Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 106

[p. 354]

In de traditie van de damesroman
door Lieve Scheer

Bij de Boekengilde De Clauwaert verscheen van Stefanie Claes-Vetter de roman Angst, die waarschijnlijk wel niet uitsluitend voor het damespubliek is geschreven maar zeker in dat milieu bijzondere aandacht zal wekken. Vrouwen dromen nu eenmaal graag over mooie dames, wier liefdes zich afspelen in avenues en squares. Na een paar misslagen, een paar nerveuze crisissen met de onontbeerlijke tranen loopt alles ten slotte goed af en de heldin doet er dan maar liefst nog een goede partij aan ook. Intussen worden typisch vrouwelijke problemen aangesneden.

Hoofdfiguur hier is Isabella, met een gemoedsleven dat even oningewikkeld is als haar mooi gezicht en elegante verschijning. Vroeger heeft ze haar verloofde, Dokter Robert Soenen, afgewezen, omdat zij meende dat deze haar niet vlug genoeg de weelde zou kunnen verschaffen zij verlangde. Zij is dan maar gehuwd met Edmond Harskamp van de firma Harskamp & Harskamp van de Louizalaan. Dit laatste hoort erbij voor de romantiek. Een villa met tuinstoelen, nonchalant nietsdoen, autorijden, cigaretten roken, dure toiletten bestellen en de onontbeerlijke liefdesverwikkelingen maken van de hoofdfiguur het medium waar vrouwelijke behoefte aan romantiek zich ten volle in kan uitleven.

Terwijl haar man Edmond op reis is, knoopt het licht ontvlambare, kindgebleven dametje betrekkingen aan met een gehuwde man, Georges Martinot. Simone van Lopeghem, of nog aristocratischer Simone de Lopez, haute couture, neemt de verhouding onder haar bescherming. Isabella, gemakzuchtig als zij is, laat zich door haar schoonzuster Machteld herhaaldelijk naar de tea-room van de Métropole (tja, le grand monde!) voeren. Dit schoonzusje heeft natuurlijk door wat erachter zit. Maar dat is nog niet erg. Erger wordt het als Isabella een kind verwacht. Geen probleem, zegt Simone. Zij heeft een goed adres daarvoor. (Denkelijk heeft zij er ook een flinke percent aan.) Maar in Isabella spreken nu enige scrupules.

Een tweede verhaaldraad weeft zich door deze eerste. In de familie Verpoorten had de vader in een bui van zinsverbijstering moeder met een

[p. 355]

pook bedreigd. Harold, de zoon, was op de vader toegesprongen. Deze overleed dezelfde dag. Vol wroeging om de begane ‘moord’ is de jongen het huis ontvlucht. Hij wordt door Machteld Harskamp toevallig opgepikt te Spa en naar huis gebracht. Ludwyne Verpoorten, Harolds zuster, is de jeugdvriendin van Isabella en nicht van Robert Soenen. Zo kunnen de twee verhalen ineen geschoven worden. Met vier vrouwen: Machteld, Isabella, Ludwyne en Simone kan er nu een heel schaakspel van liefdesverhoudingen gespeeld worden. De vrouwen zijn bobijnen van sentiment waar de intrige zich uit loswindt; liefde in verschillende schakeringen, als olijke of coquette kameraadschap, bekommerde zusterliefde of liefde van het romantische type; vóór het huwelijk, buiten het huwelijk of na ditzelfde; alle mogelijke nuanceringen verschijnen. Speciaal wordt echter de lof gezongen van de moederliefde.

Ludwyne stuurt Isabella bij Robert opdat deze haar aan het lijntje zou houden, want Ludwyne is katholiek en wil de moord verhinderen. Isabella aarzelt. Juist als zij wil handelen treedt de Voorzienigheid op. Als zij op weg is naar de gynecoloog werpt zij zich heldhaftig onder een auto om een kind te redden. Een miskraam en een nerveuze inzinking volgen. De aanpakkende Machteld die wel begrijpt hoe de vork aan de steel zit, brengt echter alles in orde in Isabella's geschokt gemoedsleven. Edmond heeft intussen vanuit Sydney naar Isabella geschreven dat hij betrekkingen heeft aangeknoopt met een andere vrouw. Hij stelt haar een eervolle en voordelige scheiding voor. Isabella krijgt van de familie Harskamp een mooi flat plus pension. Maar zij verlangt niet langer de uitgaande, wereldse, schitterende vrouw te spelen. Zij breekt met haar verleden. Het bloemen sturen vanwege Georges had zij reeds van in de kliniek laten ophouden. En Simone de Lopez wordt beleefd, maar hardhandig, aan de deur gezet door de aanpakkende Machteld. Isabella is daarbij zo vol berouw en onthechting dat zij het huwelijksaanbod van Robert Soenen afwijst. Als nagerecht komt nu ook nog de ‘verschrikkelijke onderwereld’ om het hoekje kijken. Isabella ontvangt een briefje van Simone waarin deze haar dringend vraagt bij haar te komen. Zij vindt Simone met bloedend voorhoofd: aangerand. Er is daarbij plots sprake van een zoon van Simone. De politie moet er natuurlijk buiten blijven. Heel het raadsel wordt door toedoen van de praktische Machteld uit de doeken gedaan. Simone de Lopez blijkt een Anneke Mulders te zijn, verleid door een dokter waar ze dienster was. Zij verwacht een kind, maar wil het niet laten doden. Zij wordt natuurlijk aan de deur gezet. Na een tijdje miserie volgt een huwelijk met een oude rijkaard. Na diens dood opent zij haar modesalon. De zoon gaat echter regelrecht de slechte weg op. Zedenschandalen en smokkel in verdovingsmiddelen heeft hij in zijn annalen staan.

[p. 356]

En Isabella begrijpt Simone: ‘de eerste stap en dan glijdt men noodgedwongen naar de afgrond’. Zij vindt zichzelve dan ook al niet beter. Maar Robert Soenen wentelt al die wroegingen en schuldgevoelens weg. Het huwelijk wordt vastgesteld. Er is geen bezwaar, want Isabella was met Edmond gelukkig niet kerkelijk getrouwd. En nu, na ruim een jaar krijgt Isabella een tweeling, twee zoons, bewijs dat de hemel haar geplande zonde heeft vergeven.

Zoals blijkt is Angst een verhaal waarin de intrige en vooral de verhouding man-vrouw overheerst, en dit met een christelijke, bij pozen licht-moraliserende inslag. De grondgedachte is de afkeuring van de abortus. Toch wordt dit zomaar niet strengweg verworpen. Meerdere aspecten van dit probleem worden onder de loupe genomen. Daar is bij voorbeeld de twijfel in Robert Soenen, die reeds vóór Isabella bij hem kwam een meisje had proberen te bepraten. Een paar dagen later had zij zelfmoord gepleegd. Nu ziet hij dezelfde wanhoop in Isabella. Wat doen? Meehelpen aan de moord? Is het wel een moord? Of onrechtstreeks de oorzaak zijn van misschien een nieuwe zelfmoord? Daar is verder het geval Simone. Zij heeft het kind niet willen laten wegmaken en juist door het kind zich een ketting van ongelukken op de hals gehaald. De visie van Mevrouw Claes-Vetter is dus niet zo eenzijdig tendentieus, maar wel menselijk open.

Een tweede gedachte is die van de menselijke goedheid, de naastenliefde. Vooral in de figuur van de dappere verpleegster Ludwyne, die ervan droomt kloosterzuster te worden, maar deze droom moet opgeven als ze vaststelt dat zij kanker heeft, bezit deze deugd van bekommernis voor de evenmens in hoge mate. Maar ook Robert Soenen en de toekomstige geneesvrouw-neurologe Machteld Harskamp dragen dit besef van verantwoordelijkheid voor het wel van hun evenmens. En zelfs in de figuren uit de ‘zondige’ wereld: Isabella, Georges, Simone wordt ten slotte een goede fond, een onderlaag van deugdzaamheid misschien, blootgelegd.

Met dit alles is het boek toch niet zwaar problematisch geworden. Het is - zoals in het genre van de damesroman meestal het geval is - eerder onderhoudend en gevoelig vertellend. Hoofdzaak is ten slotte niet de intrige, hoe belangrijk deze ook zij, of de problematische ondergrond, maar wel het gevoel. De lach en de tranen wisselen bijna als op afspraak elkaar af, maar het positieve heeft ten slotte de bovenhand.

Stippen wij ten slotte nog aan dat deze roman in een keurige stijl en in feilloos Nederlands is geschreven.