Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 106

[p. 735]

Gery Helderenberg zeventig
door Albert Westerlinck

De priester-dichter Gery Helderenberg is zeventig geworden. Het feit is geen aanleiding geworden tot openbare viering. Van aard is deze fijne, gecultiveerde dichter een teruggetrokken persoon, die het openbaar leven schuwt. Toch konden wij tot onze vreugde vaststellen dat het jongerentijdschrift Nieuwe stemmen aan hem een bijzonder huldenummer heeft gewijd. Het bevat korte studies en bespiegelingen over zijn dichtwerk van Al. De Mayer, A. Demedts, Em. Janssen, Lieven Rens, Piet Thomas e.a., huidegedichten van R. Herreman, H. van Herreweghen, Leo Herberghs, De Longie, Albe, enz. Een boeiend en degelijk nummer. Ook liet bij de uitgever Colibrant Piet Thomas een bloemlezing uit Helderenbergs poëzie verschijnen onder de titel Liefde en Dood. Zij wordt voorafgegaan door een inleiding van de samensteller, waarin deze jonge begaafde criticus de poëtische ontwikkeling van Helderenberg, van zijn thema's (liefde en dood) en zijn techniek beschrijft. De keuze wijst op de groeiende betekenis van Helderenbergs dichterschap. De verzen uit zijn laatste bundels zijn opvallend rijker, voller dan de vroegere. Deze indruk doet men duidelijk op uit de goede keuze van Thomas en hij beantwoordt aan de werkelijkheid.

De levensloop van Helderenberg vertoont het uitzonderlijk verschijnsel dat de dichter pas op hoge leeftijd, zeggen wij in zijn ouderdom, de grote ontplooiing van zijn dichterstalent en scheppingskracht heeft beleefd. Zijn eerste werken waren vooral gericht naar een decoratieve, ornerende stijlschepping. Nadien heeft hij in stijgende mate naar verinnerlijking gestreefd. Ook heeft zijn poëtische visie gaandeweg haar sentimentele of enthousiaste subjectiviteit verzaakt om te evolueren naar een doorvoelde objectiviteit in de bezinning over de geloofsmysteries. Deze objectieve doorleving van de geloofsmysteries heeft bij de latere Helderenberg niets tam devotioneels, maar is bezield door een felle, religieuze intensiteit.

Veel is in de laatste bundels van Helderenberg te prijzen. Al zijn treffende eigenschappen berusten ten slotte op een subtiel evenwicht van tegenstellingen. Zijn gevoel bewaart een frisse speelsheid, maar die

[p. 736]

is gepaard met diepe ernst. Zijn verbeelding leeft zich graag uit in beeldenweelde maar zij onderwerpt zich ook aan expressieve noodzakelijkheid. Zijn versstijl kent gracie en vloeiende beweeglijkheid maar wordt tevens bedwongen, zoals bij Van Herreweghen, door een ritmische spanning van kloeke, felle accenten. Samenvoeging van contrasten! Helderenberg is in onze huidige poëzie een meesterlijk maniërist, in dit opzicht verwant met Christine D'haen. Doch bij beiden is het maniërisme van vorm en inhoud een organisch verschijnsel, gegroeid uit innerlijke, subtiele verbeeldingsnoodzakelijkheid en beheerst door een waakzame zin voor eenheid en tucht. Helderenberg schrijft zijn rijke verbeelding niet wild en tuchteloos uit, hij puurt ze uit doelgerichte lectuur en beschouwing, hij vangt en bindt ze in een speelse maar gespannen vorm.

Wat in het poëtisch wereldbeeld van de dichter vooral in religieus opzicht treft, is dat hij de eenzijdige smalle subjectiviteit, die zo vaak de moderne godsdienstige poëzie kenmerkt, heeft getranscendeerd. Zijn laatste bundels vertonen een religieuze mens, een priester, die eerbiedig en bewonderend staat te midden van de objectieve zinnebeeldigheid van heel de schepping, inzonderheid van Bijbel en liturgie. Heel het leven is voor hem één grote symbolische realiteit; heel de oneindige wereld van Bijbel, liturgie, theologie en christelijk leven één woud van symbolische tekens. Dit is het rijkste type van christelijk dichterschap dat de geschiedenis heeft vertoond, het type waartoe Dante, Calderon, Claudel behoorden.

Het is verheugend zulke ruime en innige religieuze bezieling, zulke diepe priesterlijke vroomheid te zien samenvloeien met een zuivere en intense poëtische bezieling tot één diepe, heilige innerlijkheid.

Aan Gery Helderenberg, een onzer weinige uitmuntende dichters in Vlaanderen, zuiver en meeslepend religieus dichter van formaat, de hartelijkste en vroomste heilwensen van onze Redactie!