Levende Talen. Jaargang 1936

Verslag van de Algemene Vergadering op Zaterdag 4 Januari 1936 te Amsterdam.

Het Bestuur heeft in het vorig nummer de hoop uitgedrukt, dat deze Algemene Vergadering een waardige herdenking zou worden van het 25-jarig bestaan van de Vereniging van Leraren in Levende Talen. Met grote voldoening mag het constateren, dat deze hoop vervuld is en dat onze jaarlijkse bijeenkomst aan de stoutste verwachtingen heeft beantwoord. De zéér talrijke opkomst der leden (méér dan 250 aanwezigen, waaronder 2 Indische collega's met verlof), de aard der gehouden inleidingen en de geanimeerde stemming aan de gemeenschappelijke lunch, waar we talrijker waren dan ooit, hebben deze dag gemaakt tot een hoogtepunt in het leven onzer vereniging.

De voorzitter, Dr. H. Sparnaay, heette allereerst den Heer G. Bolkestein, Inspecteur van het Gymnasiaal en Middelbaar Onderwijs welkom als vertegenwoordiger van Zijne Excellentie den Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, Prof. Dr. Woltjer als Voorzitter van de Onderwijsraad en Dr. J. van

[p. 12]

Gils, voorzitter van de 2e Afdeling van de Onderwijsraad. Verder de Heren Dr. S. Elzinga, J. van Andel, Dr. W. van den Ent, Inspecteurs van het G. en M.O.; de aanwezige hoogleraren Salverda de Grave, Gunning, de Vooys, Gerlach Royen en Van Dam en de vertegenwoordigers van bevriende verenigingen.

Hierna sprak hij de openingsrede uit, welke hiervóór is afgedrukt.

De secretaris deelde mede, dat bericht van verhindering is ingekomen van de Heren Dr. Renkema en Van der Weyst, van den Wethouder voor het Onderwijs van Amsterdam en van de Vereniging van Rectoren en Conrectoren. Verder geeft hij kennis van een motie van Dr. G.G. v.d. Andel, betreffende de wederinvoering van een bescheiden literatuurlijst op de eind-examens in de vreemde talen en van een schrijven van de Heren Themans en Spanjar over het vaststellen van deze vergadering op Zaterdag. Beide stukken zullen in de Huishoudelijke Zitting in bespreking komen.

Hierna was het woord aan den Heer G. Bolkestein, die namens den Minister en de aanwezige Inspecteurs de Vereniging gelukwenst met de herdenking van haar 25-jarig bestaan. Wat hem steeds heeft getroffen in het werk van deze vereniging, is het besef, dat het onderwijs in de levende talen zich steeds wijzigt naar omstandigheden van tijd en plaats; dat het altijd werkelijk levend blijft, omdat het streven naar verbetering er een kenmerk van is. En dat deze Vereniging heden wil herdenken, niet wat zij heeft gepresteerd, maar wat er in deze kwarteeuw is tot stand gebracht, is een door spreker gewaardeerde erkenning van andere invloeden, die zich ook hebben doen gelden. Spreker hoopt, dat de Vereniging, die zich in de belangstelling van zo velen verheugen mag, voor studie en onderwijs van de levende talen nog veel mag bereiken.

Ook Prof. Dr. Woltjer, voorzitter van de Onderwijsraad was verheugd deze vereniging zo te zien groeien. Spreker was overtuigd, dat haar werken een goede invloed heeft gehad op de ontwikkeling van het onderwijs in de levende talen.

Voor de bevriende verenigingen, die geregeld tot de Algemene Vergadering worden uitgenodigd, sprak Dr. H. de Noo.

Hij wenst de ‘getrouwe’ Vereniging van Leraren in Levende Talen van harte geluk met haar jubileum. Spreker wijst op het intens werkleven van deze Vereniging, dat blijkt uit de

[p. 13]

buitengewone uitbreiding van het tijdschrift Levende Talen en de steeds voortdurende stijging van het aantal leden. Hij verklaart deze voor de vereniging zo gunstige verschijnselen door de betekenis van haar leden en door de leiding, die de steeds wisselende besturen hebben weten te geven. In de vergaderingen is de toon steeds aangenaam en de samenwerking hartelijk collegiaal. En een groot voordeel was steeds, dat men er slechts kwam om zich te bezinnen op zijn dagelijks werk. Steeds hebben de leiders de kunst verstaan richting te geven aan de krachten, die in de Vereniging leefden. Namens de verschillende verenigingen dankt spreker voor de geregelde uitnodigingen en besluit zijn toespraak met het aanbieden van een fraaie voorzittershamer, waarbij hij de hoop uitspreekt, dat ‘hij in de hand der voorzitters alle levende talen zal spreken.’

Daarna werd het Hoofdbestuur nog gecomplimenteerd door Dr. C. Brouwer, namens enige Haarlemse collega's, die hun gelukwens uit de bloemenstad vergezeld deden gaan van een bouquet schone anjers. En ten slotte voegde ook Dr. Schepman, directeur van J.B. Wolters' U.-M. de gelukwensen van deze firma bij de vele reeds uitgesprokene, waarbij hij de hoop uitsprak, dat bij het gouden jubileum de uitgever nog de firma Wolters zou zijn.

De voorzitter bracht aan al deze sprekers namens Hoofdbestuur en Vereniging dank en gaf de verzekering, dat men deze tweede kwart eeuw met frisse moed begon.

Hierna sprak Prof. Dr. J.J. Salverda de Grave over De studie van de levende talen in de laatste kwart eeuw, welke doorwrochte rede in dit nummer voorkomt, op verzoek van velen voorzien van voetnoten om een nadere bestudering van onderdelen mogelijk te maken. De Voorzitter dankte den hooggeleerden spreker voor de belangrijke arbeid, die hij wederom op onze jaarlijkse bijeenkomst had willen opleveren.

Na een korte pauze was het woord aan Dr. A. Zijderveld, die De leermiddelen voor het onderwijs in de Nederlandse letterkunde gedurende de laatste 25 jaar behandelde, in een lezing, die eveneens met levendige belangstelling werd gevolgd en waarvoor wij den lezer ook naar dit nummer mogen verwijzen. Ook tegenover hem werd door den Voorzitter de dank der vergadering vertolkt.

[p. 14]

Daarna volgde de gemeenschappelijke lunch. Meer dan 150 bezoekers zaten aan, een aantal, dat nog nimmer werd bereikt! Er heerste een opgewekte stemming, waartoe de vreugde over het jubileum, de voldoening van de ontmoeting van oude bekenden en de keurige voorbereiding van onzen penningmeester ieder hun deel bijdroegen.

Van half drie tot vier uur werden de sectievergaderingen gehouden, waarvoor kan verwezen worden naar de verslagen van de secretarissen, welke ook in dit nummer zijn opgenomen.

Te vier uur begon de Huishoudelijke Vergadering. Als gewoonlijk waren velen vertrokken. Toch mag geconstateerd worden, dat het aantal aanwezigen groter was dan vorige jaren.

Bij: punt 1 Jaarverslag van den secretaris werd het woord gevraagd door Dr. E. Kruisinga, die enige opmerkingen wenste te maken over de redactie van Levende Talen. Bij hem is de vraag gerezen, of de wijze van redactie, zoals wij die kennen, wel de meest juiste is. En spreker vraagt zich af, of er wel voldoende waarborg is, dat de Vereniging ook door het tijdschrift zal blijven groeien. Wie de laatste jaargang controleert, kan vaststellen, dat er over de methodiek van het talenonderwijs weinig of niets in voorkomt, behalve voor de moedertaal. En ook het recenseren van de leerboeken geschiedt te weinig van uit een bepaald inzicht in methodiek. Spreker herinnert er aan, dat er weldra op de acte-examens zal geëxamineerd worden over de methodiek van het onderwijs en meent, dat ook ons Tijdschrift daarbij leiding behoort te geven. Spreker denkt, dat het veelzijdiger zou kunnen worden door de instelling van een redactieraad, die naast den secretaris-redacteur optredend een leidende of adviserende functie zou kunnen hebben. Die raad zou moeten bevatten: een paar leden voor taalkunde; een paar voor literatuur, vooral voor de moedertaal; en een adviseur voor taalpsychologische en paedagogische onderwerpen. Het peil van Levende Talen zou dan zeker worden verhoogd.

De redacteur zegt, dat hij veel van hetgeen de Heer Kruisinga heeft gezegd kan onderschrijven en er dan ook geen critiek op hem persoonlijk in beluistert. Maar hij meent, dat de spreker niet goed de aard van Levende Talen in het oog heeft gehouden. Het blad is niet zuiver tijdschrift en ook niet enkel orgaan. Voor

[p. 15]

een tijdschrift vraagt of kiest de redactie artikelen; zij kan gemakkelijk alles weigeren, wat niet voldoet aan bepaalde eisen. Voor Levende Talen gaat dat moeilijk. Wel wordt er soms wijziging van artikelen gevraagd, om redenen van toon of inhoud. Maar bepaald geweigerd wordt er zelden. Want L.T. is daarvoor te veel Orgaan van een vereniging, waar de leden ook gelegenheid moeten hebben zich uit te spreken. Daardoor is het gehalte der stukken ongelijk en komen er soms protesten tegen verzoeken van den redacteur tot wijziging, of tegen niet-plaatsing. Ook komen er, mede daardoor en niet eens altijd van andere zijde, wel eens protesten tegen het gehalte van in het Orgaan opgenomen stukken, die wellicht niet geplaatst zouden zijn bij een zuivere opvatting als tijdschrift.

Wat betreft de voorgestelde redactieraad meent spreker, dat de organisatie hem dan te samengesteld zou worden. Hij werkt geregeld samen met de sectievoorzitters; en vraagt geregeld hun advies, terwijl bij verschil van inzicht het gehele Hoofdbestuur kan optreden als commissie van beroep, gelijk indertijd onder den vorigen redacteur is vastgesteld. Hij meent, dat redactie en hoofdbestuur met de raadgevingen van den Heer Kruisinga hun voordeel kunnen en stellig zullen doen, doch moet de instelling van een redactieraad ontraden.

De Heer Kruisinga heeft nog een bezwaar tegen de wijze, waarop schoolboeken besproken worden, speciaal voor Frans en voor Duits, die te veel incidenteel en van uit zéér verschillend inzicht worden beoordeeld, waardoor de critiek zelden boven ‘zal zijn weg wel vinden’ enz. uitkomt. Hij voelt méér voor besprekingen van leerboeken, waarin op gezette tijden een samenvattende critiek wordt gegeven op wat er voor een taal in een zekere periode is verschenen, zoals hij die indertijd gaf. - Spreker meent verder, dat de voorzitters geen goede redactieraad kunnen vormen, omdat een voorzitterskeuze op andere grond geschiedt, dan een aanwijzing tot lid van een dergelijke raad.

De redacteur blijft bij zijn mening, dat er een veel te samengestelde redactie zou ontstaan en waarschuwt voor dood-organiseren. Tot op zekere hoogte is het een voordeel, dat de leden in het algemeen op plaatsing van hun artikelen mogen rekenen.

De oud-redacteur Dr. W. v.d. Ent geeft op grond van zijn ervaring enige nadere toelichting. Ook hij heeft bevonden, dat

[p. 16]

de tegenwoordige toestand bevredigend mag genoemd worden. Hij deelt niet de opvatting van den Heer Kruisinga, dat de voorzitters alleen gekozen zouden worden om organisatorische capaciteiten. Stellig spreken daarbij ook onderwijskundige of wetenschappelijke qualiteiten een rol. Spreker meent, dat men verstandig doet te luisteren naar de ervaringen van hen, die dit werk hebben gedaan en is ook tegen een redactieraad.

De voorzitter meent namens het Hoofdbestuur te mogen verzekeren, dat het zijn voordeel zal trachten te doen met de opmerkingen van Dr. Kruisinga.

De Rekening en Verantwoording van den Penningmeester over 1935, (opgenomen in no. 87) worden vervolgens goedgekeurd. Tot leden van de kaskommissie worden gekozen de Heren G. Comello en R. Klaver.

De voorzitter brengt aan secretaris en penningmeester de dank der vereniging voor de vele moeite, welke zij zich in hun functie geven.

Bij de rondvraag bespreekt Dr. G.G. van den Andel de vraag, of er nog stappen dienen te worden gedaan in verband met het gehouden referendum om te komen tot wederinvoering van een bescheiden literatuurlijst op de eindexamens H.B.S. B. De geruststellende toelichting, die Inspecteur Dr. W. v.d. Ent vorig jaar gaf, is bekend; maar deskundigen kunnen er anders over denken. Spreker zou willen voorschrijven, dat er bij het spreken uitgegaan moet worden van de boekenlijst.

De Voorzitter meent, dat de mededeling van Dr. Van den Ent, mag gelden als algemeen voorschrift. Hij deelt namens het H.B. mede, dat dit gaarne een verzoek tot het College van Inspecteurs zal richten om te komen tot het verplicht stellen van een lijst van minstens drie boeken.

Daarna komt aan de orde een schrijven van de Heren Themans en Spanjar, die hun godsdienstige bezwaren inbrengen tegen de vaststelling van de Algemene Vergadering op Zaterdag en verzoeken die weer op Vrijdag te stellen.

De Voorzitter deelt mede, dat het H.B. met dit verzoek wel rekening wil houden. Het geeft echter voor zeer vele leden grote moeilijkheden. Zo zal b.v. in 1937 de vergadering weer moeten worden gesteld op Zaterdag 2 Januari, omdat de nieuwjaarsdag uitgesloten is.

De Heer Noach stelt de vraag, welke omstandigheden dan

[p. 17]

veranderd zijn na 1932, die maken, dat nu niet meer kan, wat toen werd toegezegd.

De Voorzitter meent, dat men een Bestuur in 1936 niet gebonden mag achten door een besluit van een ander bestuur in 1932.

Dr. Ras, die in 1932 deel uitmaakte van het bestuur, verzekert, dat er nog steeds dezelfde gezindheid is om te bevredigen als toen. Men vergete echter niet, dat stellig 99% der leden de Zaterdag prefereren en de vergadering ook op het eind der Kerstvacantie gesteld dient te blijven. Hij betreurt de gedwongen afwezigheid van enkelen, en doet een beroep op hun goede gezindheid om de bloei der Vereniging te blijven bevorderen. Zodra zich andere mogelijkheden voordoen kan het bestuur misschien over beurtsgewijze vaststelling denken.

Dr. W. van den Ent herinnert er nog aan, dat de vergaderingen op Vrijdag niet minder goed bezocht waren.

De voorzitter zegt toe, dat het bestuur de zaak in gedachten zal houden.

Eindelijk is er nog een voorstel van den Heer Den Eenzamen, die aan alle niet aangesloten taalleraren een circulaire wil richten om hen uit te nodigen tot toetreding.

De Penningmeester deelt mede, welke propaganda er ieder jaar in December wordt gemaakt. Die komt feitelijk reeds geheel met de bedoeling van den Heer Den Eenzamen overeen.

Hierna sluiting.

De secretaris,

C.L. DE LIEFDE.