De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

De heldenspelen te Méran.

Het is nu bijna tien jaar geleden dat de bewoners van Méran het waagden tooneelvoorstellingen te geven, waarbij als acteurs dienst deden alle boeren, landbouwers, handwerklui en handelslieden uit den omtrek.

Allen verleenen hun diensten gratis; alleen zij, die in troepen tegelijk op het tooneel verschijnen, worden betaald.

Deze spelen zijn ieder jaar meer in den smaak gevallen en nu een instelling geworden van Méran zooals de Passiespelen het te Oberammergau zijn.

De spelen, waarvan jaarlijks in de maanden Maart en April op Zon- en feestdagen voorstellingen gegeven worden, zijn genaamd ‘Andreas Hofer, of Tyrol in het jaar 1809’, en behandelen een tijdperk uit het leven van den boerpatriot van dien naam, die een inwoner was van Sand en de boeren aan voerde tegen de legers van Napoleon I en diens bondgenoot den koning van Beieren; en ‘Tyroolsche helden’ dateerende uit denzelfden tijd, maar waarvan de held was een zekere Peter Meyer, insgelijks een aanvoerder van het volk.

De inwoners van Méran kunnen trotsch zijn op hun spelen, die zij zelven ontworpen hebben en zoo meesterlijk ten uitvoer brengen.

De naam van Andreas Hofer heeft dikwijls tot onderwerp gediend aan dichters en prozaschrijvers van alle landen, maar niets kan op waardiger wijze de eenvoudigheid van Hofer en diens volgelingen in al hun doen en laten, waartoe zij geleid werden door liefde tot hun Keizer en hun oud geloof, beter weergeven dan de jaarlijksche voorstellingen te Méran.

De schouwburg is een houten gebouw, bijna geheel onbedekt, waar omstreeks twee duizend toeschouwers plaats kunnen vinden. Het tooneel is zeer groot en biedt ruimte aan tweehonderd acteurs, terwijl het is ingericht in navolging van dat te Oberammergau; de coulissen zijn geschilderd door een zeer bekwaam Duitsch artist.

Het gebouw is gelegen bij Gratsch, dat een voorstad is van Méran, dicht bij de helling van den Küchelberg.

De pantomimische handelingen en de tableaux-vivants geven den toeschouwer, zelfs al is hij niet bekend met dat beroemde tijdperk uit de Tyroolsche geschiedenis, een uitstekend denkbeeld van wat er voorgesteld wordt. De samenen alleenspraken zijn voor een ieder, die geen inwoner is, onverstaanbaar, daar het Tyroolsche dialect voornamelijk gebruikt wordt.

Het groote succes van de spelers is voor een goed deel toe te schrijven aan de aantrekkelijke scènes en de veelkleurige nationale kleederdracht van de vertooners.

De acteurs leggen hun geheele ziel in hun spel, en meermalen ziet men dan ook tranen ontsnappen aan de oogen van de vertooners bij een treffende scène, in 't bizonder bij die, waar Hofer afscheidneemt van zijn vrienden en volgelingen vóór zijne terechtstelling.

De muziek, die speciaal voor dit doel is uitgezocht, werkt mee om een goed geheel te verkrijgen.

Het tooneel in het eerste spel stelt voor de jaarlijksche kermis in een dorp bij Méran. Voorop zien wij een dorpsherberg, en links en rechts huizen en schuren; maar de schoonheid van den achtergrond is moeilijk te beschrijven: deze wordt gevormd door groene heuvels, die zich mijlen ver tot aan de bergen uitstrekken. Op een dier heuvels staat het eerwaardige kasteel Tyrol, waaraan de provincie haren naam ontleent; iets lager treft men de ruïnen aan van het kasteel Brunnenburg; andere sloten, ruïnen, kapellen en villa's zijn aan alle zijden zichtbaar. De bergketen, die het vergezicht afsluit, bestaat uit pieken van zeven tot negen duizend voet hoog; voeg hierbij het donkere blauw van den hemel, en de lezer kan zich eenigermate een denkbeeld vormen van wat de toeschouwer te zien krijgt.

Het tweede gedeelte draagt tot titel: Vergadering bij Hofer, en eindigt met een tableau, voorstellende: ‘Het uitrukken der reserve-soldaten onder Andreas Hofer’. In dit tweede deel maken wij ook kennis met Hofer's lieve vrouw. Het

[p. 240]

‘Uitrukken van de reserve’ is mogelijk wel het mooiste van alle tableaux, en is bizonder interessant door de zonderlinge en bonte kleeren en het verschil in leeftijd der strijders.

Dit tableau wordt gevolgd door een dat den grooten slag bij den berg Isel, bij Innsbrück, voorstelt. (De berg Isel is tegenwoordig versierd met een mooi standbeeld van den boerenpatriot en aanvoerder.)

Het derde deel is genoemd: ‘Andreas Hofer's eeredag’. Het tooneel stelt voor de keizerlijke residentie Innsbrück. Hofer was als overwinnaar uit den slag getreden, na de Beieren en Franschen uit het land verdreven te hebben. Hij wordt versierd met een ketting, hem door den keizer toegezonden, en tot tijdelijk regent van het land aangesteld. De decoratie heeft plaats in het kerkportaal te Innsbruck, waar ook tegenwoordig het lijk van Hofer rust, nadat het van Mantua is overgebracht. Hier vindt men ook de wereldberoemde graftombe van keizer Max, omgeven door acht-en-twintig bronzen beelden.

De vierde voorstelling, ‘Gedurende den slag op den Küchelberg’, is het levendigste en door de fraaie groepeering het aantrekkelijkste tableau. Bizonder treffend is de figuur en houding eener vrouw, wier man gewond thuisgebracht wordt.

Het vijfde deel heet: ‘Hofer als gevangene’. Toen de keizer van Oostenrijk opnieuw verslagen was, werd hij genoodzaakt Tyrol aan Beieren af te staan; maar het volk kwam in opstand tegen zijn nieuwe meesters, doch werd ten slotte overweldigd door de legers van Napoleon en den koning van Beieren, zoodat Hofer zijn kameraden aanraadde naar hun hoeven terug te keeren; hij verborg zich met vrouw en zoon in een hut in het gebergte, maar werd verraden en gevangengenomen. Het tableau, dat deze gebeurtenis weergeeft, is bizonder mooi. Het speelt boven op de bergen en de grond is met sneeuw bedekt. Hofer, diens vrouw en zoon en eenige metgezel worden weggeleid door soldaten, die gezonden waren naar de hut, waar het bekend was geworden, dat de Tyroolsche aanvoerder zich verborgen hield.

Hij werd voor generaal Huard in Méran gebracht en in verhoor genomen. Ook van deze scène krijgt men een tableau te zien. Hofer's vastheid van karakter en zijn onwankelbare overtuiging in de rechtvaardigheid der zaak zijn bizonder goed weergegeven, evenals de onpartijdigheid en menschlievendheid van den Franschen generaal, zoodat men gaarne het minder mooie in de samenspraak over het hoofd ziet.

Een tweede voorstelling, die afwisselend met ‘Andreas Hofer’ gegeven wordt, is getiteld ‘Tyroolsche Helden’ en geeft voorvallen weer uit hetzelfde tijdstip (1809). Het libretto werd geschreven door Carl Wolf, die ook aan het hoofd staat van de commissie der Méransche Volksspelen.

In het eerste deel komen een aantal bewegende tableaux voor, waarvan zeker de mooiste zijn: ‘Het gebed om hulp en overwinning’ en ‘Een plechtige processie, die zich naar de kerk begeeft’. Dit is werkelijk een echt Tyroolsche voorstelling.

Een van de grootste tooneelen dezer voorstelling is gegrond op een ware geschiedenis, die verhaalt, hoe een vader wil sterven opdat zijn zoon vrij zou zijn; maar de zoon, hoorende van het gevaar waarin zijn vader zich bevindt, keert juist bijtijds terug om het leven zijns vaders te redden. Het is een treffende scène waar de jonge man tot zijn ongelukkige vrouw en kinderen terugkomt om afscheid van hen te nemen, terwijl zijn oude blinde vader hierover zijn groot verdriet uitdrukt.

Het tweede gedeelte eindigt met een prachtig tableau: ‘De eed aan het vaandel’.

Het derde gedeelte bestaat uit verschillende tooneelen en is vol actie. De Tyrolers zijn besloten den vijand hun land uit te drijven, en het is bizonder opmerkelijk hoe zelfs vrouwen en meisjes naar het geweer grijpen en als mannen vechten.

Het vierde en vijfde deel geven den toeschouwers treurige scènes te zien, waarin de arme patriotten, nu geheel overwonnen, de straf ontvangen voor hetgeen zij althans tot hun heiligen plicht rekenden. Velen hunner werden doodgeschoten, anderen naar vestingen gezonden, maar niettegenstaande al deze gestrengheid bleven zij trouw aan hun geliefden keizer, en na den val van Napoleon I kwam Tyrol weer in het bezit van den eerste, en is sedert dien tijd gebleven de meest getrouwe provincie van het Oostenrijksche keizerrijk, waarmee het nu reeds ruim vijfhonderd jaar vereenigd is.

Een van de laatste tableaux is bizonder karakteristiek. Peter Meyer, een der voornaamste aanvoerders van de opstandelingen, heeft zelfs de sympathie gewonnen van zijn rechter, die besloten is, zijn leven te redden. Hij zegt Peter, volkomen overtuigd te zijn, dat deze niet bekend was met het feit, dat Tyrol aan Beieren was afgestaan, toen hij de wapens opnam. Hij wordt dus niet beschouwd als opstandeling, maar als gewoon strijder. Peter overlegt bij zichzelf of hij zijn leven zal redden door een leugen, daar hij heel goed met den afstand van Tyrol bekend was. Zijn vrouw en kinderen, die hem na aan het hart liggen, smeeken hem zijn vrijheid aan te nemen. Na een hevigen tweestrijd weigert hij evenwel zijn eer prijs te geven, en wordt weggevoerd ter terechtstelling.

Het hoeft wel geen betoog, dat de opvoering van deze treurspelen op een nationaal theater veel hebben bijgedragen tot de veredeling en verstandelijke ontwikkeling van het volk.

De toeschouwers zijn dan ook doorgaans hoogst voldaan en dikwijls enthousiast, zoodat de voorstellingen een groot succes hebben en de zaal meermalen te klein blijkt te zijn, zoodat zij al meermalen eene uitbreiding heeft ondergaan. Het aantal vreemdelingen, dat de voorstellingen komt bijwonen, wordt ieder jaar grooter.

Voor hen, die lust mochten hebben Méran en zijn spelen een bezoek te brengen, kunnen wij meedeelen, dat kaartjes voor de voorstellingen niet aan den schouwburg zelf kunnen verkregen worden, maar vooruit schriftelijk moeten worden aangevraagd, met bijvoeging van het geld. De eerste aanvrager krijgt de beste plaatsen enz.; zijn de plaatsen uitverkocht, dan wordt het geld teruggezonden.

Dat deze voorstellingen, bijna eenig in haar soort, meer en meer populair worden, is voor een groot deel toe te schrijven aan de heerlijke omgeving, waarin zij plaats hebben.

Méran is een van de voornaamste Tyroolsche winterverblijfplaatsen, en is makkelijk te bereiken, daar het door een zijtak van Bozen met de Brennerbaan verbonden is. De lente is hier een verrukkelijke tijd en het beste seizoen. Onder de bezoekers treft men personen aan van allerlei nationaliteit. Moeilijk kan men zich iets liefelijkers voorstellen dan de ligging van Méran, daar het gebouwd is op een hoogte van negenhonderd voet, gedeeltelijk vlakken gedeeltelijk hellenden grond; aan alle zijden door bergen van verschillende hoogte, vorm en kleur omgeven, zijn de hooge pieken zelfs midden in den zomer met sneeuw bedekt.

Een van de eigenaardigheden dezer streek is het groote aantal kasteelen en ruïnen, die men hier aantreft, en die voor liefhebbers van antiquiteiten een groote bron van genoegen vormen. Tot deze oude gebouwen, de oudste en beroemdste in de historie van het land, behooren de kasteelen van Tyrol en Zenoburg, die beiden de eer gehad hebben de regeerende vorsten van het land te huisvesten.

Als besluit kunnen wij meedeelen, dat een tocht naar Méran en zijn volksspelen nooit betreurd zal worden; men kan het op zijn gemak doen, want een verblijf in een der vele uitstekende hotels of pensions te Méran zal men zich altijd met genoegen herinneren, afgescheiden nog van de vele genietingen, die het heerlijke klimaat oplevert.