Levende Talen. Jaargang 1937

[p. 126]

Ingezonden.
Antwoord aan Prof. Dr. C.G.N. de Vooys.

In de vorige aflevering van ‘Levende Talen’ (bl. 77-78) mengt Prof. de Vooys zich in mijn gedachtenwisseling met Dr. A.J. de Jong ten einde te bewijzen, dat ik ‘inderdaad slecht op de hoogte’ ben van de ontwikkelingsgeschiedenis van de regeling-Marchant. Daar het van belang is, dat betreffende de aanleiding tot de tegenwoordige ‘spelling’-misère de meeningen duidelijk geformuleerd zijn, maak ik hieronder enkele kantteekeningen bij het betoog van Prof. de Vooys. Aanvankelijk gaat telkens een zin van Prof. de Vooys vooraf.

1.	‘Een rapport der commissie-Marchant bestaat eigenlijk niet’.
	In het officieele communiqué, aan de pers verstrekt omstreeks 18 April 1934, staat, dat de Ministerraad besloot, dit rapport te publiceeren. Overigens wordt er gesproken van ‘verslag’.
2.	‘De notulen van de vijf vergaderingen zijn niet gepubliceerd’.
	Ik heb nooit beweerd, dat dit wel geschied is. Het doet er bovendien niets toe.
3.	‘Bekend geworden is alleen de inhoud van het compromis’.
	Prof. de Vooys is te dezer zake ‘inderdaad slecht op de hoogte’, want ook hetgeen de commissie kenbaar gemaakt heeft aangaande het overleg met België en de wijze van invoering van de nieuwe schrijfwijze is op 19 April in de pers gepubliceerd met de onderteekening 7 Maart 1934.
4.	‘Dat Prof. van Ginneken gemeend heeft, later zijn handtekening toch te kunnen verloochenen, laten wij voor zijn rekening. Onjuist blijft de beschouwing van de heer Höweler dat op 7 Maart 1934 geen compromisvoorstel bestond’.

Minister Marchant heeft op 22 Juni 1934 in de Tweede Kamer o.a. medegedeeld (Handelingen, bl. 2182): .... en toen heeft hij (d.i. Prof. van Ginneken - H.) het rapport in de definitieve redactie, zooals die nu luidt, vastgesteld op 7 Maart, onderteekend, nadat een noot was opgenomen, dat één van de leden zich met het algeheel vervallen van de naamvals-n niet kon vereenigen (cursiveering van mij - H.). Deze noot komt dus voor in het rapport en is op 19 April 1934 mede gepubliceerd. Over een van de voornaamste punten was geen overeenstemming bereikt en het zou niet alleen van wijs beleid, maar ook van eenvoudige rechtvaardigheid getuigd hebben, wanneer men toen geconstateerd had: er is geen compromisvoorstel tot stand gekomen. Indien men het zóó mag beschouwen, dat Prof. van Ginneken in de commissie-Marchant de ‘conservatieven’ vertegenwoordigde, dan had zijn bezwaar tegen een van de voornaamste regels de andere leden der commissie terug moeten houden van de misleidende bewering: er is een compromis bereikt. Dat Prof. de Vooys deze ongerechtige zaak thans nog verdedigt en van ‘compromis’ een zinledigen term maakt, ontsiert zijn actie voor ‘spelling’-verandering. Zelfs indien Prof. van Ginneken zonder meer zijn handteekening geplaatst en gehandhaafd had onder het zoogenaamde compromis-voorstel van 7 Maart 1934, dan ware het van weinig waarde geweest, omdat de meerderheid in den lande, die tegen ‘spelling’-wijziging is, met een afspraakje tusschen enkele vereenvoudigers en een minister niets te maken heeft. Wie de sterkste partij buiten de gedachtenwisseling houdt, moet maar zien, hoe hij een ‘spelling’-verandering verwezenlijkt.

5. ‘Evengoed hadden de andere leden kunnen verlangen dat ook hun

[p. 127]

afwijkende meningen in noten werden vermeld: bij elk compromis moet nu eenmaal ieder iets van eigen verlangens prijs geven’.

De vier andere deskundigen in de commissie waren met zorg gekozen voorstanders van het systeem-Kollewijn, zoodat, toen zij nagenoeg al hun verlangens bevredigd zagen, er weinig reden bestond voor het kenbaar maken van ‘afwijkende meningen’. De tweede zinsnede bewijst, dat Prof. de Vooys, indien hij behandeld was als Prof. van Ginneken, eveneens het bestaan van een compromis-voorstel op 7 Maart 1934 zou ontkend hebben.

Prof. de Vooys behandelt in de tweede helft van zijn betoog de vraag, die ik in mijn antwoord aan Dr. A.J. de Jong stelde: welke autoriteiten in Vlaanderen waren op 8 Maart 1934 geraadpleegd? Hij beschouwt deze als een rhetorische vraag. Dat was zij inderdaad eenigszins en daarom oordeelt Prof. de Vooys misschien wat al te gauw, dat de steller van deze vraag slecht op de hoogte is. Prof. de Vooys doet alsof hij de vraag beantwoordt en noemt de namen van drie Belgen, die aan de laatste vergadering van de commissie deelgenomen hebben. De officieele afgevaardigde van Minister Lippens was Prof. Dr. R. Verdeyen, die tevens leider is van de Kollewijnianen in België; de ‘volle overeenstemming’, waarvan Prof. de Vooys spreekt, zal dus wel niemand verwonderd hebben.

Maar mijn vraag was algemeener gesteld en bedoelde slechts de openlijke bevestiging uit te lokken van hetgeen ik reeds lang wist, nl. dat het heele ‘overleg’ met België (eind 1933 en begin 1934) een paskwil is geweest. De Kon. Vlaamsche Academie was begin Maart nog niet geraadpleegd - dat is pas einde April 1934 gebeurd -, omdat deze niet zou passen in het Kollewijniaansche onderonsje, dat voor de Nederlandsche regeering deze kool gestoofd heeft. Toch sprak Minister Marchant op 8 Maart 1934 in de Eerste Kamer van ‘alle autoriteiten onder de Vlamingen’. De bezwaren van de Vlaamsche uitgevers zouden evenals die van de Nederlandsche schoolboekuitgevers zonder meer genegeerd zijn, als de Belgische regeering niet bijtijds gewaarschuwd was.

Prof. de Vooys zegt, dat Minister Lippens, die met Minister Marchant had willen samenwerken, kort daarop moest wijken voor een opvolger, die reeds als journalist een heftig tegenstander van spellingvereenvoudiging was. Prof. de Vooys schijnt ook te dezer zake ‘inderdaad slecht op de hoogte’, want na Minister Lippens, die in Juni 1934 aftrad, zijn er achtereenvolgens drie Waalsche ministers van onderwijs geweest (de heeren Maistriau, Hiernaux en Bovesse), voordat de bedoelde journalist, de heer Hoste, als minister van Openbaar Onderwijs optrad. Niet Minister Hoste doch de Waalsche opvolger van Minister Lippens, de heer Maistriau, heeft op 31 Juli 1934 besloten in België de spelling voorloopig onveranderd te laten; dat besluit is tot heden gehandhaafd.

Ten slotte: Prof. de Vooys vindt het tegenwoordige regeeringsbeleid in zake de spelling allesbehalve bewonderenswaardig. Daartegenover zou ik willen zeggen: de groep, die de omstandigheden op een onbewaakt oogenblik gunstig bevond en een minister heeft overgehaald tot het maken van een blunder, mag wel de laatste zijn, die critiek levert op den volgenden minister, wiens pogingen om de schade te herstellen men in breeden kring waardeert, ook al zou men wel radicalere maatregelen wenschen.

Amsterdam, 6 Maart 1937.

H.A. HÖWELER.