Parthonopeus van Bloys

III^⋆).

Soudic u die cantcele loven,
Gherechte die daer stoeden boven,

⋆) III^e fragment, bij Crapelet, vs. 794, enz. - Van Parthonopeus.

[p. 15]

355

Daer ware vele toe te doene:

 

Some root, some groene,

 

Some wit, en̄ al marberijn,

 

Die niet en mochte[n] versconet sijn;

 

Die havene wijt en̄ so ghedaen,

360

Datter wel binnen mochte staen

 

Noch .m. scepe, ofte mee,

 

Dat nie ne waert so sterc die zee,

 

No so hart verstormt die wint,

 

Dat hem ghescaden mochte een twint.

365

Omtrent die stat buten mure

 

So ne was [no] borch no huus no scure.

 

 

 

Alse Parthonopeus hadde ghesien,

 

Hem wonderde wat sijns soude ghescien.

 

Hine sach el niet noch,

370

Newaer het dochte hem elfs ghedroch.

 

Doch en sach hire el niet dan goet;

 

Dies ghetroosti hem in sinen moet

 

Dat hi te min dies was vervaert.

 

Metten sporen noopti sijn paert.

375

Met desen peinsen, met desen reden

 

Quam hi toter poorten ghereden.

 

Een tor boven der poorten stont,

 

Die hadde ghecost menich pont.

 

Hi was van clenen marberstene,

380

En̄ [wit] ghelijc yvoren beene.

[p. 16]

 

Wel warensi meester, diene wrochten;

 

Hi was hoghe .cc. ghelachten;

 

Rikeliker ghi gheene en kent;

 

Hi hadde te metene al omtrent

385

.Dcc. ghelachten of lettel min.

 

Ter poorten quam hi ghereden in;

 

In groten ghepeinse reet hi voort,

 

En̄ die coutsiede van der poort

 

Blicten algader als glas.

390

So die reghen meerre was,

 

So het scoonre was in die strate.

 

Daer sach hi menech scoon ghesate,

 

Menech scoon palays en̄ groot,

 

Some groene, some root,

395

Some wit, some zwart, van marber fijn,

 

Ic wane, nu niewerinc [selke] sijn.

 

 

 

Hi blicte ghelijc den claren v[iere];

 

Boven den appelen daer saten [diere]

 

Lione, draken, voghelkine;

400

Diere ghewone plaghen te si[ne],

 

Dochtem staen in dier gheba [ren],

 

Of si alle levende waren.

 

Den hemel boven, die erde on[der],

[p. 17]

 

Daer mochtmen ane sien wond[er];

405

Die zee en̄ die lucht wel bi [sinne],

 

En̄ meneghe creature daer in[ne].

 

Daer was ghemaect wint en̄ reg[hen],

 

Die sonne sceen claer daer ieg[hen];

 

En̄ hoe die mane in elke ma[ent],

410

Volwasset, en̄ weder waent;

 

Der sterren gheloop en̄ haer k[ere],

 

En̄ van ouden ieesten vele m[ere],

 

Meer, dan ic u doe verstaen.

 

Dat segghic u sonder waen;

415

In wille niet [prisen] boven m[aten]

 

Van der stat die scone stra[ten],

 

Dat ghijt over favele hou[t].

 

Al haddic miner talen ghewo[ut],

 

In soude moghen niet volp[risen]

420

Elke strate na ha[er]re wise[n].

 

Hine wiste wat doen no wa[t laten],

 

Als hi besien hadde die stra[ten],

 

Hine conste te rade werden niet

 

Welc dat tscoonste was.......

 

 

425

Die stat was harde rikeleec,

 

Al dinket u harde ommoghe[leec],

 

Dat grote wonder, dat hi van[t daer],

 

Ghi sulles ghelooven bet hier [naer],

 

Als ic u die sake tellen sal,

430

Hoet quam en̄ hoet ghesciede al.

[p. 18]

 

Alse Parthonopeus hadde doorva[ren]

 

Die straten, die so rikelijc w[aren],

 

Entie sierhede al vernomen,

 

Waendi int paradijs sijn co[men].

435

Dies haddi bliscap in sinen sin,

 

Daer ooc die rouwe weder was [in].

 

Bliscap haddi van der scoonre [stat];

 

En̄ rouwe dat hi vruchte da[t],

 

Die groote rijcheit die daer w[as],

440

Dat elfs ghedroch ware en̄ ghe[dwas].

 

 

 

[Sa]ch hi die dore wide staen ontaen,

 

[E]n̄ scoon vier daer binnen staen,

 

[E]n̄ daer toe harentare ghehecht

 

[M]enech scone stallecht;

445

[E]n̄ al gherecht hi die tafelen sach,

 

[E]n̄ bet dan ic ghesegghen mach,

 

En̄ met scoon lakenen en̄ claren,

 

[Daer] up die guldine candelaren,

 

[Messe], soutvate, lepelkine

450

Guldine, scotelen selverine,

 

Menech selverne nap en̄ guldijn cop;

 

Niewer was prinche no bisscop,

 

[H]ine mochte nemen in sijn hant

 

[D]en archsten cop die[n] hi vant.

455

[W]ijn en̄ broot sach hi ghenoech,

 

Daer hem die herte meest toe droech;

 

[Maer] ghesach hire groot ghereede

[p. 19]

 

[V]an vleesce en̄ van visscen beede,

 

[Ten] tafelen sach hi niemen gheseten,

460

[N]iemen drinken, niemen eten;

 

[H]ine sach riddren, noch papen,

 

[H]ine sach clerke, no cnapen,

 

[H]ine sach vrouwe, no ioncfrouwe.

 

Dies haddi toren en̄ rouwe

465

Dat hi niet sach dat hadde lijf,

 

No en hoorde speelman no speelwijf,

 

No scone[n] sanc, no soete noten,

 

No gijghen, no simphonien,

 

No tamboeren, no meestrien.

470

So vele pensedi en̄ merkede das,

 

Dat hine wiste weder het was,

 

Dat hire sach, of waer of droom.

 

So hi meer merkede en̄ nam goom,

 

So het hem harder in dole makede,

475

Dat hine wiste ofti wakede,

 

Oft in enen slape ware,

 

Dus messelic sins wart hi in vare,

 

[Maer] die hongher ghinc in hem al te voren.

 

[Daer] af haddi den meesten toren,

480

Dat hi tetene sach voor hem staen,

 

En̄ hire niet dorste ave vaen,

 

Dat hem dochte elfs ghedroch;

 

Haddire of een lettelkijn......

[p. 20]

485

In enen palayse daer hi reet;

 

Als hi was comen bin der doren,

 

Quam hem een ghepeins te voren,

 

Dat hem was eerlijc en̄ goet:

 

Hi peinsede dat in sinen moet,

490

Soudi sterven, soudi leven,

 

Of te scerne sijn ghedreven,

 

Dat hem eerlijcst ware en̄ goet el

 

Te sine, in den hoochsten castel,

 

Daer aen hovede al die stat,

495

En̄ daer al te ghedooghene dat

 

So wat sijns ghescien soude.

 

Hi peinsde dat hi daerwaert woude,

 

En̄ warp omme te hant sijn paert,

 

En̄ voer ten hoghen castele waert,

500

Dat boven dander verre was best,

 

En̄ rikelijcst was ghevest

 

Met diepen grachte, met hoghe[n] muren.

 

Dat vinden wi in die scrifturen,

 

Datter toe behoorden torre .ii.,

505

Die coninc no keiser nemmermee

 

Met crachte [ne] mochte ghewinnen,

 

Daer si bewaert waren binnen.

 

In dien casteel voer hi al te hant

 

Teer poorten, die hi open vant.

510

Daer vant hi binnen so groot rijcheit,

 

Dat mi te telne waer onghereit.

 

In die middel van der vesten

 

Sach hi staen den alre besten

 

Enten scoonsten tor, die[n] noyt man sach,

[p. 21]

515

Of daer ghi noyt of horet ghewach,

 

En̄ al van finen marber ghehouwen;

 

Daer mochtmen dier werc aen scouwen.

 

Van der vesten die ommeganc

 

Die was eer milen lanc.

520

Die tor stoet in de middewaerde;

 

Daer laghen wijngaerde,

 

Mersce, bogaerde en̄ rivieren,

 

Daer mochtmen horen in menegher manieren

 

Altoes die voghele singhen,

525

Daer sach men meneghe fonteine springhen.

 

Aen den ommesiden al omtrent

 

Men sach andre palayse dusent.

 

Die huden princhen en̄ baroene.

Vs. 366. Cod.: Scoenre en was borch, huus no scure. Is borch verkeerd? 't fr. zegt:

Defors le mur tot environ
N'en a ne bordel ne maison.

369. In plaets van el zou ik hier liever al lezen. 370. Cod.: Want het dochte. Newaer = maer, en die wil kan maer schrijven. Voor mij is hier paleographisch Want uit Maer (M') niet ontstaen. 380. Cod.: En̄ gelijc; ik heb wit hersteld. In 't fr.: De liois est blanc com yvoire.

Vs. 381. Spreek uit wrachten (o-a). 382. Cod.: hoge .dcc. glachten en vs. 385: .cc. glachten. Ik heb de cijfers verwisseld om den lezer door de hoogte niet duizelig te maken. Het fransch, vs. 818, zegt:

Qui deux cens toises ot antor,
Et sept vins toises a de haut.

Men heeft dus hier ook cens voor vins gelezen. 397. Appelen, in 't fr. pumeaus, metalen of steenen sieraden der dakgoten (gargouilles). 400. Diere = die er. Het vers is duister. Ik versta: als toen aen rijke gebouwen het gebruik was. 402. Cod.: levenden.

Vs. 405. Bi sinne = kunstig. 410. Waent - afneemt. 412. Mere = mare; fr. estoires del tans antis. 415. In plaets van prisen heeft Cod. ut, maer het is met de zelfde pen doorschrabd. De kopist had willen utermaten schrijven en heeft, bij het hervatten, prisen vergeten. 424. De plaets van 't rijmwoord is opengebleven, en zelfs het ander rijmwoord niet is, schoon van de zelfde hand als de rest, later geschreven. 426. Ik volgde 't Hs.

Vs. 433. Cod.: sierede. 440. Zulke herhaling van dat is niet ongewoon. 441. Ontaen, ontdaen. 443. Cod.: haer en̄ tare. 451. Cod.: guldin. 453. Cod.: mochten. De kopist had sine, het meerv. (prinche no bisscop), in plaets van hine in de gedachte.

Vs. 467 .De regel die met dit vers rijmen moest, is in 't Hs. overgeslagen. 476. Cod.: Oft in scepe enen scepe ware; maer het eerste scepe is met de zelfde pen doorstreept. Ik heb he miet doorgehaelde behouden, doch het tweede scepe in slape veranderd. 478. Cod.: gin chem in va alte voren (sic); dat ik verbeterd heb. 481. Daer schijnt eerder ave (auc) dan ane (ane) te staen, en met hire (hi er) is 't ook misschien beter.

Vs. 492. El te sine, elders, namelijk in den hoochsten casteel. 500. Merk Dat onzijdig.

Vs. 515. horet = horedet, hoordet. 527. Men sach, wij zouden hier met omzetting Sach men zeggen. 528. Huden, impf., ons hoedden. 529. Die scrifture is zijn fransch originael. 534-535. Hine was = Hij en ware, condit. (zou zijn); hire af ghesciet = hij er van scheidde, het verliet; hine wart onvro = of hij zou onblijde (droef) worden.