|
| |
Uit de tijdschriften
Gesignaleerde tijdschriftartikelen zijn ter inzage bij het NBLC, boek en jeugd. Op aanvraag worden kopieën verstrekt, tegen een tarief van ƒ 0,50 of Bfr 10 per kopie als het aantal kopieën meer dan vijf is. Ook in de grotere openbare bibliotheken en in universiteitsbibliotheken zijn sommige tijdschriften aanwezig.
| |
Binnenland
Kinderboekenmarkt in VS groeit
Volgens Boekblad 34 (26 augustus) 1988 groeit de kinderboekenmarkt in de Verenigde Staten stormachtig. De totale omzet is sinds 1972 verviervoudigd, en bedroeg in 1987 449, 4 miljoen dollar. Het ledental van de in 1985 opgerichte Association of Booksellers for Children steeg binnen drie jaar van 80 naar 400. Het aantal kolommen kinderboekrecensies neemt toe. En de boekhandels nemen tegenwoordig meer af dan de bibliotheken, die overigens wel meer inkomen hebben nu ze voor hun budgetten afhankelijk zijn van lokale overheden. Lokaal reclamewerk en lobbiën blijkt geld op te leveren. Wie kopen verder al die kinderboeken? Rijke, goed opgeleide ouders die zich zorgen maken over de leesvaardigheid van hun kinderen.
| |
Buitenland
40 jaar Oostenrijkse Buchklub
De österreichische Buchklub der Jugend bestaat in 1988 40 jaar, en daaraan wordt in 1001 Buch 1988/4 aandacht geschonken. In die tijd, zo meldt de redactie, is het aantal goede boeken toe- en het aantal lezers afgenomen. Blijkens een onderzoek leest een derde van de Oostenrijkers (oud en jong) nooit een boek.
Het doel van de club is daarom verschoven van de bevordering van het uitgeven van lezenswaardige boeken naar het bevorderen dat er gelezen wordt. Dat doet men door uitgave van gidsjes Spasz am Lesen voor diverse leeftijdsgroepen, door een in vierkleurendruk uitgevoerde poster met een selectie titels (Bücherhits), door op vertoon van lidmaatschapskaart 25 % korting te geven op de aankoop van titels uit die selectie bij zeer veel boekwinkels of per post, door de leden te voorzien van het clubblad KLEX (Klub-Express), en door het uitgeven van tijdschriften als Blattsalat en Kopfreisen. Die kaart (de Superpasz) geeft trouwens hier en daar ook korting op toegangsprijzen voor theater e.d. In hetzelfde nummer van 1001 Buch ook een bio- en bibliografie van Mira Lobe, en een artikel van Toin Duijx over Andersen-prijswinnares Annie M.G. Schmidt.
| |
Michael Rosen
is onderwerp van de rubriek Authorgraph in Books for keeps juli 1988. Er blijkt onder meer uit dat hij goed bekken kan trekken, en een zoon is van Harold en Connie Rosen. Behalve van zijn boeken leeft hij van optreden en lezingen houden, en maakt hij radioprogramma's. En voor wie van Engelse tongbrekers houdt:
En over poëzie: ‘If anybody out there is still worried about whether it's poetry or not: don't worry about it. Don't call it poetry. I don't mind. Did the people listening to Beowulf worry about whether it was an epic or a saga... or did they just listen to a bloody good story?’
| |
Kinderlyriek
ofwel lyriek voor kinderen is het thema van Fundevogel juli/augustus 1988. In een lang artikel schetst Hans-Heino Ewers de ontwikkelingen die hij in de Westduitse kinderlyriek denkt waar te nemen. Overheersend trekje: alledaagsheid. In overige artikelen worden afzonderlijke gedichten besproken. In een bijdrage buiten dit thema breekt Georg Braun een lans voor kinderjury's en verbindt er een heel program van eisen aan. Verder biedt Anna Katharina Ulrich de resultaten van een Zwitsers onderzoek naar het leesgedrag van 9- tot 15-jarigen, in alle taalgebieden, met als voornaamste onderdeel een enquête onder 3500 kinderen. Ook in Zwitserland lezen tieners minder dan basisschoolkinderen. Ook in Zwitserland helpt het als ouders veel voorlezen, zelf ook lezen en er veel leuke boeken in huis zijn. Ook in Zwitserland kan de school aanzienlijke invloed uitoefenen.
| |
Boekentop VS
Eens in het jaar publiceert The Horn Book Magazine een selectie van de boeken die het voorafgaande jaar verschenen. Zo ook in nummer maart-april 1988. Voor uitgevers die nog eens rond willen neuzen: prentenboeken The Moon's Revenge van Joan Aiken en Alan Lee (Knopf), Machines at Work van Byron Barton (Crowell), Grandaddy's Place van Helen Griffith en James Stevenson (Greenwillow), Crafty Chameleon van Mwenye Hadithi en Adrienne Kennaway (Little), In Coal Country van Judith Hendershot en Thomas B. Allen (Knopf) en 17 Kings and 42 Elephants van Margaret Mahy en Patricia MacCarthy (Dial). Verhalen The Goats van Brock Cole (Farrar), Roscoe's Leap van Gillian Cross (Holiday), The December Rose van Leon Garfield (Viking Kestrel), Rabble Starkey van Lois Lowry (Houghton), The Tricksters van Margaret Mahy (McElderry), After the Rain van Norma Fox Mazer (Moorow), The Ruby in the Smoke van Philip Pullman (Knopf) en Children of Christmas van Cynthia Rylant (Orchard).
Folklore The Tales of Uncle Remus: The Adventures of Brer Rabbit van Julius Lester en Jerry Pinkney (Dial), Red Riding Hood van James Marshall (Dial), Finn Mac Cool and the Small Men of Deeds van Pat O'Shea en Stephen Lavis (Holiday), Jump Again! More Adventures of Brer Rabbit van Van Dyke Parks en Barry Moser (Harcourt) en Mufaro's Beautiful Daughters: An African Tale van John Steptoe (Lothrop). Poëzie Roomrimes van Sylvia Cassedy en Michele Chessare (Crowell) en Halloween ABC van Eve Merriam en Lane Smith (Macmillan). Non-fictie The Incredible Journey of Lewis & Clark van Rhoda Blumberg (Lothrop), The Human Body: How We Evolved van Joanna Cole (Morrow), Indian Chiefs van Russell Freedman (Holiday), Lincoln: A Photobiography van Russell Friedman (Clarion), 26 Letters and 99 Cents van Tana Hoban (Greenwillow) en Dinosaurs Walked Here and Other Stories Fossils Tell van Patricia Lauber (Bradbury).
| |
| |
| |
Lyriek voor kinderen
In het artikel ‘Shining Popocatapetl: poetry for children’ in The Horn Book Magazine mei/juni 1988 een goed vertoog van auteur Rumer Godden (o.a. De Diddakoi en Het huis hiernaast) over wat poëzie voor kinderen kan betekenen. Anders dan veel auteurs in dit blad schrijft ze niet over eigen werk, maar wat ze schrijft is wel duidelijk uit haar hart gegrepen. Overigens betrekt zij in haar vertoog ook dichters als Donne, Dylan Thomas en Manley Hopkins, en neemt zij niet als vanzelfsprekend aan dat werk dat voor kinderen bedoeld is ook altijd door kinderen begrepen of gewaardeerd wordt.
| |
Kind, prentenboek, beeldende kunst
Van 10 tot en met 12 november 1987 vond in Oldenburg de conferentie ‘Kind - Bilderbuch - Bildende Kunst: ein gestörtes Verhältnis?’ plaats. Het contrast tussen vrije en doelgerichte expressie, kunst in dienst of kunst voor zich.
De lezingen van die dagen zijn terug te vinden in Informationen des Arbeitskreises für Jugendliteratur 1/88, met onder meer Hans-Joachim Gelberg over de ‘moede ogen van de volwassenen’.
| |
Leeservaringen
was het onderwerp van een Tagung van de Arbeitskreis für Jugendliteratur, en alle lezingen zijn te vinden in Informationen des Arbeitskreises für Jugendliteratur 2/1988.
Onder meer een zeer uitvoerig onderzoek van Bettina Hurrelmann naar de omstandigheden waaronder in gezinnen wordt gelezen of televisie gekeken, met veel cijfermateriaal, maar ook uitspraken uit interviews. Het gaat hier overigens niet om de cliché tegenstelling televisie versus boek, wel om de vaststelling dat ouders zich minder dan vroeger bekommeren om het lezen van hun kind. Andere bijdragen gaan over reacties op Stern ohne Himmel (boek en theaterstuk van Leonie Ossowski), conclusies na een project over ‘je eerste schooldag’ (met een fragment uit Thoms Bericht van Tilman Röhrig als uitgangspunt), over het MenschensKinder-project dat beoogt kinderen en jongeren aan het lezen èn schrijven te zetten. De Arbeitskreis für Jugendliteratur is in de Bondsrepubliek Duitsland een overkoepelende organisatie waarvan alle instellingen en personen die op dit gebied actief zijn lid kunnen worden, en dat op de Rote Elefant na ook zijn. De voornaamste activiteiten bestaan uit het organiseren van de (door de bondsregering bekostigde) Jugendliteraturpreis, het organiseren van symposia voor afzonderlijke beroepsgroepen en conferenties voor alle belangstellenden, het organiseren van de bondsrepublikeinse voordrachten voor de Andersen-medaille van de IBBY (dus ook functioneren als sectie van de IBBY) en het uitgeven van het kwartaalblad Informationen. Adres: Schlörstrasze 10, 8000 München 19, BRD, telefoon (BRD) 089-1684052.
| |
Dood in kinderliteratuur
Informationen des Arbeitskreises für Jugendliteratur 3/1988 bevat de Tagungsberichte van een begin 1988 gehouden conferentie over ‘Sterben, Tod und Trauer in der Kinder- und Jugendliteratur’. Het beeld van de dood, zelfmoord, hoe te sterven, rouw, sterven en dood als literair thema, en natuurlijk de Arbeitsgruppenberichte.
| |
Museum en kinderboek
Karl-Heinz Klimmer schrijft in Jugendbuchmagazin 2/88 over een ‘Museumspädagogik für Schulen’, met als voorbeeld hoe dat in Hessen gaat. Daar verschijnen werkmappen met werkbladen voor leerlingen en handleidingen voor leerkrachten. In sommige van de gesuggereerde lessen wordt gebruik gemaakt van kinderboeken, zoals bijvoorbeeld Der Goldmacher van Irene Ruttmann, dat van nut is bij lessen over Frederik de Tweede van Hessen, van wie zich conterfeitsels alsmede andere voorwerpen in het museum van het Homburger slot bevinden.
Zo'n combinatie van boek en museumbezoek kan volgens Klimmer van groot nut zijn. In hetzelfde nummer ook nog een soort stand van zaken betreffende het duitstalige onderzoek naar kinderliteratuur.
| |
Kindergrappen
Helmut Fischer schrijft in Jugendbuchmagazin 3/88 over hoe kinderen vertellen, en dan met name over raadsels, schertsvragen en grappen. Een veronachtzaamd onderwerp, zo meent Fischer. Hij noemt ook voorbeelden: ‘Dik en Doof zitten in de gevangenis. Zegt Doof: “Dik, zal ik je eens iets zeggen?” “Als we uit de gevangenis zijn”, zegt Dik. Als ze eindelijk uit de gevangenis zijn zegt Dik: “Wat wou je zeggen?” “De gevangenisdeur stond open!”’ Of': ‘Er liepen twee tomaten over straat. Daar kwam een auto aan. Zegt de ene tomaat: “Hee, ketchup!” De auto had de tomaat overreden.’
Of: ‘Mami, Mami, wie weit ist es noch nach Amerika? Sei still und schwimm weiter!’ Maar die kenden we al.
| |
Lyriek voor kinderen
is thema van Jugendliteratur 2/1988, met onder meer bijdragen van Hans Joachim Gelberg (succesvol Duits kinderboekuitgever), Hans ten Doornkaat (kinderboekhandelaar en publicist uit Zürich), Hans Manz (dichter, schrijft over eigen werk en hoe kinderen daarop reageren; inderdaad, hij is ook onderwijzer) en Regine Schindler (over kindergebeden). Jugendliteratur is het orgaan van de Schweizerische Bund für Jugendliteratur en nagenoeg geheel (dit nummer helemaal) duitstalig.
| |
Geluidsdragers
Dit tot de verbeelding sprekende woord staat in de bibliotheek voor alle materialen waarop of waarin geluid reproduceerbaar is vastgelegd: platen, cassettes, cd's e.d. In Jugendliteratur und Medien 2/88 van Horst Heidtmann een overzicht en grondige bespreking van het Westduits aanbod aan ‘Tonträger’ voor kinderen. Ontwikkelingen: minder sprookjes, meer televisiefiguren, veel funnies, en ook hoorspelen, met bijpassend speelgoed.
| |
Sex in prentenboeken
Een themanummer van Kinder - Bücher - Medien, mei 1988: sexualiteit in het kinderboek, met name het prentenboek. Al in het eerste artikel gaat het dan ook over kindermishandeling en AIDS. Verderop in het hoofdartikel van Geralde Schmidt-Dumont over sexualiteit in het prentenboek: ‘Es ist tatsächlich noch weitgehend so, dasz das Kind als Chaot gesehen wird, das durch Sauberkeits- und Schamerziehung zu den Normen der Erwachsenen hingeformt werden musz.’ Malte Dahrendorf bespreekt voorlichtingsboeken, Rudolf Wenzel werpt een blik over de Muur, waar de pil in ieder geval gratis is maar men toch ook het kinderen maken bevordert. Veel citaten uit het tijdschrift Bravo, en tussendoor uitspraken van jongeren.
| |
Zelf schrijven
Language Arts maart 1988 is een themanummer over schrijven, het schrijven van verhalen als een middel om de wereld te verkennen, en dat in nauwe samenhang met lezen. Ofwel ‘Exploring the World Through Reading and Writing’, de titel van het artikel (van Gerry Brookes) waarin het nut van dit alles wordt uitgelegd. Het aardigste artikel is dat van Margaret Voss over ‘The Literate World of a Three Year Old’: hoe driejarige Nathaniël zijn eigen verhalen vertelde en tekende (geen wonderkind).
| |
Vader in prentenboeken
Het thematisch deel van Nous voulons lire! juli 1988 bevat de samenvatting van een onderzoek naar het beeld van de vader in prentenboeken, door Marie Paule Huet. Zij stelt vast dat in prentenboeken vooruitgelopen wordt op de werkelijkheid: het aantal lieve, aan het huishouden en de opvoeding meedoende vaders is in prentenboeken ruimer vertegenwoordigd dan in het echt. Dat stelde ze niet zomaar vast; ze vergeleek haar uitkomsten met die van een onderzoek naar rolverdeling onder ouders van crèche-bezoekende kinderen.
| |
Kinderliteratuur overal
Zoals eerder in Leesgoed bericht gaan Phaedrus en Die Schiefertafel fuseren, een opmerkelijke ontwikkeling gezien het feit dat het ene blad in de VS en het andere in de BRD gemaakt werd. Phaedrus 12 (1986-1987) is de laatste aflevering van Phaedrus alleen, en biedt artikelen over kinderliteratuur in Japan, de Sovjet-Unie, de Faeroe Eilanden, Litouwen, Australië, Griekenland, India en Groot-Brittannië, met nog een zijstapje naar Nigeria. In het redactioneel legt James Fraser de fusie uit: een deel van de redactie van Phaedrus dacht dat het blad overbodig was geworden.
Het nieuwe blad gaat ook Phaedrus heten, met een lange ondertitel: An Annual for the History of Children's and Youth Literature incorporating Die Schiefertafel, en daarmee wordt de lijn duidelijk. Het blad blijft internationaal, en gaat zich toeleggen (wat beide bladen al deden) op degelijke opstellen en veel bibliografie.
| |
Tête à tête met Fulvio Testa
was Bernadette Gromer, en het resultaat staat in La revue des livres pour enfants zomer 1988. Over de gevoelens van déja vu bij zijn diverse zeer schilderachtige woonsteden. Over het verband tussen zijn schilderijen en illustraties (‘L'aquarelle est le “fond” de mes dessins’). Over de speurtocht naar mysterie, over de totstandkoming van zijn boeken (‘Comme je me raconte l'histoire en l'écrivant, je fais les images en suivant l'ordre des évènements’). En na een vraag over de wijze waarop hij een blad afbeeldt: ‘Ce qui m'intéresse, plus que la feuille, c'est l'idée de la feuille.’ En wie geen Frans kan lezen, moet dat leren.
| |
Les tout-petits
La revue des livres pour enfants lente 1988 is een themanummer over literatuur voor peuters. Een zestal artikelen, eerder als lezingen uitgesproken op een studiedag in Parijs. De teneur is niet nieuw: hoe eerder je begint, hoe beter.
| |
Bibliotheken en vrouwenberoepen
Voor wie zich blijft ergeren aan de overdosis mannen in leidinggevende banen en de overdosis vrouwen in dienstverlenende (of gedienstige) banen een aardig en grondig, maar wel Amerikaans artikel in School Library Journal januari 1988, ‘Deference to Authority in the Feminized Professions’ van Linda Silver. Het is wat somber getoonzet: kennelijk is de verdeling van rollen in Amerikaanse bibliotheken nog stereotieper dan die in Nederland of Vlaanderen. Onbedoeld in het verlengde van dit artikel liggen de andere twee in dat nummer, over studenten opleiden tot kritisch denken. En zoals altijd staat het nummer verder vol besprekingen, niet alleen van boeken, maar ook van computerprogrammatuur en van audiovisuele materialen.
| |
| |
| |
Bouwpakket leesbevordering
Wil het lezen echt bevorderd worden, dan kan men het best beginnen bij de kinderen, en is samenwerking tussen school en bibliotheek vruchtbaar. In het Westduitse Schulbibliothek aktuell 88/2 geven Monika Endrisz, Regina Euler en Silke Fölsch een voorbeeld met hun beschrijving van een leesbevorderingsproject in Weinheim. Het project was een combinatie van een ‘Unterrichtseinheit’ (Bücher machen - Bücher lesen), naast het met zijn allen lezen en bespreken van een boek van Klaus Kordon, die vervolgens natuurlijk uitgenodigd werd om zowel met kinderen (overdag) als volwassenen ('s avonds) te praten, en een grote tentoonstelling. In hetzelfde nummer nog meer voorbeelden.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd