Levende Talen. Jaargang 1936

[p. 323]

Het onderwijs in het Frans in Nederland op de tentoonstelling der Alliance Française te Parijs.

Zoals wij in het April-nummer van dit tijdschrift meedeelden, werd deze zomer door de Alliance Française ter gelegenheid van haar gouden jubileum een tentoonstelling gehouden, die beoogde een beeld te geven van omvang en resultaten van het onderwijs in het Frans over de hele wereld. Het beroep dat Dr. Marmelstein en ondergetekende, aangezocht zich met de inrichting der Nederlandse afdeling te belasten, daarbij deden op de medewerking der collega's is niet onbeantwoord gebleven, en zo is het ons mogelijk geweest een inzending tot stand te brengen, die naar van verschillende kanten ingekomen berichten alle andere in volledigheid ver overtrof. Wij menen dat verschillende der verzamelde gegevens ook hier wellicht belangstelling zullen vinden en overwegen daarom de mogelijkheid op onze jaarvergadering iets van het geëxposeerde te laten zien. In afwachting daarvan en ook omdat een gedrukt verslag wat blijvender is dan een tentoonstelling alleen, willen wij hier een kort overzicht van onze stand geven.

Het pièce de milieu werd gevormd door een groot tableau, dat de omvang van ons onderwijs in het Frans in beeld bracht. De gegevens hiervoor waren ons met de meeste bereidwilligheid verstrekt door het Centraal Bureau voor de Statistiek te 's-Gravenhage.

Enerzijds stond een overzicht van het - sinds 1920 zeer besnoeide - Enseignement primaire, onderverdeeld in Cours de français annexes à des écoles primaires, Ecoles primaires supérieures en Ecoles normales. Voor de Franse cursussen stonden alleen cijfers van 31 December 1930 ten dienste; zij vermeldden, afgerond tot op duizendtallen, 27.000 jongens en 22.000 meisjes; het aantal scholen, waarover deze leerlingen verdeeld waren, was niet bekend. Voor alle andere scholen (ook voor de middelbare) is de toestand van 15 September 1935 genomen. Bij de U.L.O.-scholen zijn de cijfers als volgt: aantal scholen 781, aantal leerlingen 47.000 jongens en 40.000 meisjes. Bij de Kweekscholen zijn deze getallen: 106 scholen, 3300 jongens, 3700 meisjes (afronding tot op honderdtallen).

[p. 324]

Daarnaast was de volgende verdeling van het Enseignement secondaire gegeven met het aantal scholen en dat der mannelijke en vrouwelijke leerlingen:

Lycées classiques (Gymnasia):	55	6600	2800
Lycées modernes (H.B.S. 5)
Programme A	10	2200	750
Programme B	118	19000	5600
Lycées avec section classique
et section moderne (Lycea)	48	6900	5300
Ecoles de commerce
Cours de 5 ans (Hogere Handelsschulen)	20	900	150
Cours de 4 ans (Handelsdagscholen)	21	1700	450
Ecoles de jeunes filles (Middelb. Meisjessch.)	19		2500
Ecoles triennales (H.B.S. 3)	9	1100	450

Bij elke schoolsoort was ook het aantal leerjaren en het totaal der wekelijkse lesuren voor Frans vermeld, welke cijfers wij hier als vrijwel bekend menen te mogen weglaten. Een lint verbond verder elk type met een uitgewerkt programma er voor, dat als het ware geconcretiseerd was in de daarin vermelde boeken; Mejuffrouw Kernkamp had ons dat voor de Middelbare Meisjesschool, Dr. Dubosq dat voor de Hogere Handelsschool verstrekt. (Er werd op gewezen dat deze programma's slechts voorbeelden waren, daar in de samenstelling grote vrijheid bestaat voor den docent). De kersverse eindexamen-opgaven van 1936 voltooiden dit beeld van ons Middelbaar Onderwijs.

Door de welwillende medewerking der uitgevers was het ons ook mogelijk een idee te geven van de talrijke keurig uitgevoerde schoolboeken, waarover wij beschikken. Wij hadden er van afgezien alle taalmethoden te exposeren, maar de handboeken voor letterkunde waren er alle en vele leesboeken, waaronder de volledige Meulenhoff-serie. Het is ons uit de opmerkingen, die men ons persoonlijk bij de opbouw maakte, bekend welk een uitstekende indruk deze goedverzorgde uitgaven alle maakten. Niet minder gold deze lof de indrukwekkende rij van dissertaties, die een hoog idee gaven van de wetenschappelijke standing onzer docenten, wier opleiding en examens geschetst waren in een bijdrage van Prof. Gallas.

Illustratie-middelen bij het onderwijs in letterkunde waren in ruime mate door Dr. Marmelstein geleverd, die ook gezorgd

[p. 325]

had dat er schriftelijk werk in het Frans van meer gevorderde leerlingen te zien was. Tot de versiering van het geheel droegen ook zeer bij de prachtige foto's, die Mejuffrouw Retera van haar vaklokaal voor Frans aan de 1e H.B.S. 5 te Amsterdam had laten maken, en de fraaie tekeningen bij fabels van La Fontaine door haar leerlingen vervaardigd. Niet minder mooi waren de foto's, die de buitenschoolse zanguitvoeringen van den Heer Benjert vertoonden en de artistieke versieringen, die sommige zijner leerlingen reeds op zeer jeugdige leeftijd bij in de klas behandelde versjes hadden gemaakt. Een afzonderlijke plaats was ingeruimd voor de inzending van Dr. Schilperoort, die een een duidelijk beeld gaf van zijn werk aan de Haagse Dalton-H.B.S., en voor die van den Heer Van der Laan met de door hem aan het Kennemer Lyceum gebruikte methode.

Vermelden wij ten slotte een interessante conclusie, die wij konden trekken door de aantallen leerlingen van U.L.O.-Scholen en Middelbare Scholen samen te tellen en te delen op het aantal inwoners tussen 12 en 18 jaar: ongeveer 13,6% der Nederlanders van deze leeftijd leert Frans (evenals trouwens Duits en Engels), een procent dat vrij wat hoger was dan wij gemeend hadden te mogen verwachten.

K.J. RIEMENS.

Naschrift. De kern van onze stand zal op de a.s. jaarvergadering inderdaad te zien zijn. Gaarne willen wij daaraan nog illustratie-materiaal toevoegen, dat onze collega's bij hun Franse lessen gebruiken, en dat zij gelieven te zenden aan Dr. J.W. Marmelstein, Chr. H.B.S., Moreelsestraat 21, Amsterdam Z.

K.J.R.