Leven van Lutgart

(1899)–Anoniem Lutgart, Leven van– rechtenstatus


XIX. Van din dat si onsen Here bat dat hi hare name sine gracie van sutheiden ende hise en andre gave. Ghi heren ende vrowen, hoert Wat ic u sal noch brengen voert, Opdat ic can, met corten warden: Ic sal u seggen van Lutgarden 6275[regelnummer] Noch een wel schone exempelkijn, Dat nutte sal te horne sijn Ende oc hen allen sal behagen Die Godes minne int herte dragen. Dis wanic wel, opdat si dan 6280[regelnummer] Vernemen willen watter an Geleget, ende int herte binnen Verstaen wat ho(e)rt ter Godes minnen. Want die der minnen willen plin, Si moten merken ende sin 6285[regelnummer] Hoe verre dat men volgen moet Hars willen; want si dikke doet Ga naar margenoot+Begeren meer dan imens cracht Geleesten can met sire macht. Daeromme radic al dengenen 6290[regelnummer] Die hen ter minnen dinste wenenGa naar voetnoot1 Of die te harre scholen gaen, Dat si hen pinen wel verstaen Die wart die ic hen sal ontbinden; Want sire in selen mogen vinden, 6295[regelnummer] Opdat si weten dat begeren Wat hen mach helpen ende deren, Wat hen mach schaden ende vromen; Want die ter minnen willen comen, Geloevens wel den worden mijn,
[pagina 64]
6300[regelnummer] Si moten onderscheedech sijn; Si moten weten hoe men sal Bi goeder minnen liefgetal Met Goede werden, onsen Here; Want menech poget dikke sere 6305[regelnummer] Ter minnen wert met hastechheiden, Die met gemake moet ontbeiden Eer hi volbrenget sinen ganc, Wille of en wille an sinen danc, Dergerre, din hi was ontgaen; 6310[regelnummer] Masschijn die selen also saen Ochte eer, al volgen si met staden, Volcomen toter Gods genaden. Hoe dat geschit, mach igewelc Wel merken, want hets heden selc 6315[regelnummer] Die hem der minnen onderwindet, Bidis dat hi so sute vindet Ga naar margenoot+Die ufeninge in din beginne Dat hise vestt in sinen sinne Alse emmermeer te sine in din, 6320[regelnummer] Dat hi der minnen wille plin Gestadelic al sonder sparen; Mar wel gevalt dat hi verswaren Hem welt maschin met selken dingen Die hi nit wel en can volbrengen. 6325[regelnummer] Es dan dat sake datten taent Sijns selves wille, die wel waent Volbrengen dis hi nit ne can Geleesten, moet hi bliven dan Te ijoncst van sinen daden achter, 6330[regelnummer] So sal hijs hebben groten lachter, Dat seggic u; want hets en ris Die hastet omme sijn verlis, Daer hi namaels te sire vromen Met goeden staden mochte comen. 6335[regelnummer] Daeromme schijnt het wel gevuge Dat igewelken dat genuge Daeran geleget sine hate, Ende oc intides varen late Dis hi te ijoncst ontberen moet, 6340[regelnummer] Want mate es tallen spele goet. Wetti warumme ic dit ontbinde? Om een exempel dat ic vinde Alnoch gescreven van der vrowen, Dat ic u sal te goeder trowen 6345[regelnummer] Vertrekken, die int herte binnen Gevult onsteken u van minnen Ga naar margenoot+Alse u betamet, mar idoch En hebt vernomen nit alnoch Al welken wech gi motet gaen, 6350[regelnummer] Wildi ter minnen dinste staen; Die onderschedechheit, ic meene, Daer wel Lutgart, die maget reene, In coste suken har heijach, Als ic u wel beto(e)gen mach, 6355[regelnummer] Opdat gi wilt geloeven mi. Nu hoert mi dan: Die maget vri Hadde enen dogdeliken sede, Daer ic u eer af horen dede En schone exempel ende inwaer, 6360[regelnummer] Al dochtt masschijn u somen swar, Bidis dat selke dat ontgouden Die met gemeenen rade wouden Din sede goet hare ave breken; Dat was dat si van elker weken 6365[regelnummer] Dis sonnendages plach te gane Tin Gods outare ende daer tontfane Dat sacrament gebenedijt. So hevet sent op enen tijt Gedaen die maget utverkoren 6370[regelnummer] Gelijc dat si dis plach tevoren; Si hadde ontfaen dat sacrament Te goeder wilen; dis si sent In corten stonden wart geware Bidin dat het begonste an hare 6375[regelnummer] Saen oppenbaren sine cracht. Wat wondre? Want die hevet macht Ga naar margenoot+In hemele ende in herterike, Dats Ihesus Kerst, die dagelike Ons voedt mettin lichame sijn, 6380[regelnummer] Hi hevet in har herte fijn Dis dages sijn hosteil genomen Ende es met hare ontbiten comen Van sire spisen, die hi brachte Met hem, daer hise met so sachte 6385[regelnummer] Tin selven stonden heft gevudet Dat si wel lettel wart gemudet Van din ontbitene even lanc Dat het gedurde; want si dranc Der minnen wijn met groten toegen 6390[regelnummer] So dat sire ave wart in hoegen; Si dranc daer uter volre maten Din suten wijn van karitaten, Die goet es buten allen prise, Daer Ihesus Kerst van paradise 6395[regelnummer] Af schinker was, die an din stonden Dis schinkede ute sinen wonden So groten coepGa naar voetnoot1, dat hiser mede In groter ioijen wesen dede. Si was in hogen ende blide; 6400[regelnummer] Die vroude wart hare an din tide So over swingeGa naar voetnoot2 int herte binnen, Dat si ne conste van der minnen Te vollen werden nit versaedt. Mar saen wart sire af so begaedt, 6405[regelnummer] Dat si op eten noch op drinken En achtte nit, noch oc gedinken
[pagina 65]
Ga naar margenoot+En conste omme andre dinc negeene Dan omme dat si minde allene; Si doegde suten orewoetGa naar voetnoot1; 6410[regelnummer] So sere was hare oc die moet VervlotenGa naar voetnoot2 op hare minnekijn, Dat si begerde lange sijn Also met hem in eenechheiden. Mar nit ne mochte sijs verbeiden, 6415[regelnummer] Want cort die spacie was daertoe Bidis dat was gesongen doe Ter selver wilen die middach Din men na messen singen plach, Ende oc die cymble was geslegen, 6420[regelnummer] Die die ijonfrowen plach gewegen Te haren refrotoereGa naar voetnoot3 wert. Wat mach dan doen die maget wert, Lutgart, die es gevudet binnen So metter spisen van der minnen, 6425[regelnummer] Dat sire ongerne af scheeden sal, Mar banderside in dat getal Moet emmer sijn van din ijonfrowen, Sal si voldoen te goeder trowen Dat dordoe wiset die si draget? 6430[regelnummer] Nu hort: hir mogdi van der maget En bispel merken harde goet, Hoe men der minnen volgen moet Nit al te verre, mar te maten: Die vrowe, die doen ende laten 6435[regelnummer] Wel conde, na dat si vernam Datt hare meest te baten quam, Ga naar margenoot+Ende oc versach dat si dat een Moste emmer laten van den tween, Si mikde dat het nutter ware 6440[regelnummer] Dat si intijds gesellde hare Mettin convente in dat gemeene Dan dat si langer bleve allene In eenechheiden (dat men soude Bevaen, wart dat sijs plegen woude 6445[regelnummer] Tin selven nameliken tide); Mar oc versach si banderside Dat schade groet daer an gelage Wart dat si so dis eenes plage Dat si dat ander liete bliven, 6450[regelnummer] Dat mochte an imene el becliven, Waert dat hi dis en lettelkijn Gesmakede in dat herte sijn. Nu mogdi merken wis si plach, Die maget edel: doe si sach 6455[regelnummer] Dat si moste emmer henen gaen Te reftre wert, began si saen Te Gode senden ene bede Die si met corten warden dede. Idoch so was si hastelike 6460[regelnummer] Van Gode ontfaen in hemelrike. Wildi nu weten wat si bat? Ic salt u seggen omme dat Dat gis oc selt te bat bekinnen De vriheit van gerechter minnen, 6465[regelnummer] Daer si in imene es becleven. Tin selven tiden was begeven Ga naar margenoot+T Aiwires ene vrowe goet Die, alsic wane ende ic verstoet Doe ic der vrowen vite las, 6470[regelnummer] Ver Ysabeel gemanet was; Die vrowe, al was si wel geraket, Nochtan so hadde si gesmaket Van langen tiden dar tevoren Groets ongemakes, dar si toren 6475[regelnummer] Wel dikke af dogede ende leet; Want Got, die gheecelt ende sleet Met sire vaderliker roeden Din hi vorkiset, dats den goeden Din hi in sinen boeke brievet 6480[regelnummer] Nadat hi weet datt hem gerievet, Hi gaf oc derre selver nonnen, Daer ic af hebbe nu begonnen Te seggene, ene plage swar; Want daer tevoren menech ijar 6485[regelnummer] Lach si bevaen met groter qualen So dat met rade noch met talen Noch fisicien, noch ander man, Die hem dis onderwinden can, En conste nit en twint gehelpen 6490[regelnummer] Der siker nonnen, noch gestelpen It van der qualen die si droch, Dor al dat men dis pijnde gnoch. Mar hort noch wonder van der plagen:
[pagina 66]
Die nonne si lach so beknagen 6495[regelnummer] Dat si gelijc den doden scheen, Want hare en was huut ende been Ga naar margenoot+Mar bleven, so was al vertert Dat it gedroch te live wert. Nochtan so was selk die manire 6500[regelnummer] Van harre plagen, dat si schire Moste emmer alle dage ontbiten; Ende oc en conde si gequiten Har selven nit met ere werven; Want si van honger waende sterven, 6505[regelnummer] En hadde si nit telker uren Daertoe noch gheten; dat geduren Moste al den dach ende al den nacht. Nochtan so was hare al die crucht Van haren leden so ontgeven, 6510[regelnummer] Dat si al even cleene bleven Ende even cranc ende even mat, Hoe dikke so si dranc ende at. Aldos so was dat cranke wijf Van qualen worden so kaitijf, 6515[regelnummer] Dat si ne conde noch gegaen, Noch opgesitten, noch gestaen, Noch ander dinc gedoen negeene Dan liggen allewege allene. Dis plach gedades die ijoufrowe; 6520[regelnummer] Dis si wel dikke moste rowe Int herte doegen vele swar, Ende oc din vrowen, die aldaer Hars mosten plegen, dikke in pine Met harre qualen stont te sine; 6525[regelnummer] Want si se hoeven ende liedenGa naar voetnoot1, Ende oc met groter besechheiden Ga naar margenoot+Hars namen ware in elker stonde, Want sijs ontberen nit ne conde. Mar nu willic u van Lutgarden 6530[regelnummer] Volseggen voert met welken warden Si hevet har gebet gedaen Eer si van daer es opgestaen. Si seide: ‘Almechtech vader, Got, Die vrijlic hebbet u gebot 6535[regelnummer] In dese werelt over al, Dat emmermeer geduren sal, Van uwer spisen hebbedi En entremes gegeven mi Dat ic wel gerne, opdat ic mochte, 6540[regelnummer] Gebroke nu; want ine rochte Der spisen nit dar die lichame Met werdt gesaedt, opdat mi quame Also te pointe u entremes, Dat mi hir nu gegeven es, 6545[regelnummer] Dat ics gebruken mochte nu. Mar neenic nit! Dis biddic u, Almechtech Got, wel sute Here, Dat gi dor uwes selves eere Dic grote ioye ende dat delijt 6550[regelnummer] Dat mi so saedt op desen tijt Dat mi bat wesen nit ne mach, Al doet van mi op desen dach Also dat ics nemmeer ne si In inne ende het ne volge mi 6555[regelnummer] Nit vorder oc; want ic moet saen Van henen scheeden ende gaen Ga naar margenoot+Te reftre wert mettin convente Daer sijn gerechtet die pulmente Die anders smaken; mar idoch 6560[regelnummer] Motikker gaen ontbiten noch, Al es mi dat te doene swar, Want mi die cymble eeschet daer. Mar, Got almechtech, vader mijn, Sent dat ic hir nit langer sijn 6565[regelnummer] En mach met u in eenechheiden, (Want ic moet gaen al sonder beiden Te reftre wert mettin ijonfrowen), So biddic u met goeder trowen Dat gi die vroude ende dat dedut, 6570[regelnummer] Gelijc dat ics hir ga nu ut, Ere andre gevet al geheel Die dis behoeft, dats Ysabeel, Die ghinder leget so verpinet Dat si gelic den doeden schinet; 6575[regelnummer] Want hare commer es so swaer Dat si gedaeds moet liggen; mar Nochtan en can si nit met rasten Geleven, moet si langer vasten Dan elke spacie van ere uren 6580[regelnummer] Al lidende over mach geduren. Dis moet si plegen al den dach Ende al den nacht, dat sere mach Dengenen namelic verwegen Dis hars alteenen moten plegen. 6585[regelnummer] Mar eist u wille ende u gebot, Genadech vader, sute Got, Ga naar margenoot+Dat si der spisen van der minnen Gevule en deel int herte binnen, Ic wane wel dat sise sal 6590[regelnummer] So binnen voeden, dat si al Der andre spisen sal vergeten; Want die van derre spisen eten, Dic andre es hen saen verleedt. Nu biddic u dan, eer gi scheedt 6595[regelnummer] Met uwer spisen doch van mi, Dat mine bede ontfangen si, Want ine mach hir letten nit.’ Mettesen warden henen schit Die maget ende es wech gegaen. 6600[regelnummer] Mar hoe die bede wart ontfaen,
[pagina 67]
Salic u seggen altehant Na din dat ict gescreven vant. Nu hort, gi vrowen ende heeren, Dat u die sute Got mote eeren! 6605[regelnummer] Ic sal u seggen wonder groet, Hoe Got, die alle dinc geboet, Wart onderhorech sire brut: Want eer die bede was al ut Gedaen ende oc ten inde comen 6610[regelnummer] Die wart, so wart hare al genomen Die sute smak van din delite; Dis es si worden also quite Alse of sire oit hadde sonder Geweset. Mar en meerre wonder 6615[regelnummer] Sal ic u seggen, wildijt hoeren, Hoe Ysabeel began verschoerenGa naar voetnoot1 Ga naar margenoot+Lutgarden, die daer henen ginc; Want si so grote vrowde ontfine Int herte binnen, dar si lach, 6620[regelnummer] Van minnen, dat si rip: ‘Owach! Almechtech vader, wat doedi? Got, Here, uwe minne doedet mi! Mi dunket dat mi therte binnen Verswelten sal van uwer minnen, 6625[regelnummer] Moet sijs gewerden, eer it lanc! Genadech Got, dis hebbet danc! Want sider dat ic, arm wijf, Ontfine van mire moeder lijf, En wardic noit dos in hogen. 6630[regelnummer] Hoe salics u gedanken mogen Te vollen gnoch, Got, Here mijn? Want gi mi doet nu wale in schijn Dat mijns en es nit al vergeten, Al es mijn arme lijf versleten 6635[regelnummer] Van qualen, die mi dikke swart. Want so mijn herte es nu verclart Van starker minnen ende ontfunket, Dat over waer mi selven dunket Dat ic ben al genesen nu. 6640[regelnummer] Wel sute Got, dis dankic u!’ Aldos so lach tin selven tide Die vrowe in hogen ende blide, Ende oc van minnen so bevangen, Dat hare en conde nit gelangen 6645[regelnummer] Om eten noch om drinken mede Gelijc dat het tevoren dede. Ga naar margenoot+Want hare minne, die si droech Int herte binnen, so versloech Din honger, dat hi nit ne conde 6650[regelnummer] Genaken hare in langer stonde; Mar al din nameliken dach Si so versaedt van ioyen lach, Dat hare algader wart ontgeven Die honger ende so verdreven, 6655[regelnummer] Dat si en hadde gheeten nit, So wat dat hars ware el geschit, Noch min noch meer, no groet no clene; Mar liggen ende sijn allene In ioyen, dat was har ambacht 6660[regelnummer] Beide al din dach ende al din nacht Ende oc dis anders dags al mede. So lange Got geduren dede In haren sinne dat dedut, Dat si wel hadde oc din al ut 6665[regelnummer] Gevastet. Mar Lutgart, die fine, Die sach dat hare also te sine Gelievede in dire eenechheiden, Ende oc die vrowe sach ontbeiden So lange eer si ontbiten woude, 6670[regelnummer] Dat die nature werden soude Daraf gekranket al te sere Waert dat si plage dis emmeere, So ginc te Gode bidden lise Dat hi die gheestelike spise 6675[regelnummer] Der siker nonnen weder name, Die meer verswarde din lichame Ga naar margenoot+Dan hi tevoren was verswart. Dos heft die vrië magt Lutgart Der kranker nonnen met gewelde 6680[regelnummer] Met harre beden, daer si melde Af was altoes ende allewege, Gequitet vore al har gelegeGa naar voetnoot1 Ende oc te pointe weder brachtt. Mar hoe dat sider wart gesachtt 6685[regelnummer] Har ongemac ende hoe genesen Wart Ysabeel, sal ic u lesen Ende oc met corten warden voert Vertrekken, die mi gerne hort Der vrowen vito in didscher spraken 6690[regelnummer] Ontbinden ende u kundech maken.	margenoot+ f.112v^o. voetnoot1 d. i. wennen. Vgl. Nat. Bl. IV, 410, 942; Sp. IV¹, 40, 12; mhd. wenen. - 6299 l. Geloevets. [tekstkritische noot]6377 l. erterike. margenoot+ f.113r^o. margenoot+ f.113v^o. margenoot+ f.114r^o. voetnoot1 d. i. waarschijnlijk in overvloed, met eene ruime maat. Vgl. goeden coop, Mnl. Wdb. 3, 1841. voetnoot2 Overswinge (ook II, 7892 en passim) d. i. buitengemeen, grenzeloos, onuitsprekelijk. Zoo ook D. Doct. I, 391. Vgl. mnd. overswenge, -swenke, mhd. überswenke en hd. überschwänglich (mnl. ook overswenkelijc, Boec d. Minnen 73 r en 73 v). [tekstkritische noot]6409 Glosse: Augustinus: Alregoedertierenste Here, hoe suete es dijn herdinken! Soe ic mere in di peijnse, alsoe vele mere bestu mi te suetere! [tekstkritische noot]6411 l. haer (?). [tekstkritische noot]6440 l. geselde. - 6470 l. genamet. margenoot+ f.114v^o. voetnoot1 Vgl. Limb. Serm. 193 c en de aant. van J.H. Kern aldaar. voetnoot2 d. i. verliefd, gesteld op, hangende aan, gericht op. Het is mogelijk dat de lezing juist is, en dat het woord gevoeld is als een vorm van vervlieten, welke schrijfwijze ook elders voorkomt (vgl. ook vervloten, vs. 6986); doch het hier bedoelde ww. is vervliten, vervleet, vervleten. Zie Verdam in Tijdschrift 18. voetnoot3 Als de lezing juist is, en niet refectore moet gelezen worden, is het woord te beschouwen als door metathesis te staan voor refortoor, van mlat. refortiare, versterken (Duc.). Aan den voet van fol. 114 v^o. deze glosse: Got, onse Here, Ihesus Christus gheeft somegen goeden lieden, die hem vromeleec oeffenen toter contemplacien in allen tiden, alsi stade ende stonde vercrigen, eenen voersmaec in dit leven dat si volcomeleec seleu besitten euwich leven, opdat si bliven in hare oeffeningen ende scuwen alle ijdelheit van buten ende houden hem suver van herten ende keeren hem leedichleke te Gode. margenoot+ f.115r^o. margenoot+ f.115v^o. [tekstkritische noot]6504 Glosse: Eene siecte die men heet menghierael; het compt ondertiden van groter apstenencien. 6519, 6576. Zie Mul. Wdb. op gedaets. 6525 l. leiden. [tekstkritische noot]6584 l. Die. margenoot+ f.116r^o. voetnoot1 heffen ende leggen, d. i. (een zieke) oppassen. Zie voorbeelden in Mnl. Wdb. op heffen en op leggen. margenoot+ f.116v^o. margenoot+ f.117r^o. margenoot+ f.117v^o. [tekstkritische noot]6627 l arem (?). - 6630 Glosse: In allen tijde van allen dinghen te danken Gode, dat heeft ons dapostel Paulus gheboden ende dandre heijlegen dier oc op screven dat wijs niet achter en souden laten bliven. voetnoot1 Het woord is niet duidelijk en uit het Mnl. tot heden niet opgeteekend (want verscheuren Kil., is hier natuurlijk niet bedoeld). De bet. moet zijn prijzen, vereeren, zijn dank of bewondering tegenover iemand uitspreken. margenoot+ f.118r^o. margenoot+ f.118v^o. margenoot+ f.119r^o. voetnoot1 De bet. is niet duidelijk. Gelege kan uit de bet. slot, burcht, woning (Mnl. Wdb.), de bet huisgezin, huisgenooten ontwikkeld hebben, en dit zal hier wel bedoeld zijn. Vore sluit het denkbeeld uit dat gelege zou kunnen zijn = mnl. gelage, en toestand beteekenen.

Vorige Volgende

XIX. Van din dat si onsen Here bat dat hi hare name sine gracie van sutheiden ende hise en andre gave.