Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 102

[p. 127]

De laatste ronde

In memoriam

Op 19 januari ll. overleed te St.-Amandsberg bij Gent, Dr. Johan Grooten, plaatsvervanger van Prof. Edg. De Bruyne aan de Rijksuniversiteit, docent aan de Landbouwhogeschool te Gent en lesgever aan meerdere Instituten.

Met deze jonge man die slechts 32 jaar is geworden, verliest de vlaamse katolieke intelligentsia een van haar rijkste krachten. Voor wie hem niet kende, kan dit blijken uit de bijdragen die hij in verschillende tijdschriften liet verschijnen, bv. uit de wijsgerige kronieken die hij in de Dietsche Warande in 1954 en 1955 publiceerde, bijdragen die getuigen van de diepgang en helderheid van zijn denken, maar ook van de fijnzinnigheid en eerlijkheid van zijn gemoed. Voor degenen die hem binnen of buiten het kader van zijn leraarschap ontmoetten, zal dat verlies niet alleen duidelijker maar ook pijnlijker blijken. In hem kenden ze het zeldzame verschijnsel van een jonge man die, midden een volledig evenwichtig leven en een volstrekt eerlijk geloof, aan het wijsgerig denken een onvervangbare waarde hechtte, een man voor wie dat denken geen aanleiding was tot agressief discussiëren of verleidende mooidoenerij, maar tot belangeloos openstaan voor de levensvragen van alle mensen. Zijn heengaan is des te pijnlijker nu hij juist een sociale rol had kunnen vervullen die hem tot een leidsman zou maken voor velen. Mocht het bewustzijn van dit verlies een aanleiding zijn om de roeping waaraan hij antwoordde, in anderen te wekken.

A.W.

Blocnotes

1. Niets is zo ontroerend als het gelaat van een oud man. De groeven en de rimpels zijn de tekenen van het verval, maar ook van de wijsheid die hij allengerhand verworven heeft. En hebt gij reeds opgemerkt welke helderheid de ogen nog bezitten, en hoe zij als het ware met blijdschap naar u opkijken?

2. In de winter, als de sneeuw de wereld bedekt, dan kan het 's nachts bijna hoorbaar stil worden. Alle geluiden zijn gedoofd. De wind heeft geen spel meer in het geraamte van de bomen. De dieren houden hun adem in. Ook de vogels zwijgen. Alsof zij luisterden naar de stilte. Zo stil moet het geweest zijn, eeuwen geleden, toen de rozen in de sneeuw begonnen te bloeien.

3. Sommigen zeggen: God is dood. Maar waarom bevechten zij hem dan? Bedoelen zij niet veeleer dat er iets in hun eigen wezen gestorven is?

4.Te ontwaken en de wereld opnieuw te ontdekken met nieuwe ogen en nieuwe handen, de zon opnieuw te zien opgaan achter de bossen en opgenomen te worden in het licht, dat is het wonder van iedere dag.

5. J.... beweert dat ik ‘al slapende’ gedichten schrijf. Het ligt niet in mijn bedoeling hem tegen te spreken. (Wat weten wij van de slaap?) Ik ben echter wel degelijk wakker als ik mijn werk herlees en mij af martel op een klank of een woord. Het is trouwens nooit bij mij opgekomen een gedicht los te laten, vooraleer het een lange winterslaap had doorgemaakt.

6. Sedert de Renaissance groeide in de mens op angstwekkende wijze de drang om zich te isoleren. En steeds verder keert hij zich af van de natuur. In de literatuur bekleedt de natuur nog slechts een geringe en onbelangrijke plaats. In de roman wordt zij opzettelijk geweerd, als zijnde een verouderd decoratief ornement; in de poëzie wordt zij gedeformeerd en tot stukjes zilverpapier herleid; in de plastische kunsten wordt zij door de meest abstracte vormen verdrongen, terwijl men in de muziek, met electronische middelen, op zoek gaat naar in de werkelijkheid nooit gehoorde

[p. 128]

klanken, die volkomen nieuw en zuiver zullen genoemd worden. De vereenzaming van de mens heeft haar hoogtepunt bereikt.

P.G.B.

Angelo-Italiaans

Voor Gaston Durnez

Een heer leest in een boek.
Een leerboek Italiaans.
Een heer die in een hoek
der trem naar 't eind reist zijns bestaans.

Wat staat die heer, peins ik,
zo oud nog te studeren?
Totdat mijn blik zijn blik
ontmoet - o Dante Alighieri! -

en ik het weet, plots wijs:
hij wil straks in je paradijs
vlot engel-s converseren!

J.D.

Dromen ter verpozing

Sedert jaren droom ik van een letterkundig tijdschrift, dat twaalf maal per jaar op honderdtwintig bladzijden verschijnt en een volledig beeld ophangt van het literaire leven in het dietse taalgebied, dus niet alleen in Vlaanderen maar ook in Nederland en Zuid-Afrika. Degenen die in de fraaie letteren belang stellen moeten het lezen als zij op de hoogte willen blijven; het komt in alle grote biblioteken en onderwijsgestichten en het wordt aan vreemde uitgevers en universiteiten toegezonden.

Zijn waarde en betekenis is het gevolg van de medewerking, verleend door allen die iets kunnen en zijn. Behalve het beste scheppend werk, dat door oud en jong geschreven wordt, gedichten, verhalen en toneel, bevat het essayistische en kritische bijdragen, aantekeningen en beschouwingen, die betrouwbaar en artistiek verantwoord inlichten over alle belangrijke leerkundige boeken en tijdschriften, alsook over de eerste opvoeringen of uitzendingen van oorspronkelijke toneelstukken, televisie- en luisterspelen. Het biedt en beoordeelt eigen werk en staat open voor wat over de gehele wereld merkwaardig is.

Nu wij vijfentwintig jaar nederlands universitair onderwijs achter de rug hebben, is voldoende medewerking verzekerd. Onze jonge mensen met talent laten zich ervan overtuigen dat zij niet alleen gedichten mogen schrijven. Zij zijn belezen, soepel en veeleisend, vooral voor zichzelf en zij zorgen voor recensies, overzichten en korte bedenkingen, die doordacht en in hun soort kleine meesterstukjes zijn.

Men kan zich zulk een orgaan inbeelden geleid door een redaktie die van het neutrale standpunt uitgaat of op de grondslag van een bepaalde wereldbeschouwing steunt. In ieder geval zijn haar leden eerlijke mensen, onzelfzuchtig genoeg om niet zichzelf te dienen en zo ruim in hun wijsheid dat zij alles wat waarde heeft en niet opzettelijk geschreven werd om de overtuiging van anderen te kwetsen, kunnen bewonderen en opnemen.

Het tijdschrift laat zich niet indenken zonder een redakteur-sekretaris, die over tijd mag beschikken, idealisme met werkelijkheidszin verenigt en bovendien met een onverwoestbare onverstoorbaarheid is gepantserd. Men kan het zich ook niet voorstellen zonder een uitgeverij, die te Brussel, Amsterdam, Johannesburg en Leopoldstad haar filialen of vertegenwoordigers bezit en evenmin zonder de onbekrompen financiële middelen die toelaten, zonder verkwisting, maar toch royaal te honoreren en het blad overal te doen kennen.

In een land waar zoveel geld aan reklame en beïnvloeding van de publieke opinie wordt besteed, moet het niet onmogelijk zijn dertigduizend frank in de maand te vinden om een droom tot werkelijkheid te maken. Het geld zou ten andere niet verloren zijn, want een betere propaganda voor de ekonomische bedrijvigheid die de letterkunde per slot van rekening is, kon hier noch in het buitenland gevoerd worden. Als de openbare besturen, grote ondernemingen en priv\é personen die kunnen steunen, het zodanig aan het verstand gebracht wordt dat zij overtuigd zijn dat helpen hun tot eer en de eer van ons volk hun tot voordeel strekt, zullen zij niet weigeren. Er is veel meer idealisme op de wereld dan wij menen.

Waarschijnlijk is het niet nodig met iets nieuws te beginnen en kunnen wij wat bestaat naar de vervulling van die wens doen groeien. Ik zou graag zien dat er een aanvang mede gemaakt wordt, want anders wordt het voor mij te laat om er nog bij te zijn.

A.D.

Teksten van P.G. Buckinx, Johan Daisne, Andr\é Demedts, Andr\é Wylleman.