Leven van Lutgart (1899)

Leven van Lutgart

(1899)–Anoniem Lutgart, Leven van– rechtenstatus

Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende


XXXVII. Van din dat si der hertoginnen vorseide dat si sterven soude.Ga naar voetnoot+ Tin selven tiden doe Lutgart 12510[regelnummer] Dos achter lande was vermart Ende oc bi namen wel bekant In Haspengowe ende in Brabant, So was ene hertoghinne vriëGa naar voetnoot1; Geheeten was si ver Marië 12515[regelnummer] Ende was geboren edellike: Koninc Philips van Vrankerike, Die machtechlike rekdeGa naar voetnoot2 algader Dat lant, hi was der vrowen vadeř. Die vrowe, alsic van hare las, 12520[regelnummer] Lutgarden vrint van herten was Ga naar margenoot+Tin tiden, want si hadde wale Vernomen an der liede tale, Dat si was heilech ende goet Ende oc wel dikke in staden stoet 12525[regelnummer] Met harre gheesteliker beden Denghenen die ter Gods geneden Begerden comen, ende laten Die sonden, ende in karitaten Voert ane bestaden haren tijt, 12530[regelnummer] Ende oc dat menech wart gevrijt, Bi hare beden, van mesfalle, Dis hen beloven plagen alle
[pagina 124]
Die daenen quamen, ijonge ende oude; Want igewele, die hebben wonde 12535[regelnummer] Troest ende ract, quam hi te hare, Hi wart der helpen saen geware. Om dese dogt die hertoghinne Lutgarden hadde in haren sinne Gedaen so vaste ende oc verkoren 12540[regelnummer] In haren dagen daertevoren, Dat sise visiteren quam Bi wilen, ende gerne nam Din suten raet van haren monde, Din wel die maget geven conde 12545[regelnummer] Hen allen dis begherden it. Aldos die vrowe dikke schit Duer met gepaijt wel van hare; Want beide stille ende oppenbare Lutgarden raet in haren daden 12550[regelnummer] Der vrowen dikke stont in staden. Ga naar margenoot+Mar wildi dat ic u ontbinde Van derre vrowen, die wel kinde Selc die noch levet in Brabant, Dat ikker af gescreven vant, 12555[regelnummer] Ic segget u: Die hertoghinne, Die edel was van suten sinne, Daer dit gedichte af es geschert, Die liefgetal was ende wert Mettin baronen van den lande, 12560[regelnummer] Tin tiden dat se van den bande Van desen live ontbinden wonde Got, die al hevet in behoude Dat terre werelt lijf ontfeet, Ende alle dinc tevoren weet 12565[regelnummer] Die men geschin sit iegedage, Van swaren doegene ene plage Heft hi die vrowe don bestaen, Daer si so sere af wart bevaen Tin tiden (want het Got geboet), 12570[regelnummer] Dat sire af moste bliven doet. Mar doe vernam dat hoge wijf Dat harde in vreesen was dat lijf (Want se die quale ilanc so mere Began te stokene, ende sere 12575[regelnummer] Die puls te krankene oc begonste, Want fisicien negheen ne conste Daerto gedichten noch geraden Dat hare it mochte staen in staden, Want geiugiert het was van Gode), 12580[regelnummer] Heft si dou eeschen enen bode, Ga naar margenoot+Die over dach ende over nacht Enwege voere al sine macht T Aiwires wert, ende bode ware Ter maget, dat si over hare 12585[regelnummer] Te Gode bade omodelike, Want si nit lange in erterike En waende sijn, mar sterven saen. Doe dese bodschap hadde ontfaen Die messagir, al ongespart 12590[regelnummer] Reet hi enwech t Aiwires wart. Daer was hi gewalloppetGa naar voetnoot1 schire. Nu hoert noch van din messagire: Tirst dat hi quam ter porten in En hevet hi no meer no min 12595[regelnummer] Gelettet, mar te din parlore Es hi gegaen ende uten koere Heft hi Lutgarden van Senttruden Ontboden, dire hi sal don luden Die bodeschap, die hem die vrowe 12600[regelnummer] Beval te doene op sine trowe. Tirst dat din bode aldaer vernam Lutgart, gegangen dat si quam In dat parloer daer sine vant, Doe sloch die bode an altehant, 12605[regelnummer] Ende een salut met schonen warden Hare heft gedaen, dat van Lutgarden Met schoenre antwerden wart ontfaen, Daerna so sprac der vrowen saen Die bode in derre wise toe: 12610[regelnummer] ‘Vrowe, eist u lief, wat ic hir doe Ga naar margenoot+Seldi saen weten; ic ben hir Ere hoger vrowen messagir; Die van Brabant es hertoghinne Si grutet u met suten sinne 12615[regelnummer] Ende u ontbiedet, ver Lutgart, Dat si wel harde legt verswart Van groter qualen, daer si sal Af sterven, het ne doe geval; So overswinge es hare pine! 12620[regelnummer] Oc dragens alle fisicine, Die se achterwaren, overeen Dat mensche nie so sik en scheen Dis metten live mochte ontfaren, Got selve en wilde din gesparen. 12625[regelnummer] Daeromme sendt mi hir die vrowe Te biddene u op grote trowe. Van harenthalven, vrië maget, Dat gi met beden hars gewaget Gode, onsen eweliken vader, 12630[regelnummer] Daer wi an hoeveden allegader Ende anebeden, rike ende arme, Dat harre silen hem ontfarme, Eist dat si scheedt van desen live; Eist Godes wille oc dat si blive 12635[regelnummer] Ter werelt ende si genese, Dat Got genadech hare wese Ende doe pardon van haren sonden. Nu hebbic n, ijonfrowe, ontbonden Die bodeschap, die men mi loet 12640[regelnummer] Te seggene; ende, want ic moet Ga naar margenoot+Dis wederkirens mi genieden, Wildi der vrowen it ontbieden Die mi hir sendde, maget fijn, Dis salic gerne u bode sijn.’
[pagina 125]
12645[regelnummer] Na derre talen sprac hem an Lutgart ende seide: ‘Goet ijonc man, Gi moett en lettel beiden hir; Want ere vrowen messagir Sidi, her bode, al sonder waen, 12650[regelnummer] Dire ic sal gerne in staden staen Na mine macht getrowelike. Nu beidt, ende ic sal hastelike Hir weder comen ende leggen In uwen mont dat gi selt seggen 12655[regelnummer] Der ongesonder hertoghinnen.’ Mettesen warden ginc daerbinnen Lutgart ter steden daer si plach Te bedene, ende neder lach Op hare knin, ende ene bede 12660[regelnummer] Ter vart met groten goeme dede. Aldaer si lach, te goeder trowen Vermaende si der siker vrowen Die lach in vreesen van den live; Oc bat si dat tin hogen wive 12665[regelnummer] Har leven moste sijn gelinget, Wart Gode lief. Dos heft gedinget Lutgart, die maget, over hare. Mar eer it lanc wart si geware Dat die sententie was gegeven 12670[regelnummer] Selke op der hertoginnen leven, Dat het ten inde moste comen. Die maget, die dat heft vernomen, Ga naar margenoot+Es opgestaen met serechheiden Ende es gegaen al sonder beiden 12675[regelnummer] Tin messagir wert, die noch stont In dat parloer, ende haren mont Ontploken heft in derre wise Ende seide: ‘Got van paradijse, Die over alle creaturen 12680[regelnummer] Heft sijn gebot, hi latu vuren Selken message, her messagir, Der vrowen, die u sendde hir, Die harre silen nutti si; Want over een, geloevets mi, 12685[regelnummer] Dat si in corten tiden ghinde Genaket es des lives inde, Ende saen bekoren moet der doet, Dat schade es ende ijammer groet, Want geiugeert het es van Gode. 12690[regelnummer] Daeromme radic u, her bode, Dat gi u hastet ende vart Ter vrowen wert al ongespart Ende segget dat ic hare ontbiede, Dat ic wel lovede ende riede, 12695[regelnummer] Wart it van enen maten wive Ter pinen wert: sent dat van live Ter doet die vrowe comen moet, Dat si din hope stichtte goet Op Gods genade, die se en sal 12700[regelnummer] Beswiken nit, opdat si al Met biechten pijnt hare af te dwane Die souden die hare hangen ane. Ga naar margenoot+Nu segget dan der hertoghinnen Dat si besuke in allen sinnen 12705[regelnummer] Die consciëntie, ende ga Te bichten, ende al ave dwa Dat harre silen nosen mach. Doet si in bichten dis gewach, Wel seggie a dat si van din 12710[regelnummer] En darf dat wroegen nit onssin, Dat iegen alle die in souden Na desen live werden vonden Vor Gode sijn gereet te doene Die felle draken, die grifoene, 12715[regelnummer] Die keiser, grave noch marchijs En sparden noit, mochten sijs Volcomen, sine daden vallen In haren ketel ende wallen Die sile metten helschen vire: 12720[regelnummer] Dat sijn die valsche losengire Die scriven al dat wi mesdoen, Ende alse comet dat saison Dat ons dit leven hir ontgeet, So hebben si din brif gereet 12725[regelnummer] Van onsen sonden, ende lesen Al dat ons mach verweten wesen Van allen dat ons ie geschide. Daeromme sijn si domme liede Ende onberaden, die tevoren 12730[regelnummer] Met beternessen nit ne schoren Din chartre die se wroegen sal Te ijonest, daer Got die werelt al Ga naar margenoot+Sal doemen ende maledijen, Die harre sonden daer verlijen 12735[regelnummer] Die ongebetert bleven hir. Nu vart enwech, her messagir, Ende aldos segget ure vrowen, Ende oc gelovet hare in trowen Van minenthalven oppenbare 12740[regelnummer] Dat ic sal bidden over hare Getrowelike al sonder wanc.’ - ‘Dis motti hebben groten danc, Gebenedijde Godes brut,’ Die bode antwerdde, ende een salut 12745[regelnummer] Gaf hi der vrowen van orlove. Dos schit hi weder uten hove, Ende es gereden din walop Van daer hi was geseten op Ter vrowen wert met hastechheiden, 12750[regelnummer] Die sere onttrit dat lange beiden Van hem, want si ne waende nit Din dach verleven. Mar doe schit Die bode van der clostersteden, Es hi met hasten wech gereden 12755[regelnummer] So dat hi quam te vollen tide Ter vrowen, die suns was so blide
[pagina 126]
Dat si sat op, ende om die maget, Vrowen Lutgarden, heft gevraget. Doe sloch die bode ut altehant 12760[regelnummer] Ende al die selve wart ontbant Der vrowen, die die Godes brut Gedichtt hem hadde; ende alse al ut Ga naar margenoot+Gesproken was dis boden tale, Die hertoginne, die se wale 12765[regelnummer] Onthouden hadde, al was si sere VerslagetGa naar voetnoot1, idoch ousen Here Heft sijs gedanket, ende ontfaen Har sacrament ende al gedaen Dat harre silen it te vromen 12770[regelnummer] Na desen live mochte comen. Mar doe genaket was die stonde Dat si dis levens nit ne conde Gebruken langer, mar der doet Gesmaken moste, alst Got geboet, 12775[regelnummer] So schit die sile van din live, Gelije dat van din hogen wive Vorseide onlange daer tevoren Lutgart, die maget utverkoren. Mar watter sider na geschide, 12780[regelnummer] Alse ere vrowen sent beschide Op enen tijt die maget fijn, Diet seide voert din Iacobijn, Wildi, dat doe ic u verstaen: Doe dat utleede was gedaen 12785[regelnummer] Ende die lichame in sinen grave Geleget was, daer ic u ave Die tale mijn wel korten mach; Want wildic u dat hantgeslach Van riddren ende van baronen, 12790[regelnummer] Van knapen ende van garssonen, Van vrowen ende van ijonfrowen, Die alle weenden ende schrowenGa naar voetnoot2, Ga naar margenoot+Bescriven, al te lanc masschin So wordu dat vertrec van din. 12795[regelnummer] Daeromme latic achter dat Ende andre sake die u bat Genugen sal, willic u tellen. Got, die ons, menschen, van der hellen Verloesset heft met sire doet 12800[regelnummer] Ende ons sijn paradijs onsloet (Want hem ontfarmede onser schaden), Dis hi die sile vant ontladen Van hovetsonden, so gaf hi Sijn iugement also dat si 12805[regelnummer] Tin purgatorie varen soude, Daer hise suver maken woude Van allen sondeliken dingen Eer hise voerder wilde bringen. Dos bleef die sile int vegevir 12810[regelnummer] En stukke sider, want si hir Van haren dagelukschen sonden En was algader nit ontbonden, Doe si van desen live schit. Mar dit ne bleef verholen nit 12815[regelnummer] Lutgarden, die sent heft verstaen Hoe met der silen was vergaen; Want het geschide op enen dach Dat si die sile comen sach Gevaren tote bi der stede 12820[regelnummer] Daer si lach op in kniegebede, Ende alse quam so na der vrowen Dat sise mochte wel beschowen, Ga naar margenoot+Die sile, sprac aldos die maget: ‘Of gi verstaet dat men u vraget, 12825[regelnummer] So manic u dat gi mi lijt Of gi van Godes halven sijt.’ - ‘Ja ic, Lutgart, die Godes vrindinne, Ic was die selve hertoghinne Die tote u sendde minen bode 12830[regelnummer] Ende u ontboet dat gi te Gode Baedt over mi eer ic verschit. Nu benic, alse ghi wel sit, In selken state, ver Lutgart, Dat ic nit al en ben verclart 12835[regelnummer] Van minen sonden; dis in pine Mi staet en stukke noch te sine, Want die sententie es gegeven Also; mar dat ic ben gescreven In Godes brif, dat trostet mi. 12840[regelnummer] Oc comic hir nu, maget vri, Om u te biddene op genede, Want ic wel weet dat uwe bede Mi harde mach in staden staen, Dat gi mi helpt dat ic it saen 12845[regelnummer] Van derre pinen werde ontbonden Dire ic verdinde metten sonden, Die mi tin tiden hingen ane Dat mi dat lijf began tontgane Ende ic was comen toter doet; 12850[regelnummer] Ochtic moet doegen pine groet Noch een lanc stukke, vrië maget, Hen si dat gi mi dan beijaget, Ga naar voetnootmarginVan minen sonden dat aflaet, Gelijc dat gi in staden staet 12855[regelnummer] Din andren silen dagelike. Want mi dat sute hemelrike En mach uit werden, het ne si Dat ic van sonden wese vri Die ic bekoepe noch so sere.
[pagina 127]
12860[regelnummer] Mar dor der hogster vrowen eere, Die spigel es van allen vrowen, So biddic u dat gi met trowen Mi korten helpt mijn vegevir; Want si es die mi sendet hir 12865[regelnummer] Opdat, Lutgart, dat ic u toege Din groten commer, din ic doege, Ende u mijns leedes doe gewach. Want omme dat dat ic se plach Met eere sonderlinger minnen 12870[regelnummer] Te dragene in mijn herte binnen Gestadelike al sonder wanc, So wistt sijs mi selken danc, Dat si mi heft gesendet nu In goeder trowen hir tote u 12875[regelnummer] Om u te toenne, ver Lutgart, Din groten commer, die mi swart, Ende u te biddene oc dat ghi Te Gode biddet over mi.’ Tirst dat die tale ghindet was, 12880[regelnummer] So voer enwech alse een gedwas Die sile van der hertoghinnen. Doe ginc van irst al noch beginnen Ga naar margenoot+Aldaer si lach ter. selver stede Lutgart, die maget, ene bede 12885[regelnummer] Met melder herten over hare. Aldos vernam die Godes kare Warwert die sile was geweget Der hertoghinnen, dar af leget Te Haffelghem noch die lichame 12890[regelnummer] In een godshus van goeden name. Dos heft alnoch te mengen stonden In haren dagen ondervonden Lutgart van selken andren lieden, Die oc van derre werelt schiden 12895[regelnummer] Ende oc har iugement ontfingen Daerboven, daer si voren dingen Int Godes hof van haren daden, Daer selk sententie van genaden Ontfinc, selk ander pine swar 12900[regelnummer] Ontfinc te doegene eer hi daer Tin paradise mochte comen. Aldoscerwijs heft oc vernomen Tin tiden noch Lutgart, die fine, Van enen din wel grote pine 12905[regelnummer] In deele was doe hi verschit; Want hi die sile en hadde nit Ontkommert al van haren sonden Daer ne beschudden nit ne conden, Al was hi rike man tevoren 12910[regelnummer] Geschouden ende wel geboren, Noch gout, noch selver, schat noch have: Dat was van Brussele die borchgraveGa naar voetnoot1, Ga naar margenoot+Die edele mijn her Godevert. Hi haestte hem oc ter vrowen wert, 12915[regelnummer] Doe sijn vonnesse was gegeven Ende hi te Gode wert was bleven, Al bleef die sile en stukke sent In grote pine ende in torment, Daer hem te varne Got geboet 12920[regelnummer] Om hare ontdekken sine noet Ende oc te biddene op genade Dat si hem die gelike dade Van hem te helpene oc met beden, Die si den mengen, die geneden 12925[regelnummer] Behoefden, dikke plach te doene. Dos wiste van din riddre koene, Din kastelain, dat hi was doet, Die maget eer ment hare ontboet; Ende eer t Aiwires quam die mare 12930[regelnummer] Van hem, so seide al oppenbare Warwert hi henen was gecregen, Lutgart, die maget wel gedegen.	voetnoot+ Opschrift: Het eerste si is vergeten. voetnoot1 Marie de France, dochter van Philippe Auguste, tweede vrouw van Hendrik I, hertog van Brabant, stierf 1 September 1224 en werd wezenlijk in de abdij van Afflighem ter aarde besteld. Bij vergissing werd door de Bollandisten en door J. Bormans, in zijne uitgave van Broeder Geraert's Lutgardis, beweerd dat zij in de St.-Pieterskerk te Leuven zou begraven zijn. Sanderus (Chorographia sacra Brabantiae, I, p. 43) zegt ook dat zij te Afflighem rust en in de Brabantsche Yeesten (Vierde boek, vs. 713, bl. 383) leest men: Ende te Affelgheem in die abdië Leghet sijn leste wijf Marië. A. Wauters schrijft over haar: ‘La seconde femme de Henri, Marie de France, morte en 1224, reçut la sépulture, suivant Baudouin de Ninove, dans l'abbaye d'Afflighem, où son anniversaire se célébrait le 15 Août’. Biographie nationale, IX, p. 118 (1886-87), notice Henri I. Of dit officie op dien datum, O.L.V. Hemelvaart, plaats had, mag men betwijfelen. voetnoot2 d. i. bestuurde, regeerde. Van recken, dat zeldzaam is in de bet. van berecken, Vgl. recker, boven vs. 8200. Recken staat ook vs. II, 9931; III, 565. 12531 l. haren. margenoot+ f.218r^o. margenoot+ f.218v^o. margenoot+ f.219r^o. voetnoot1 Naast walopperen (Ferg. 5195; Merl. 290 23) was een ww. waloppen in het Mnl. nog niet gevonden. margenoot+ f 219v^o. margenoot+ f 220r^o. [tekstkritische noot]12 664 Vgl. 12 309 dat ter. - 12 683 l. nutte. 12 696 l. Der. - 12 698 l. stichte. [tekstkritische noot]12 756 l. siins of sins. margenoot+ f.220v^o. margenoot+ f.221r^o. margenoot+ f.221v^o. [tekstkritische noot]12 811 l. dagelijkschen of dageliikschen. Vgl. siins II, 12 756. - 12 816 l. Hoet. margenoot+ f.222r^o. voetnoot1 Een spoor van een zw. ww. verslagen wordt ook gevonden Sp. I², 29, 50 var. L. ‘(hi) verwanse ende verslaghede’ (ths. versaghede). De beteekenis kan ook hier zijn verslagen maken. voetnoot2 Over scrouwen, praet. van scriën, zie Van Helten, bl. 240; Franck, § 139 en vgl. nog Serv. I, 2492; 2935; Belg. Mus. 8, 391. Het praet. conj. schrowe komt voor vs. 13 968. margenoot+ f.222v^o. margenoot+ f.223r^o. voetnootmargin f.223v^o. [tekstkritische noot]12 872 l. wiste. margenoot+ f.224r^o. voetnoot1 Deze Godevaart, Godevaart van Brakel (Braine), die aanzienlijke goederen te Couture-St. Germain en in de omgeving bezat, was, even als zijn vader, ook Godevaart genaamd en Castellaan van Brussel, steeds een begunstiger en begiftiger van het Aywièrusklooster geweest. In 1233 stund hij b.v. aan de abdij het patronaat der kerk van Couture af. Zijn sterfjaar is onbekend. margenoot+ f.224v^o.

Vorige Volgende