Ridderboek

Over de zonde in het algemeen

Tegenover de deugden staan de zonden. Toen ik eerder over de wereld sprak als de derde vijand van de mens, bedoelde ik de zondaars die zich aan de zijde van de prins geschaard hebben tegen de koning. Van hen beloofde ik u een nadere uitleg. Daarom zal ik u, goede vriend, nu in het kort zeggen wat de hoedanigheid van zonden is en welk kwaad en zorgwekkend gif in de zonde schuilt. Vervolgens zal ik de zondaars beschrijven in hun vele gedaanten zodat u hen beter zult kunnen herkennen en ontlopen.

U moet weten: een goed en rechtvaardig mens zou eerder verkiezen alle helse pijn te lijden dan één doodzonde te begaan. Laat dit goed tot u doordringen! Zelfs al had de zonde geen hellestraf tot gevolg, dan nog zou haar onmetelijke slechtheid zelf ons moeten bedroeven. Want de zonde keert ons van God, die de bron van al het goede is, en brengt ons tot een valse liefde voor andere schepsels. God heeft alles geschapen, behalve de zonde. Daarom is de zonde gelijk aan niets - zelfs minder dan niets - want het is een gebrek aan deugd.

Alleen het lijden van Christus kon ons verlossen van de zonden. Geen van de engelen of heiligen, noch de zalige maagd Maria, was daartoe in staat; zelfs niet als zij voor één doodzon-

[p. 77]

de alle pijn en ellende van de wereld en de hel op zich hadden genomen. Om de grote ernst van de zonde aan te geven, staat in de bijbel dat het eenvoudiger was hemel en aarde uit het niets te scheppen dan dat een zondaar na het begaan van een doodzonde weer in genade wordt aangenomen. En dit is waar: om hemel en aarde te scheppen hoefde Gods zoon niet mens te worden, maar dit was wel noodzakelijk om de mens van zijn zonden te verlossen en tot het eeuwige leven te brengen.

Om vele redenen is de zonde te haten. De eerste is dat onze koning Jezus Christus de zonde het meest van alles haat, zoals wel blijkt uit Zijn haat voor Lucifer en diens gezellen. Hij haat hen niet om henzelf want de profeet zegt: ‘Alle werken van God zijn volmaakt.’ Maar Hij haat deze schepsels vanwege de zonden die zij bedreven hebben. De tweede reden is dat alle ellende en verdriet op aarde, in de hemel en in de hel veroorzaakt is door de zonde. Dood, kou, hitte, honger en dorst en alle verdriet van de mens komen voort uit zonde en daarom staat in de Schrift: als de zonde niet regeert, kan geen tegenslag ons deren. De derde reden: de zonde doet onze lieve vrouwe verdriet, verheugt de duivel en berokkent ons grote schade. Want Gods rechtvaardigheid heeft bepaald dat aan de ongeregeldheid en blindheid van de zonden een ongeregelde, eerloze en blinde levenswijze beantwoordt, zoals u hierna nog wel zult zien. En daarom zegt Augustinus: ‘Heer, u hebt bevolen dat elke ongeregelde kwaadwilligheid, hartstocht en gedachte zichzelf straft.’

Dit is de waarheid. Op aarde worden de zondaars vaak zo in beslag genomen door hun lusten dat zij de ellende van de zonden niet bemerken. Later zullen zij zien welke grote vrede de goede, verdraagzame mensen ten deel valt terwijl de zondaars grote pijn, angst, kwellingen en verdriet zullen ondergaan. Dan zullen zij zich afvragen hoe zij ooit behagen hebben kunnen scheppen in hun slechte, valse en vreugdeloze gedrag. Dan zal men hen niet zwaarder kunnen straffen dan hen nog een zonde

[p. 78]

te laten doen. Zo licht en gemakkelijk het hun eerst viel, zo moeilijk zal het dan zijn. Maar dit is niet verwonderlijk want op dat moment zullen zij gemakkelijk het grote en verschrikkelijke gif kunnen herkennen: de scherpe angels van de eeuwige dood en al het kwaad dat onder het aas van de lichamelijke lusten verborgen ligt. Hieruit en uit wat reeds gezegd is, kunt u opmaken, goede vriend, dat de zonde een groot kwaad is.

Nu zal ik u de gedaante en de gewoontes van de zondaars te kennen geven opdat u hen kunt herkennen en hun gezelschap ontvluchten want zij bedreigen de ridders van God. Het gebeurt zelden dat iemand met zondaars omgaat zonder dat hij ook besmet raakt en ten prooi valt aan de prins. Want de zondaars dienen hun heer zeer getrouw, en al te graag willen zij de dienaars van de koning verleiden, zoals Christus zelf klaagt: ‘De kinderen van deze wereld zijn listiger dan Gods kinderen van het licht.’ En daarom zegt David: ‘Met de bedrogenen zult u bedrogen uitkomen.’ Ook Hiëronymus waarschuwt degenen die niet oppassen voor slecht gezelschap: ‘Nalopen leidt tot vriendschap.’

Volgens Hiëronymus is het voor de meesten afhankelijk van het gezelschap waarin zij dagelijks verkeren of zij verdoemd worden dan wel behouden blijven. En daarom luidt het spreekwoord: soort zoekt soort. Een meester die Crisostimus heet, zegt hiervan: ‘Als een goed en slecht mens samen leven, gaan zij op elkaar lijken, of anders gaan zij weer snel uiteen.’ Maar vervolgens zegt dezelfde meester: ‘De loop van de natuur is zo, dat de slechte zelden voorbeeld neemt aan de goede, maar doorgaans wordt de goede door de slechte besmet.’ Daarom is er niets beters dan deze schurftige schapen te ontlopen.