog groter leek zijn schaduw daarachter tegen de muur. En die kop stond haar stil aan te staren. Ze gaf een snerpende gil. En terwijl ze gilde, dacht ze, ‘o, wat ben ik weer stom’; en wist ze meteen dat het haar man was die daar stond, vertekend door het naar binnen vallende maanlicht. Ze klampte zich vast aan de trapleuning en voelde zich waanzinnig, waanzinnig, waanzinnig moe.