|
| |
XIV
In dit capitel heb di ghehoort
Recht hier voren in waerre woort,
Hoe cristus van den viant
Leet dor onsen wille temptacie;
Ende daer up die comparacie,
De welke gheschiede altemet
Hier voormaels in dhoude wet,
Staen hier voren ghescreven al.
In dit capitel ic zecghen zal,
Hoe god marien magdaleenen
Bi haren tranen, bi haren weenen,
| |
| |
Ghenas van haren zwaren zonden,
Daer zoe mede was ghebonden,
In die maeltijt daer god at.
Hier boven hebbic gheseit, dat
Onse here cristus van sinte janne
Was ghedoopt, den helighen manne,
In dat water vander jordane.
Ja, als hi in began te gane
Den tijt van zinen dartich jaren,
Ende in corter tijt daer nare
Woude onse helighe scepper weert
Vanden duvel zijn ghetempteert.
Ende daerna cristus, god ende man,
Ende dooptese talre stede
Ende wijsde hem zine zalichede,
Ende heeft hem exempel ghegheven,
Hoe zij na hem zullen leven.
Hi zeid hem niet met woorden alleene,
Also de predecaers nu ghemeene
Tvolke willen wel doen leven,
Maer exempel zij lettel gheven.
Zij hebben twoort ende niet de daet,
Zij connen zecghen: dit doet, dit laet,
Ende zij toghen wel goed bediet,
Maer zij ne belevent zelve niet.
Ende waert zo dat zijt beleven,
Menighe, die in zonden sneven,
Maer daer zal niemen merken naer
Hare woorden, die zijn waer.
Men zal niet merken wie dat zij
Die predict ./ maer dat zeicht hi;
Daer up zullen wij zere merken
Ende achtervolghen met ghewerken.
Elc mach up zine boete mesdoen,
Wine zulre of gheven gheen zoen
Van haren mesdaden int jugement.
Maer god onse here, es mi bekent,
Zeide den volke zine zalichede
Ende beleefdet zelven mede.
Hine beval te gheenen stonden,
Ten was in zijn leven vonden.
| |
| |
Met rechte mochte zecghen hi:
Doet dit ende nemit exempel an mi.
In ziere predicacien beghin
Zo zeide hi aldus voren in:
Doet penitencie in allen zaken,
Dat hemelrike zal u naken.
Recht als of hi zecghen woude,
Dat hi comen ware die zoude
Open doen die hemelsche doren,
Die ghesloten waren te voren
Ende nu open zijn hem allen,
Die te penitencien willen vallen.
Merct of dit was een zoete luut
Zijns voys ende groot virtuut,
Dat hi om beteringhe heift belooft
Dat bi den viand was berooft.
Vor die comste van gods gheboort
Was dustaen sermoen noyt ghehoort.
Van zinen sermoene te dien tiden
Was altvolc sculdich te verbliden
Ende die woorden wel tontfaen:
Dat zo wie zonde heift ghedaen
Ende heift gheweist openbare
Of stille een groot zondare,
Dien word die hemelsche poort ondaen,
Wilhi hem beteren ende ofstaen
Ende laten hem rouwen zijn leven quaet.
Nu was een zondaer die hoorde
Van onsen here dese woorde.
Ende was besmet met zonden onrene
Ende ghebonden met zeven banden,
De welke waren zeven vianden,
Diese hadden ghebonden ende ghevaen.
Bi desen zevenen es te verstaen
Die zeven grote hooftzonden,
Die ter dood die ziele wonden.
Cam met rouwen ende met weenen
Van haren zonden recht confuus
Ter maeltijt in symeons huus,
Daer onse here, dats waerhede,
Teenre tijt zine maeltijt dede.
| |
| |
Zoe, die hadde zwaer berouwen
Van haren zonden ende groot betrouwen
Up gods grote ontfarmicheden,
Viel onder die tafele beneden
Ende custe daer ons heren voete
Met groten betrouwene zoete
Ende weende zo zere, verstaet dat,
Dat zoese met tranen maecte nat
Ende droghedese doe daer nare
Vandien tranen met haren hare.
Bi desen berouwene van haren zonden
Heift zoe gods ghenaden vonden,
Diese vanden zwaren banden
Loste ./ als vanden zeven vianden,
Ende maectese van zonden claer.
Ende daer bi ne gheen zondaer,
Al es hi met zonden belopen,
Hine zal daer om niet wanhopen,
Want wilhijt betren ende eist hem leet,
Onse here god es altoos bereet,
Dat hi hem scelden wille quijt
Zine mesdaet in alre tijt
Ende lostene vander hellen wee.
Ende hier boven / dats nochmee,
Roupt hi de lieden zekerlike
Om te comen te hemelrike.
Dese roup ne was vor gods gheboort
Ter werelt van niemene ghehoort.
| |
| |
Dese helighe penitencie weert
Was wileneer ghefigureert
Bi eenen coninc, verstaet tbediet,
Die bi namen manasses hiet,
Dien god riep uter vanghenesse,
Zo wel zeicht die latijnsche lesse,
Als bi penitencien zekerlike
Weder te comen te zinen rike.
Dese coninc manasses dan,
Daer ic hier nu af began,
Hadde verbolghen te menighen stonden
Onsen here met groten zonden,
Want die propheten van gode
Met zwaren tormenten, verstaet tbediet,
Ende achte up gode min dan niet;
Zine macht rekendi harde cleene.
Ende anders ne had hi redene gheene.
Dan zij hem lachterden zine mesdaet.
Manasses, dese coninc quaet,
Heift met overdaden groot
Zo vele propheten brocht ter doot,
Dat hi in die helighe stede
Van jherusalem, dats waerhede,
Die straten maecte al root,
Zo vele propheten slouchhi doot.
Die weerde helighe yzayas,
Die een groot prophete was,
Om dat hine teenen stonden
Eens begreep van zinen zonden,
Zo dede hine in eenen daghe
Cloven met ere houtinre zaghe
In de middewaerde recht ontwee.
Dede manasses die coninc,
Ende als zijn tijt zo verre ghinc,
Dat god niet langher woude ghehinghen,
Zine vianden hem doe vinghen
Ende zettene met zwaren meswende
In eenen stoc in groter ellende
Ende in eenen karker diep,
Daer menich oncruut in liep.
Ende als hi was in dese pine,
Peinsde hi om die zonden zine
| |
| |
Ende hadde in goeden trouwen
Van al zinen zonden berouwen.
Zij waren hem met herten leet,
Die tranen vielen hem al heet
Huut zinen oghen, verstaet dat.
Met menighen sconen orizoene,
Dat hi ghewerdichde te doene
An hem zine ontfarmichede.
Aldus sprac hi ende zeide:
Ic hebbe mesdaen vele mee
Dan zands leicht in de zee,
Ende in ben met gheenen engiene
Werdich den hemel an te zine
Om de menichte miere zonden,
Die ic dede te menighen stonden.
Ic ben mesleet ende zere mesvoert,
Te gramscepen heb ic di beroert
Ende die quade ghewerken mijn
Heb ic ghedaen vor dijn anschijn.
Ic hebbe te broken in mijn leven
Dine ghebode ende quaet bedreven.
Dit ende ander dies ghelike
Sprac hi weenende bitterlike,
Daer hi in den karker lach,
Ende god die dit wel an zach,
Dat hi liet zo menighen traen,
Heift zijn bede doe ontfaen
Ende heiftene wel vertroost
Ende uten karker daer verloost.
Ende god heeft weder gheroupen hem
Te zinen rike te jherusalem.
Nu es bediet, verstaet de dinc,
Elc zondare ./ bi desen coninc,
Die, alst an zine werken schijnt,
Te gode en hadde der minnen twint.
Dese coninc doden die propheten
Ende daer bi zo es te weten,
Als wi versmaden te horen daer nare,
Dat ons leert die predicare
Ende der leerres goede sermoen,
Dies ghelike wij dan mesdoen,
Also mesdede die coninc groot,
Die de propheten brocht ter doot.
| |
| |
Dese coninc was, als ghi moocht horen,
Ghevaen / ende als ic zeide te voren,
Ende dat bediet wel openbare
Also langhe als die zondare
Es hi ghevanghen ende ghebonden
Vanden viand, dats emmer waer,
Ende eist dat hi heeft goed berouwen
Ende up gode vast betrouwen,
God ne wil hem niet verdoemen,
Maer hi zal hem te hulpen comen
Ende bringhene ter zalichede,
Als hi desen coninc dede.
Dus vinden wij in gode bloot
Die ontfarmicheit zo groot,
Dat het ware abuus te callen,
Zoude yement in wanhopen vallen.
Bediet ons god wel, dats waerheit,
In eene parable also ic vinde,
Die hi sprac vanden guffen kinde.
Bescrijft dewangeliste lucas.
Dit kint, daer ic af doe bediet,
Bi willen van zinen vader sciet
In verren lande ende heift verteert
Al zijn goed, also ons leert
| |
| |
Deser voorseider parable scrifture,
Ja, mids der zonde van luxure.
Ende dat hi ghecrighen mochte,
Altemale hijt over brochte,
Zo dat hi niet vele behelt
Ende cleene zo wart zijn ghelt,
Ende hi wart quijt van zinen goede
Ende began te hebben aermoede,
Ende aermoede dwankene mede,
Dat hi quam in ene stede,
Tot eenen poortre / ende woude met pinen
Om huere wachten zine zwinen.
Bi desen zuene, verstaet tbediet,
Es ons beteikent anders niet
Dan die zondaren altegader,
De welke vanden hemelschen vader
Sceiden altoos tallen stonden,
Als zij mesdoen in hooftzonden.
Es yement in hooftzonden dan,
Hi es ghegaen, eist wijf of man,
Verre wech in een vreimt lant,
Want david doet ons bekant
In zinen zouter, dats waerhede,
Varre zo es die zalichede,
Dat es cristus, over waer
Vanden dootliken zondaer.
En dese zondare dan onweert,
Qualike zine substancie verteert,
Als hi de zinnen van zinen leven,
De welke hem god heift ghegheven,
Daer hi duecht zoude doen mede,
Dan comt dese zone, dats waerhede,
Tot enen poortre van der stede
Ende wacht zijn zwinen, verstaet tbediet,
Ende dit en beteikent ons el niet,
Dan die zondaer, es mi bekant,
Comt in die handen vanden viant.
Ende dat hi dan wacht de zwijne
Daer mach ons bi beteikent zine,
Dat hi de duvelen alle voet
Met zinen zonden die hi doet.
Dese zone, daer ic of began,
| |
| |
Zo groten hongher quam hem an,
Van haren slime, verstaet dat.
Ende als hem dustaen noot quam toe,
In hem selven ghinc hi doe
Ende began na zijn vermoghen
Met herten penitencie doghen,
Het dede hem aermoede ende noot,
Doe had hi eerst berouwen groot
Dat hi van zinen lieven vader
Also ghesceeden was algader.
Dies was hi in cranken spele,
Want minne / ende aermoede doen vele.
Hier moghen wij, dats waerhede,
Merken gods ontfaermichede,
Die zomtijt den zondaer dwinct,
Dat hine te penitencien brinct.
God, die staerf dor ons ant hout,
Mint zo zere onser alre behout,
Dat hi met alle den manieren
Die yement mochte ghevisieren,
Ons trect / ende gherne zien zoude
Dat wij quamen tonsen behoude,
Maer wij verliesen ons selven meest.
Zomeghe trect die helighe gheest
Met ziere heligher inspiracie
Ende ziere goedertierheit gracie,
Dat hi in hem zent al stille
Om wel te doene goeden wille.
Andre werden bi gods gracie
Bi goeder lieder predicacie
Bekeert ./ als zij hebben ghehoort
Van enen predicare een goed woort
Ende dat behouden ende vaten
Ende lever na in goeder maten,
Ende vaten daer na noch een woort
Twee drie / viere / ende also voort
Ende bleven daer na harde sterke
Ende dit comt al bi gods ghewerke.
Enighe zijn die in aermoede
Hebben gheleift / ende comen te gode
Bi aventuren, die hem god gheift.
Ende als een mensche beseven heift,
Dat hem god vele gracien doet,
Word hi peinsende in zinen moet:
| |
| |
God doet mi meer dan ic weert ben,
Met allen rechte zo dankics hem;
Ic wille mi wachten tallen stonden
Van quaetheden ./ ende van zonden
Willic mi zuveren alteenen.
God zal mi noch meer verleenen,
Up dat ic mi na miere machte
Zuvere ./ ende van zonden wachte.
Ende dit ghepeins hem god in stiert.
Andre werden ghepurgiert,
Ziecheit of ander dinc toe zent,
Of van aermoede groot ghepijn,
Ende die daer in verduldich zijn
Ende peinsen ten selven stonden,
Dat hi dat heift om zine zonden
Ende wilhem voort zuveren ende wachten
Van quaet doene na ziere machten,
Ende wilhem ter duecht bestieren.
Ende in dustaenre manieren
Was dese zone behouden dan,
Daer ic hier boven of began,
De welke doghede in zijn herte
Ende liet hem rouwen zijn zonden algader
Ende quam weder toten vader.
Ende als die vader dit an zach,
Ne zach hi noyt zo bliden dach
Ende liep zinen zone jeghen,
Daer hine zach comen inden weghen
Ende al hadde hi themwaerd fel
Ghesijn ./ hi ontfinckene wel
Ende custene daer ter stede
Ende helsdene vriendelike mede.
Aldus doet god ooc openbaer
Elken mensche die es zondaer,
Ende van zonden wil zijn ghedweghen.
Die gracie gods comt hem jeghen
Ende die zondare zonder waen
Word van gode vriendelic ontfaen.
Ende hi verleent hem voort gracie
Hem te wachtene vor temptacie;
Ende al dat hi heift bedreven
Van quaetheden in zijn leven,
| |
| |
Dat vergheift hem onse here
Ende wils ghedinken nemmermere.
Des moghen wij wel wesen coen
Ende gherne penitencie doen.
Dat penitencie de zondare
Doen zal ./ dat es openbare
Ghefigureirt, verstaet wel dit,
Biden goeden coninc davit,
De welke hadde mesdaen zo vele
In machslachten, in overspele.
Dat was te zecghen wonder groot,
Want hi hadde doen slaen doot
Uryen / zinen rudder weert,
Ende hadde zijn wijf ghevioleert,
Twelke waren zonden zwaer.
Een prophete quam daer naer
Tote david / die hiet nathan,
Diene te begripene beghan
Ende te castyene begonde,
Dat hi ghedaen hadde die zonde
Ende dat hi een quaet zondaer zij.
Doe zo sprac david ./ peccavi,
Dats te zecghene / ic heb mesdaen.
Ende god onse here also zaen
Was te verghevene bereet,
Als hi zach, dat hem was leet
Sprac dat hi mesdadich ware.
| |
| |
Als nathan dit zecghen hoorde
Den coninc david. hi andwoorde:
Verdrach gheift u / ende verlaet
God onse here omnipotent,
Want u leet es ./ ende ghijt kent.
O god, here van hemelrijc,
Hoe groot ende onsprekelijc
Es dine ontfaermicheit alteenen,
Die du den zondaer wils verleenen.
Gheenen zondaer vul malicien,
Wie hi zij. van wat condicien,
Ne wildi verspuwen no versmaden;
Du ne does hem dine ghenaden,
Wilhi tot u te ghenaden comen
Ende hem selven niet verdoemen.
Ende hier boven, here vry,
Roupstu den zondaer ooc to di
Ende belooft hem teweghe leven,
Wille hi hem ter dueghet gheven,
Ende verlaets hem alle mesdaden.
Sinte pieter daedstu ghenaden,
Die di driewaerf hadde vertijt;
Pauwels scolstu ooc al quijt
Dat hi di wilde persequeren
Ende dine wet ooc destrueren;
Thomaes. matheeus ende ooc david,
Achab. manasses, weet dit,
Ende ysmas den moordenare
Ende magdaleenen der zondare
Theophelum / ende andren man
Ende wijf. meer dan men noemen can.
Ende na dattuut verghaefs hem allen,
Twi zoude wij in wanhopen vallen,
Al eist dat wij zijn ghebonden
Met sterken banden van zwaren zonden.
Du best zo hoofsch ende goedertiere.
Ic wille up die in alre maniere
Hopen / ende up dine ghenaden.
Al bem ic met zonden beladen.
Ic hope van di te zijn vertroost,
Die al de werelt hebs verloost.
O lieve jhesus goedertiere,
Dine gracie ons toe stiere,
| |
| |
Zo dat wij van onsen zonden
Met penitencien werden ontbonden,
Ende met diere penitencie
Moeten comen te dijnre presencie.
|
|
Auteursrecht onbekend