Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 100

[p. 312]

Boekbesprekingen

Reinaert-reeks

In Vlaanderen, meer wellicht dan in andere ons omliggende landen, is het vraagstuk van de volksopvoeding steeds actueel. Een der belangrijkste sectoren van de culturele Vlaamse beweging is: ons volk, in zijn brede lagen, langzaam bevattelijker te maken voor de hogere waarden van de kunst en aldus het op te voeren tot ruimer geestelijk begrip en goede smaak. Het hoogstaande literaire boek in de brede volkslagen te verspreiden is een der belangrijkste middelen tot het bereiken van dat doel. De vraag kan gesteld of vele van onze bibliotheken zich voldoende inspannen om het betere boek, ik bedoel bv. de literair-hoogstaande romans, aan onze volkse lezers aan te bevelen? Achten vele bibliothecarissen hun taak niet volbracht wanneer zij hun simpele of half-ontwikkelde lezers ontspannend leesvoeder in de hand kunnen stoppen, dat in moreel opzicht hen niet schaden kan? Zijn allen die zich met de volksopvoeding inlaten er voldoende op bedacht, met inachtname van gezonde ethische en pedagogische beginselen, ons volk steeds op te voeren naar het genieten en begrijpen van de hogerstaande literatuur, het betere en zelfs uitstekende boek, en zijn sommigen niet al te vlug tevreden wanneer ze de volksmens wat banale en tevens zedelijk-stichtende ontspanningslectuur in de mond duwen,

Juist omdat de ontwikkeling tot hogere cultuur van de brede katholieke volkslagen in ons land, arbeiders en boeren vooral, zo dringend noodzakelijk is, stemt het succes van de Reinaert-reeks, die door de christelijke Arbeiderspers wordt uitgegeven, tot zulke vreugde. Deze reeks wordt in grote oplagen aan zeer goedkope prijs in de ruimste volkslagen verspreid en heeft niet enkel tot doel deugdelijke ‘lectuur’ te bezorgen aan onze volksmassa's, vooral onze arbeiders, doch tevens met de voorzichtige methode van de pedagoog stilaan de meesterwerken van de literatuur in de brede volkskringen te verspreiden.

Vanzelfsprekend treffen wij in de Reinaertreeks, die thans haar vijftigste nummer nadert, talrijke volksromans van liefde en avontuur. Doch ook in dat opzicht geven de directeurs van deze uitgave blijk van gezond inzicht: de namen van Ernst Zahn, Jules Verne, Stevenson, Walter Scott, e.a. die in hun reeks figureren, getuigen daar voor geen ongezonde sensatielectuur. Doch belangrijker is, van ons standpunt uit, het pogen van de Arbeiderspers om grote werken uit de romanletterkunde bij ons volk te brengen. Dat onder de eerste vijftig werken, die zij uitgaf, de namen figureren van Defoe, Tolstoi, Toergenief, Undset, Lagerlöf, Ch. en Emily Brontë, Balzac, Werfel, Andreas Latzko e.a. spreekt duidelijk genoeg. Wij staan hier voor een sympathieke onderneming om hogere literaire cultuur tot het volk te brengen, die ons met enthousiasme en dankbaarheid moet vervullen. Daar de leiding van deze reeks in handen is van voorzichtige en wijze, doch tevens ruimziende en enthousiaste mensen, laat alles voorzien dat gaandeweg de literaire betekenis van deze onderneming nog zal groeien.

De bedoeling van de Reinaert-reeks is evenwel ook: het Vlaamse boek in bredere kring te verspreiden. Al kunnen de Vlaamse titels van de reeks in literaire waarde niet wedijveren met de beste buitenlandse, toch werd in opzicht van Vlaamse lectuur ook reeds heel wat verdienstelijks verricht. Van schrijvers als Claes, Albe, Van Hemeldonck, Fred Germonprez e.a. werd verdienstelijk werk op duizenden en duizenden ex. verspreid. Bizondere waardering verdienden de twee ‘cassettes’, die buiten reeksverband werden uitgegeven aan zeer goedkope prijs: de eerste bevatte drie historische romans van Conscience, de tweede bevat enkele van de beste, totaal vergeten verhalen uit onze 19^e eeuw. Ik wijs de belangstellenden in onze

[p. 313]

literatuurgeschiedenis op de inhoud van deze tweede ‘cassette’, die o.m. bevat: het vergeten meesterlijke verhaal van Rosalie Loveling Meester Huyghe, een onzer beste novellen; een typisch verhaal van P.J. Van Kerckhoven; en vender literair-historische verhalen van Ecrevisse, Lode Janssens, Mevr. Courtmans, Hilda Ram, August Snieders' beste verhaal Op den Toren e.a. Een goede gelegenheid, voor wie ze benutten wil, om met onze negentiendeeuwse varhaalkunst kennis te maken. Het lijdt geen twijfel dat deze ‘cassette’ een plaats verdient in de bibliotheek van alle geïnteresseerden in onze literatuurgeschiedenis.

Wij hopen en vertrouwen dat ook bij de keuze van het Nederlandstalige bock, de Reinaert-reeks haar opgaande lijn zal volgen. Reeds staat de aankondiging van de komende nummers uit de reeks, met namen als Timmermans, André Demedts, August van Cauwelaert daar borg voor.

De Reinaert-reeks van de Arbeiderspers is een der sterkste tekenen van macht én idealisme in onze huidige christelijk-sociale cultuurwerking, die steeds naar hoger streven moet, en als zodanig verdient ze onze sympathie en bewondering. Dat de heren Boterdael en Richard en hun onvermoeibare medewerkers niet versagen!

A. WESTERLINCK

De ethiek van de pers

Wellicht heeft geen enkele geleerde in België op het gebied van de perswetenschap een zo veelzijdige en tevens ernstige bedrijvigheid aan de dag gelegd als dr N. Devolder, o.f.m., professor aan het Instituut voor Journalistiek bij de Leuvense Universiteit. Naast tal van losse bijdragen publiceerde hij een paar jaren geleden een studie over ‘Journalisme en Opvoeding in de Verenigde Staten’ (Leuven, 1950), de vrucht van een langdurig onderzoek van de bestaande toestanden in Amerika.

Zijn nieuwe, merkelijk omvangrijker publicatie De Ethiek van de Pers (Universiteit te Leuven. Bibliotheek voor Communicatie-Wetenschap, Krakenstraat 3, Leuven, 1952, 327 blz.) biedt meer dan de titel doet vermoeden. Het eerste gedeelte van deze belangrijke studie behandelt ‘de krant en hare sociale functie’. Het is een breedopgezette inleiding tot de voornaamste problema's van de perswetenschap. Achtereenvolgens worden hier duidelijk uiteengezet: het wezen en de eigenschappen van het dagblad als sociaal verschijnsel en de invloed van de pers op de vorming van de publieke mening. In het tweede gedeelte van zijn studie komt de schrijver tot het onderwerp zelf, de ethiek van de pers, die hij sedert verschillende jaren met gezag aan de Leuvense Uuniversiteit doceert. Het zou te ver voeren hier nadruk te leggen op de talrijke problemen, die door de schrijver in zijn boek uitvoerig worden belicht. Terecht verwerpt hij het bestaan van een zg. neutrale pers en pleit met klem voor een verantwoorde persethiek, gebaseerd op het natuurrecht, waaraan niet alleen de Katholieke journalist, doch ook de andersdenkenden zich dienen gebonden te achten.

Aan het uiterst belangrijke vraagstuk van de ‘vrijheid van de pers’ heeft de schrijver uitvoerige kapittels gewijd. Hij onderstreept hoe deze vrijheid niet alleen een sociaal-juridisch aspect bezit, doch tevens een rein-economisch. In het eerste geval stelt zich het problema van de verhouding tussen de pers en de openbare macht, inzonderheid de staat; in het tweede geval wordt de verhouding onderzocht tussen de individuele redacteur en de kapitaalverschaffers in het dagblad. De auteur erkent graag dat de persethiek de taak niet op zich kan nemen aan alle concrete gevallen pasklare oplossingen aan de hand te doen. Hij omschrijft haar opdracht echter zeer gevat teven het einde van zijn studie, wanneer hij schrijft: ‘De ethische beginselen geven leiding aan de reporters, vormgevers, politieke en kulturele redacteurs; zij herinneren de kapitaal-verschaffers aan de sociale functie van de krant, zij schragen de persstatuten, regelen het gebruik van de persvrijheid en verspreiden onder de intellectuelen een gepaste waardering van de krant’.

Wij bevelen dit degelijke boek ten zeerste aan bij allen - perslui en anderen - die zich bekommeren om het problema van de verheffing van de periodieke pers in ons land.

Dr. THEO LUYCKX