Aforistisch
Samengelezen door Gerd de Ley
Jan Kuijper
De dichter Jan Kuijper (1947) verzamelde een kleine zeshonderd korte teksten en bundelde die in Denkbeelden. Zeer ten onrechte wordt op de flap gewaagd van aforismen. (‘Is er een afgetrapter genre dan het aforisme? Ja: de flap- of achterplattekst’, zo staat het er...) Nu bevat dit boek erg boeiende, interessante en vaak frappante ideeen, dagboeknotities, mini-essays, literaire beschouwingen en noem maar op, maar uiterst zelden aforismen. Die zijn voor de aandachtige lezer. Niettemin: aanbevolen lectuur. Een greep ‘denkbeelden’:
Wie graag wil dat een ander voor hem kiest, kan het beste computer worden. Maar dan wel zo'n ouderwetse.
In den beginne was het woord, en we zijn nog geen stap verder.
Een vertaler die per woord betaald krijgt, neemt geen tijd om na te denken.
Wie dicht, denkt niet.
Wie steeds denkt: hoe lang moet dit? laat alles aanbranden.
Geen zin zonder gever.
Wie het lekkerste voor het laatst bewaart, geniet er het kortst van.
Wie het leven ernstig neemt, wordt niet serieus genomen.
Jaloerse collega's wenden zich af - het eerste teken van iets werkelijk nieuws.
Wie eenzaam is krijgt overal last van, zelfs van eenzaamheid.
Zelfmoord is alleen een probleem voor wie hem nog niet heeft gepleegd.
Ik koop geen boek van een Vlaamse uitgever, want mijn boekhandel heeft het niet, want het is onverkoopbaar, want Vlaamse uitgevers geven alleen uit wat Nederlandse te licht bevinden, want de auteurs geven liever in Nederland uit, want ik koop geen boek van een Vlaamse uitgever. De vicieuze cirkel is funest voor mijn redenering - en voor de Vlaamse uitgeverij.
Nederlandse literaire prijzen en subsidies vallen ook wel eens toe aan Vlaamse auteurs. Andersom niet. De Vlaamse boterham is aan twee kanten gesmeerd.
Dat Ncderlanders en Vlamingen wel, en Vlamingen en Walen geen gcmeenschappelijke cultuur hebben wijst op een gezichtskring zonder gezicht, gehoor, reuk, smaak en gevoel.
Of zijn er toch twee culturen, een Vlaamse en een Waalse? Paling in't groen is heel wat anders dan paling in gelei. Hollanders houden het bij stoofaal.
Wat in Nederland hamschijf heet en in de erwtensoep gaat, heet in België hammetje en wordt in witte wijn gestoofd. Beide gerechten zijn heerlijk.
Een aforisme is beter dan een slecht, en slechter dan een goed essay. Hetzelfde geldt voor de stelling en het proefschrift, voor het grafschrift en het levensbericht, voor het levensbericht en de biografie, voor de mop en de roman.
Jan Kuijper, Denkbeelden, Querido, Amsterdam, 1992, 116 p., fl. 29, 90; 599 fr.
Auteursrechtelijk beschermd