Roman van Lancelot

naar het (eenig-bekende) handschrift der Koninklijke Bibliotheek

XXIX. Hestors doet ende Lanceloets doet, ende haerre alre inde

Nu doet daventure verstaen,

Alse die wijch te Winceestre was gedaen,
Ende Mordrets kindere inder scaren
Doet, ende dandere gevloen waren
Die der vluchte mochten plegen,
Ende dandere doet waren geslegen,
Dat tien tiden die coninc Bohort
Voer te Winceestere in die port
Metter macht van sinen lieden,
Dattie vander port niet mochten verbieden.
Ende alsi dat wiste al bloet,
Dat coninc Lyoneel, sijn broder, es doet,
Hi dreef den meesten rouwe van dien,
Die enech man mochte gesien;
Ende hi dede met groter waerde
Den lichame doen ter aerde
Te Winceestre in die stede,
Ende dede al dat doen daer mede
Datmen sculdech was te doene
Tien tiden met eens conincs soene.
Alse die was ter eerden gedaen
Bohort dede Lancelote soeken saen
Verre ende na, al dore dat lant.
Ende alsi sach datmen nine vant
Leide hi Hestore aldus te voren:
‘Nadien dat min here es verloren,
Ende wi niet van hem connen verstaen,
Ic wille te lande varen saen,
Ende gi sult varen met mi.
Alse wi daer comen ic wille dat gi
Van tween conincriken dat een
Nemt, ende het si u leen;
Welc dat u best genoget nu
Te hebbene dat hebbet u.’
Ende Hestor antwerde hem daernare,
Dat hi niet in wille en ware
Dat hi dlant van Logres rumen woude,
Maer dat hire noch in bliven soude.
‘Ende tirsten dat ic rume dit laut
Salic tote u comen te hant,
Bedie gi sijt man die nu levet
Daer min herte meest minnen toe hevet.’

Bohort ende sine liede dergelike

Scieden daer ute dien conincrike
Van Logres: ende voer in sijn lant.
Ende Hestor, sijn neve, reet te hant
Dor die bosche harentare,
Somtijt verre, somtijt nare,
Alsene leide die aventure,
Soe dat hi quam op ene ure
Tere hermitagen, daer gi af horen
Mocht een deel spreken hier voren,
Daer Lanceloet broder in was ontfaen.
Entie ertscebiscop hadde so gedaen,
Dat Lanceloet was een heilech man doe,
Ende las ende diende Goede alsoe,
Ende leitde een soe scarp leven
Van dier tijt dat hi was begeven,
Dat hi lettel at clein oft groet
Anders dan borne ende broet
Ende wortelkine, die hi vinden mochte
Ane die roetse alse hise sochte.
Alse hen die brodere daer ondersagen
Daer was vele rouwen ende clagen
Ende trane ende vele weningen
Van enen ende van anderen dingen,
Want si hen onderminden sere.
Doe seide Hestor: ‘Live here,
Nadien dat ic hebbe vonden u
In desen dienste daer gi in sijt nu,
Alse ins heren dienst van hemelrike,
Ic wille mede sijn dire gelike;
Ende u die dienst so wel genoget,
Ende u hier dus te blivene voget,
Mijn wille es dat ic met u blive
Toten inde van minen live.’
Tirst dattie andere hadden verstaen
Si warens harde blide, sonder waen,
Dat Hestor daer boet soe sere
Te dienne daer onsen here;
Ende ontfingenne goedertierlike
Tenen geselle, ende blidelike.

Dese twee gebrodere dienden doe

Onsen here in die hermitage alsoe
Nersteliken alle dage.
Ende Lanceloet bleef daer, sonder sage,
In sulker maniren vier jaer,
Dat geen man was verre no naer
Die soe vele hadde gemogen
Vasten ende waken gedogen,
Ende bidden ende tilike opstaen,
Alse Lanceloet dede, sonder waen.

Hestor starf in dat vierde jaer,

Ende was begraven aldaer.
Ende vor Meye opten vichtienden dach
Werd Lanceloet siec, so dat hi lach
Soe sere siec, dat si u cont,
Dat hi daerna meer op ne stout.
Alse Lanceloet sach dat hi sterven soude
Hi bat den ertscenbiscop alse houde
Ende Bleobleherijs also daert quame
Dat sine ziele sciede uten lichame,
Dat sine ter Joyosergaerden

[p. 274]

 

Dragen souden ende daer doen aerden,

 

Ende in die selve tomme lecgen mede

 

Daer Galyout in lach, ende ter selver stede.

 

Ende si beloefdent hem also te doene,

12860

Alse sine broders van religione.

 

Vier dage nadien dat Lanceloet

 

Dit aldus versochte es hi doet.

 

Die ertschebiscop was daer niet

 

Alse Lanceloet vander werelt sciet,

12865

Sone was Bleobleherijs mede:

 

Si slipen daer buten tere stede

 

Onder enen boem, van groten vake.

 

Bliobleherijs werd irst ontwake,

 

Ende aldaer met sinen ogen toesach,

12870

Daer die ertschebiscop lach

 

Ende sliep, hi werd doe begrepen

 

Metter alremeester bliscepen

 

Vander werelt, ende seide tot desen:

 

‘Ay God, gebindijt moestu wesen!

12875

Al dat ic begere te siene nu

 

Dat sie ic nu, des dankic u.’

 

Tirst dat Bliobleherijs sach

 

Hem slapende lachen daer hi lach,

 

Hem hadde groet wonder van dien,

12880

Ende hi begonste hem ontsien,

 

Dat biden viant mochte wesen;

 

Ende hi wectene na desen

 

Alsoe vrindelike ende sochte

 

Als hine gewecken mochte.

12885

Alse sine ogen waren ontaen,

 

Ende hine sach, hi seide saen:

 

‘Ay broder, ic was bi u begrepen

 

In soe groter bliscepen,

 

Daer gi mi ute hebt gewerpen nu!

12890

Waeromme doetdijt, des biddic u?’

 

Bleobleherijs vragede na desen

 

In wat bliscapen hi hadde gewesen?

 

- ‘Ic was in geselscap,’ sprac hi,

 

‘Van vele inglen, dochte mi,

12895

Dat ic noit te gere stede quam

 

Daer ickere alsoe vele vernam;

 

Ende si drogen met groter vart

 

Lanceloets ziele te hemeleward.’

 

Alse Bleobleherijs verstont die sprake

12900

Hem wonderde sere vander sake,

 

Ende hi seide: ‘Nu laet ons gaen,

 

Live broder, ende verstaen

 

Hoet met Lancelote es nu.’

 

Die biscop seide: ‘Ic ga met u.’

12905

Si gingen te Lancelote ende vonden

 

Dat hi versceden was tien stonden.

 

Die ertscebiscop seide: ‘God, here,

 

Gebindijt moetti sijn embermere!

 

Nu benic des vroet, sekerlike,

12910

Dattie ingle van hemelrike

 

Die feeste, daer icse horde wesen,

 

Maecten mitter zielen van desen.

 

Ic merke nu wel in minen moet

 

Dattie penetentie es goet

12915

Boven allen saken; ende ic sal

 

Penetencie doen min leven al,

 

Ende des niet laten te genen dagen.

 

Wi moten desen lichame dragen

 

Toter Joyousergaerde

12920

Also alsijt bat ende begaerde.’

 

Bleobleherijs sprac: ‘Gi segt waer.’

 

Si gereitden ene bare daernaer,

 

Daer si op leiden den doden lichame,

 

Ende drogene wech in Gods name,

12925

Ende gingen van steden te steden

 

Met pinen ende met moeylijcheden,

 

Dat si te Joyousergarden quamen.

 

Tirst dattie van binnen vernamen

 

Dat Lanceloets lichame daer quam doet,

12930

Si gingen alle jegen clein ende groet,

 

Ende weenden ende mesbarden sere.

 

Alsi ontfingen den doden here

 

Daer was soe grote droefhede,

 

Dat al verstormet was die stede;

12935

Ende si drogen den lichame vort

 

In die meeste kerke vander port,

 

Ende dadene ter eerden met selker ere

 

Alse betaemde soe groten here.

 

Opten selven dach, alsict vernam,

12940

Datter Joyousergarden binnen quam

 

Lanceloets lichame, so quam Bohort

 

Die coninc in die selve port,

 

Die nemmeer geselscaps hadde doe

 

Dan enen riddere ende enen sciltknecht toe.

12945

Ende alsi wiste die waerheit das,

 

Dat Lanceloets lichame in die kerke was,

 

Hi ginc te hant ter kerkenward

 

Ende ontecte den lichame metter vard.

 

Ende alsi den lichame sach

12950

Van sinen here, die doet daer lach,

 

Hi vel in onmacht opten lichame daer,

 

Ende dreef dat alre meeste mesbaer

 

Dat wesen mochte, om sinen here,

 

Ende clagede daer utermate sere.

12955

Nachs was Galyouts tomme ontaen,

 

Die dire ende rike was, sonder waen,

 

Men mochte gene rikere hebben gesien.

 

Ende opten anderen dach nadien

 

Daden si Lanceloets lichame lecgen

12960

In die tomme daerwi af secgen,

 

Ende daden lettere scriven mede

 

Optie tomme ter selver stede,

 

Dat lesen mochte die daer quame:

 

‘Hier in leget Galyouts lichame,

12965

Daermen hier te voren af las

 

Dat hi here vanden vreemden eylande was;

 

Ende met hem leget hier Lanceloet

 

Van Lac, die hier was bracht al doet,

 

Die de beste riddere was van al dien

12970

Die doe was iwerinc gesien

 

Binnen den conincrike van Logres,

 

Des sijt seker ende gewes,

 

Ende meer geprijst in allen doene,

 

Sonder allene Galaäd sijn soene.’

12975

Alse Lanceloet ter eerden was gedaen

 

Men mochte sien comen ende gaen

 

Liede cussen die tomme daernare

 

Oftet recht een heildom ware.

 

Die liede vander port vrachden daernaer

12980

Bohorde den coninc hoe hi quam daer

 

Soe te poente dat hi was ter stede

 

Daermen Lancelote ter erden dede?

 

Bohort antwerde: ‘Ic segt u:

 

Int conincrike van Gannes woent nu

12985

Een hermite, een goetman, sonder waen,

 

Die mi seide ende dede verstaen,

 

Mochtic mi te comene versinnnen

 

Opten dach van heden hier binnen,

 

Hier soude wesen min her Lanceloet

12990

Endelike, levende ofte doet.

 

Daeromme benic comen hier naer.

 

Ende ic hebt gevonden waer

 

Alsoe als hijt dede verstaen mi.

 

Om Gode biddic u, dat gi

12995

Mi segt waer hi heeft gewesen,

 

Oft ieman iet weet van desen.’

 

Alse die ertscebiscop heeft gehort

 

Bohorts tale ende sine wort,

 

Doen ginc hi tellen sonder blijf

13000

Hoe Lanceloet geleit hadde sijn lijf,

 

Ende hoe Lanceloet sinen inde nam,

 

Ende watter hem te voren af quam.

 

Ende alse Bohort al dit heeft verstaen

 

Hi sprac toten eertscenbiscop saen:

13005

‘Nadat hi aldus was begeven

[p. 275]

 

Ende daerin aldus inde sijn leven

 

Met u, inden dienste ons heren,

 

Sone willic van u niet keren,

 

Maer ic wille mi met u begeven,

13010

Ende met u bliven al min leven;

 

Want ic minne die stede sere

 

Om die minne van minen here,

 

Ende hebbe wille dat ic vort sal

 

Mit u hier [bliv]en min leven al.

13015

Siet nu willie [hie]r gewillike

 

Dinen onsen [here van] hemelrike.’

 

Alse dien biscop dat werd cont

 

Hi weende van bliscepen tier stont,

 

Ende dancte onsen here van dien

13020

Dat hi an Bohorde hadde versien.

 

Sanderdages voren si haerre vaerde

 

Vander Joyouseregarde,

 

Ende sinde sinen riddere te hant,

 

Ende sinen knape, weder in sijn lant,

13025

Ende ontboet sinen heden dat si souden

 

Coninc maken wien dat si wouden,

 

Ende dien si waenden dat nutte ware;

 

Hine waende nembermer comen dare.

 

Die coninc Bohort voer in deser wijs

13030

Metten biscop ende met Bleobleherijs

 

In hare hermitage hem begeven,

 

Ende bleef met henlieden al sijn leven,

 

Ende aldaer diendi onsen here.

 

Van hem te secgene wetic nemmere,

13035

Dan hi daer bleef ende starf.

 

Ende sine gesellen alst bedarf

 

Inden daer dus alle haer leven.

 

In vindere nember af bescreven.

 

Ende aldus nemt inde al die sake

13040

Daer ic af hebbe gehouden sprake.

 

Ende meester Woutere Mappe, Godweet,

 

Maect hier een inde op dat beheet,

 

Dat hi ne vant te desen male

 

Van Lancelote meer negene talc;

13045

Dies makics een inde van al,

 

Soe dat hier nieman af spreken sal

 

Vortmeer in genen dingen,

 

Hine salre logene toe mingen.

 

Ende haddicker af vonden ander saken

13050

In hadde dus niet laten min maken.

 

Gode ende Marien, der maget soeten,

 

Biddic dat sijt mi vergeven moeten,

 

Oftic logene hebbe doen verstaen,

13054

Daer ic ict ane hebbe mesdaen!

AMEN.

Hier indet boec van Lancelote, dat heren Lodewijcs es van Velthem.