Leesgoed. Jaargang 15

Beluisterd en bekeken

Bijdragen voor deze rubriek zijn altijd welkom, en ook tips betreffende gebeurtenissen die een verslag waard zouden kunnen zijn. Die gebeurtenissen moeten iets met lezen en kinderen te maken hebben, en van meer dan locaal belang zijn.

Persconferentie CPNB

Zoals gebruikelijk liet de CPNB de manifestatie Vers voor de Pers (zie verderop) vooraf gaan door een persconferentie. Henk Kraima, directeur van de CPNB, liet voorzichtig optimistische geluiden over de Nederlandse kinderboekenmarkt horen. Hoewel de cijfers ‘behoedzaam gehanteerd’ dienen te worden (want het gaat om een steekproef) kan er van een ‘licht herstel’ gesproken worden. Verder recapituleerde hij onder meer het financiële nieuws op het kinderboekpromotiefront. Voor wat betreft de Kinderboekenweek sloot de CPNB een contract met de PTT: gedurende drie jaar draagt tante Post een ton per jaar bij aan de kosten. Voor wat betreft de Nederlandse Kinderjury meldde hij dat die door kon gaan, dankzij subsidies van Stichting Lezen, het Kinderpostzegelcomité en WVC, tot een totaal van ƒ 180.000.

Over de belangstelling voor kinderboekenweekuitgaven kon hij evenmin klagen.

Voor het Leeslijst-nummer van Vrij Nederland waren 140.000 bestellingen binnengekomen. Krokodil en het meesterwerk is in een eenmalige oplage van 64.500 exemplaren gedrukt, en de oplage van Duizend dingen achter deuren bedraagt 99.500.

Voor de Kinderboekenweek 1988 is nauw samengewerkt met de Stichting Museumjaarkaart, en G. van Wengen, lid van het bestuur van die stichting, toonde zich daarover heel tevreden. Joke van Leeuwen bracht tenslotte haar kinderboekenweekuitgave onder de aandacht met een anekdote en een stukje voorlezen. In die anekdote, over haar ‘mislukte museumcarrière’, school intussen een mening over hoe je kinderen in een museum brengt en rondleidt: ‘op huppelige wijze’, speelser dus dan doorgaans het geval is.

En nog een nieuwtje van Kraima: Annetje Lie in het holst van de nacht, toch al rijkelijk bekroond, hoort tot de 50 Best Verzorgde boeken van 1987.

- Herman Verschuren

De Oogst: Vers voor de Pers najaar 1988

Een tamelijk rijke oogst, die geen opmerkelijke nieuwe ontwikkelingen toonde. Veel prentenboeken (veel te veel, hoor je boekwinkeliers en recensenten zeggen), veel nieuwe leesboeken voor de leesgrage leeftijd, redelijk veel nieuwe boeken voor beginnende lezers, weinig documentaire boeken, weinig leesboeken voor jonge lezers die door diverse stoornissen moeite met lezen hebben, nauwelijks nieuwe vakboeken maar wel een naslagboek voor 9 + over kinderboekauteurs, twee gorilla's, veel beren, één Verschrikkelijke Sneeuwman (met aanhang), verscheidene trollen en heksen, veel kabouters en ander klein volk, een trilogie van (waarschijnlijk) rond 1000 bladzijden, één kernramp, tweemaal Pinokkio, twee bekende auteurs voor grote mensen aan het kinderboek geraakt, Hugo Raes en Umberto Eco, diverse debutanten (gelukkig), een bekende kinderboekenuitgeverij verdwenen en een paar nieuwe erbij.

Dat alles aangeboden in zomer- en najaarsaanbiedingen, en tentoongesteld op kramen over drie verdiepingen foyer van het Amsterdamse muziektheater. (Volgend voorjaar hoogstwaarschijnlijk weer terug in de RAI, meldde de CPNB.)

Ik was erbij en keek ernaar en meld hier wat ik aan vermeldenswaardige nieuwe

[p. 208]

uitgaven voor kinderen vond, alfabetisch per uitgeverij.

Bij Altamira De wedstrijd van Tony Ross, over een ‘doldrieste hondenrace’. In 1987 organiseerde Altamira een verhalenwedstrijd voor jongeren. Het winnende verhaal werd gekozen door Joke Linders-Nouwens, Bregje Boonstra en Rindert Kromhout, en door Tony Ross geïllustreerd. Vreemd genoeg vermeldt de uitgeverij nergens de naam van de winnaar. Lijkt me een twijfelachtig genoegen, zo een wedstrijd winnen. Verder bij Altamira Kindergedichten van Christian Morgenstern, Een Sneeuwpop aan de wandel, prentenboek van Winfried Opgenoorth, en Kalle Karlsson en de eksters van Lasse Ekholm en Sven Nordqvist, vierde deel in de Eco-serie (verschijnt voorjaar 1989).

Altiora brengt veel nieuws. Een sprookje van Annelies Tock, De reis van Wannes, tekeningen Koen Fossey, een kaboutervolkje ontdekt de mensen; Negen is het getal van Paul Kustermans, tekeningen van Koen Fossey, jongen ontdekt kabouter, trol, fee en tovenaar; De zilverrug van Willy Schuyesmans, tekeningen Kris Aertssen, over een gorilla; De pop van Cora Taylor, tekeningen Lieve Baeten, pop introduceert eenzaam meisje in droomwereld; Een hond voor Matis van Günther Feustel, vertaald door IJB-medewerker Jelle van Ham, jonge Lap Matis beleeft drama met geliefde hond; Natte sporen op de trap van Johan Ballegeer, detectiveverhaal spelend in Brugge anno 1900, net als de vier hiervoor genoemde titels ‘jeansboeken’; Morgen vertrekt de boot van Gerda van Cleemput, volksverhuizing van protestanten van Salzburg naar Cadzand in 1732; Een wolk als afscheid van Katrien Seynaeve, Fran sterft 17 jaar oud aan botkanker; Nooit meer bang zijn van René Swartenbroekx, Malika in gevecht met haar Marokkaanse familie; en (net als de voorgaande drie) ‘Top-boek’ Ontsnapt van Monica Hughes, jonge indiaan ten onrechte verdacht van diefstal vlucht naar geboortedorp.

Een verrassing bij Bert Bakker: twee kinderboeken van Umberto Eco, De bom en de generaal en De drie ruimtevaarders, met vredelievende strekking. Ph. Boucher begint een nieuwe serie, ‘Bladerboekjes’, prentenboeken voor 4- tot 9-jarigen, ook om zelf te lezen, en anders dan voorgaande uitgaven met gewone, schreefloze drukletters. De bal met de stip van Marianne van Albada, Twee beren in de nacht en De dromen van Frank van Eeke Feerman, alle drie fantasieverhalen. Bij Bzztôh in de zomeraanbieding, nu al verschenen, Oma van Peter Härtling, Tim Daalder, die zijn lach verkocht van James Krüss, na jaren dus weer herdrukt, Porfessor Zegellak en Lodewijk Losbol en Jeroen in Hazevoets rijk van Daan Zonderland, en De vliegende klas van Erich Kästner. Geen nieuws voor de winter!

Casterman brengt veel nieuwe strips in diverse reeksen, zoals ‘Yakari’, ‘Alex’, ‘Ceppi’, ‘Wordt vervolgd select’ e.d. Ook Pol in de bergen en Pol en de hupsikee, in ‘Pol, Pel en Pingo’ van Hansen. Nieuwe boekjes in de reeksen ‘Activiteitsboeken’ (voor kinderen), ‘Kijk- en denkspelletjes’, ‘Rinkelbel’, ‘Quick en Flupke speelboeken’ e.d. Verder ook Droomles voor zevenslapers van Janosch, Waarom ijsberen een zwarte neus hebben van Ulises Wensell en W. Wolf (vijftien verhaaltjes) en de als ‘Het nieuwe prentenboek’ gebrachte 250 woorden van Aanrecht tot Zolder en 250 woorden van Aardappel tot Zebra, wat wonderlijke kleuterwoordenboeken, met links verhaaltjes en rechts plaatjes waarop de kleuter dingen uit de verhaaltjes kan aantreffen.

Christofoor komt met met het kloeke De tocht naar morgen, eerste van een trilogie van debutant Doris Heinemann, fantasie à la Tolkien en Tonke Dragt, voor stevige lezers (12+). De twee volgende delen zullen voor- en najaar 1989 verschijnen. In de zomeraanbieding, en reeds verscenen, onder meer Kleine haasjes worden groot van Tilde Michels en Käthi Bhend, Het Koningswoud, sprookjesachtig verhaal van Gabriele Gernhard Eichenauer, en Ons is geboren een kindekijn van Christiane Lesch, volgens de uitgever ‘eindelijk weer ene kerstverhaal dat het héle verhaal vertelt’. Voor lente 1989 worden aangekondigd Sadko, de zanger van Novgorod van Annelies Grasshoff (een Russische legende naverteld), Het vredeskind van Ann Phillips (strijd tussen twee families in de veertiende eeuw), Bims en Boems van Antoinette Baker (trollenverhaal), prentenboeken Het trollenkind van Sirkka-Liisa Heinonen en Kaarina Kaila en Peter de vogelverschrikker van Bernadette.

Van Clavis ook al een groot aanbod. Prentenboeken Opstaan! van Penny Dale (klein meisje wordt vroeg wakker), Arthur van Amanda Graham en Donna Gynell (hond probeert op originele manier nieuw thuis te krijgen), De draaimolen van good old Brian Wildsmith, Het draakje van Woest Eiland (Elmo wil draakje bevrijden) en Het geheim van Koning Kan (draakje is bevrijd, ze verdwalen en belanden op eiland met kanaries met een probleem) van Ruth Stiles Gannett en Ruth Chrisman Gannett (derde boekje volgt voorjaar 1989). Voor kinderen die net hebben leren lezen De babyroof van Susan Shreve, tekeningen Sue Truesdell (Lotte loopt weg met baby Miepje, die vervolgens wordt ontvoerd), Help, een boa! van Monika Zak, tekeningen Jockum Nordström (kinderen houden eigen dierentuin op flat), Een dag in mei van Margaretha Strömstedt, tekeningen Anne Westerduin (Majken bezoekt jarig vriendje in ziekenhuis; maar er is nòg een vriendinnetje) en Zes onder zeil van Mieke Vanpol, tekeningen Lieve Baeten (vrolijke vakantie). Voor gevorderde lezertjes Een supergevaarlijk spel van Gillian Rubinstein (merkwaardig computerspel) en Het mislukte plan van Gina Wilson (jaloerse Lisa probeert nichtje Marie in ongenade te brengen). Voor 14 + Geen wonder dat moeder met de goudvissen praat van Ed Franck, tekeningen van Daniël Bertels (15 jaar) (vijftienjarige Benjamin in de slag met school, meisjes, ouders), Het verre strand van Ruth Elwin Harris (eerste boek van ‘familiesaga’, speelt in Engeland begin WO 1) en Stille brieven van Ed Franck (mijmeringen?). Ik kan me niet heugen dat Clavis ooit zo'n groot aanbod had, het gaat kennelijk goed met Clavis. Het was overigens de enige gezamelijke aanbiedingsfolder van uitgeverij en verdeler vice versa Nederland België: Clavis en Hans Elzenga.

Tot de groep Combo behoren onder meer Callenbach, Fontein en Houtekiet. Van Callenbach noem ik de Omnibus in twee delen van W.G. van de Hulst. De overige twee fondsen komen zo onder hun eigen naam. Bij Coutinho even iets heel anders vermelden: Niemand is meester geboren. Geschiedenis van het Nederlandse schrijfvaardigheisonderwijs in de negentiende en twintigste eeuw van Rudolf Geel.

Davidsfonds kondigde vier inmiddels verschenen titels aan: De grote reis van Poliet Konijn van Henri van Daele en Gregie de Maeyer, Vuil, of de avonturen van Kuka Agan van debutante Kolet Janssen, tekeningen Paul de Becker (wezente uit vuilnisbak brengt leven in de brouwerij), Raspoetin van Guy Didelez (over buikspreker en zijn pop, 12+) en Het koopkind van Wim Daens (inderdaad, over een verkocht kind, in Afrika).

Bij Dedalus Bubi 1988-1989, het jaarboek voor de Vlaamse jeugdliteratuur, en in de serie toneeluitgaven o.a. Alice, de tekst van het spel van Jan De Vuyst naar Alice in Wonderland, en De reis rond de wereld in 80 dagen, tekst van Pavel Kohout.

Stukken dit seizoen uitgevoerd door resp. Koninklijke Vlaamse Schouwburg en Raamtheater. Bij Jacob Dijkstra Het Nijntje Leesboek en Het Nijntje Schrijfletterboek en Kijk mijn letter, een abcdarium met tekeningen van Dieter Schubert.

Van De Eekhoorn noem ik Erik gaat naar buiten en Erik kleedt zich aan, twee peuterboekjes van Rod Campbell. Het principe is eerder vertoond (Oxenbury, Burningham), maar vooruit. Ook nieuw is de serie Eekhoorn Kleuterboek, Ik ga verhuizen, Ik ga naar school, Ik ga naar de dokter en Er komt een baby, van Kate Petty en Lisa Knopper.

Bij Fontein De komst van de katteturk (poppetjes, waaronder porseleinen kat uit Turkije, komen tot leven) van Alet Schouten, still going strong, Juffrouw Tureluurs van Anne Fine (‘vrolijk boek over pijnlijke scheiding’), beide voor 10+, Donkerboskind van de geëmigreerde Zuidafrikaanse predikant Louis Krüger (drama rond muziekgroep en ‘het naamloze warte ding dat over hem hangt en hem 's nachts vastdrukt, 12 +), De groene senora en de tegelgraaiers van Marianne Colijn (speelt in Spanje, dieven loeren op tegels van Ierse dame) en Merrie vermist van Co de Kloet (speurdersverhaal rond verdwenen paard).

Let bij Friese Pers Boekerij op Uit het schetsboek van Cornelis Jetses van Jan Niemeyer. En à propos Fries, bij Stichting It Fryske Boek, Gedempte Haven 11, 9001 AX Grouw, Nederland, is voor belangstellenden een overzicht van nieuwe en bestaande friestalige boeken (waaronder ook kinderboeken) te krijgen.

Stekel Stavast en de rode hoed van Janwillem van de Wetering (vervolg op Stekel Stavast, maar dat hoef je niet gelezen te

[p. 209]

hebben) verschijnt bij Van Goor, net als Hellep! van Heather Eyles en Tony Ross (opnieuw over ingebeelde monsters), De allerliefste jongen van de hele wereld van Ted van Lieshout (Tijm verdient geld met ‘lief zijn’), Jaar in jaar uit met Snorresnuit, een vouwboek van Nannie Kuiper en Tanya March, en De reizen van de slimme man van Imme Dros. Opmerkelijk is de herdruk na jaren van Orla de Kikkerslikker van Ole Lund Kierkegaard.

Een goede bijdrage aan het museumjaar en dus ook de Kinderboekenweek bracht Gottmer/Becht met Je kijkt je ogen uit; op reis door museumland van Ruud Spruit, compleet met museumjaarkaart voor de rest van 1988. Informatiever dan de kinderboekenweekuitgave van Joke van Leeuwen; die laatste is echter leuker. Verder bij Gottmer In een heel ver land van Nigel Gray en Philippe Dupasquier, prentenboek waarin een Afrikaans en een Europees land vergeleken worden, Wat zit daar? van Yoshi (raadselprenten), en Kiekeboe van Janet en Allan Ahlberg (waarmee je inderdaad kiekeboe kan spelen), Gorilla van Anthony Browne, twee Paddington-boekjes, Drie dappere marmotten van Tan en Yasuko Koide, Aangespoelde verhalen van Erwin Moser en Ernst van Altena, Jarig van Thera Coppens en Satomi Ichikawa, Mijn hartevogeltje van Michael Snunit en Naama Golomb en Ko de Kreeft versiert zijn huis en Tom Duim en andere vertellingen van Andersen, Grimm en Aesopus van Eric Carle. Gottmer besteedt dit najaar bovendien veel aandacht aan Eric Carle, o.a. met een reizende tentoonstelling, een Eric Carle kalender (naast die van Helme Heine) en een brochure Eric Carle, kunstenaar voor kinderen van Truusje Vrooland-Löb. Trouwens, er reist ook een Helme Heine tentoonstelling rond, en Truusje schreef ook een brochure over Heine.

Den Gulden Engel komt met Kinderversjes van Katelijne van der Hallen, en Patjoepelke het goudmannetje van Yvonne Waegemans (avonturen van kabouter).

Harlekijn brengt het in opdracht van de regering geschreven Wat wijzer met Jodocus Kwak van Herman van Veen, Bies van Ede en Jacques Weijters (over hoe zielig de Derde Wereld is), Nooit alleen de grens over en andere verhalen van Hans de Waart en Een vlek boven het bed van Henri van Daele (scheiding). Bij De Harmonie zowaar nog een museumkinderboek, per toeval verzekerde de uitgever: Kiki en de vliegende baby's van Posy Simmonds; Kiki ontmoet de vliegende baby's in een museum.

Van Holkema & Warendorf (imprint van Unieboek) komt in Nederland (en Lannoo in België) met Schrijver gezocht; encyclopedie van de jeugdliteratuur, bedoeld voor kinderen en hun ouders of leerkrachten, onder redactie van de redactie van Jeugdboekengids, schetsen van leven en werk, met bibliografie, van ruim 150 auteurs voor kinderen van 9+ uit de laatste decennia. Dit boek zal uiteraard z.s.m. in Leesgoed worden besproken! Ik verwacht dat het een welkome aanvulling op andere documentatie over zulke auteurs zal zijn. Verder bij deze uitgeverij Een straatje om van Satoshi Kitamura (dappere Lily met bange hond Nikkie), Ik kon er niets aan doen van Jo Furtado (bibliothecarissen opgelet: wat een boek allemaal overkomt voor het terug in de bibliotheek komt), Moenli en de moeder van de wolven van Klaus Kordon (India: Moenli, 13 jaar, vlucht uit dwanghuwelijk) en Amel van Zohra Zarouali (18 jaar) (het meisje Amel tussen twee culturele vuren). Dat De zesde tegen het soepie van Jacques Vriens inmiddels Het achtste groepie tegen het soepie heet was inmiddels bekend, en ja, Daar komen de kabouters van Rien Poortvliet, nu in tv-uitvoering op papier. Van Holland vijf titels. Van Willi Tobler met tekeningen van Hans de Beer Koen kan alles en van Ingrid Uebe Kleine brulbeer (inderdaad een beertje), twee boekjes in een nieuwe reeks Bereboeken, voor beginnende lezers. Van Heidemarie en Joachim Näther is het documentaire boek De Stad, voor 8 +, over de geschiedenis van de stad. In De Zonnewijzer Neem nu een paardebloem van Valentine Kalwij, en volgend voorjaar een bundel van Johanna Kruit met tekeningen van Wim Hofman, titel nog niet vastgesteld. (Overigens, terzijde, blaast Holland ook de aloude poëziereeks De Windroos nieuw leven in. Oók leuk voor jongeren.)

Bij Houtekiet voor het eerst kinderboeken. Verliefd op een oude Amerikaanse, licht absurde detective van Gregie de Maeyer, en Spoken van Gie Laenen (Bram vecht met oom Stijn en de witte spoken tegen de zwarte spoken). Bij cassette-uitgeverij I.C. verschenen nog voor de Kinderboekenweek Pluk van de Petteflet, Met de poppen gooien en voorgelezen door Willem de Ridder Sprookjes van Grimm, deel 1. De uitgever vertelde me plannen te hebben voor het importeren van engelsgesproken cassettes voor kinderen, verhalen over Paddington en Peter Rabbit.

Een ruim aanbod bij Infodok. Prentenboeken De lapjesprinses van Lena Karlin en Inger Edelfeldt (koldersprookje), Ik krijg jullie wel! van Brigitta Stenberg en Tord Nygren (ruzie tussen broer en zusjes), De kleurendief van Petra Szabo (sprookjesachtig verhaal over verdwijnende kleuren), De vijf schatten (opa komt op zoek naar hoed heel andere dingen tegen) en Nasse vindt een stoel (fantasie rond een stoel) van Sven Nordqvist, Hoe de walvis een baard kreeg van Rudyard Kipling en Jan Ranheimsaeter, Super Mama van Babette Cole (jongen stelt zeer merkwaardige mama voor), Bubbel en de landreuzen van Casper Verner-Carlsson en Sven Nordqvist (Bubbel is een klein baarsje), Nare dromen pakken! Lekker taart van bakken! van Mercé Compagny en Agustí Asenso (tante Bunilda bakt taarten van nare dromen, de Spaanse titel Nana Bunilda come pesadillos, tante Bunilda eet nachtmerries, is veel leuker), en een nieuwe serie peuterboekjes van Ulf Löfgren over Willie, drie titels tegelijk. Ook nieuwe titels voor lezers tussen 7 en 10: Blubberpudding van Bettie Elias, tekeningen Lieve Baeten (verhalen), Frede krijgt kleur van Thorstein Thomsen en Bodil Nederby (streken van Frede en ‘punker’ Kjeld), Wimpie en de wensautomaat (nachtelijk avontuur van Wimpie en dwergrobot Ratiox) en Meester Pluim en het praatpoeder (afscheid van zeer bijzondere schoolmeester) van Marc De Bel, Olleke bolleke van An Debaene, tekeningen Ria Somers (inderdaad, aftelrijmpjes) en de bundel De wind in de zeilen, ‘uitgave van De Boekenboot’, elf verhalen die op zee spelen van elf auteurs, De witte muur van Ed Franck, tekeningen Koen Fossey (Aldegundis trekt de wijde, middeleeuwse wereld in), Een bel naast je bed van Detty Verreydt, tekeningen Tine Vercruysse (bedplassen), Glas van Leo Bormans, tekeningen Dirk Vercampt (Stijn brengt flessen naar de glasbak; flessen en glasbak spreken), Hoed om Hoed, oog om oog, tand om tand van Frans Sales Sklenitzka (western-karikatuur) en Als Lotte onzichtbaar wordt van Thorstein Thomsen, boek bij de serie die NCRV vanaf eind november uitzendt. Voor 12 + Verbrande aarde van Gaston Van Dam (apartheid), en voor 15 + Onmogelijke liefde van Inger Skote, en Buigen of barsten van Hendrik Nilaus (liefde, en actie tegen atoomafval). Veel van de genoemde titels werden in Vlaanderen al eerder aangeboden. Overigens werd Infodok dus toch niet eigenaar van Sjaloom: Sjaloom en Wildeboer doen nu samen.

Het Garfield-gedoe van Interstat sla ik maar over. Even aandacht voor een eerste, educatief bedoeld verhaal van IVN (Instituut voor Natuureducatie), Ik woon om de hoek van Monica Penders. Die hoek is wereldwijd: vier kinderen uit vier landen ontmoeten elkaar. Kimio, uitgeverij die zich toelegt op peuter- en kleuterboeken, brengt twee boekjes over Kiki en Pim van Vivian den Hollander en Mies van Hout, en van Donna Bryant en Lynn Breeze Naar de dierentuin, Naar het strand, Naar de supermarkt en Naar het park. Het principe is eerder vertoond (Oxenbury, Burningham), maar vooruit. Bij Kok, niet te vermijden, Het boek van

[p. 210]

Klaas Vaak en het ABC van de slaap van Rien Poortvliet en Wil Huygen, waarschijnlijk geheid kassucces.

Lannoo brengt in Vlaanderen boven (Van Holkema & Warendorf) genoemd Schrijver gezocht (zie ook Leesgoed 1988/2 p. 74). Verder onder meer: Ik ga naar de markt, Ik werk in de keuken, Ik ben op vakante en Ik feest met mijn vriendjes, platen van Michel Charrier met ernaast woordjes die op de plaat zouden teruggevonden kunnen worden, op één na. Tja. Van Mariette Vanhalewijn Wie liep daar? (twee kleuters volgen sporen in de sneeuw), en van Nancy Luenn Eenhoorns bestaan niet (maar Jenny denkt van wel). Ook een ruim aanbod bij Lemniscaat. Eind zomer verschenen al De val van de Vredeborch van Thea Beckman, Het bedreigde land van Evert Hartman, Word toch wakker van Ellen Tijsinger, Moeder gezocht van Ulf Stark, Welterusten...

Kleine Beer van Martin Waddell en Barbara Firth, Merlijn en de Keltenkinderen van Gabriele Beyerlein en Kevertje zwevertje van Ruth Brown. In november zijn er Het keteldier en andere verhalen van Anke de Vries (verhalen uit de hele wereld opnieuw verteld), Joost en het monster, prentenboek van Richard Graham en Susan Varley (Joost ìs het monster), Het berehol, idem van Regine Schindler en Sita Jucker (haas en muis vertellen beer verwarmende verhalen). In 1989 zijn er Heksenkind van Monica Furlong (Middeleeuwen, meisje wordt geadopteerd door ‘heks’ Juniper), De kunstrijder van, jawel, Jan Terlouw (heel veel avontuur beleefd door gehandicapte kinderen) en Oskar en de anderen van Ingrid en Dieter Schubert (heel dapper meisje helpt ondieren). De 14+ serie wordt deze herfst extra onder de aandacht gebracht.

Leopold kwam eind zomer al met De kip heet Tok van Remco Ekkers, tekeningen Fred de Heij (ik ben benieuwd wat men ervan vindt), Poepoe van Jan de Zanger, De vreedzame vampier van Eric Morecambe, Zwart op wit van Akky van der Veer (uit het Fries vertaald), De wedstrijd van Lennart Frick, Kleine ijsbeer, waar ga je naar toe? van Hans de Beer, Een taart voor kleine Beer van Max Velthuijs, De ganzenhoedster van de gebroeders Grimm en Sabine Bruntjen, Jonathan en het circus van Agnès Mathieu, Lieve sneeuwman van Józef Wilkon, De gouden gans van Dorothée Duntze, en Boris de Bever en Hoe de kerstman aan een knecht kwam van Marcus Pfister. De titels van Mathieu, Pfister, Duntze en Wilkon zijn ‘Vier Windstreken’ prentenboeken. Voor 1988 nog verwacht of al verschenen: Allemaal zwaaien van Nannie Kuiper (versjes), Wat ga je doen, Martijn? van Christine Nöstlinger (Martijn zègt dat hij al kan lezen, maar), De liefste poes van de wereld van Dolf Verroen, tekeningen Jet Boeke, Roel en de rode kwalkop van Leonie Kooiker (sf), Een reuze heksentoer van Frances Kelly, tekeningen Philip Hopman (roddelen op sterk op de Antillen lijkende eilanden), Ik ben niet alleen van mezelf van Marie-Thérèse Schins (jeugdherinneringen), Och, ik elleboog me er wel doorheen van Ted van Lieshout (gedichten), Dit been is korter van Jan de Zanger (jongen zit daar erg mee), Het eind van de regenboog van Tonny Vos-Dahmen von Buchholz (waarom de Romeinen niet naar Ierland gingen) en Wat je moet doen als je een monster ziet dat erg op een berg lijkt van Sjoerd Kuyper, tekeningen Andrea Kruis (die o.a. een dekbed monster laat worden).

Voor 1989 verwacht: Een boswachter in de sneeuw van Burny Bos, tekeningen Gitte Spee (nieuwe avonturen van Ko), De wilde jaren van Pappa Moem van Tove Jansson (waarin o.a. hemuuls, morre's en knauw-knauws) en De geraniumgevangenis van Jutta Richter (Hannah in gevecht met zichzelf).

Loeb houdt van Donald Duck (Alle verhalen van Carl Barks deel 5). Meulenhoff presenteerde onlangs (met eten) Eten is weten van Midas Dekkers en Angela de Vrede, en komt met Bizonjagers en muizenvrienden van Karin von Wellek (over indianen), en Het is lekker weer herfst en Het is lekker weer winter van Jorge Bolle en Maaike Miedema, zodat het jaar nu rond is.

Het NBLC komt waarschijnlijk nog dit jaar met een studie over het nutsleeszaalwerk voor de oorlog, Volksverheffing met kinderlectuur, en met het verslag van het eind vorig jaar gehouden congres over Taalvorming, taaldrukken en kinderboeken (‘Ieder kind is een kinderboekenschrijver’), en begin 1989 met een uitgave over Geschiedenis, onderwijs en jeugdliteratuur. Oberon komt met De groeten van Knofje van Burny Bos en Dagmar Stam, en ‘wintergedichten’ van Jan-Simon Minkema, tekeningen Peter Weevers: Een kerstman heeft geen staart. En een nieuw avontuur over ‘Het Vossebos’ is Geluk bij een Ongeluk van Cynthia en Brian Paterson. En Pegasus, jawel, brengt een zonderling, maar (zeker voor grote mensen) onderhoudend prentenboek van Manfred Bofinger en Peter Tille, Einstein met de viool, ‘de relativiteitstheorie voor kleuters verklaard’.

Pinokkio keert behalve bij La Rivière & Voorhoeve (of Altiora) ook bij Ploegsma terug. De avonturen van Pinokkio, vertaling Leontine Bijman en Annegret Böttner, tekeningen Roberto Innocenti. De vertalers verrichtten onderzoek naar Nederlandse Pinokkio-bewerkingen voor hun doctoraal aan het Instituut voor Vertaalkunde te Amsterdam. Ander nieuws: Maja's vier seizoenen van Lena Anderson en Ulf Svedberg (gaat meer over seizoenen dan over Maja), Het laat me niet los van Pam Conrad (spannende gevolgen van goede bedoelingen), De fijnproever van debutant Rob de Barbanson, tekeningen Harmen van Straaten (Henry de muis op zoek naar vader, die fijnproever is), Hoedjesdag van Arnold Lobel en Laura Geringer, Koning van het wolkenwoud van Michael Morpurgo, tekeningen Alex de Wolf (eindelijk, na Kuifje, de Verschrikkelijke Sneeuwman terug in de jeugdliteratuur!), Mijn grote vriend Alexander van Tor Seidler, tekeningen Ruud Bruijn (fantasievriend, een grote dinosaurus), Vissen met een beer van Gary Blackwood (overlevingstocht), Wat Enno weet, tweede kinderboek van Barber van de Pol (einde van vriendschap), Gouden vleugels van Thea Dubelaar (verhalen, 12 +), Lieve stoute Jenny van Kirsten Boie, tekeningen Silke Brix-Henker (Jenny's leven, serie op Duitse tv) en ook weer iets van Astrid Lindgren, Ik wil nog niet naar bed (zegt lastige Lasse), tekeningen van Ilon Wikland, en dan ook nog drie nieuwe Streepjes-boeken (Alles moet weg van Koos Meinderts, Nooit meer terug van Stefan Paauwe en Het wonder van Ron van Thea Dubelaar, en drie nieuwe ‘Het Balletje Rolt’-boeken, De droom van Doortje van Kady Denton, Zusje Lavendel van Primrose Lockwood en Opa is een toverbaas van Bob Graham. De meeste genoemde titels verschijnen voorjaar 1989.

Bij Querido verschijnen in oktober Lieveling, boterbloem van Margriet Heymans (pop wordt belaagd door boze feeks), De oude man en de beer van Janosch (‘het stilste boek van Janosch’, zegt de uitgever), Wilhelmina Smiths van Cynthia Voigt (en ook hierin weer Dicey Tillerman) en Langzaam, zo snel als ze konden, een nieuwe bundel verhalen van Toon Tellegen, tekeningen in kleur van Mance Post. In september waren er al Hoe Tom won van Kapitein Van Urk en zijn sportieve huurlingen van Russell Hoban en Quentin Blake, nieuwe vertaling van Jan Kuijper van Hoe Tom won van kapitein Najork en zijn gehuurde sportlingen (1976), Heibel (maakt Berend samen met oudtante Gesina) van Veronica Hazelhoff, tekeningen Joep Bertrams, De straat van de heksen van Mies Bouhuys (zie elders dit nummer), Freddie van Nina Bawdens (kinderen worden geëvacueerd, eekhoornperspectief), Tante Patent van Annie M.G. Schmidt (prachtige kolder), Een staart voor oma van Ella Snoep (dromerig verhaal rond Eva die oma's sterven wil tegenhouden), uiteraard de Kinderboekkalender 1989 en sinds mei al We zijn allang begonnen, maar nu begint het echt van Joke van Leeuwen (Pieke maakt toneel). Voorjaar 1989 verschijnt Nu weet ik het van Aidan Chambers (over geloof). Van Reemst: Mijn dieren van Lex Goudsmit (sprookjes, voorleesboek) en Dribbels groot woordenboek van Eric Hill. Hier staan de woorden wèl bij de tekeningen. La Rivière & Voorhoeve brengt voorlichting voor tieners, Hallo Tiener (zo'n titel zou ik als tiener nooit kopen), De strijd van Morg van Robert Swindells (fantasie, stammen in conflict), Oranda, een Hollandse jongen in Japan van Job Joustra (300 jaar geleden), De kinderman van Christine Nöstlinger (kleine meneer helpt kinderen, maar het lukt niet zo), prentenboeken Hallo! Met mij van Els van Delden, tekeningen Gerda Dendooven (gedichten), Oma Boven & Oma Beneden van Tomie de Paola en na 8 jaar een gewijzigde uitgave van De kleine wereldreis van Beatrijs Nolet. In de serie ‘Waard om te weten’ Mensenrechten van John Bradley en Zuid-Afrika van Michael Evans. En, het lag er niet maar komt wel, De nieuwe Pinokkio van

[p. 211]

Christine Nöstlinger: Pinokkio heel anders.

Rostrum voltooit de serie ‘Wereld in zicht’ met Mensen en hoe zij leefden en De aarde en hoe zij werkt. Bij Sijthoff Mevrouw van Soest en het kleine volkje, kinderboek van Marjan Berk (actie voor elven). Sjaloom (sinds kort één bedrijf met Wildeboer, twee imprints) komt met De ramp van Theo Hoogstraaten (paniek rond kerncentrale), Mijn leven als lichaam van Norma Klein (manke Sam slaat bres in pantser van zogenaamd ongevoelige Augie), en twee nieuwe delen ‘Pandora-Crimi’, Met je rug tegen de muur van Bernard Ashley (Londen, Paula en Narinder volgen gevaarlijk spoor) en Ren voor je leven van David Line (jongens zien moord, maar worden niet geloofd).

Let bij Het Spectrum op Het grote sprookjesboek van Mellonië, dat met hulp van honingfabrikant Mellona (korting met op honingpotjes bevestigde sticker) verkocht gaat worden. De Vries Brouwers komt met Het grote Alfie en Annie Rose verhalenboek en Chips en Jessie van Shirley Hughes, De pan van Jan Ormerod, Vriendjes van Ake Eriksson (twee katten en een hond zijn vrienden), Marrie's vogel van Sarah Garland (speurtocht naar lievelingsspeelgoed), Wat ben ik? (speelboek, zelf drie delen dier samenstellen), De Klungel Beer van Robert Ingpen (twee teddyberen in gesprek), Newton en de Tijgermuis van Kerstin Hagstrand-Velicu (kat in de tuin brengt moeilijkheden), en voor 12+ Schimmen in het duister van Fred Daniëls (onderduikervaringen) en Markus en de golem van Bodo Schulenburg (ook een oorlogsverhaal). En de stapel prentenboeken werd hoger en hoger. J.N. Voorhoeve brengt een nieuwe serie ‘Bijbelverhalen voor kinderen’ van Anne de Graaf, tekeningen José Pérez Montero, voor 5-(voorlezen) tot 10-jarigen. Willem Wildeboer komt met De robijn in de rook van Philip Pullman (speelt eind vorige eeuw, thriller voor 13 +), en het opmerkelijke prentenboek Anderman Zwart van Ellen Bryan Obed, de zeer bijzondere tekeningen zijn van Jan Mogensen, de herdichting van Erick Kila, de associaties met ‘The Ancient Mariner’.

Even volhouden nog. Wolters-Noordhoff kwam met GrootBoek, Bloemlezing en Geschiedenis van de Jeugdliteratuur, zie elders dit of volgend nummer van Leesgoed. Zirkoon, de gloednieuwe uitgeverij van Frits Brinkman (broer van Paul - Ploegsma - Brinkman), komt met Jolige Joris en de piraten van Abdul de Schuimer van Colin McNaughton (sikkeneurige Joris in slag met piraten) en De Blemyah vertellingen van William Mayne en Juan Wijngaard (sprookjesvolk brengt houtsnijwerk tot leven).

En Zwijsen, met de Z en W van laatstgenoemd worden, komt met acht nieuwe titels in de serie ‘De wereld op zak’, zodat daarvan nu 20 deeltjes zijn. Niet alleen maar blussen!, De slaap en zijn geheimen, Het avontuur van de aardappel, Geen wereld zonder metaal, Achter de schermen (van televisie), Het verhaal van de geboorte, Dieren verkleden zich ook en In het spoor van de Indianen.

Ook een nieuwe serie leesboekjes, ‘De Schommel’, AVI-niveau 3, te lezen na 3 tot 4 maanden leesonderwijs, acht deeltjes (ik noem ze niet op), en 6 nieuwe deeltjes in de ‘Zebra’ -serie. In juni verscheen de serie ‘De Ballon’, niet in de boekwinkel te krijgen want schoolboekjes, tweetalige (Turks en Nederlands) prentenboeken, vertaler Nederlands Rindert Kromhout, vertalers Turks Mieke Kuiper en Yasar Eker. Enkele titels: Ijsbeer, Aardbeer en Muisbeer van Erwin Moser, De verboden toren van Alfonso Lobato, Winterland van Eveline Hasler. Verder 6 nieuwe deeltjes ‘Zoeklicht’ (ook S-boeken), Hekserij bij volle maan van Eddy Bertin, De geest in de glazen bol van Wim Burkunk en M. Geurts, De vloek van het koningsgraf van Jacques Weijters, Vergif in het bos van P. Vervloed en Een kat op avontuur en De laatste mammoet van Frank Herzen. Mist men Westfriesland? Geen foutje van mij; deze uitgeverij is verdwenen. Het fonds voor volwassenen zit bij Helmond, voor de kinderboeken was ten tijde van schrijven nog geen gegadigde gevonden. Volgend nummer nog wat boekennieuws; van de Boekenboot die in Brugge voer.

- Herman Verschuren

Studiedag ‘Buitenbeentjes’

Enige tijd geleden, om precies te zijn in april 1987, publiceerde een commissie uit NBLC-gelederen een rapport over het bibliotheekwerk voor geestelijk en/of lichamelijk gehandicapte kinderen. Hierin werd de huidige situatie in kaart gebracht en werden aanbevelingen gedaan voor verbeteringen. Het rapport doorliep het gebruikelijke circuit, d.w.z. dat het besproken werd door bibliothecarissen, die vervolgens al dan niet besloten in te gaan op de geleverde suggesties.

En zoals dat wel vaker het geval is, vormde een studiedag de afsluiting van deze praatronde. Zestig belangstellenden reisden naar de provinciale bibliotheekcentrale Gelderland in Arnhem om te luisteren naar Annet Capalbo-Colen, werkzaam als psychologe bij de GGD te Eindhoven. Zij was dus met name zeer goed thuis in de wereld van moeilijk en zeer moeilijk lerende kinderen (LOM, MLK en ZMLK) en kon vanuit deze achtergrond haar toehoorders duidelijk maken hoe informatie en waardevol cultuurgoed toegankelijk te maken zijn voor deze groepen, zelfs wanneer het zelf lezen onmogelijk is.

Daarnaast schetste zij de problemen waar zieke, dove, blinde en anderszins lichamelijk gehandicapte kinderen mee kampen. Zij riep haar publiek op te proberen zich in te leven en dat bedoelde ze zeer letterlijk: loop eens een uurtje met een blinddoek, of spreek eens af een middag uitsluitend Frans of Duits te spreken met elkaar, al was het maar om te ervaren hoezeer zoiets je abstractieniveau hindert. Dan begrijp je ook beter waarom je deze groepen uiterst zorgvuldig moet benaderen: prepareer je goed, orden het materiaal op overzichtelijke wijze, wees uitnodigend en neem vooral de tijd!

Een vergelijkbare benadering, maar dan toegespitst op dove kinderen, (die overigens niet alleen maar wonen waar de doveninstituten zijn) stond Rita Bruning voor. Zij is voorzitter van de Werkgroep Boeken voor doven van de Fodok (Federatie ouders van dove kinderen) en sprak over de gevolgen van doofheid voor de taalverwerving. Daarbij baseerde ze zich, behalve op haar eigen ervaringen, op onderzoek van Maaike Legrand (auteur van Ongehoorde taal) en M. Hanning. De laatste deed daarvan verslag in Open boek dat ook een handleiding voor auteurs bevat (evenzeer bruikbaar bij de beoordeling van boeken).

's Middags kregen de studiedagdeelnemers d.m.v. workshops gelegenheid een ‘boekpromotie'activiteit met bijbehorend draaiboek te bedenken voor een groep dove kinderen, voor een groep geestelijk gehandicapte kinderen of voor de kinderafdeling in een ziekenhuis. Men diende te beginnen met een nauwkeurige omschrijving van de doelgroep en de situatie met alle beperkingen vandien, het programma daar netjes op af te stemmen en vooral de publiciteit niet te vergeten (dat schijnt nog wel eens voor te komen). Aan inventiviteit bleek geen gebrek te zijn en de aanwezigheid van mensen met ervaring in de genoemde sectoren voorkwam dat er een fietstocht door de gangen van het ziekenhuis op het programma kwam te staan.

Mochten deze mooie plannen ooit tot uitvoering komen, dan zal ik de Leesgoedlezers graag van de resultaten op de hoogte stellen d.m.v. de rubriek Lezen en laten lezen.

- Elly Nannings-Roozenburg

Opnieuw: frou Hilarides!

De jaarlijks terugkerende najaarsactie, de huis-aan-huis verkoop van Friese boeken, werd dit jaar ingezet met de aanbieding van het tweede Friese kinderboekengeschenk, het vervolg van het vorig jaar uitgebrachte Disse en Jinge en frou Hilarides. Ook in dit tweede deel gaat de inhoud over het thema van de Kinderboekenweek dat voor 1988 ‘Kinderen, boeken en musea’ heet. De titel luidt: Frou Hilarides en it Museum foar Moderne Keunsten. Woensdag 7 september 1988 vond in de schilderijenzaal van het Fries Museum te Leeuwarden de uitreiking plaats. De beide eerste exemplaren werden respectievelijk aangeboden aan Margreet Ruardi, directeur van de Stichting Schrijvers School Samenleving, en aan C.

Boschma, directeur van het Fries Museum. Ook Maria Viersen werd even naar voren gehaald. Aan haar is het boek opgedragen vanwege haar niet aflatende ijver voor het gebruik van Friese jeugdboeken in het onderwijs in haar 25-jarige loopbaan als docente, momenteel aan de Pabo Mariënburg te Leeuwarden. Na zijn

[p. 212]

woord van welkom - speciaal aan de vertegenwoordigers van het Platform voor Kinder- en jeugdliteratuur en de dienst Boek en Jeugd van het NBLC - wees M. Vis, voorzitter van de Stichting It Fryske Boek, allereerst op de aanwezigheid van een twintigtal kinderen, leerlingen van een basisschool uit Mantgum, want, zo zei hij, als je over kinderboeken praat zonder kinderen erbij is dat hetzelfde als praten over planten zonder bloemen. Hij verklaarde de aanbieding juist aan bovengenoemde beide personen vanwege de goede relaties: met de Stichting SSS waar het gaat om advisering voor en subsidiëring van activiteiten rondom Friese schrijvers; met het Fries Museum vanwege de onvoorwaardelijke bereidwilligheid om in het kader van het thema mee te werken. De kunstwerken die als antwoord op de oproep van frou Hilarides achterin het boek door veel kinderen individueel en in groepsverband ongetwijfeld zullen worden vervaardigd, zullen van 11 t/m 27 november a.s. in het Fries Museum tentoongesteld worden. Na de uitreiking en een koffiepauze werden voor de gasten, waaronder vele auteurs van Friese (jeugd)-boeken, gedeelten uit het ondersteunende programma voor de basisscholen gespeeld en gezongen door de beide schrijfsters, Akky van der Veer en Baukje Wytsma, en de musicus Jaap Oosterwijk. Ook de kinderen werden in het spel betrokken, want frou Hilarides had aller hulp nodig voor de stichting van haar Museum voor Moderne Kunst. Dit taalcreatief programma is een produktie van de Stichting Kunstzinnige Vorming Friesland. In de uitgave zelf wordt een reis langs tien musea in Friesland gemaakt en stilgestaan bij bepaalde voorwerpen. Die voorwerpen zijn gedeeltelijk weer terug te vinden op de kaarten van het museumkwartetspel dat ook in het boek te vinden is. Van de liedjes in deze èn de vorige uitgave samen is een cassettebandje gemaakt. Aan het eind van een vrolijk programma gingen de kinderen onder leiding van frou Hilarides naar de zaal waar het zwaard van Grote Pier hangt en bleven de overige gasten nog wat napraten. De prijs van het boekje, dat in een oplage van 2500 exemplaren verspreid wordt, is bij aankoop van Friese kinderboeken ƒ 4,50, tot 1 november, daarna kost het ƒ 12,-. Het cassettebandje kost ƒ 15,-. Het adres van de Stichting It Fryske Boek is: Dimpte Haven 11, 9001 AX Grouw, tel. [phone]

- Afke van der Linden-Bergstra

Cinekid prijzen 1988

Op de laatste dag van Cinekid 1988 werden de drie Cinekid prijzen bekend gemaakt. Dat gebeurde met veel gepresenteer, glitter en grappen, want er werden tv-opnamen gemaakt.

Hier het juryrapport van de Kinderjury Cinekid '88:

‘Het was een hele moeilijke beslissing; ook de film La grenouiile et la balaine van Jean Claude Lord was prachtig. Uiteindelijk heeft Mio min Mio met vier tegen drie stemmen gewonnen.

Mio min Mio is een spannend sprookje voor kinderen van onze leeftijd. Het is lekker griezelig, heel goed gespeeld, met veel fantasie, en het loopt goed af.’

De jury bestond uit Nina Abell, Nadia Allarda, Nesrin Arroun, Dave Crombeen, Cheryda Hassel, Eric Mooij en Marike Simons. ‘Onze leeftijd’ is tussen tien en twaalf jaar.

Mio min Mio (Engelse titel: Mio in the Land of Faraway) is gebaseerd op het gelijknamige boek van Astrid Lindgren. De film werd geregiseerd door Vladimir Grammatikov, en opgenomen op locaties in Schotland, Zweden en de Sovjet-Unie. De spelers zijn veelal Brits, met Nicholas Pickard als Mio en Christian Bale als Jum-Jum in de hoofdrollen. De produktie was in handen van Nordisk Tonefilm International en Gorky Film Studio, met nog wat meewerkende filminstituten; het is een Russisch-Skandinavisch samenwerkingsproject.

De jury voor de Filmzienprijs '88 had het minder moeilijk met de keuze. De jury koos unaniem Ake och hans värld van Allan Edwall, geproduceerd door het Zweedse Filminstituut. De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van Bertil Malmberg (niet in nederlandstalige uitgave verschenen). Het juryrapport is de moeite van het lezen waard. De jury was namelijk een beetje boos:

‘Eigenlijk wilde de jury van de Filmzienprijs 1988 helemaal geen prijs uitreiken. Na alle, sinds de vorige aflevering van Cinekid, in Nederland uitgebrachte kinderfilms bekeken te hebben waren we namelijk nogal boos. Het waren er niet zo veel. Vooral de gewone bioscoop liet het weer eens afweten. Een paar tekenfilms, met troetelberen en little ponies, een paar zogenaamde familiefilms, maar niets om over naar huis te schrijven.

Maar ook de echte kinderfilmhuizen en kinderfilmtheaters hadden dit jaar weinig nieuws te bieden. De afgelopen zomervakantie was daar letterlijk geen enkele nieuwe film te zien.

Bovendien hadden we nog een ander probleem. Uit het kleine aanbod sprongen er voor ons twee films uit. De kleine bende uit Frankrijk en Ake's wereld uit Zweden. Je kan die nauwelijks nieuwe films noemen, want de eerste werd zeven en de ander zes jaar geleden opgenomen. Wij vinden dat kinderen er recht op hebben goede, nieuwe films te zien en dat ze geen genoegen zouden moeten nemen met opgewarmde hapjes, gekocht in de uitverkoop. We hadden dus kunnen besluiten om een boze brief aan Filmzien te schrijven, met de boodschap: “Zoek het maar uit, wij geven geen prijs.”

Dat hebben we toch maar niet gedaan.

Dan zouden namelijk kinderen en hun ouders, die het nu al zo moeilijk vinden om een goede film te vinden, helemaal nooit meer komen en tegen elkaar zeggen: “Zie je wel, die kinderfilms, dat is toch maar niks.”

Wij denken dat er wel goede kinderfilms bestaan. Napruttelend dat ze eerder en in grotere aantallen naar Nederland moeten komen, geven we nu dus toch een prijs, aan een goede maar niet zo nieuwe film. Voor de derde achtereenvolgende keer komt de winnaar uit Zweden. Ake's wereld van regisseur Allan Edwall lijkt wel een beetje op de vorig jaar bekroonde film Mijn leven als hond. Ook nu gaat het over een jongetje, dat zich een beetje alleen voelt, omdat mensen om hem heen zomaar dood gaan. Maar het is niet alleen een droevige film. Op het platteland beleeft Ake allerlei avonturen en ontmoet hij een heleboel gekke, nieuwe mensen. Het is een film die zowel voor grote mensen als voor kinderen bestemd is, en dat zie je steeds weer gebeuren.

Misschien is dat wel een oplossing voor het probleem, wanneer kinderfilms niet meer in een apart, veel te klein vakje worden opgeborgen.’

Aldus de jury, die bestond uit Hans Beerekamp (voorzitter), Nelleke van der Drift, Ben Klokman, Joke van Leeuwen en Joost Ranzijn.

Waarom de derde prijs, de VPRO Kid Screen Award, naar Orlow Seunke ging werd mij niet geheel duidelijk. Voor zijn oeuvre, werd gezegd; maar daarbij zit niets voor kinderen. Deze prijs is meer een opdracht dan een prijs, en dat de opdracht naar Seunke ging is wèl begrijpelijk: hij gaat Pluk van de Petteflet verfilmen!

De organisatoren van Cinekid 1988 waren tevreden over het festival. ‘We worden bekender’, meende voorzitter (en Meervaart-directeur) Han Hogeland. Met de centen zit het ook goed; dat er volgend jaar wéér een Cinekid festival komt is, aldus Filmzienhoofd en Cinekid programmeur Harry Peters, ‘buiten kijf’. De centen voor deze keer kwamen van: het ministerie van WVC, de gemeente Amsterdam, UNICEF Nederland, Susanna van Baerle Stichting, Stichting Nederlands Comité voor Kinderpostzegels, VPRO-jeugdtelevisie en VPRO-festival.

- Herman Verschuren

Kindertelevisie 1988-1989 in Nederland

Tijdens het kinderfilmfestival Cinekid vond een forum plaats over Nederlandse kindertelevisie. Tijdens dat forum vertelden de aanwezige Jombo's iets over het seizoen 1988-1989. De term Jombo lanceerde moderator Pieter Erkelens: Jeugd OMroep BOns.

De aanwezige Jombo's waren Burny Bos (hoofd afdeling jeugd VPRO), Gabriël Klaassen (producer jeugd KRO), Boudewijn Klap (adjunct-directeur tv IKON), Wim de Knijff (hoofd afdeling jeugdprogramma's EO), Renske Popken (eindredacteur jeugdprogramma's NCRV), Huub Spall (chef educatieve programma's NOS) en Frans Warffemius (eindredacteur jeugd- en jongerentelevisie VARA). Veronica, AVRO en TROS waren wel uitgenodigd, maar niet verschenen.

Men begon met het vertonen van zes fragmenten uit reeds uitgezonden programma's. Na ieder fragment mocht een

[p. 213]

groepje kinderen, 10 in getal, een oordeel uitspreken. Dat ging zo. Ze repten zich naar een rode of een groene bank, al naar hun mening (rood slecht, groen goed), en vervolgens stelde Pieter Erkelens hen enige vragen. Daarop konden de voor het programma verantwoordelijke Jombo's reageren.

Zo kwamen we te weten dat de kinderen de Smurfen maar zozo vonden (maar ‘wel leuk voor de kleintjes’), en dat Warffemius de Smurfen heel leuk vond, want de kleintjes, gepersonificeerd door de Smurfen, winnen altijd. Het inmiddels bekende fragment uit het Jeugd- en andere journalen dat toonde hoe Israëlische soldaten de armen van Palestijnse jongens braken vond de ene helft van de kinderen te eng, de andere vond het niet leuk, maar wel iets om te weten. Spall vond dat de beslissing, elders genomen, dat dit fragment in het algemeen uitzendbaar was, de belangrijkste beslissing was. Het is daarna niet slecht dat het Jeugdjournaal zoiets op eigen wijze opneemt, en die wijze was niet slecht.

Het programma Mijn idee (NCRV) won beslist de prijs van deze jury; het was dringen op de groene bank. Goed, vonden kinderen, omdat het ideeën van kinderen waren, omdat ze mooi gespeeld werden. Renske Popken vertelde dat het afgelopen seizoen 13 ideeën uit 5.000 waren geselecteerd.

Fragmenten 4 en 5 moesten de discussie over boodschappen aanzwengelen. Fragment 4 was een stukje Achterwerk in de kast, met o.a. dat jongetje dat uitlegt hoe je moet roken, maar dat jongere kinderen aanbeveelt er niet mee te beginnen. De kinderen renden naar de groene bank. Want ze vonden het programma een goede uitlaatklep (al gebruikten ze dat woord niet), ook als er dingen gezegd werden waarmee ze het niet eens konden zijn. Burny Bos vertelde dat er toch wel geselecteerd werd: ze wilden voorkomen dat kinderen zichzelf of anderen ernstig zouden schaden. Met ernstige gevallen wordt echter wel iets gedaan. Niet uitgezonden, wel geholpen.

Fragment 5 was twee stukjes EO, en de kinderen renden naar de rode bank. Te braaf, te ‘zoetekoek’, een vervelend toontje (het werd levensecht nagebouwd). Wim de Knijff stelde echter tevreden vast dat de kinderen wel wisten waarvoor EO-programma's staan. Dat deed hem deugd. Nu de plannen.

De EO gaat zich bezinnen, en laat dus oude programma's doorlopen. De VPRO laat alleen Mevrouw ten Kate en de Achterwerken doorlopen, en brengt verder veel nieuwe programma's. Onder meer een ‘thrillerachtig kookprogramma’ Rueben Køken, de broertjes Groothoff, cultureel informatieve programma's De Muur en De Brillekoker. Theo en Thea blijven nog even in de hemel, maar er wordt gewerkt aan een terugkeer (o.a. in een speelfilm), echter niet dit seizoen.

De NCRV komt terug met De Familie Knots, en brengt aan nieuws onder meer Paul de Leeuw, een soort comedy à la Zeg 'ns AAA voor kinderen, de avonturen van de muis Alex voor kleuters, 7 films in de serie Mijn idee, en films rond boeken van Astrid Lindgren (Bolderburen). De NOS gaat door met Sesamstraat, Het Klokhuis en Jeugdjournaal: de strijd om betere uitzendtijden is voor dit seizoen weer verloren. De VARA ziet het in Smurfen, Snorkels e.d., en samen met AVRO Volsuper, gaat verder door met Kinderen voor kinderen en neemt Meneer Kaktus over van Veronica.

De KRO gaat verder met Freggels en Klassenwerk, en komt met een nieuwe opzet voor Kinderkookkafé, met een poppenserie Pimmetje Panda met veel milieu erin, en met een detectiveserie Simon Winner (onder regie van Nico Knappert). Verder vertelde Klaassen dat er een Jongerenredactieraad en een Jongerenadviesraad worden ingesteld. De een mag zich met programma's bemoeien, de ander dient als klankbord. Voor de goede orde, die jongerenraden bestaan uit jongeren. De IKON komt met Papegaaien, een dramaserie waarin vluchteling zijn thema is, en Vlinders en bijen, vrienden en vrijen, drama waarin sex thema is, en vervolgt de serie Verdacht (nagespeelde jeugdstrafzaken). In Papegaaien wordt Nederland een vervelende dictatuur, en een gezin vlucht naar Tirus, en maakt daar de vluchtelingenproblemen mee. Tirus is een verzonnen land, maar ziet er uit als Cyprus.

- Herman Verschuren

Christelijke boekenbeurs

Het Christelijk Lektuur Kontakt hield op 10 september een boekenbeurs waar protestants-chtistelijke uitgeverijen en aanverwante firma's hun waren toonden en verkochten. Dit keer in de Veluwehal te Barneveld. Tot die waren hoorden behalve, uiteraard, boeken een bonte verzameling voorwerpen: kalenders, bordjes met bijbel- en andere spreuken, prentbriefkaarten en andere plaatjes, beeldjes e.d. En als speciale attractie een tentoonstelling bedoeld om bezoekers in te lichten over een heel andere, maar verwante godsdienst, de Joodse godsdienst. Prompt was er natuurlijk ook een kraampje waar bijbehorende voorwerpen (kandelaars, matzes) verkocht werden. Aan kinderboeken was er weinig nieuws te zien, of het moest zijn dat ik vergeleken met vorig jaar een aantal uitgeverijen miste en een aantal nieuwe vond. En er zijn op zo'n beurs altijd dingen die al jaren blijken te bestaan, zoals het ‘Gospel Magazine’ Music & Art (8e jaargang).

Nooit van gehoord, en vol namen die mij ook weinig zeggen.

Echt nieuw is natuurlijk het Rainbow Bijbelplan van dominee Dorenbos: een kinderleesplan maakt er deel van uit, compleet met maandelijkse spelletjes, en foldertjes met uitleg voor kinderen. Ook nam ik Stichting Antwoord waar, die probeert met uitgaafjes als Pjotr kinderen ertoe te bewegen te sparen voor bijbels voor kinderen in Oost-Europa. Die bijbel wordt trouwens, en dat valt de gelovigen natuurlijk niet echt kwalijk te nemen, op vele manieren aan het kind gebracht, van de bewerkingen van Eykman af tot voornoemd leesplan toe, of de boekjes van uitgeverij De Banier, waarin ruimte om plaatjes te plakken en waarin vragen die kinderen ertoe moeten zetten de bijbel op te slaan.

Maar dat is geen nieuws. In het algemeen stonden er de gebruikelijke uitgeverijen met een protestants-christelijke signatuur en een kinderfonds: Callenbach, Kok, De Vuurbaak, Zomer & Keuning, het Nederlands Bijbelgenootschap, Ark Boeken, met daartussen firma's als uitgeverijboekhandel-antiquariaat Kool, en idem dito Hardeman, De Ligtenberg en De Orchidee. De Vuurbaak deelde Snufposters uit, maar bekende eerlijk geen nieuwe titels te brengen. Kok kwam met Het boek van Klaas Vaak, het nieuwste boek van Rien Poortvliet. Iedere uitgeverij in deze branche heeft zo zijn succesauteurs, de keuze per uitgeverij is vaak zeer beperkt. Bij Callenbach overheerst nog steeds Van de Hulst. Bij De Vuurbaak Piet Prins. Bij De Ligtenberg (nooit eerder van gehoord) ene Lenie van Riessen. Bij De Banier veel kinderboeken van Pleun Troost. Hardeman houdt het op Johan Veenhof, met keus voor iedere leeftijd.

Al die boeken zullen wat betreft de boodschap wel voldoen aan de eisen van hun uitgevers en klanten. Maar wie zoekt naar iets anders dan brave en zeer voorspelbare, van cliché's aan elkaar hangende kinderboeken, al was het maar een waardig opvolger van auteurs als W.G. van de Hulst of Anne de Vries, die zoekt in deze contreien voorlopig vergeefs.

- Herman Verschuren