De spieghel der menscheliker behoudenesse
(1949)–Anoniem Spieghel der menscheliker behoudenisse–
Auteursrecht onbekend
[Folio 93c]
| |
Int capitel, dat hier voren gaet,
In waren woorden ghescreven staet
Die conversacie van onser vrouwen,
Hoe zoe plach met groter rouwen
Alle die steden te verzouken,
Waer zoe laghen, in wat houken,
Daer onse here god ./ na minen waen,
Plach te verkeerne ende te gaen,
Ende daer hi ooc in heift leden
Zware ende bitter pijnlijcheden.
In dit capitel zo zal ic u
In waren woorden bescriven nu,
Also mi tlatijn wel verclaert,
Van marien helighe upvaert,
Hoe zoe hier de werelt liet
Ende zalichlike ooc versciet.
Hoe langhe dat onse vrouwe heift
Na ons heren up vaert gheleift
Lechamelike int erdsche dal,
Des en hebwij gheen vray ghetal.
Enighe zecghen, dat zoe daer naer
Niet langher levede dan .xij. jaer;
Ander zecghen, also ict las,
Dat zoe vele langher levende was.
Maer vandien ghetale dus
Scrijft sinte Ephyphanius:
Levede zoe .xxviij. jaer,
Ende dat houde wi best vorwaer
Ende ghelovent vor waerheit,
Al en hebwij des gheen zekerheit.
Ende al hadt also ghewesen,
Dat zoe niet hadde in desen
Leven gheweest ./ meer dan .j. ure,
Nochtan zoud haer, zeit scrifture,
Ghedocht hebben over waer
Wesende harde menich jaer.
Jacob was wilen, daer ic lyen,
Veertiene jare in scalkernyen,
Nochtan docht hem .j. corte tijt,
Ende dat dor minne / des zeker zijt,
Ende aldus, na dat ic versinde,
Marie haer kint zo zere minde,
Moestet een ure van haer zijn,
Het docht haer wesen langhe termijn.
| |
[Folio 93d]
| |
Een ziele, die leift in minnen stranc,
Een ure dinct haer wesen lanc,
Ende, al eist dat zoe zo mint,
Al hare pine ne acht zoe twint.
Ende maria zo zere begheert
Die presencie haers kints weert,
Dat al die moeyelijcheden wreet,
Die zoe in de werelt leet,
Ende die rouwe, die haer ghesciet,
Ne rekende zoe een twint niet.
Ende dat onse here ./ wel verstaet,
Marien dus ter werelt laet,
Dat dede hi / orcont tlatijn,
Om den troost der disciplen zijn.
Ende bi redenen dede dit ooc hi,
Om dat de mensche merc daerbi,
Dat men met groter pijnlijchede
Comen moet ter hemelscer stede.
Anziet gods moeder onser vrouwe
Ende haren bitterliken rouwe,
Die zoe leet hier up der erden;
Anziet haer kint van groter werden,
Merct gods passie ende zijn rouwe
Ende die droufheit van onser vrouwe;
Merct die smadelike woorde,
Die onse here ter wereld hoorde,
Die smeeten entie pine mede,
Die men hem ter werelt dede;
Anzich ende merc wat groter leede
Dese ghedogheden alle beede!
Deen was ghepassijt ende ghedoot,
Die ander die leet stille noot,
Dat hare beter ware verwerven
Die dood ende jamerlijc te sterven,
Dan die rouwe, die zoe leet
Om haer suens passie wreet.
Zich jan baptisten, de welke was
Die helichste man, zijt zeker das,
Die ye van moeder was gheboren,
Nochtan moest hi liden toren
In de werelt ende grote noot
Ende wesen onverdient ghedoot
Ende also comen te hemelrike.
Nu merc dit ende deser ghelike
| |
[Folio 94a]
| |
Ende als ghi al wel verzint,
Al zidi dan ter werelt ghepijnt,
Eest dat ghijt vulmaect anziet,
U / pine zal u dinken niet.
Waenstu in den hoghen throne
Ontfanghen ere victorien crone,
Du ne moets in dijns levens tiden
In dese werelt der over liden.
Ende dus anzie ende wes vroeder,
Dat god ziere liever moeder,
Die noyt een cleen zonde ne dede,
Zo langhe hilt uter heligher stede,
Eer hise uter werelde slike
Wilde doen comen tsinen Rike.
Aldus ghelievedet onsen here.
Ter materien ic weder kere.
Als onse vrouwe / wilt verstaen,
In dese werelt hadde vuldaen
Dat zwaer torment / ende de pine,
Die hier es in de werelt te zine
Mids der werelde grote beroert,
Zo es zoe te hemele ghevoert
Van haren kinde, also ict weet,
Om wien zoe al die droufheit leet.
Dese ghebenedide upvaert
Marien ./ daer ic of hebbe verclaert,
Was wilen bi figuren weert
Harde wel ghefigureert,
| |
[Folio 94b]
| |
Also scrifture zeicht up dit,
Bider aerken van davit,
Daer ic in waren woorden of las,
Dat zoe tsinen huus ghedraghen [was].
Die coninc david, dhelighe man,
Daer ic te voren of began,
Met ziere haerpe te speelne plach
Voor die aerke up elken dach,
Ende met feesten, dats waerhede,
In zijn huus hise draghen dede.
In dese arke, verstaet albloot,
Daer in zo was hemels broot,
Ende met allen rechte des
Maria daer bi beteekent es,
Bi wien de werelt, na mijn verstaen,
Wel heift hemels broot ontfaen,
Daer jhesus cristus bi es bekent,
Want hi dat helighe sacrament
Ordineerde / als ons bewijst,
Scrifture ./ ende ons daer mede spijst.
Die aerke was, ic zeker bin,
Van houte ghemaect, heet cethin,
Dat nemmermeer up gheenen dach
Aerghen noch verrotten mach.
Ende dat bediet, verstaet wel mie,
Dat die moeder gods marie
Up de werelt te gheenen stonden
Niet was besmet met enighen zonden.
Nu zullen wi weten voor waerheit,
Hoe dat scrifture niet ne zeit,
Dat onse vrouwe <was> te zamen
Met ziele ende met lechamen
Ten hoghen hemel ghevoert zi
Van onsen here, verstaet wel mi.
Ooc ne zal men peinsen niet,
Zoe ne staerf ende versciet,
Maer achter dien, verstaet mi,
Dat marie ghestorven zij,
Hare vleesch ne aerchde no ne stanc,
Maer als zoe was dood / niet lanc
Ne waest / ziele ende lechame
Waren weder ghevoucht te zamen,
Dit ghelove elc ghewaerlike.
Ende also was zoe in hemelrike
| |
[Folio 94c]
| |
Up ghevoert, als ic versinde,
Van haren ghebenediden kinde.
Die coninc david, als ic merke,
Die also speelde voor die aerke
Met ziere harpen, als ic zede,
Daer es god beteekent mede,
Die coninc es van groter weerden,
Here van hemele ende van erden.
Nu zulwij weten zekerlike,
Dat onse here lechamelike
Onser vrouwen tjeghen quam,
Also ict in scrifturen vernam,
Met groter bliscap zonderlanghe,
Met vruechden ende met zanghe,
Ende leedeze metter bliscap groot
In zijn huus, verstaet albloot.
Met godliken cussene mede
Custe hi ziere moeder, dats waerhede,
Ende was ghecust van desen,
Als moeder van kinde pleicht te wesen.
Ende met helsene dies ghelike
Helsde hize ghewaerlike,
Meer dan men ghezecghen can.
Als dit die inglen zaghen an
Met haren ingliken conroot
Hadden zijs wonder harde groot.
Ende dor dat wonder dat zi zaghen,
Begonden zi elc andren vraghen
Onderlinghe, dat es waerhede,
Ende deen ten andren aldus zeide:
Wie es zoe die uter woestine
Dus up clemt, alst es anschine,
Ende vloeyt van weelden al,
Wies bliscap es zonder ghetal
Ende es met haren zone comen,
Smeekende als bruden ende brudegomen?
Tote desen heift gheandwoort
Onse vrouwe marie rechte voort,
Also ict in scrifturen las,
Die zelve de bruud gods was,
Ende zeide doe te dien stonden:
Nu hebbic voorwaer vonden
Minen brudegome ende mijn kint,
Dien ic zochte ende hebbe ghemint.
| |
[Folio 94d]
| |
Voort zeide zoe, verstaet wel mien:
Ic zal vaste behouden dien
Ende nemmermeer zonder waen,
Ne zal ickene laten gaen,
Als brudegome ende kint mede
Ende minen vader, dats waerhede.
Hi moet mi cussen nu ter stont
Metten cussene van ziere mont,
Dat ic ziere presencien zoete
Ewelike ghebruken moete.
Zine luchter hand, des ghelooft,
Die moet wesen onder mijn hooft,
Dat ic met hem tallen tiden
Moete leven ende verbliden.
Ende ooc mede, zij u bekant,
Zal mi helsen zijn rechter hant,
Want hi mi, ic zeker bem,
Nemmer verjaghen zal van hem.
Nu zullen wij merken dattie upvaert
Van onser zoeter vrouwen waert
Was ons wilen ghedaen bekant
In pathmos, in een heylant,
Daer men in den hemel up enen dach
Een harde wonderlic teekin zach:
Een wijf, also den oghen dinct,
Met der zonnen al ommerinct,
Ende dat bediet, dats waerheit,
Marien metter godlijcheit
| |
[Folio 95a]
| |
Ommeringhet, als ic vernam,
Die also te hemele clam.
Voort sceent, des bem ic vroet,
Dat zoe de mane hadde onder voet;
Ende dat bediet, also scrifture zeit,
Marien grote ghestadicheit,
Want die mane, des zijt ghewes.
Zere onghestadich es,
Also wij merken moghen bloot,
Nu scijnt zoe cleene, nu groot.
Ende daer bi zijn bi der mane
Die erdsche dinghen te verstane,
De welke onghestadich zijn
Ende zere wankel, alst es anschijn.
Dese onghestadicheit quaet
Heift maria al versmaet,
Ende het heiftse die maghet vroet
Al ghetorden onder haer voet,
Ende dede hare upvaert
Zalichlike te hemele waert,
Daer alle dinghen, dats waerheit fijn,
Vast ende ooc ghestadich zijn.
Voort zo hadde die vrouwe scone
Up haer hoofd ene werde crone,
Dewelke crone hadde inne
Twalef sterren, als ic verzinne.
De crone, na der scrifturen lere,
Es een teekin van groter ere,
Ende dus zo es zoe wel bequame
Marien der maechdeliker name.
Bi desen twalef sterren dan
Ic die appostelen merken can,
Want up die tijt, es mi bediet,
Dat die moeder gods verschiet,
Zo waren die appostelen alle
Te haren hende bi ghetalle.
Dit wijf hadde ooc, als ic merke,
Om te vlieghene .ij. vlerke,
Ende daer bi, diet wel anziet,
En es beteekent anders niet,
Dan dat zoe up voer te zamen
Met ziele ende met lechamen.
| |
[Folio 95b]
| |
Dese werde helighe upvaert
Van onser vrouwen es mi verclaert,
Daer ic of hebbe ghedeclareert,
Dese was ons ghefigureert
Wilenere in vreimden doene
Biden coninc saelmoene
Ende ooc bider moeder zijn,
Also mi orcond dat latijn,
Daer ic voorwaer in las
Dat als hi coninc woorden was,
Doe zat hi in zinen throon,
Die eerzaem was ende scoon.
Ende hi dede maken, es mi bekant,
Enen throon tsiere rechter hant
Om die eere vander moeder zijn
In welken throon, dats waerheit fijn,
Zo heift ziere moeder saelmoen
Met groter eeren zitten doen.
Ende sprac aldus, es mi bediet:
Het en es gheoorlooft niet,
Noch betamelijc, dat ic di
Enich dinc ontsecghende zij,
Maer wat dat ghi begheert an mien,
Lieve moeder, dat sal u ghescien.
Dus heift god, es mi bekant,
Zine moeder ghestelt tsiere rechter hant,
Ende wat zoe hem bidt of bidden zal,
Dat wille hi hare verleenen al.
| |
[Folio 95c]
| |
O weerde vrouwe ghebenedijt,
Die met gode verheven zijt
Daer boven inde hemels thro[ne]
Bidt voor ons uwen lieven zone,
Dat hi ons zondaren zonder blijf
Moete na dit corte lijf
Tot hem trecken in ziere zale
Ute desen aermen donkeren dale,
Die van u, vrouwe, wert gheboren.
O zoete jhesu, nu wilt horen
Uwer moeder, die bi u zit.
In uwen throon ende voor ons bidt,
Ende wilt ons, lieve here, verleenen,
Dat wi moeten na den weenen
Ende nader ellende van onsen liven
Met di ewelike bliven. Amen,
|
|