Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Musaeus. Jaargang 3 (1995)

Informatie terzijde

Titelpagina van Musaeus. Jaargang 3
Afbeelding van Musaeus. Jaargang 3Toon afbeelding van titelpagina van Musaeus. Jaargang 3

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (7.49 MB)

Scans (222.35 MB)

ebook (9.90 MB)

XML (0.53 MB)

tekstbestand






Genre

sec - letterkunde

Subgenre

tijdschrift / jaarboek
non-fictie/geschiedenis-archeologie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Musaeus. Jaargang 3

(1995)– [tijdschrift] Musaeus–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 21]
[p. 21]

De kwalen van een glas(be)werker

Bernardino Ramazzini, geboren in 1633 in Carpi, begon op negentienjarige leeftijd zijn studie filosofie en geneeskunde in Parma. Hij promoveerde in 1659 en vestigde zich in Rome. Hij opende een praktijk en kwam geregeld in de Villa Farnese en de Villa d'Este. Ramazzini trouwde met Francesca Righi en verhuisde naar Modena. Hij interesseerde zich niet alleen voor de beroepspraktijk, maar ook voor de theoretische geneeskunde. In 1682 werd hij benoemd als professor. Achttien jaar lang gaf hij les, bestudeerde hij literatuur en praktizeerde hij als arts. Daarna vertrok hij naar Venetië waar hij rector werd van het medisch college. Ramazzini, die in 1714 overleed in Padua, specialiseerde zich in de epidemiologie. Hij was de eerste arts die het verband legde tussen de arbeidsomstandigheden en het voorkomen van bepaalde ziektes.

In de Historisse Natuur- en Geneeskundige Verhandeling Van de Ziekten der Konstenaars Ambagtslieden en Handwerkers (Leiden, 1724) schrijft Ramazzini in de voorrede: ‘Uit de Winckels der Ambagts-lieden derhalven (die in dese zaak Scholen sijn, waar in dat ymand wyser werd) heb ik getragt op te baggeren al wat aan het Verhemelt der Nieus-gierige het meest mogt smaken, en dat wel het voornaamst is, de Geneeskundige Voor-behoedingen zo ter Genesing als tot Bewaring van de Ziekten, waar mede dat de Konstenaars en Hand-werkers plegen besogt te worden, aan den dag te brengen.’ Het zevende hoofdstuk is gewijd aan de

‘Ziektens der Glazemakers, Brillen ende Spiegel-makers’.

[p. 41] Ik agt, datter in 't gantse Gemeene-Best der Konstenaars en Ambagts-lieden geen syn, welke dat verstandiger en wijser syn, als die [p. 42] met het Glas omgaan. Om dat sy, na datse ses Maanden hebben gearbeid (namentlijk des Winters en inden Voortijd) hun werk laten staan, en als sy 40. Jaren hebben bereikt, met een tijdige Afstand hunne Konst laten varen, en den overigen Tyd hunnes Levens doorbrengen, om te genieten, 't gene dat sy voor hunnen overigen Tyd hebben be-

[pagina 22]
[p. 22]

waard, of ook dat sy eenig ander Handwerk ter hand nemen. Voorwaar so swaren Arbeid is voor een langen Tyd onverdraaglijk, welke dat dit slag van werk-lieden besighoud, en die niet als van sterke Menschen en inde kragt van hunne jaren kan werden verdragen. Dat wel de gesmolten en inde Glas-Ovens vloeijende en gloeijende Glasklomp uit syn aard niet is beledigend aan de Arbeiders, of ten minsten eenige gevoelige besmetting aan sijne Konstenaars is toebrengende, geloov ik, wyl dat sy daar over niet klagen, nog om dat geen zware reuk onse Neusgaten inde Glasblaserijen moeilijk valt. Het lust my niet om hier nu den Aard van dien Klomp, daar het glas uit word gemaakt, nog ook de Hand-konst, waar door met geblaas, de Glasen hunne Gedaante krijgen, dieper na te speuren; alleenlijk dat tot myn zaak behoort, is het genoeg als men weet, dat al wat schadelijks uit dit werk aan deze Konstenaars overkoomt, geheel van het geweld des Vuurs, en het mengsel van eenig Mineraal om somtijds de Glasen te kleuren, afkoomt. Terwijlen dat sy dan half naakend, by den strengen Winter Tyd, geduurig by de gloeijende Glas-Ovens en Fornuisen staan, Glasen Vaten makende, hunne Oogen [p. 43] immer op het Vuur en het gesmolten Glas gehegt zijnde, so kan het niet anders syn of sy werden van zwaare ongemacken aangetast. Derhalven so moeten hunne Oogen d'eerste Kragt des vuurs uitstaan, daar om bewenen sy niet seiden met vuurige Leep-oogen hun Ongeluk, en werden mager, om dat hun Aard en Weesen dat wat kragtig is, van d' al te groote hitte uitdroogt en verteert is. Ook werden sy om dezelfde oorsaak geduurig met een onlydelijke Dorst geplaagt, zo dat sy dikwils syn genoodsaakt om te drinken. Dog sy drinken veel liever Wyn als Water; want sy agten, als 'er ymand, uit wat oorsaak het wesen mogt, van hitte dorst heeft, voor hem de Wyn beter als het Water is, om vele Voorvallen onder hen, die verhit, na datse koud water hadden gedronken, schielijk syn gestorven.

[pagina 23]
[p. 23]

Doordat de glasblazers gedurig met blote borst rondlopen en in wisselende temperaturen lopen, krijgen ze last van kortademigheid en langdurig hoesten. Erger nog dan de doorsnee glasblazers, zijn zij er aan toe die werken met gekleurd glas.

 

Veel slimmer sijnder soodanige aan, die gekleurde glazen voor Kraalen en Vrouwen opschik, en tot meer andere gebruiken maken, wyl sy om het Krijstal te kleuren gebranden Borax van doen hebben en Antimoni teffens met eenig deeltje Goud, en dit alles tot een ontastbaar Poeder gewreven met het vermengen, op datse daar van souden een Deeg maken tot sodanig werk, so konnen, terwijl datse dit doen (niettegenstaande dat sy haar aansigt al bedekken en afkeeren) sy het niet keeren, of sy vangen quade Uitdampingen met haren Mond; waarom het niet seiden is gebeurt, dat' er sommige van hen zyn half dood neergestort, en ook wel syn verstikt, of wel ook dat 'er met de Tyd Zweeren in den Mond, den Slok-darm, en inde Longepijpen ontstaan, en datse eindelijk aan de Tering raken, de Longen verzworen sijnde, gelijk als uit d' Opening der Lijken openbaarlijk heeft gebleken.

 

Dat deze twee stoffen schadelijk zijn, heeft de auteur vernomen van twee vrienden. In de stad zelf is een glaserij, maar niet voor gekleurd kristal.

 

[p. 45] Maar alle die, voornamentlijk te Venetien, zig begeven tot het Spiegels-maken, vernemen niet anders als de Vergulders, des Quiks wreedheyt, terwyl dat sy groote Kristallyne Bladen, of Tafreelen syn gewoon met Quik te bestrijken, op dat aan den anderen kant zig de Beeltnis te klaarder soude vertoonen. Dat deze konst aan de Oude is onbekend geweest is gelooflijk, als waar van dat ook Plinius geen gewag maakt, die in sijne Historie der Nature verscheide manieren op dewelke datsy Spiegels maakten, ons heeft nagelaten. Derhalven worden de Spiegel-makers door de behandeling van den Quik, Lam, Aamborstig, en meer andere bovengemelde Qualen onderworpen. Also mag men te Venetien op het Eiland Murano genaamt, alwaar

[pagina 24]
[p. 24]

zeer groote Spiegels werden gemaakt, dese Konstenaars aanschouwen tegens haren dank, met een stuurs Gesigt en Oogen hunne Elenden in hunne Spiegels aanschouwende, en de Konst, tot de welke sy zig hadden overgegeven, vervloekende.

Bronnen:

Enciclopedia Italiana di Scienze. Milaan, Rome, 1935. Dl. 28. Historisse Natuur- en Geneeskundige Verhandeling Van de Ziekten der Konstenaars Ambagtslieden en Handwerkers. Mitzgaders der Geletterde Waar by gevoegt is De onderhouding der Gesondheid Van de Nonnen die in Kloosters leven. Leiden, 1724.

[Exemplaar UBL 162 F 21]



De GLASDRAAGER.

Met Schroomen.
De GLASDRAAGER.
Met Schroomen.



Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

  • Historisse Natuur- en Geneeskundige Verhandeling Van de Ziekten der Konstenaars Ambagtslieden en Handwerkers