Het Nederduitsch glossarium van Bern

[p. 45]

M.

Macedonia^1), ein lant.

maech, consobrinus.

maeg, consanguineus, propinquus.

maegscap, propinquitas, stemma.

maenschiin, lunatio.

mach, cognatus.

mag, zie dat nit mag bljuen.

mage, stomachus.

magedum nemen, deflorare.

mager, macer.

magescap, cognatio.

maget, virgo.

magetoge, pedagogus.

machlinge, contribules^2).

magren, macerare.

magscap, consanguinitas.

magscap, zie slagte.

magt, efficacia, vigor, vis.

magt, zie gewalt.

magt hebben, vigere.

magtech, efficax.

maien, demetere.

majsnjde, familia^3).

mac, zie de mac pigment.

makade, confectio.

maken, condere, plasmare, struere.

maken, zie better maken, dicke maken, drunken maken, erslec maken, leuende maken, marct maken, regt maken, warm maken, wit maken, wretmaken.

maken droge, arefacere, arescere^4).

maken gelic, parificare.

makere, auctor.

makinge, editio, plasma, structura.

male, mantica.

maledien, zie haten.

malediccie, execratio.

malen, molere.

malt, brasium.

mamme, mamma, mamilla, papilla^5).

mammebant^6), zie wigebant.

man, homo, maritus, masculus, vir.

man vel hij, mas.

man, zie wif.

man, zie kirsten man, crump man, luttel man, vernoirt man, vremt man, wallende man, were man, win man, wret man.

mandragora^7), ein crut.

mane, iuba^8), luna, commonere.

mane, zie siec uan de mane.

manen, ammonere, monere.

maninge, ammonitio, monitio.

manlec, masculinus, virilis.

manleke, viriliter.

mannegteg, virago.

manslagt, homicidium.

manslagteg, homicida.

mant, zie enen mant.

mantel, clamis, pallium.

mantelken, palljolum.

mare, incubus.

1) Eerste woord van de M-rij. MS.: ‘acedonia’, maar er is plaats opengelaten voor eene initiaal.

2) Th. contribulis. van eynen geslecht.

3) In het MS. op den kant met eene andere, jongere hand ‘maisnie’.

4) HS. heeft: ‘arefacere maken droge, arescere idem.’

5) Th. dat typken van der memmen.

6) Th. eyn wyndelsnoir off eyn decksel, dair men die memmen mede bedeckt.

7) Th. erd appel off eyn alruyn, ind synt eynre hande wortelen, wail smakende ind wail ruyckenden.

8) Th. der perde off beesten manen off dat oeuerste op en helm.

[p. 46]

margarita^1), en dir stein.

marke, confinium^2).

marct, forum.

marct maken, pacisci.

marmer, marmor.

marmeren, zie uan marmeren.

marscalc, stabularjus.

martelere, martyr.

martirie, martirium.

martjrien, martirizare.

maschin, forsan, forsitan, fortasse, fortassis, forte, fortuitu.

mast, malus.

mate, bria, cartallus^3), dimensio, mensura, metreta^4), modus.

mate, zie sunder mate.

mateleke, mensurate, modice.

materie, materia, thema.

matte, matta.

me, plus, potjus.

me in bennen, interjor.

me verhoecheit, meminj.

me, zie nog min, enz.

meer, amplius, mage, magis.

meer vel wech, limes^5).

meere, lacus.

meeren, limitare.

meeten, metirj.

meetre, metator.

meier, villicus.

meier wesen, villicare.

meinede, perjurium.

meinedech, perjurus.

meirie, villicatio.

meister, magister, scriba.

meisterscap, magisterium, magistratus.

melancolia, enrehande blut.

melancolie, zie de heft melancolie.

melde, atriplices.

melden, prodere.

mele, farina.

melc, lac.

melcagteg, lacteus.

men, zie da men in sinct.

menech, zie also menech.

meneg, zie also meneg.

menege, zie on menege.

menegelede vel einege, plerique.

menegeste, zie wi menegeste.

menegfaldeg, multiplex.

menegfaldegheit, multiplicitas.

menegfaldeleke, multipharie, multipliciter.

menegheit, multitudo.

meneg uarweg, polimia^6).

menger, zie uan menger wisen.

mengere, plures.

mennen, zie driuen.

menscheit, humanitas.

mensclech, humanus.

menschleke, humane.

ment^7) alte uru, tempestiue.

mer, autem, porro.

mer, zie luttel mer.

mer ouer, alterjor.

mere, famosus.

mergulus^8), ein uogel.

merie, equa, iumentum.

merkelec, notabilis.

merkeleke, notabiliter, signanter.

merken, attendere, denotare.

merkere vel notere, notarjus.

1) Th. eyn perle.

2) Th. naberscap.

3) Th. cartallum. eyn korf op eyn doit vat.

4) Th. eynreley mate van nater materien.

5) Th. eyn toe pat, off warswech, oick eyns ygliken heymoit, off lantscap, dat heyten syne limites off onderscheydynge der ackeren.

6) Th. polimia, die vele dynghs gedenckende is. polimitus, a, ū, geweuen off getzyert myt ronden byldwerck manigerley varwen.

7) Het MS. heeft: met alte uru, zie Inleiding.

8) Th. eynreley watervogel s. eyn duycker.

[p. 47]

merle, merula.

merminne, lamia, sirene.

merre, maior.

merren, ampliare^1), demorari, immorarj, morarj, pigritari.

merrende vel trege, morosus.

merringe, mora.

Merte, Marcjus.

merne^2), tenellus, tener.

mes, cultellus.

mesdat, delictum, excessus.

mesdun, delinquere^3), excedere.

mesfarwech, discolor.

Mesopotamia, ein lant.

mesprake, contumelia^4), detractio^5), maledictio^6).

mespreken, derogare^7), detractare, detrahere, maledicere, obloqui.

mesquame, erumpna^8).

messecken, diffiteri.

messinc, auricalcum.

messinne, sterquilinium^9).

mest, fimus.

mest vel stront, stercus.

mestaen, dissidere.

mestagtech, fimosus.

mesteet, zie it mesteet.

mesten, fimare, incrastare, impinguare, saginare.

mester, didascalus.

mestrost, desolatio, desperatio.

mestrosten, desolari, desperare.

mestrostleke, desperabiliter.

mestrostre, desolator.

mestrowe, diffidentia, suspectus.

mestrowen, diffidere, suspicari.

metafora, ene figure.

metal, metallum.

metal, zie lectre.

meten, dimetiri, emetiri, mensurare, ulnare.

meten, zie weder meten.

metre, prostituere.

middag, meridies.

middaglec, meridianus.

middelste, medius.

-midden, zie almidden derde.

miggel, lolium^10).

milde, dapsilis^11), largus, liberalis, munificus.

mildeleke, liberaliter, munifice.

mile, leuca, miliarium.

milc uat, multra.

milken, mulgere.

milte, splen.

miltheit, largitas, liberalitas.

min, meus, minus.

min, zie nit min; nog min, enz.

mina, ene mate.

mingen, commiscere, miscere.

minginge, commissura, commixtio.

minie, minium, vermiculum.

minlec, amabilis.

minne, amor, dilectio.

minne vel haet, emulatio^12).

minne (vel) hate^13), emulari.

minnen, amare, amicari, diligere.

minre, amator.

minren, comminuere, diminuere, minorare, minuere.

1) Het MS. heeft: mrren, met boven geschreven e van de tweede hand.

2) sic! l. merue. vgl. moruleke.

3) Th. laten dat men schuldich es to doen.

4) Th. laster, spijt, hoen.

5) Th. aftreckynge an eren ind gueden gerucht, achterclappyng, verdeylyng.

6) In het MS. aan den rand met jonger hand uit deze eeuw: ‘mes’.

7) Th..... vermynren an eren....

8) Th. ongevellich^t.

9) Th. eyn dreck, of eyn stede vol drecks.

10) Th. eynreley onkruyt onder den sayde, s. hederick.

11) Th. spyse myld.

12) Th. emulus, die liefheuet of hatet.

13) MS. alleen: emulari, mine..... hate....; de rest is uitgevlakt. Zie over den inf. zonder n de Inleiding.

[p. 48]

minrenisse, contractio.

minringe, diminutio, minoratio.

minte, menta.

miraude, smaragdus.

mire, formica.

mirmicoleon^1), en dir sten.

mirre, mirra.

mirtus, ein crut.

misdaet, sacrilegium.

misdat, noxa, preuaricatio.

misdon, preuaricari.

misdonre, preuaricator.

mispel, esculum.

mispelboem, esculus.

mitre, infula^2).

mode, lassus.

moden, zie weder moden.

moelre^3), pictor.

mogen, posse.

mogen, zie nit mogen.

mogenlec, possibilis.

mogentheit, possibilitas.

moldewerp, talpa.

molen, depingere, pingere^4).

molen vel querne, mola^5).

molensten, molaris.

molinge, pictura.

monech, monachus, nonnus.

monegen, communicare.

moneginge, communio, communicatio^6).

monekie, monachatus.

monster, fanum^7), monasterjum, templum.

mont, bucca, os.

monte, moneta, nummisma.

mont folle, buccella^8).

montre, monetarius^9).

morbere, morum.

morbom, morus^10).

morgen, cras.

morgenlec, crastinus.

morgenstunt, diluculum^11).

mortre, cementum.

moruleke, tenere.

mostart, sinapium.

moteleke, moderate.

moten, moderare.

motjnge, moderatio.

motre, moderator.

motte, tinea.

mowe, manica.

mude, fessus, infestus.

muden, lassare, infestare^12).

muden, zie unureden.

mudenisse, molestia.

muder, genetrix, mater.

muder vel vader, parens.

muderlec, maternus.

mueden, fatigare.

muje, matertera.

mujtnisse, infestatio.

mul, mulus.

mule, zie de hudet mule.

mulinne, mula.

muoden, molestare.

mur, murus.

muren, murare.

murmeren, murmurare.

1) Th. eyn dierken als eyn spynne, ind iaget ind vyngt ind ytt dye eempten of aymptzen ind steelt oen oer koernken aff ind heft eyn wijt hoift eyn swart lijf myt witten stipken.

2) Th. eyn bischops hoit.

3) MS.: molre.

4) MS.: heeft mlen, waar de a dus geschrapt en door de o dient vervangen te worden.

5) Th. eyn slijpsteyn off molensteyn, off eyn bry van mele salt ind water.

6) MS.: communio moneginge, communicatio idem.

7) Th. eyne kercke.

8) Th. eyn montfel.

9) In het MS. tusschen mone en tarius een letter uitgekrabd. - Th. monetarius, eyn munter.

10) Th. eyn muylberbom.

11) Th. die stond vur der morgen roette.

12) MS. heeft: ‘mden’.

[p. 49]

murmeringe, murmurium.

mus, mus.

mus vel ulige, culex^1).

museke, musica.

musekere, musicus.

musge, passer.

mushus, cenaculum^2).

must, mustum^3).

mut, animus.

muus, sorex^4).

1) Kil. mugghe, meusie, culex.

2) Th. auentmails stede.

3) Th. most, nijh wijn.

4) Th. eyn schermuys.