Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Den kluchtigen bancket-kramer of 't leven en bedrijf van Frans de Gek (1992)

Informatie terzijde

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.00 MB)

XML (0.43 MB)

tekstbestand






Editeur

P.P. Schmidt



Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/naslagwerken (alg.)


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Den kluchtigen bancket-kramer of 't leven en bedrijf van Frans de Gek

(1992)–Anoniem Den kluchtigen bancket-kramer of 't leven en bedrijf van Frans de Gek–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 1]
[p. 1]

Tot den goedtgunstigen leser

Aenghesien, goedtgunstighe leser, den mensch van jongs op tot sijnen ouderdom, ja sterfdagh toe, soo veel semel en harde kost van de fortuyne opgedist wort dat het onmogelijck is voor hem deselve te konnen verduwenGa naar voetnoot* en sijne ghesontheyt te onderhouwden, 't en syGa naar voetnoot* hy somwijlen eenighe sachte, delicate spijse of banket ghebruyckt opdat de maghe in een goeden diëetGa naar voetnoot* blijft, heb ick niet konnen naerlaten, ghelijck een kock, door mijnen Banketkramer al soodanige banketten met sijn merschGa naar voetnoot* te laten omdraghen opdat dengenen die deselve van node heeft die lichtelijck bekomen kan en met geen tant in de graft behoeft te soeckenGa naar voetnoot*. Ick seg: mijnen Banketkramer draeght hier banket om voor 't ghemoet, daer veel meer aen gelegen is als 't lichaem, want 't gemoet een heerscher, een leydtsman van het lichaem is, sonder welck 't selve geen recht spoor houden kan of sijne behoorlijcke bediening voltreckenGa naar voetnoot*. De sinnen konnen niet altijt op één en 't selfde ding spelen, gelijck 't lichaem walgen sou soo 't selve geduyrigh eenderley spijse nuttigen most, maer moeten somwijlen een ander object hebben omdat er in de gehele natuyr nietGa naar voetnoot* is dat bestaen maghGa naar voetnoot* met altijt in één en 't selfde onderwerp te blijven. Men siet dat de boomen groen worden, bloeijen, vruchten dragen en dan weder rusten. Den somer wordt in een winter verandert. In het kort: de verandering vermaekt en onderhout de nature.

Laet het u niet vreemt duncken dat ick mijnen banketdrager ghestoffeert heb met het leven van Frans de GeckGa naar voetnoot*, sijnde een persoon welck wel gewoon was soodanighe delicate spijse te verkopen daer de moeyelijckeGa naar voetnoot* ooren na luysteren, eensdeels by hem selfs geïnventeertGa naar voetnoot*, alsoock by hem vergadert en gekookt uyt het breyn van de aldersubtijlste geesten, want hy wist wat voor delicatessen de menschelijcke herssenen van noode sijn omdat hy bykants ghelijck een ervaren medicijnmeester, of liever quacksalver, raet voor alle melancoliën heeft en alle verandringen, gelijck den chameleon, aennemen kondt: dan wist hy als een coningh te regeeren, dan weder een ghehoorsaem onderdaan te wesen, dan een raedtgever, dan een raedtvrager, dan CraesusGa naar voetnoot*, dan IrusGa naar voetnoot* te vertonen, soodat hy altijdt stof had om voor alle soorten van menschen, 't sy pofhansGa naar voetnoot* of Jan HagelGa naar voetnoot*, een vermakelijck sausjen te bereyden. Dewijl mijnen Banketkramer soodanige delicatessen veilGa naar voetnoot* heeft en by de straet, ja in alle kroegen en op de merckt omdraegt, kan een yder deselve ligtelick en om een geringen prijs bekomen. Ick ben versekert dat se so aengenaem sijn dat se van een yeder voor nectar en ambrosiaGa naar voetnoot* sullen aengenomen worden.

Wilt dan, goetgunstige leser, my 't ten besten afnemen dat ick u mijnen Banketkramer aenbiet, wiens waren u so smacklik wesen sullen dat ik naGa naar voetnoot* 't kennen van mijnen goeden wijn geen krans behoef uyt te steken, maer de kenners vanselfs deselve sullen komen soecken. Wilt gedachtigh wesen dat den vermaerden poëetGa naar voetnoot* na 't oordeel van alle scherpsinnigen seer wel geseyt heeft:

 
Die 't jockGa naar voetnoot* onder het deftighGa naar voetnoot* menght,
 
Heeft wel gebrouwen en geplenght.
voetnoot*
verduwen: verteren
voetnoot*
't en sy: tenzij
voetnoot*
in een goeden diëet: gezond
voetnoot*
mersch: mars = korf met koopwaar
voetnoot*
met [...] soecken: geen speld in een hooiberg hoeft te zoeken
voetnoot*
sijne [...] voltrecken: zijn taak behoorlijk vervullen
voetnoot*
niet: niets
voetnoot*
magh: kan
voetnoot*
Frans de Geck: Bijnaam van François Schuijling, die als toneelspeler aan de Amsterdamse schouwburg komische rollen speelde. Hij hield een herberg die veel door andere toneelspelers bezocht werd. In Tengnagel's kluchten Frick in 't Veurhuys (1642) en Klucht van de verliefde grysert (1659) is sprake van de herberg van Frans de Geck. Ook in de titel van het kluchtboek De geest van Jan Tamboer wordt een verband met een toneelspeler van komische rollen gesuggereerd: Jan Tamboer was de bijnaam van de Amsterdamse toneelspeler Jan Pietersz. Meerhuysen die deze bijnaam ontleende aan zijn functie van tamboer van de schutterij. Het is onzeker of de toneelspelers ook samenstellers van deze kluchtboeken zijn.
voetnoot*
moeyelijcke: vermoeide
voetnoot*
geïnventeert: verzonnen
voetnoot*
Craesus: Croesus, koning van Lydia (560-547 v. Chr.), bekend om zijn rijkdom
voetnoot*
Irus: bedelaar op de hoeve van Odysseus
voetnoot*
pofhans: opschepper
voetnoot*
Jan Hagel: gewone man
voetnoot*
veil: te koop
voetnoot*
nectar en ambrosia: godendrank en -spijs
voetnoot*
na: naar
voetnoot*
den vermaerden poëet: Horatius: Ars poetica, vers 343
voetnoot*
't jock: het vermakelijke
voetnoot*
het deftigh: het ernstige

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

  • Den kluchtigen bancket-kramer of 't leven en bedrijf van Frans de Gek