Buitenland
Li Bo
De naam van de maan
Karel HellemansGa naar eindnoot+
De bloemlezing De naam van de maan bundelt 44 vertaalde verzen van de Chinese dichter Li Bo (701-762), ook Li Po, Li Pe, Li Bal, Li Taibai, enz. genoemd. Prof. W. Vande Walle (K.U. Leuven) zorgde voor de vertaling uit de grondtekst, de uitvoerige voetnoten en een essay als nawoord; M. Nys goot de vertaling in een definitieve vorm.
De samenwerking tussen sinoloog en literator verliep naadloos.
HET RESULAAT mag zonder meer geslaagd worden genoemd. Het taalgebruik is verfrissend eenvoudig, ritmisch vloeiend en klankrijk, terwijl de teksten toch nergens ver afwijken van het origineel. Wie Chinees kent, kan dat nagaan, want er werden 16 originele teksten opgenomen. De kalligrafie, van Chan Tak Kwong, is uitstekend. Zo zien we in een afscheidsgedicht hoe het zeil van de wegvarende boot zich ontvouwt; liet derde karakter, ‘veraf’, wordt benadrukt met een magistrale, dramatische haal van het penseel. Vele lezers zullen zeggen: ‘Dat is Chinees voor mij’, maar die spreuk verliest snel haar geldigheid. Er zijn immers steeds meer mensen die Chinees kunnen lezen, of ontcijferen.
Tweetalige bloemlezingen zijn waardevol, niet zozeer omdat de lezer de vertalingen kan controleren, maar wel omdat hij de vele poëtische aspecten die hoe dan ook verzwakt worden weergegeven of zelfs
helemaal verloren gaan, toch enigszins kan smaken. Zelfs een gebrekkige beheersing van de vreemde taal kan ons allicht toch iets bijbrengen van de klankkleur, het ritme of - in ons geval - het esthetisch uitzicht van de originele tekst.
Reeds in 1919 vertaalde Gaston Burssens verzen van Li Bo uit het Duits. We kunnen ons afvragen of we zijn adaptaties wel vertalingen mogen noemen. Vrij letterlijk luidt het bij Vande Walle en Nys:
De vogels zijn hoog weggevlogen
De laatste wolk verdween. De lucht is leeg.
En dit is Burssens' fantasievolle versie:
Eeuwig zijn alleen de berg
en die eruit gekropen is,
Niet onaardig op zich, maar als vertaaloefening scoort Burssens' tekst niet hoog. Intrigerend is ook hoe de Jingting-berg tot Ting-ling evolueerde, of zou dat een Antwerps grapje van Burssens zijn? De vertalingen van W. Idema geven ons een mooie kans om echte vertalingen naast elkaar te leggen en te vergelijken.
Lui wuif ik met mijn waaier van witte veren,
halfnaakt lig ik in het groene bos.
en hang hem aan een rots.
Onder de dennen streelt de wind
Te loom te wuiven met de witte waaier,
Het naakte lichaam in het groene woud -
Ik neem mijn kap af, hang hem aan de rotswand
En sprenkel op mijn kruin
Beide versies hebben ongetwijfeld hun charme, maar onze voorkeur gaat toch uit naar Vande Walle en Nys. Woordkeuze (kap, rotswand, kruin), ritme (v. 4), nuances in de betekenis (Te loom vs. lui, sprenkel vs. streelt) lijken me telkens iets treffender.
Het is verheugend vast te stellen dat we eindelijk onze achterstand inhalen ten opzichte van de ons omringende landen met kwalitatief hoogstaande vertalingen van Chinese poëzie. De stijlvolle lay-out van De naam van de maan verdient zeker ook een vermelding.
Auteursrechtelijk beschermd