Poëziekrant. Jaargang 20

[p. 2]

[Nr. 2 - jaargang 20 - maart-april 1996]

Poweetjes

Poetry international

Van 14 tot en met 22 juni vindt voor de 27ste keer het Poetry International-festival plaats in de Doelen in Rotterdam. Het is de laatste editie onder de leiding van Martin Mooij. Hij zal worden opgevolgd door Tatjana Daan.

Intussen is de deelnemerslijst weer lang en indrukwekkend. Namen noemen is onbegonnen werk, laten deze tien uw massale bezoek aan deze editie van Poetry garanderen: Yehudah Amichai, Homero Aridjis, Breyten Breytenbach, Remco Campert, Lars Gustafsson, wellicht Seamus Heaney, Tahar Ben Jelloun, Péter Kántor, Aleksandr Koesjner, Michael Krüger en Adrian Mitchell. Het vertaalproject zal dit jaar gewijd zijn aan de poëzie van Breyten Breytenbach. Collega's uit de hele wereld zullen zich over enkele van zijn gedichten buigen om tot herdichtingen in de eigen taal te komen. Tijdens deze editie van Poetry zal er overigens speciale aandacht aan de Zuidafrikaanse poëzie in het algemeen worden besteed.

Nieuwe dichters en jeugdige publieken komen extra aan bod in de eerste helft van het festival met programma's als The Young Poets' Workshop, het Open Podium, de Boekieboekie Poem Express en Poetry Rides the Streets.

Door de leden van de zogenaamde Advisory Board en door enkele speciaal voor de gelegenheid uitgenodigde dichters zal er een herdenkingsprogramma worden verzorgd voor de Russische dichter Joseph Brodsky, die dit jaar op 55-jarige leeftijd overleed. Brodsky heeft vanaf 1974 een niet onbelangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van het festival. U weet waarheen.

Babyzalf

Opschudding tijdens de 16de Nacht van de Poëzie in Utrecht. Robert Anker had net zijn ding gedaan en verliet het podium, presentator Piet Piryns maakte zich op om Stefan Hertmans aan te kondigen. Pijlsnel sprongen Serge van Duijnhoven en Olaf Zwetsloot op het podium om er elk ongevraagd een gedicht voor te lezen. Serge van Duijnhoven: ‘Het was echt een spontane actie. Ik was in Utrecht omdat ik jurylid was van de cjp-poëzieprijs, die jaarlijks op de dag van de Nacht van de Poëzie uitgereikt wordt. De winnaar was trouwens Olaf Zwetsloot, met wie ik die avond ben opgetrokken. Tijdens een gesprek met de Vlaamse journalisten Pat Donnez en Jan Haerynck hadden we het over de programmatie van de Nacht: we rekenden uit dat de gemiddelde leeftijd van de optredende dichters 58 jaar was. Toen ontstond het idee om wat babyzalf aan de oude geschilferde huid van het programma te strijken. Over ons optreden zelf ben ik eigenlijk niet echt tevreden, ik had gekozen voor een langer gedicht van enig kaliber, “Psychopathia sexualis”, maar een kort grappig versje had wellicht beter gewerkt. Het was niet evident om de aandacht vast te houden van een publiek dat op zich al conservatief is en het sowieso moeilijk heeft met een onaangekondigde act. Toch hoop ik dat ze begrepen hebben dat een programmatie als deze een generatiekloof in de poëzie doet ontstaan. Ik vind dat een manifestatie als de Nacht van de Poëzie een correcte afspiegeling moet zijn van wat er in het poëzielandschap leeft. Dat bewust niet willen en enkel dichters programmeren met wie de jonge garde geen enkele voeling heeft, is gewoon dom. Overigens ging een week na de Nacht van de Poëzie in Tivoli in Utrecht een net iets swingender programma door: De Nacht één week later, met de medewerking van onder anderen Pieter Boskma, Hermine Landvreugd en een aantal rappers. Zij zijn immers toch de minnestrelen van vandaag? Zij zorgen toch voor een vitale injectie in de Nederlandse poëzie?’

Het grote geld

De Gouden Uil, de enige van de grote-geldprijzen waarvoor zowel poëzie als proza in aanmerking komen, is alweer aan een dichtersneus voorbij gegaan. Nochtans lagen de kaarten zelden mooier. De vsb-nominatie is toch de moeite waard? En 1995 was toch een slecht proza-jaar? De jury van de Libris-prijs, die andere grote-geldprijs, vond de literaire produktie van 1995 alvast ‘kwalitatief mager’. En ook De Gouden Uil-juryvoorzitter Jos Borré meldde dat de produktie van 1995 geen ‘gedoodverfde winnaars’ bevatte. Nochtans werd een roman bekroond, Paarden zijn ook varkens van Guido van Heulendonk, en nomineerde de jury niet één dichtbundel. Hoe zit dat dan? Jos Borré: ‘De jury heeft, zoals dat een jury betaamt, de in haar ogen beste titels uit de produktie van een jaar genomineerd. Achteraf hebben wij ook vastgesteld dat er geen dichter, debutant of vrouw genomineerd was. Maar dat zijn dus vaststellingen achteraf. Dat kan je dan wel jammer vinden, maar je kan daar niet speciaal iets aan gaan doen, want dan begin je de zaak te forceren. Er zijn weliswaar een aantal dichtbundels lange tijd in de running geweest, maar uiteindelijk bleek de eensgezindheid binnen de jury groter als het over proza ging dan als het over poëzie ging. Zoiets kan gebeuren als je werkt met een systeem waarin poëzie en proza met elkaar vergeleken moeten worden. En dus is het dubbel jammer dat de initiatiefnemers van De Gouden Uil geen aparte poëzie-categorie kunnen instellen. Dat heeft in de eerste plaats met sponsorgeld te maken, heb ik begrepen. Er wordt intussen al nagedacht over de volgende editie, maar die poëzie lijkt voorlopig een discussiepunt te blijven. Ik heb in mijn evalutatie van deze editie aan de organisatoren laten weten dat ik een grote voorstander van een aparte poëzieprijs blijf.’ Had de jury de zaak niet ten spits kunnen drijven door in dit zwakkere jaar vijf dichtbundels te nomineren? Borré: ‘Een jury wordt ingehuurd om het beste boek uit de produktie van een jaar te kiezen en je moet als jury zo goed mogelijk je werk doen. Je moet geen slaaf van de organisatie zijn, maar de basisregels die je in het begin onderschrijft moet je de hele rit meenemen. Een soort van oekaze tegen de organisatoren lijkt me niet aangewezen. Los daarvan wil ik wel geregeld blijven zeuren om een aparte poëzieprijs.’

't Colofon

De enige professionele schrijfopleiding in dit taalgebied wordt verzorgd door de ‘schrijversvakschool’ 't Colofon in Amsterdam. Sinds de start van de school in 1984 zijn amper een vijftigtal leerlingen afgestudeerd. Jaarlijks zijn er ongeveer 60 beginners, die 8 uur per week schrijftraining krijgen en aan de slag gaan met de vier basispakketten (proza, poëzie, scenario en drama). Ze stromen al dan niet door naar de volgende jaren, en na het vierde jaar studeren gemiddeld slechts zeven van die 60 beginners ook effectief af. Deze gestrengheid heeft de school op tien jaar tijd een aardige reputatie opgeleverd. Onder de docenten bevinden zich gereputeerde schrijvers en dichters als Thomas Rosenboom, Rob Schouten, Frans Thomése, Henk van de Waarsenburg, Arie van den Berg en Daphe Meijer. De bekendste afgestudeerden zijn Pim Wiersinga, Margreet Schouwenaar, Anne Vegter en Hermine Landvreugd. Zes ex-studenten kregen literaire prijzen, en de school leverde recensenten aan bijna alle dag- en weekbladen.

De allereerste Vlaminge die in juni naar het tweede jaar doorstroomt is Greet De Coninck (néé, géén familie). Zij ziet niets dan voordelen in de opleiding - van 't Colofon: ‘Je wordt structureel opgeleid, de wekelijkse taken kweken je discipline aan, je krijgt veel feed-back, je leert kritiek incasseren,... Sterk is ook dat je aan je schrijftechniek schaaft door niet naar afgewerkte gehelen te streven: door losse fragmenten in stijl en naar thema's te variëren zonder een afgewerkt kortverhaal voor ogen te hebben, verlies je je remmingen.’ De Coninck doet het lang niet slecht in Amsterdam. Via haar docent Arie van den Berg werd ze uitgenodigd voor de Young Poets' Workshop op 15 juni op Poetry International. ‘Daar zal met een groep jonge dichters uit allerlei landen aan poëzie gewerkt worden, voor België is ook nog Jo Govaerts uitgenodigd. Het is de tweede keer dat deze manifestatie plaatsvindt. Vorig jaar schopte de toenmalige 't Colofon-deelneemster, Annet Schaap, het met haar gedicht uit die workshop zelfs tot op het grote podium.’