Ridderboek

Schattingen en belastingen

Voorts zijn er netten van hebzucht die nog laaghartiger en meedogenlozer is. Deze bestaan uit schattingen, die het arme volk steeds vaker nodeloos opgelegd worden. Deze netten gaan niet zo ver als de munt omdat men ze buitenslands niet kan uitspreiden, maar schattingen treffen wel veel zwaarder. Menig braaf man moet zijn land, zijn beesten of zijn have verkopen om dit net te kunnen ontlopen. Armoede komt niemand van pas, maar mijn vrouwe ongenade heeft dit net onder haar bewind en zij moet hoe dan ook het hare hebben.

Tegenwoordig verzint men gemakkelijk voornemens of valse voorwendsels van oorlog om schattingen op te leggen. Goede mensen die vrede boven oorlog verkiezen, komen zich daarom verzoenen met hun heer voor een som gelds of zij kopen de vrede af omdat zij bang zijn voor de woede van de heer. Och, namen de heren van de wereld maar eens een voorbeeld aan hun onderdanen en trachtten zij ook de woede van de strenge rechter te voorkomen! God zal niet alleen het lichaam straffen maar ook de ziel naar de eeuwige verderfenis zenden. Zij moeten gehoor geven aan de raad des Heren en Zijn vriendschap verwerven met hun onrechtvaardig verkregen schat. Dan zullen zij op de jongste dag antwoord kunnen geven als de grote

[p. 130]

Heer, de rechtvaardige koning, hen met grote minachting zal aanspreken: ‘Valse rentmeester, geef mij verantwoording van je rentmeesterschap.’

Wat zal er dan gebeuren met de vogelvangers die zich van dit kwade aas bedienen en nu de heren met hun valsheid bedriegen? Voorwaar, zij zullen samen met hun heer gestraft worden:

Allen willen nu hetzelfde najagen
maar niemand zal de last van een ander dragen.
Och prins, tegen u zullen zij misschien liegen,
maar God kunnen zij niet bedriegen.

Volgende netten zijn accijnzen op eten en drinken. Hiermee weet men op listige wijze het volk verder uit te buiten. Niemand die in het land verblijft, kan dit net ontlopen. Pelgrims, reizigers en kooplieden hebben niets te maken met de schattingen die een heer zijn volk oplegt. Maar wie in leven wil blijven, moet de last der accijnzen dragen; arm en rijk, geestelijk en wereldlijk. In vele landen zijn de geestelijken vrijgesteld van belasting en nergens legt men arme bedelaars schattingen op, maar met deze netten worden allen gevangen. Want wie wil eten of drinken, moet accijnzen betalen.

Men bedient zich werkelijk op de sluwste wijze van deze netten. Belastingen zijn zogenaamd redelijk omdat het landsbelang ermee gediend is. Maar door de hebzucht is dit ook een vals oogmerk geworden. Dit kan men wel zien aan de burgemeesters en schepenen die zich maar al te graag over de accijnzen willen ontfermen, niet uit zucht tot rechtvaardigheid maar om hun kostbare kleren van te betalen. Het gewone volk wordt uitgeknepen en van het geld laten zij grote paleizen bouwen om de zaken van het volk te bespreken. Dit is al mooie schijn van het valse gif der hebzuchtige harten. Zij die ermee leven, moeten oppassen dat zij niet vergiftigd worden.

[p. 131]

Ik zou nog meer kunnen schrijven over tolgeld en andere onrechtmatige belastingen waarmee men heden ten dage het volk kwelt - erger naarmate de heer genadig of ongenadig is. Maar het zou te lang duren als ik op alles zou ingaan; alleen daarvoor zou al een boek nodig zijn. Goede vriend, ik hoop dat ik u en alle mensen die dit ter harte willen nemen, voldoende heb laten zien om waakzaam te zijn voor de woekerende hebzucht.

Hebzucht wortelt in heren en papen,
geleerden en knapen,
zowel in de kloosters als daarbuiten.
God, laten wij hebzucht uit onze tuin sluiten.
Amen.

U moet zich aan deze rechtvaardige regel houden. Als iemand zijn medemens tracht te belasten of te beroven van bezit of goede naam zonder recht en reden, zonder belang of rechtmatig voordeel, of als iemand in dienst van een heer of van het volk meer zijn eigen voordeel zoekt dan het belang en heil van zijn opdrachtgevers, dan zijn dit onrechtvaardige lieden en zij horen niet bij onze koning. Zo veel als zij hierin te kort schieten, zo veel zullen zij moeten verantwoorden - hetzij hier op aarde, hetzij voor Gods strenge oordeel. Johannes de Doper gaf ridders die hem bezochten ten antwoord dat zij genoegen moesten nemen met hun renten en de hun opgelegde taak uitvoeren. Want zoals de wereldlijke heren gediend willen worden voor het loon dat zij hun knechten geven, zo wil ook onze koning Christus trouw gediend worden door Zijn knechten: de heren en prelaten - geestelijk en wereldlijk - die Hij bevolen heeft het volk bij te staan. Niet als wolven - wat de dagelijkse praktijk is geworden - maar als trouwe herders die hun schapen bewaken. Daarom krijgen de heren hun rente. Wee degenen die hun rente niet verdienen, maar noch meer wee degenen die zich met

[p. 132]

hun rente niet tevreden stellen! Want hoe trouwelozer, rijker, machtiger of wijzer zij zijn, des te groter wordt hun hellestraf. Daarom staat er geschreven: de machtigen zullen grote martelingen moeten verduren.