[p. 123] | |
Fragment Al
+ Te segne vanden quaden wiue
Dat soe v te scerne niene driue
Want hets al archede dat soe penst
Nochtan soe dect hare ende venst
5
Van buten minne ende goet gelaet
Daer soe v herte mede vaet
Ende weltijt dat soe wert geware
Dat soe v siet na volgen hare
Dan eerst sciet soe hare venijn
10
Dat sijn de quaetheden in hare sijn10
Ende pijnt hare dies nacht ende dach
Hoe dat soe v bedriegen mach
Ende versuaren mach ende verduwen
Dor god nu penst dan om haer scuwen
15
Ende ne pijntse v niet te vane
Of gi der doet begert tontgane16
Bedi hoe scone dat soe scijnt
Soe es ene beeste dor venijnt
Ane stert an buuc no oec an hoeft19
20
Ghenaecti hare ghi sijt beroeft
Van uwer gesonden ende wert vergeuen
Bi haren venine dat soe can geuen
Dies soe verslaet ende oec ontmaect
Allen den genen dien soe genaect
25
Bi verranessen also wi lesen
Ja sonder nemmermeer ghenesen
Want hare venijn dats so jnnech27
Ende so bitter ende so veninech
| |
[p. 124] | |
Dat niemen wel ne can gestelpen
30
No dar iegen ne mach gehelpen
No triacle na rachine31-2
Mar sin ende trouwe sijn medicine
Alle dar iegen gelouets mi33
Dit ne seggic nochtan niet bedi
35
Dat ic v goede wijf heete verhaten
No haer geselscap oec laten
Jnne wille wel dat ghise mint37
Dar ghise der minnen werdich kint
Ende ligt bi hare ende winnet dracht
40
Ofs v nature geuet de macht
Ende vriendelike vant v te hare gelaten
Eertse ende trecse vor bi maten
Scoetse ende cleetse cuschelike
Ende wint hem tere tamelike
45
Nadien dat ghire te doene vermoget
Ende nerenstelike dar na poget
Dat si doget ende vroetscap leeren
Laetse gaen ende laetse keeren
Ombegrepen met goeden lieden
50
Ende laetse gomen vre maisnieden
+ Vre kinder ende vre wonen
Of sijs hem onderwinden conen
Ende in hues huus bederue lopen
Consi ooc copen of vercopen54
55
Dar toe mogensi wel versinnen
Siedi dat ghire ane moget winnen
Consi oec ambacht clene of groet
Dat laet hem doen of gijs ebt noet
Of spinnen of nayen of laken maken
60
Ende alle hue openbare saken
Die niet behoeuen te sine bedect
Die radic dat gi hem vertrect
| |
[p. 125] | |
Nemmer in nerenst of in spele
Ne betrout v in hem te vele
65
Dat ghi hem segt gepens of daet
Dat v met rechte te helne staet66
Bedi v mochter af messcien
Ende emmer wacht v oec van dien
Alle die daghe dat ghi leuet
70
Dat gi hem lieden niene gheuet
Bouen v seluen te groet gebot
Wie oec diet dade ware sot
Want ons de lettre vor wareit seget73
Daer twijf de meestrie dreget
75
Soes wederwordech iegen haren man
Jn allen sticken die hem gaen an
Nemt v seluen dan tuwen ware77
Tuwen huus dat niet mesfare
Ende latet al vp hem niet staen
80
Hoe besech dat si omme gaen
Want bedi bi cranker hoede
Wert men quite van groten goede
Aldus vindict in minen brieue
Ende gi die ebt v werde lieue
85
Sijt wel bedocht ende vroet
Ende doet hemlieden geselscap goet
Ende laet hem weten sonderlinge
Alle uwe gheemene dinge88
Mar emmer sijt in uwer hoede
90
Ende wacht v als doet die vroede
Namelike vp ten seluen tijt
Dat gi soect an hem delijt
| |
[p. 126] | |
Ende ghise helset ende cust
Of els iet doet dies v lust
95
Dat si v herte niet uerweeken
No om bidden no om smeeken
Ende ghi hem vaste suijcht ende helt
Hu nauwe gepens wat dat gi stelt98
Ne doedijs niet wet sonder waen
100
Het mach v lichte te quade vergaen
+ Want wi lesen alsic versta
Dat die bose dalida
Bi valscen gesmeeke dat soe uerwan103
Sampsoene haren goeden man
105
Die so sterc was ende so coene
Ende so duchtech dars was te doene
Ende van leden so wel gewracht
Dat hi adde .xij. manne cracht
Ende hi bi siere mogenthede
110
Den sterken liebart onderdede
Mar dese cracht bi mire wetentscepen111
Was aldus in hem verscepen
So weltijt dat hi sonder ware
Siere vlechtine van sinen hare114
115
Dat hi siere starchede also houde
Quite ende sonder wesen soude
Van sulker cracht so wonderde soe
Ende lach hem an spade ende vroe
Te segne hoe dit wesen mochte
120
Ende hi die hare sijn ingedochte120
Plach te vertreckene altemale
Seide hare wareit sonder hale
| |
[p. 127] | |
Ende so ten eersten dat soet wiste123
Als ene die vul was quader liste
125
Wachte haren point ende haren slach
Sijnt geuiel hem vp enen dach
Dat hi vp minne ende vp trouwe groet
Lach ende sliep in haren scoet
Ende soe die emmer seide omt hare129
130
Roefden sijn haer met ere scare130
Ende hi verloes mettien ter stede
Sine cracht ende sine bliscap mede
Arde grotelike tsinen scaden
Aldus was hi bi wiue verraden
135
Bider redenen dat hi hare seide
Sine sonderlinge verholenheide
Dus es menech man geweset
Dar men in boeke noch af leset
h Ier omme vindewi van salomone
140
Dat hi seide te sinen sone
Een nutte wort in sijn latin141
O sone seit hi sone mijn142
Wacht die porte van dinen monde
Die bode es van diere herten gronde
145
So machtu scuwen talre tijt
Scade lachter pine verwijt
Dat daric di belouen wale
Dit sermoen ende dese tale
Soude elc predeken sonder brief149
150
Den dullen mannen die hi adde lief
Te segne wiuen al hare gedachten
Om scame te scuwene ende leet
| |
[p. 128] | |
Nochtan machscien maget wesen leet
155
Sulken wiuen ouden of iongen
Die so rasch sijn van haren tongen
Dat si verclappen al dat si weten
Nu meer dies daric mi vermeten
Ende nemen menegen lijf ende ere
160
Nu es weltijt dat ic mi kere160
Te miere materien van hede eer161
Hier af ne seggic v nemmeer
g Heselle gi ebt jc wane gehort
In mijn gedichte dar bet vort
165
Hoe die jalouse dorper quaet
Sijn wijf versprect ende hoe hise slaet
Ende duingt met pinen menechfoude
Die met rechte wesen soude
Niet sijn vrouwe mar sijn gegade
170
Van wille van herten ende van rade
Ende hi weder hare genoet
Beede in liue ende inder doet
Niet hare here wat dat geuelle173
Wat waendi dan wel lieue geselle
175
Als hise hout in dese riote
Ende niet ne hout als sine genote
Ende hi hare doet dus menech leet
Hen si hare vtermaten leet
Ende die minne moet faelgieren
180
Tusschen hem beeden in vele manieren
Ende te gaen al ende reene
Ja soe bi gode van nazareene
Want wie die meester wilsijn gescouden
Bouen sijn wijf ende here gehouden
185
Hine sal van hare nemmer tuint
Met goeder herten sijn gemint
Want welken tiden dat bi meestrien
Die minres houden hare amien
| |
[p. 129] | |
Sonder tuifel also saen189-90
190
Moet die minne te nieute gaen
Want minne es so daen van naturen
Dat soe niet ne wille geduren
Het ne si so sake dat soe si
Jn ombeduongene herte vri
195
h Ier bi sietmen gedagelike195
Si .ij die sijn in huwelike
Die teuoren gelieue waren
Dat si dicke wers gheuaren
Ende dicke hem oec ondergramen199
200
Dan die vremde te gader quamen
Wesen wille die wilen ere
Was onderdanech menechfout
Ende hare knecht ende dienstman scout204
205
Ende hare sijn lief ende soete minne
Moeder vrouwe ende coninginne
Ende togede hare menegen houescen tour
Doe hise minde par amour
Minde / ja in sulker wijs209
210
Adsoe geseit mijn soete amijs
Ganc ende lanc mi dese dinc
Of vbble vor mi ende sprinc212
Hi adt hare gehaelt of adde gesprongen
Beede gehubbelt ende gesongen
| |
[p. 130] | |
215
Ja par auenture eer soe dat wort215
Adde bracht te vullen vort216
Want al sine gherte was hoe hi mochte217
Gedoen dat hare bequame dochte
Wanneer dat hise heft getrouwet
220
Ende niet beslut wien dat berouwet220
So keert dat wiel so dat de gone
Die hare te dienne was gewone223
Eeer hise troude gebiet van hare
Hem te dienne recht of soe ware
225
Sine dierne ende anders niet
Diere dienstman hi hem wilen hiet
Ende cort hare har wandelinge
Ende heescht hare redene ende rekeninge
Van allen dien daden die soe doet
230
Alsoe dat merct in haren moet
Soe wert te handen wel gewes
Dat hare ruste al leden es
Ende hare bliscap al gedaen
Sint soe hare siet dus sere bestaen
235
Van den besten die soe noit vant
No noit met minnen hare herte bant
Ende wert so suaer van groten rouwe237
Soene weet hare in wien betrouwen
Alsoene siet meester bouen hare
240
Diese hiet lief ende scone care
Ende doet hare nu so menegen toren
Dat hare rouwet dat soe geboren
Noit was van moedre dits ware dinc
Arde suarlike es dan die terninc
245
Omme gekeert in hare side
Dat mach hare dinken want es soe blide
| |
[p. 131] | |
Ofte serech ende ongemoet
Het dinct hem quaet ende wat soe doet248
Ende hi versprecse ende soe vergraemt
250
Ende andwort hem meer dan betaemt
+ Aldus wert deen den andren wreet
Dat wilen lief was dats nu leet
o M dit geselle mijn so plagen253-4
Die ouderinge bi ouden dagen
255
Hem tonderdragene minne vrie255
Sonder beduanc ende meestrie
Ende sine adden oec niet gegeuen
Dat vrie leuen dat si dreuen
Om alt metael ende al tgout
260
Dat in arabien es int wout
Dat vindewi wel vorwar bescreuen
Doe waest dan beter ter werelt leuen
Dan heden nu vp desen dach
No doe oec niemen ne plach264
265
Andren te rouene no te slane
No vte sire geburten tegnane266
Om te soekene vremde lande
No bedeuarde no met gewande268
Elc bleef al stille in sine steden
270
No nochtoe adde noit geleden
Jason ouer de zeewen breet
Die deerste was die noit zee leet
Ende eerst visierde scip ende getouwe
Bedi dat simpel volc getrouwe
275
Ne wiste niet wat scipuart was
No zeilen no roien sijt seker das
Want sine dorsten niet bestaen
De wilde zeewen sonder waen
| |
[p. 132] | |
Van sorgen ende van vreesen groet
280
Sine addens oec negeenen noet
Waht si vonden binden lande
Spise ende goet so menegerande
Dat siere den tijt bi liden mochten
Ende anders niet meer sine sochten
285
Alle waersi euen rike
Ende onderminden hem vriendelike
Ende dreuen bliscap ende goede vrie287
Nochtoe was sonder symonie
Minne ende vrienscap in dat diet
290
Ende deen ne hiesch den andren niet
Al was gemeene goet ende quaet
Sint quam valscheit ende baraet
Die ghierege vrecheit met hem brochten
Ende ghere genoechlicheit ne rochten
295
Met desen drien so quam houerde
Die hare genoette metter onwerde
Ende dar naer haetscap ende nijt
Mettesen gramscap ende strijt
Sint traecheit ende gulsechede
300
Ende sint onsuuer ledechede
+ Die menegen lachtert ende scort
Al dese daden springen vort
Armoede vter hellen gronde
Dar soe gewoent adde lange stonde
305
Ende dar noch es hare recht wone305
Dese brochte scalc haren sone
Ende dedene hangen ant jubet307
Naer des lants sede ende wet
Om sinen vader hertegebreke309
| |
[p. 133] | |
310
Te helpene stelpen sine breke
Dar na quam mijn vrouwe tauerne
Die roef ende stale hilt scouden gerne312
Eer soe vespren horde of messe313
Bedi soe es selue vrouwe ende abdesse
315
Der dieue lodders ende mordeneren.
Die haer gewin dar in verteren
Jn ledecheden in glotternien
Ende in sonden ende in ribaudien
Ier naer wies weder ende vort319
320
Orloge ende sceldinge ende quade discort
Jn dese werelt al ouer al
Deen ginc rouen dander stal
Dat volc dat eer was goedertiere323
Began doe wandelen sine maniere
325
Ende liet algader sijn eerste leuen
Noit sider oec dat staet bescreuen
Van quade te doene sine finerden
No van sonden sine cesserden
Ende werden truffers ende liegers
330
Verraders vechters ende bedriegers
Ende gingen mordren ende rouen
Die anders mochte comen te bouen
Hi nam hem al met siere gewilde
| |
[p. 134] | |
Dat hi van hem ebben wilde
335
Ende maecter aue sinen roem
Sint hilt hem tfolc ant eyghindoem336
Tlant dat wilen was gemeene
Dies wilde elc ebben sijn deel alleene
Sonder enech weder talen339
340
Doe gincsi putten ende palen
Ende sider geuiel dicke ende gesciede
Doe sijt pointen onder hem liede
Dat sire omme streden ende vochten
Ende some oec metten liue becochten
345
Of haerre lede wordsi sonder
Die stercst was dede den cranken tonder
Daer pine ende toren vele af quam
Als dat tgemeene volc vernam
Si pensden dat in haren moet
350
Dat nuttelic ware ende goet
+ Dat si cosen enen man
Die haers gebot adde ende ban
Ente ghemeente mochte beherden353
Ende hilden in rusten ende in verden354
355
Dat hi de mesdadege liede vinge355
Dar hise vonde ende hise hinge
Ende elken clagre hilde te rachte
Waert van dieften of van crachte
a Ls dit was die liede quamen
360
Jn ene seker stede te samen360
Ende coren met gemeenen monden
Den strecsten dorpre die si vonden
Ende maectene meester ende here
| |
[p. 135] | |
Dien daedsi werdechede ende ere
365
Dese suoer hem nu ende echt
Elken man te houdene sijn recht
Ente bescermene dach ende nacht
Den man sijn goet na sire macht
Vptie vorwarde dat si hem gauen
370
Haers goets so vele ende haerre hauen
Dat hire met eren vp mochte leuen
Si daden so ende hi es bleuen
Jn dit ambacht langen tijt
Dies adden toren ende nijt
375
Dieue ende rouers die dit sagen
Ende andre die dar mesdaet plagen376
Ende daden hem so menegen pant377
So waer dat hise mesdadech vant
Dat hise vermeestren niet ne coeste379
380
So dat hi hulpe ebben moeste380
Beede van cnapen ende van knecsten381
Die hem souden helpen vechten
So weltijt dat hi ware bestaen
Hieromme versamenden vele saen
385
Al dat volc arm ende rike
Ende setten hem ghemeenlike
Elken man na sine rikede
Ende leuerden hem te hant dar mede
Stoute cnapen ende seriante
390
Ende dartoe lant ende grote rante390
Also vele dat hem dochte
Dat hire hem vp bedragen mochte
Wel met eren ende sine liede
Dus voer hi wech met sire meisniede
| |
[p. 136] | |
395
Ende nam te lande goeder waer395
Goetstic ende lange sint dar naer
Ende beiagedem al ontrent
Herscap meer ende tenement398
Ende meersde altoes sijn gewin
400
Van desen lieden quam eerst begin
+ Van den princen van erderike
Ende van coningen dier gelike
Nadien dat wi gescreuen vinden
Jn ouden ieesten die wi ombinden
405
d Oe de werelt hier toe was comen
Gelijc dat gi hier ebt vernomen406
So ginc elc gadren jonc ende out
Gesteente zeluer ende gout
Dat toueren was ombekent409
410
Ende daden maken facelment
Potte ende nappe rike ende diere
Ende ander sconeit meneghertiere
Hechtsele gordele diere cronen
Met precieusen steenen sconen414
415
Ende meriegen hobant wel gedaen
Sijnt daetsi penege ende munte slaen
Also den volke nutte dochte
Dar elc mede copen ende paien mochte
Ende vercopen in allen steden
420
Hier na daetsi wapene smeden
Suerde kniue ende aucotoene421
Halsberge coucen. auberioene
Curien. helme. ende beckineele
Bogen. selscutte ende quareele
| |
[p. 137] | |
425
Ghisarmen. glauien. ende piken
Dar elc sinen viant mede dcoet wiken
Sint ghingsi grauen ende vesten
Ende maecten mure ende starke vesten
Dar binnen casteele porten. borghe
430
Want elc die rike was adde sorghe
Te verliesene sijn beiach
Noit sider oec no nacht no dach
Dat si der rikeit ende der hauen
Haerre herten minne gauen
435
Newarsi seker no sorgeloes435
Mar pinen ende vreesen vul altoes
Omdat die rikeit diesi wonnen
Dar teuoren gelijc der sonnen
Ende den winde was gemeene
440
Dat elc adde waest groet of cleene
Hilt hi nauwelike ende vaste441
Die meest andren gaf dat was de baste
Entie liefste ins nemers sinne
Dus was vercocht eerst goede minne
445
Die oec gemeene teuoren was
Sulker liede sijt seker das446
Die hem noch houden an sulke sede
Soudemen noch vinden in kerstinede
Meer dan dusentech ende drie449
450
Dit ne quam van gods gherade nie450
+ Neware allene van sdieuels rade
| |
[p. 138] | |
Die te vrecheden ende te quade
Elken man te radene pliet
Om sulke dorpers so nes mi niet
455
Daricse sulc van seden kinne
Wel onder copen hare minne456
Of onder gheuen hem of onder haten
Mine roekets tuint bi caritaten458
m Aer het es iammer bi mire trouwen
460
Van desen edelen sconen vrouwen
Biwelken edele minne fijn
Verheuen ende gestarct soude sijn
Dat si an gifte ende an gewin
So vaste keren haren sin
465
Want het es ongehorde sprake
Ende ombetamelike sake
Dat edel lichame hem soude vercopen
Om enech goet dat hi mach hopen
e S dan so sake alsic seide ere
470
Dat een cnape sine herte kere
An vrouwen an ioncfdrouwen of an maget471
Die sulke trouwe te hem wert draget
Dat soe hare minne in hem al dichte473
Niet om coeps wille no om gichte
475
Mar purlike omden wille sine
Jc radem dat dat hi hem pine
Te leerne wijsdom ende conste
Mede te behoudene hare wel ionste478
Ende om te bescermene hem ende hare
480
Weltijt dats te doene ware
| |
[p. 139] | |
Dit verlichten ende vordren sere481
Elken minre eist cnape of here
g Heualt oec dat hi heft amie
Die scone ende ionc es ende iolie
485
Ende vernemt eist lude of stille
Dat soe enen andren minnen wille
Of nu altoewert heuet beiaget487
Een ander lief dat hare wel behaget
Hine salse niet dar omme versteken489-90
490
No oec lachtren no verspreken
Met fellen verbode dorperlike
Mar bidden hare omoedelike
Dat soes om sinen wille ombare493
Ende noch om bet te smeekene hare
495
Gheuiele hem oec in ene stonde
Dat hise met enen andren vonde
Jn heimeliker stede te werke
Wachte hem dat hi niet ne merke
Vp hem beeden alte nauwe499-500
500
No hare daer niet vele bescauwe
2 vo b Ende lide recht of hi ware blint
Of dommer vele dan .i. kint
So dat soe merke in diere gebare
Dat hi der daet niet wert geware
505
No hare te wers niet omme ne ian
Gheualt oec dat hare enech man
Vp minne of anders lettren sinde
Jc rade dat hijs hem niet bewinde
Te brekene ofte lesene mede
510
Haerre tuier verholenlichede510
Te siene die dar gescreuen staet
| |
[p. 140] | |
Eer hijs orlof van hare ontfaet
Wat soet in quade merken mochte513
Ende wandelen te hem wert hare gedochte
515
Nemmermeer sone ebbe oec wille
Te gane dar iegen dat soe wille
Mar emmer si so willecome517
Van so wat steden dat soe come
Ende keren weder van voet te voet519
520
Wanneer dat hare dinct wesen goet
Want soene wille niet gehouden wesen
Nu vant in hue herte lesen522
Die redene die ic nu sal scouwen
Die gracie ebben wille van vrouwen
525
Hi setse altoes vp hare berume525
Anders salsoene minnen cume
Want ic neme wel vp mijn lijf
Es soe sijn lief of oec sijn wijf
Ende wilhise wachten so of houden
530
Dat soe haers ne moge gewouden530
Hi es haerre minnen varinc buten
Wat mach dat wachten dan besluten532
Niet entuint na minen moet
Want sonder tuifel es soe goet
535
Van naturen ende van aerde
Alne nemt hars niemen waerde
Jc weet dat soe har seluen soude537
| |
[p. 141] | |
Al waer soe inden vronen woude538
Sonder dorperlike daet
540
Mar sonder tuifel es soe quaet
Beede van aerde ende van naturen
Al slotemense binnen .vij. muren
Soene sal hare niet onthouden mogen
Soene sal hare quade tumen togen544
545
Ende sal bi enegher bendecheden
Doen of pensen dorperheden
Jn soe wat steden dat so si547
Nochtan ne seggict niet bedi
Heft .i. man of wijf of kint
550
Ende hise met goeder herten mint
Van haren kintschen dullen seden
Te nauwer hout hise ende castijt
Het mach wel helpen some tijt
555
Dat soes te bet ter doget bekert
Die hi hare seget of wijst of leert
Gheualt oec dat hi van hare hort
Quade niemare of quade wort
Wachtem oec wat soes gesciet
560
Dat hi hare mestrouwe niet
Ende andworde weder hem of hare
Die hem bringen sulke niemare
Dat si quade dulheit iagen
Want beter wijf si noit ne zagen
565
No vulmaecter in allen trouwen
Bedine sal hare niemen wantrouwen
No messeggen met quaden vlite
Vort radic dat hi niet ne uerwite
| |
[p. 142] | |
Haren lac so hoe soet ga
570
No bi gebelghe bluwe no sla570
Want ic wille dat ghijs getruwet
So wie dat wijf castijt of bluwet
Om hare te doene met crachte minnen
Hi sal int ende dar an so winnen
575
Als dwijf die hare catte vaet
Ende sint om hare te tammene slaet
Ende sprect toe met arden worden
Ende bintse met vasten corden
Want mach die catte den bande ontgaen
580
Twijf mach wel messen ant weder vaen580
Dus eist mettesen nameleke581
Gheualt hem oec dat soene verspreke
Ofte bluwe of sere meshandele
Wachtem dat hi niene wandele
585
Sine herte vp hare no clene no groet
No geene weder slach no stoet586
Al wisti ouer wareit wel
Dat soe hem scoren soude dat vel
Al te sticken met haren clawen
590
Of met groten smetten blawen590
Mar danke haer dies wel wriendelike591
Ende segge tote hare houescelike
Dat hi sijn wilde emmermere
Jn sulker martelien ende in sere
595
Vptie vorwarde dat hare bequame
Sijn dienst ende soene te danke name
Ja dat hem lieuer dat steruen ware
Dan dat leuen sonder hare
Wel in rusten ende in ghemake
600
Gheualt oec so dat soene make
| |
[p. 143] | |
+ Gram of tornech om enege daet
Ende hise versprect dan ofte slaet
Dies soe heft te kintsce maniere
Of dies so iegen hem es te fiere604
605
Of dat hi dreect te mesmakene605
Stappans om sinen pais te makene
Vanden hem weder dartoe versinnen607
Dat hi hare spele dat spel van minnen
Eer si sceeden vander stede
610
Dar mogen si bet versoenen mede
Namelike die arme man
Want bedi bi sente jan612
Den armen man dien mochtsoe laten
Om cleene zaken ende saen verhaten
615
Wildi so lanc so meer vercoenen
Jn sine mesdaet ende versoenen616
Den armen man oec sekerlike
Behoeft te minne vroedelike
Ende te nemene al vorgoet
620
Wat dat men hem messeget of doet
Bet dant ne doet den riken
Die hare machscien niene wilde wiken
No wesen wilde in hare beduanc
Om te verdienne haren danc
625
Alse vele als van .ij. euencaue625
Om toeuerlaet van siere haue626
Sulc mochte gramen ende uerwerken627
| |
[p. 144] | |
Bet dan die arme dat machmen merken
Die rechte redene wel bescouwe
630
Wilhi oec wesen ongetrouwe
Al stillekine sinen lieue
Om enege andre die hem gelieue
Ende hise te lieue wille verkiesen
Nochtan deerste niet verliesen
635
Ende hi den niewen lieue sijn635
Geuet enegrande sconedekijn
Vp niewe vrienscap ende minne
Neme teersten goem dat niet verkinne
Want soe souts droeuen ende maken clage
640
Wanneer dat soet an dandre sage
Ende soudene houden ouer loes
Wachtem dat radic wel altoes
Dat hi die andre niene doe
Totem comen spade no vroe
645
Tere stede daer deerste was gewone
Totem te comene om te doene
Sinen wille te menegher stonde
Want ware dat sake dat deerste vonde
Hem ende dandre te gadre dare
650
Het soude hare wegen arde ouersuare
+ Dat dinc ne ware die hare gedochte
Nemmermeer vertroesten mochte
So tongemake soude soes sijn
Want .i. verbolgen euersuijn
655
Dat die iagre heft vonden
Ende moede geberst met sinen honden656
Ouer dicke ende ouer dinne
No wulf no bere no liebardinne658
| |
[p. 145] | |
Daer soe soget hare welpkine
660
Ne pleget so serech niet te sine
No so verbeten no so fel661
No so verborst dat weetic wel662
Als dwijf dar soe vernemen can663
Dat hare amijs of hare man
665
Ene niewe vriendinne heft vercoren
Ende soe de liefste was teuoren
a L ware de sake oec dat soe voere667
Dat soese te gader niene beuoere
So mochte jalous sijn weder saen669
670
Mochtsoe geweten of adsoe waen670
Dat hi verkeuesaect heuet hare671
Mar hoe dat metten wetene ware
Of metten wane wachtem dies
Dat hi nemmermee si so ries
675
Dat hise hem iet wantrouwen doe
Bi sinen lieue spade of vroe
Hine mintse altoes met goeder trouwen
Vulmaectelike vor alle vrouwen
Ende suere hare dat in dieren heeden
680
Ende eer si vander stede sceeden
Spele hare echt der minnen spel
Vriendelike dat radic wel
Eist bi nachte of bi daghe
So es hi quite van haerre claghe
685
Es oec dat sake dat soe hem doet
So groten pant dat hi hare moet
Mids haerre bendecheit belyen
Dat hi ene andre heft tamyen
| |
[p. 146] | |
Ende met heft gedaen die daet689
690
Onsculdege hem mede dats mijn raet
Ende segge hi dedet om hem bescarmen
Want soene niet ne liet geharmen
Ende soene so vast hilt ende duanc
An hare iegen sinen danc
695
Dat hi hare niene conste ontgaen
Thuus / doe hi tripot adde gedaen696
Dat hi dor scande ne conste gelaten
Dat rout hem nv arde vtermaten
Sint sal hi sueren ende sekeren mede
700
Bi gode ende bi sine kerstinede
Sonder enewarf sonder meer
No nemmermeer gescien ne sal703
Worwert meer sijn leuen al704
705
Hi sal hem houden vort so wale
Ende of soes nemmermeer hort tale
Hi wille dat soe hem doe dar achter
Aldie pine ende oec dien lachter
Die wijf gedoen mach enen man
710
Of die hare herte te doene hem jan
Want lieuer ware hem warsoe versonken711
Of in water doet verdronken
Dan hi nemmermeer der nare713
Willens quame daer soe ware
715
Al ware dat sake dat soene ombode715
| |
[p. 147] | |
Of bade selue sonder bode
Nemmermeer ne sal ghedoghen
Dat soe quame vor sine oghen
Of daer soe es no nacht no dach719
720
Darict met eren belletten mach720
So sal hi hare gemanc verscuwen721
Mettien sal hi die gene duwen
An hem vaste ende nauwelike723
Ende helsen ende cussen vriendelike
725
Ende smeeken mede ende solasieren725
Met soeten worden goedertieren
Ende omoede ende ghenaden727
Met natten oghen van siere mesdaden
Sint nemmermeer ne sal gescien
730
Ende hem met herten berouwet van dien
Dat hi iegen hare heft mesdaen
Ende hi gewillike wille ontfaen
Alle die penitentie die soe wille laden
Al ware dat sake dat hem soude scaden
735
An sine gesonde ende an sijn leuen
Alsijt so verre dan heft gedreuen
Dat soe gedaen hem heft aflaet
Van dien wanconste ende van dier daet
Genende hem dies dat radic wele739
740
at hi hare derdewaruen spele
Dat spel van minnen wel geraect
So es dat soendinc al vulmaect742
Mar emmer wachtem hoe soet coeme
| |
[p. 148] | |
Dat hi hare van hare niene beroeme744
745
Want soe mochts droeue ende serech sijn
Het sijn oec menege dat wel anscijn746
Alsi ene maget of vrouwe minnen
Ende sine mogen dan gewinnen
Haren wille niet van hare
750
Dat sise beniemaren harentare750
Dat weetic wale si doen quaet752
Sulc beroem dats wareit bloet
Dats dorpernie ende sonde groet
755
Ende wie dats pleget eist arme of rike
Hi es fel ende dorper sekerlike
Dat seggic v in waerre sprake
Want bedi al ware dat sake758
Dat si adden also gedaen
760
Alsi den lieden doen verstaen
Nochtan ne souden sijt niet vertrecken
Mer altoes helen ende decken
Vaste in hare herte binnen
Want hets maniere vander minnen
765
Dat soe hare dade wille ontstelen765
Ende vaste ende nauwelike helen766
Sonder andren vort vertellen
Het ne ware allene dien gesellen
Diemen getrouwe ende goet heft vonden
770
Dien machment stille wel vermonden
| |
[p. 149] | |
Sonder toren ende sonder scade
Bider hoefscher minnen rade
v Ort radic hem in goeder trouwen
Van allen vrouwen ofte ioncfrouwen
775
Daer hi met wandelt of die hi kint
Dat hi die gene die hi mint
Ebbe altoes in sine ghedachte
Beede bi dage ende bi nachte
Ende prijsse ende eerse vor hem allen
780
So warwert dat hem mach geuallen
Met allen wille met alre macht
Wat dat hi seget of spelet of lacht
Of vertoecht in sine gebare
Met andren vrouwen dan met hare
785
Daer hi hem ter auenturen niet
Ne mach onthouden alsi besiet
Haer vriendelic lachen met soeten ogen787
Die menegen minre doet dogen
Ende haer genoegelike tale
790
Dat voeget elken minre wale
Dat he gemensam ende mender si791
Ende goedertiere ende houesch dar bi
Ende hi hem tallen den vrouwen doe793
Hoe so sine herte draget dar toe
795
Ende merghen met hem ende spele795
Gematelike ende niet te vele
Dat hem sijns liefs niet gedinke te min797
Vort radic hem om sijn gewin
Dat hi hem pine om hare houde
800
Ende ouer precieusech houde800
| |
[p. 150] | |
+ Ende doe hare emmer te verstane
Dat soe si scoenre dan dyane
Die ene der scoenster magede was
Daric nie iet vele af las
805
Soe saels hem ionnen vele te bat
Want sonder tuifel ic seggu dat
Dat vrouwe ne leuet vp erderike
No so scone no arme no rike808
No so helege beghine no nonne
810
Die nu bescijnt no mane no sonne810
Mar es dat sake dat mense prijst
Ende doget ende sconeit an hare wijst812
Soene ebs bliscap ende delijt813
Stille of lude in eneghe tijt814
815
Ende soene verhouerdech der bi815
Want elke waent geloeft des mi
Scone wesen als ene godinne
Ende werdech wel dat mense minne
Vor alle dandre sonderlinghe819
820
Dus sullen scone jongelinghe
Die dragen willen minne fijn
Pertech ende nerenst sijn822
Om te behoudene hare amien
Sonder duingen ende castien
825
Van haerre mesdaet dat vant verstaen825
So mogensi gracie van hem ontfaen
| |
[p. 151] | |
Ende leuen sachte ende sonder nose827
Aldus geselle van uwer rose828
Die precieus es ende goet
830
Ende vaste staet in vwen moet
Hebt altoes in hue gedachte831-840
Beede bi dage ende bi nachte
Ende prijsse ende eerse vor hem allen
So waer wert dat v mach geuallen
835
Met allen wille met alre macht835
So wat dat gi sprect of lacht
Of vertoget in uwe gebare
Met andren vrouwen dan met hare
Dies gi v ter auenturen niet
840
Ne moget onthouden als gi siet
Als ghire af sijt in saysinen841
Suldi v nerenstelike pinen
Die te wachtene godeweit
Ghelijc dat ic ebbe geseit844
845
So wert v bliscap al vulmaect
Dar gi lange na ebt gewaect846
Dit daric seggen sekerlike
Dies ionne v god van hemelrike
a Men geselle dit moete gescien849
850
Andwordic weder ende mettien
+ Danctic hem van sinen rade
Ende boet te stane vroe ende spade852
| |
[p. 152] | |
Te sinen dienste ende te siere ere
Ende te volghene siere leere
855
Wie dat ontriede of mochte verbieden
Doe namic orlof ende wi scieden
a Lsic van hem gesceeden was857
Ghingic vort int soete gras858
Ende in die scone bloemekine
860
Ende horde singen die vogheline
Die mi met haren sanghe daden
Eendeel vergheten mire ongenaden
Ende niet algader dat wet vorwaer
Want mire herten woech wel suaer864
865
Dat mi mijn lieue geselle hiet
Int eerste dat hi mi gheriet
In goeder vrienscap ende in truwen
Dat ic ene stic tijts soude scuwen
Dien torre daer die scone in lach
870
Neware mijn herte die nacht ende dach
Haers gedochte eenparlike
Droech mi darewert so vastelike
Dat ic van gherten waende verduinen873
Mar doch onthildics mi met pinen
875
Ende nam den wech ter rechter hant
Dien ic vor mi ghesleghen vant
Dien ghingic dore ic seggu dat
Omte soekene enen pat
De welke was in dietsch geheeten
880
Te vele geuen / mar gi sult weten880
Dat ic dar af was doe wel verre
Dies wasic dicke droeue ende erre
n Euen ene clene clare fonteine
Al pensende om die zuuer reine
885
Quamic verdelike ghegaen
| |
[p. 153] | |
Daer besieden sagic staen886
Onder ene groene linde
Ene vrouwe die mi lettel minde
Die scone was ende wel bequame
890
Verweende rikeit was hare name890
Ende stont dar in dat soete cruut
Om te gebrukene hare deduut
Met haren lieue ende hi met hare
Alsic dat sach ic tart bet nare
895
Ende omboet hem beeden goeden dach895
Teerst dat soe mi met ogen sach
Soe loecte vp mi als .i. tyrant
Ende vragede weder alte hant
Sonder groeten met fellen gedochte
900
Wat ic wilde of wat ic sochte
+ So allene in dien vergiere
Ic seide vrouwe godertiere
En houesche hier in desen houe903
Bem ic comen bi orloue
905
Der cuscher maget edelheden905
Ende come v soeken teser steden
Om te biddene vp ghenade
Dat ghi mi wijst bi uwen rade
Een padelkin gaet dor hue lant909
910
Te vele geuen eist genant
Vp sulke vorwarde dat ic si
Al mijn leuen v eyghin vri
Als met te doene al v geuoech
Mettesen worde soe verdroech914
| |
[p. 154] | |
915
Haren mont verbetenlike915
Ende seide vrient ghewarlike
Mi wondert vtermaten sere
Hoe du so coene best nemmermere
Mi te biddene clene of groet
920
Ende du mi haets al toter doet
Dattu mi haets oec dats anscijn
Want noit ne stont dat herte dijn
No dijn wille no dijn moet
Te gaderne scat of ander goet
925
Ende ebs mi emmer vandi verdreuen
Ende al dine ebbinghe woch gegeuen
Of in ydelheden vertert
Sijnt du mi heues aldus ontwert928
Ende niet begers die vrienscap mine
930
No weder oec mijn vrient te sine
Dadic dan enege dinc dor di931
Dat ware onrecht dat dinke mi
Mar neenic niet alselp mi god
No dor bede no dor ghebod
935
No dor ghedreech no miede mede
Ne ghehoric dine bede
So wien soet torent ofte scade
Dat ic di leede tesen pade
Dat seggic di al sonder spel
940
Ganc henen dan so doestu wel
Ofte neen jc doe di keeren
Vter plachen. met onneren942
Want dijn comen ende dijn gaen
Daric bem dat vant verstaen
945
Dat es mi iegen therte vrient
Dies hefstu iegen mi verdient
a Lsic dit horde ic was in vare
Ende nam orlof ende sciet van hare
| |
[p. 155] | |
Als een die vtermaten droefde
950
Ende goeder hulpen wel behoefde
+ Sint pindic mi in lanc so mere
Te volgene mijns gesellen lere
So warwert dat jc mi bekeerde
Quade tonge ic altoes eerde
955
Ende diende hare ende oec der quenen
Houescelike ende allen den ghenen
Die mi ongheionstech waren957
Dustane wijs dedic te waren
Lange tijt mine penitencie
960
In alsulker consciencie
Als god wel wiste want ic wrochte961-2
Ende een ander mijn herte dochte
Die mi van rouwen dween tegadre963
Noit ne addic gesijn verradre
965
No daer voren no daer naer
Sonder doe dat wet vorwaer
d Oe mi de minne dus sach verdroeft
Ende tallen tiden adde geproeft
In mijn vernoy goet ende getrouwe
970
Hem ontfarmde van minen rouwe
Ende verbarde hem vor mi al bloet971
Vor mi in mine meeste noet
Om mi te troestene ende hi vragede
Hoet mi stont ende hoe mi behagede
975
Ende ic vertrac hem altemale
Mijn vernoy ende mine quale
Ende altegadre hoet mi stoet
Doe seidi tote mi cnape goet
Gedincti noch iet mire gebode
980
Ende heuestuse nu in diere node
Getrouwelike behouden al
| |
[p. 156] | |
Gelijc dat ic di beual
Jaic here/nv noemse dan983-4
Gherne here/ende ic began
985
s Al mi van minnen goet gescien
Dorpernie sal ic vlien
Van niemene salic seggen quaet
No vertellen sine mesdaet
Houeschelike salic groeten
990
Alle de gene die mi gemoeten
Ribaudie no dorperhede
Ne salic spreken te ghere stede
Alle vrouwen salic werden
Ende sal mi wachten van houerden
995
Cuusch salic wesen tallen tide
Dartoe iolijs ende altoes blide
Ende houesch ende milde al mijn leuen
Ende teere stede al mijn herte geuen
d Oe cupido vernam die tale
1000
Hi seide vrient nv horic wale
+ Sint du gedincs miere lessen
Ende duse vertrecs dus sonder messen
Dat wel bestaet es dattu leues1003
Ende dattu iegen mi oec heues
1005
Stille ende lude gewest getrouwe
Willic dinen groten rouwe
Di verghelden ende dine pine
Ende die scone florentine
Helpen bringen vten prisoene
1010
Ende huen willen mede te doene
Ondanc der quader ialousien
Die ic geloue sal doen lien12
Eer ic nemmer van di sceede
Dit gelouic di met heede
1015
Ende met trouwen gewarlike
| |
[p. 157] | |
Dies dankic hem omoedelike1016
Ende wart van minen sorgen sonder
Dies ne darf niemen ebben wonder
1 Ettren dedi maken sciere
1020
Ende sendetse vte bi messagiere
Ouer al om sine man
Dar hi hem best getroude an
Somen bat hi ende somen geboet
Dat si quamen met haesten groet
1025
Te sinen houe als heelden coene
Te horne wat hi dinct te doene
d Ie boden voeren al ouer al
Ten genen dar men hem beual1028
Ende doe si quamen daer si souden
1030
Ende si geseiden wat si wouden
Die lettren die baroene vp braken
De welke in desen worden spraken
Jc cupido die god der minnen
Ver venus sone der godinnen
1035
Vwer alre meester ende here
Groete v allen met trouwen sere
Mine wel lieue onderdane
Jc doe v allen te verstane
Dat ic van orlogen ende van stride1039-40
1040
Mi bewane in corten tide
Daric uwer hulpen ebbe te doene
Alsic dicke bem gewoene
Waromme dat ic v ombiede
Als minen lieuen getrouwen liede
1045
Dat gi te houe comt also saen
Als gi mine lettren ebt verstaen
So tarnasch ende so beraden1047
Dat gi mi moget staen in staden
Rike ende arme clene ende groet
| |
[p. 158] | |
1050
So wanneer dat ics ebbe noet
God si met v god moet vs wouden
Teerste dat si dat gebot vernamen
Te houe dat si alle quamen
1055
v Er ydelhede die gardeniere1055
Quam voren metter meester baniere
Darnaest so quam edelhede
Milteit vriheit ende rijchede1058
Coenheit ere ende houeschede
1060
Der naer delijt ende simpelhede1060
Gheselscap omoet gedoechsamhede
Dar na wel helen volgede mede
Dar tenden volgedem hant an hant1063
Abstinencie ende valsch samblant1064
1065
Die helege liede scenen beede1065
Jn ghedanen ende oec in cleede
d Esen valsch samblante wan
Baraet .i. ongetrouwe man
Ander valscher ypocrisien
1070
Die hi hilt te siere amien
De welke hare quateit binnen heelt
Ende mids dien van buten steelt
Der liede herten dies seker sijt
Ende in hare ordenlic abijt
1075
Verraet noch elker dagelike
Menech lantscap ende menech rike1076
a Ls cupido heuet vernomen1077
Dat scone volc dat te hem es comen
| |
[p. 159] | |
Hi was in hogen ende blide
1080
Ende riepse vor hem sonder bide
Ende hietse willecome wesen
Si groettene weder ende hi mettesen1082
Bat hi hem maken een gestille
Ende seidem al sinen wille
1085
m Ine vriende seidi ende mine baroene
Om ialousien onder te doene
Die onsen minre tormentert
Alte vtermaten ende affolert
Ebbic v allen doen comen hier
1090
Dies soe iegen mi es alte fier1090
Ende te houerdech enen deel
Ende heuet mi emmer desen casteel1092
Om mi te torene vp doen rechten1094
Ende bewaren met haren wechten1094
1095
Ende doen begrachten ende omlijtsen1095
Dar toe bemuren ende hordijtsen
Ommi te scadene ende te torne
Ende iegen minen vrient te sporne1098
Hi heuet dar binnen gehouden lange
1100
In vangenessen scone ontfange
+ Metter scoenre florentinen
Jn groter sorghen ende in pinen
| |
[p. 160] | |
De welke sonderlinghe sijn
Vte vercorne vriende mijn
1105
Dies bem ic droeue ende tongemake
Vtermaten ende si dat sake
Dat icse vte ne moge gewinnen
No met crachte no met minnen
Jc wane nemmermeer hier achter
1110
Die scade uerwinnen no dien lachter
Bi ghere dinc die mach geuallen1111
Waromme dat ic bidde v allen
Dat gi met minen vernoie v laet1113
Ende vte gaet ende mi beraet
1115
Hoe wi onse here best ordineren1115
Mogen ende batalgeren
Vptie van minnen met crachte te veruarne1117
Ende meest te quetsene ente suarne1118
d Ie baroene alle vte ghingen
1120
Hem te beradene vp dese dingen1120
In haren rade waersi wander1121
Deen seide een dander een ander
Ten ioncsten vielsi in een acort
Ende mettien seluen quaemsi vort1124
1125
Ende seiden here bi uwer genaden
Van dien dies gi ons hiet beraden
So ebwi onsen raet geslegen
Ende sijn alle in een gedregen
Bi acorde van al huen lieden
1130
Die v gherne ten besten rieden
Sonder van rikeden here allene
| |
[p. 161] | |
Die heft gesuoren stoc ende stene1132
Dat soe hare nemmer hier toe binde
No des orloges onderwinde
1135
Om desen armen minre fijn
Te lossene vter qualen sijn
Want soe seit soe es hem gehat
Vtermaten ende omme dat
Dies hi noit ne adde moet
1140
Tegaderne scat of ander goet
Sinen tijt te ledene mede
Dits al dat hi hare noit mesdede
Ende dits nochtan meest sijn verlies
Hets waer soe liet wel selue dies1144
1145
Dat hise versochte teenen tiden
Ende bat hare of hi mochte liden
Te vele geuen den dieren pat
Mar hi was arm doe hijs hare bat1148
Bi deser redenen soe hem ontseide
1150
Dar af den inganc ende tgeleide
+ Sonder enege ander mesdaet
Nu merct dan here ende verstaet
Sonder hare ebben wi vonden
In onsen rade nv ten stonden
1155
Dat wi v alle gemeenlike
Helpen willen deghenlike
Ende doen algader dat ghi gebiedt1158
Onghebeden ende onghemiedt
Toten stortene onse bloet
1160
Ende micken here oft v dinct goet1160
Te makene sulke ene ordinanche1161
Dat valsch samblant ende abstinanche
| |
[p. 162] | |
Die vorste porte sullen bestaen
Ende v doet leueren ofte gheuaen
1165
Quade tonge ende arghertiere1165
Ende allegader hare saudeniere1166
Wie soes blide es ofte verbolgen
Dese .ij. so sullen volghen1168
Voet an voet in een geleede1169
1170
Houescheit ende miltheit beede
Ende sullen togen hare meestrien
Jegen der quader jalousien
Dar bouen best gedaen te sine1173
De welke welgedane fine1174
1175
Met hare hout dar int prisoen1175
Ende heft so vaste in hare bandoen1176
Dat soe hare cume bekeren dorre
Die ander porte met haren torre
Entie wide diepe grachten
1180
Sullen slichten met haren crachten
Wel helen ende soete delijt1181
Ende scamelhede vintsise int crijt1182-5
Die dese porte heft in hoeden
Ende soese iegen hem wille hoeden
1185
Sulsi met scanden doen rumen thof
| |
[p. 163] | |
Of leueren v heren thoeft dar of1186
So wat dat hare gesciet dar nare
Hier naest sal comen iegen vare
Coenheit van herten die noit ne vlo
1190
Ghewapent ende bewarent so1190
Dat hise sal rouen vanden liue
Vp dat hi lange in plachen bliue
Ende hi hem setten wille ter were
Sijnt sullen comen met haren here1194
1195
Vriheit ende jammer die goedertiere
Ende sullen varen vp dangiere
Ende sine porte destruweren1197
Dus sullen wi here ordineren1198
Onse volc ende onse bataelge
1200 Dus wert gewonnen sonder faelge
|
|