Levende Talen. Jaargang 1933

De schoolbibliotheekboekenkwestie.

De leden die het Weekblad voor Gymnasiaal en Middelbaar Onderwijs lezen, weten dat daarin de bespreking der bibliotheekboeken in de vreemde talen aan de orde is geweest. Dat die discussie heeft geleid tot besprekingen tussen de besturen van Genootschap, A.V.M.O. en onze vereniging is alleen ingewijden bekend, en daar de onderhandelingen tot heden helaas zonder resultaat zijn gebleven, zouden de leden van deze geschiedenis geheel onkundig blijven, indien wij niet vonden, dat zij er recht op hadden te weten, hoe de onderhandelingen zijn verlopen en hoe het komt dat de samenwerking op dit gebied tussen onze vereniging en de beide algemene lerarenorganisaties, waarvan de wenselikheid voor ieder moet vaststaan, niet is tot stand gekomen. Ik wil daarom in dit artikel zeer in het kort het verloop schetsen.

Eerst iets over de voorgeschiedenis, tot aan het begin der eigenlike onderhandelingen (25 Februarie 1933).

Eind 1930 bereikte ons bestuur het verzoek van een lid om de bespreking van Franse, Duitse en Engelse schoollectuur (en bibliotheekboeken) ter hand te nemen. Aangezien de Commissie voor Schoolbibliotheken van Gen. en A.V.M.O. bijna uitsluitend Nederlandse (of altans in Nederland verschijnende) bibliotheekboeken besprak en het buitenlands terrein dus vrijwel

[p. 266]

braak lag, besloot het H.B. aan dit verzoek gehoor te geven, overtuigd daarmee aan een behoefte te voldoen die door alle leraren in de moderne talen ten zeerste gevoeld werd. Nadat in Lev. T. van dit voornemen kennis was gegeven, gaf de heer Heyligers, lid van de C. v. S., op de Alg. Verg. van Jan. '31 uiting aan zijn bezorgdheid, dat wij de werkzaamheden van zijn Commissie zouden doorkruisen, waarop van bestuurstafel geantwoord werd dat het H.B. gaarne bereid was om met de C. v. S. overleg te plegen. Van die goede wil gaf het H.B. blijk door reeds in zijn eerste H.B.-vergadering, die van 21 Jan. '31, de heer Heyligers uit te nodigen tot een bespreking. In plaats van de heer H., die verhinderd was, kwam de heer van IJzeren, de vertegenwoordiger van het Genootschap in de C. v. S. Deze gaf als zijn mening te kennen, dat het beoordelen van bibliotheekboeken in de vreemde talen meer op onze weg lag en achtte met ons een arbeidsverdeling in dier voege dat wij die boeken zouden bespreken en de C. v. S. zich zou bepalen tot de in Nederland verschijnende, redelik en nuttig. Nadat de heer van IJzeren in overeenstemming met de afspraak in zijn Commissie dit voorstel had besproken, schreef de heer Heyligers ons, dat hij hierover eerst het A.V.M.O.-bestuur moest raadplegen.

In Februarie daaraanvolgende vroeg de heer Houdijk, H.B.-lid van de A.V.M.O., mij in een onderhoud, of ik bereid was in een verg. van zijn H.B. de zaak te komen bespreken. Ik antwoordde toestemmend. Vreemd genoeg heeft het H.B. toen, zonder mijn medeweten, de heer Sparnaay, lid van het H.B. maar niet van het D.B. van onze vereniging, uitgenodigd tot het bijwonen van die H.B.-vergadering. Door de zeer korte termijn kon de heer Sparnaay ons niet meer raadplegen en op de verg. alleen onder alle voorbehoud zijn mening zeggen en beloven het voorstel (t.w. Lev. T. de drie moderne talen, de C. v. S. de rest; de recensies van Lev. T. mogen overgenomen worden in het Weekblad) aan zijn H.B. over te brengen. Dit voorstel werd door ons H.B. afgewezen, omdat het meende dat het niet gevergd kon worden, dat wij de taalleraren die zo weinig belangstelling voor hun speciale vakbelangen hadden dat zij de geringe contributie voor onze ver. er niet voor over hadden, zouden laten profiteren van ons werk. - Ik geef toe, dat dit besluit achteraf te betreuren is; later zijn wij tot

[p. 267]

verdergaande concessies bereid gevonden, en alle verdere besprekingen waren overbodig geweest als wij toen hadden toegestemd. Ik merk verder op, dat de juiste manier om overleg te plegen, een gecombineerde bestuursverg., niet is gekozen.

Toen ging het H.B. van de A.V.M.O. proberen de C. v. S. buitenlandse bibliotheekboeken ter recensie te bezorgen. Het resultaat kan met de beste wil van de wereld niet anders als mager genoemd worden, en de veronderstelling van de heer Buurveld, de Voorzitter van de A.V.M.O., als zouden die paar besprekingen ons genoopt hebben tot het aanknopen van nieuwe onderhandelingen met de C. v. S. is er dan ook geheel naast. Immers het initiatief tot die nieuwe besprekingen kwam niet van ons, maar van.... de C. v. S. zelf! De heer Buurveld verwijt ons dat wij ons tot het verkeerde adres hadden gewend (nl. tot de C. v. S. in plaats van tot de H.B.-en van A. en G.), terwijl die Commissie zich tot ons wendde. In een brief van 21 Maart '32 nodigt de heer Heyligers ons H.B. nl. uit tot een vergadering op 30 Maart.

Deze vergadering werd bijgewoond door onze voorzitter Ras, die constateerde dat de verg. oren had naar het volgende plan tot samenwerking: door het te stichten gemeenschappelike bureau zouden de bellettristiese werken in de drie moderne talen naar Lev. T., de overige naar de C. v. S. gezonden worden. Verder werd gesproken over een gemeenschappelik uit te geven catalogus en overdrukken van de recensies met vermelding van de bron. Men sprak af in een volgende vergadering de plannen nader uit te werken; daarbij zou de heer Buurveld uitgenodigd worden aanwezig te zijn. Die tweede bijeenkomst is door de weigering van de heer B. niet gehouden.

In Januarie '33 komt dan het bekende plan om de C. v. S. uit te breiden en te reorganiseren, en een bezoldigd correspondent-secretaris aan te stellen, blijkbaar met het doel de bespreking van buitenlandse bibliotheekboeken met kracht ter hand te nemen. Tegen dit plan heb ik mij in een ingezonden artikel in het Weekblad van 25 Jan. verzet. Ik wees erop, dat het werken van twee commissies op hetzelfde gebied ‘de toch al niet scheutige Engelse en Franse uitgevers geheel kopschuw zou maken en onvermijdelik verwarring stichten,’ en drong erop aan, dat de drie besturen zouden trachten tot samenwerking te komen. Dit artikel heeft heel wat pennen van beide kanten in beweging gebracht.

[p. 268]

De heer Buurveld vatte in zijn uitvoerige naschriften deze m.i. toch eenvoudige zaak aanstonds zeer hoog op, zag overal spoken in de vorm van bedenkelike consequenties uit ‘organisatories’ oogpunt, waardoor de kwestie een onevenredig gewicht kreeg en de mogelikheid van een voor de hand liggende, eenvoudige regeling in vriendschappelik overleg er niet groter op werd. Dank zij de bemiddeling van het Genootschapsbestuur is echter mijn wens toch in vervulling gegaan: op uitnodiging van dit bestuur had op 25 Februarie een vergadering plaats in Den Haag, waar vertegenwoordigers van Genootschap, A.V.M.O. en Levende Talen zich om de groene tafel verenigden.

* * *

Wij hebben in die vergadering de volgende vorm van samenwerking verdedigd: de C. v. S. en onze vereniging verdelen de arbeid op de wijze als dat tot nog toe het geval was: de bellettristiese Fr., D. en Eng. boeken worden door onze correspondenten behandeld, alle overige door de C. v. S.; de recensies van de eerstgenoemde boeken kunnen behalve in ons orgaan ook in het Weekblad opgenomen worden. De vraag waar zij het eerst zouden verschijnen, werd opgelost door het bemiddelingsvoorstel van de heer De Jong: tegelijkertijd! Werd op deze wijze het laatste punt geregeld, een eis die gesteld werd van de zijde van de A.V.M.O. bracht ernstig verschil van mening: onze correspondenten (recensenten) moesten deel uitmaken van de C. v. S., die een commissie van de twee verenigingen bleef, hetgeen de consequentie meebracht dat de besturen dier beide verenigingen hen moesten benoemen en Lev. T. alleen een voordracht mocht indienen; verdere consequentie: op die voordracht mochten alleen namen van die leden onzer ver. voorkomen die tevens lid van A.V.M.O. of Genootschap waren. Het waren de ‘organisatoriese’ overwegingen, die ons uit de artikelen van de heer Buurveld bekend waren, die een gemoedelike regeling in de weg stonden.

De vertegenwoordigers van onze vereniging hadden zich, zij het schoorvoetend, bij deze eis neergelegd, maar de H.B.-vergadering waarin dit plan ter goedkeuring werd voorgelegd, kon zich met dit punt niet verenigen. De grootst mogelike meerderheid was van oordeel dat deze voorstellen niet de geest van loyale samenwerking ademden en achtte met name de

[p. 269]

differentiatie van onze leden in ‘al of niet-voordraagbare’ principieel onaanvaardbaar.

Over de kwestie van de benoeming van een bezoldigde algemene corr.-secr. werd op de vergadering van 25 Febr. niet gesproken, omdat dat volgens de vertegenwoordigers van de A.V.M.O. een zaak was die alleen de beide samenwerkende verenigingen aanging. Wij waren het daarmee niet eens, omdat in de vorm van samenwerking die wij voorstonden zo'n functionaris niet paste: onze correspondenten voeren elk voor zijn sectie de correspondentie met het buitenland en konden dat blijven doen, beter dan één voor de drie landen tegelijk. Ook over de verdere gang der besprekingen bestond verschil van mening: de heer Buurveld vond dat het maken van een reglement uitsluitend de zaak was van A. en G., terwijl wij meenden dat het niet meer dan behoorlik en ook nuttig zou zijn als wij daarin gekend werden, daar toch het reglement ook het werk van onze mensen zou regelen. Onze vertegenwoordigers hadden de stellige indruk dat de heren van het Genootschap hierin aan onze zijde stonden. De houding van het Genootschapsbestuur, dat later buiten ons om, terwijl de onderhandelingen nog gaande waren, tezamen met de A.V.M.O. het reglement heeft gemaakt, zodat wij dit onverwachts ter kennisneming ontvangen, heeft ons dan ook niet weinig verwonderd.

Het hoofdverschil echter betrof de eis, dat onze correspondenten (recensenten) moesten worden benoemd door de H.B. en van G. en A. op onze voordracht, terwijl onze keuze daarbij beperkt werd tot een deel van onze leden. Over dit punt is nog veel gecorrespondeerd, zonder succes. Ons H.B. heeft zich tenslotte bereid verklaard toe te stemmen in de vorm van een voordracht, mits de beide andere ver. zouden toezeggen dat zij die voordracht als formeel zouden beschouwen. Maar wij verklaarden te moeten vasthouden aan onze vrijheid bij de keuze van de voor te dragen personen. En daarop is tot heden de zaak gestrand.

Zo is de verwachting die ik in mijn eerste Weekbladartikel uitsprak, dat wij het eens zouden worden zodra wij maar om de tafel bijeen zaten, tot mijn teleurstelling niet vervuld. Een poging op de Algemene Vergadering van de A.V.M.O. om het H.B. tot andere gedachten te brengen is niet gelukt. Ook op de jaarvergadering van het Genootschap is de zaak ter sprake

[p. 270]

gekomen en naar ik tot mijn genoegen verneem heeft het Bestuur op aandrang van de vergadering toegezegd alsnog pogingen te doen een beide partijen bevredigende oplossing te vinden. Met belangstelling wachten wij de voorstellen af. Na het bovenstaande behoeft het geen betoog, dat het ons zeer zou verheugen als de samenwerking toch nog tot stand zou komen.

w. van den ent.