De spieghel der menscheliker behoudenesse

(1949)–Anoniem Spieghel der menscheliker behoudenisse– rechtenstatus


XLIII
[Folio 109a]
In desen bouc, die hier voor gaet, Daer in wel ghescreven staet, Hoe god sciep die menschelichede Ende zette in ere weelden stede, Daer hi gods ghebod verbrac, Waer bi god hem daer ute stac. Voort hoe dat al .j. langhe stonde Ter hellen moesten om die zonde Al die lieden, die na Adame In menscheliker voorme quamen. Voort hoe dat onse lieve here Hier up hadde zo grote dere, Dat hi zinen enighen zone Zende huut des hemels throne, Die hem liet passien ende doden Om ons te lossene uten noden. Ende hoe die here goedertiere Ghedood was / ende in welker maniere, Ende hoe hi ter hellen trac Ende der hellen poorte brac Ende heift doe daer verloost Ende ooc zoetelike vertroost Zine vrienden al te gader Ende leeddese int rijc zijns vader. Ende hoe hi verrees daer naer, Ende ooc te hemel voer vorwaer, Ende hoe die here omnipotent Zinen gheest neder heift ghesent. Ende waer marie na zijn dood gheerne Plach te gane ende te converseerne, Ende hoe dat onse vrouwe versciet. Voort zo hebbic wel bediet, Hoe marie gods grammelichede Bluscht jeghen die menschelichede. Hoe zoe ons helpt, dat wi ghescant Niet ne werden vanden viant. Voort hoe cristus vor ons algader Toocht zijn wonden zinen vader, Ende marie jhesum kerste Toocht hare ghebenedide barsten Ende bidt also in diere maniere Haren lieven zuene, den goedertieren. Voort hebbic ghegheven kennesse Van gods utersten vonnesse,
[Folio 109b]
Hoe hi noch tot ons zal comen Die levenden ende die doden doemen. Daer na zeidic ende began tellen Vander pinen vander hellen, De welke es zere vreeselike Ende vander glorien van hemelrike, Die also zoet es, dat verstaet, Als die helsche pine es quaet. Dit hebbic al ghedaen bekant, Also ict ghescreven vant Warachtelike inder scrifturen, Ende ooc vanden figuren, Dewelke ghesciede altemet Wilenere in dhoude wet, Die bedieden ende figureeren Die toecomst entie passie ons heren, Ende alte male, dats waerheit, Daer ic hier voren of hebbe gheseit. Nu pine ic met al minen zinnen Dit ander deel sboucs te beghinnen Ende te bringhen te goeden hende. Nu biddic gode, dat hi mi zende Zine helighe gracie ende dat hi Dit verleene te makene mi Zonder toedoen ende of breken Ende zonder lueghen daer in te spreken, Ende ic dit zo moete scriven, Dat hi gheeert daer in moet bliven Ende dat oec moet baten mie. Dese bouc houd deelen drie: Teerste deel zal bediet gheven Van ons heren ghetiden zeven, Daer wine mede sculdich te loven zijn; Dat ander deel, dats waerheit fijn, Zal verclaren van .vij. rouwen Van gods moeder onser vrouwen; Dat darde deel zal openbaren Van .vij. bliscepen / ende verclaren Van onser zoeter vrouwen voorseit. Willen wij dan die pijnlicheit Der vreeseliker hellen scuwen, Daer ons te rechte voor mach gruwen, Ende comen ter vruechden scone Vanden zoeten hemelschen throne,
[Folio 109c]
Zo zullen wi gode met allen zinnen, Zo wi alremeest moghen, minnen Ende dienen hem ghetrouwelike. Ende wat dienste zekerlike Ende servicien, dat wij Weten dat hem quamelijc zi, Daer in zullen wi onsen here Dienen nerenstelike zere. Nu merct ende verstaet mi dan: Het was eens een helich man Ende diende gode van hemelrike Met goeder herten ghetrouwelike. Ende in zine celle dat hi zat, Dese goede man las ende bad Met goeder herten, wat hi mach, Nerenstelike nacht ende dacht Ende dese man bad gode zere, Als die te wetene hadde ghere, Dat hem god laten weten woude In wat dienste, dat hem zoude Een mensche te gode moghen voughen Ende dat hem best zoude ghenoughen. Het gheviel teenen tiden dan, Dat dese goede helighe man, Daer hi in ziere celle lach, Gode onsen lieven here zach, Die hem dochte tot hem comen. Ende als hine heift vernomen, Docht hem, dat hi een cruce drouch Up zinen hals, dat zere wouch Ende was tanziene groot ende zwaer. Tot hem sprac onse here al daer: Du ne moochs mi in dijn leven Bequameliker dienst niet gheven, No bi nachten no bi daghen, Dan du mi helps mijn cruce draghen, Dat dus groot es ende dus zwaer. Die goede man sprac over waer Lieve here, nu biddic di Dattu gheweerds te leerne mi, In wat manieren ic voort an Die cruce met di draghen can. Onse here sprac te hem mettien: Te ghedinkene moetstu plien In dijn herte die passie mijn
[Folio 109d]
Ende ooc metten monde dijn Moetstu mi gheven dankelijchede, Ende vernemen met dinen oren Al die passie ende den toren Ende ooc al die pijnlicheden, Die ic dor di hebbe gheleden. Up dinen ricghe moetstu draghen Mijn cruus ./ zo dattu tallen daghen Dijn vleesch dwings ende castijs, Dattu zijn meester emmer zijs. Up dat ons god niet moet doemen Ende wi ter hellen niet ne comen Ende toter vreeseliker pine, Daer den verdoemden in staet te zine; Maer ter glorien comen daer boven, Daer die zalighen gode loven. Hier om laet ons danken sterke Met herten / met wonde, met ghewerke, Gode onsen here ./ ende hem lof gheven Ende lesen deze ghetiden zeven. Ic danke nu ende talre tijt, Edele here ghebenedijt, Jhesus kerst, hemels drochtijn, Want du bist die behoudre mijn Ende mijn werde god ./ die mi Maectes na de voorme van di.
[Folio 110a]
Dies ghi van mi ghelovet zijt, Here, ghi die te vespertijt Hebt ghetoocht mi, aerme zondare, Dine helighe minne openbare Ende dine jonste wel ghetoocht, Als du di selven hebs gheboocht Toter vulmaecter omoedichede, Exempel ghevende ons daer mede Van omoeden boven maten, Als du daer dine jongheren zaten Ende aten in dat aventmale, Dwouchs hare voeten altemale, Die nochtan waren die knechte dijn. Warachtich god ende here mijn, Du toochdes alte groot omoet, Als du dijns verraders voet Niet ne veronwerdes te dwane Ende te droghene, na minen verstane. Helich god ende mensche mede, Bi diere groter omoedichede, Die zo over vloeyende zi, Biddic met goeder herten di, Dattu wils, here, tallen daghen Hovaerde van mi verjaghen, Die moeder es van alre quaethede Ende van arrogancien mede. Wilt altoos mijn hoedre wesen, Ende als ic quite zi van desen, Zo ghif miere herten, van zonden naect, Omoedichede ende die vulmaect, Die ic zo vaste te houden poghe, Dat ic na desen leven moghe Clemmen mids der omoedicheit Toter hemelscher hoocheit. O zoete / o lieve / o weerde here, Ic hebbe di te loven ghere Ende zoude di gherne gheven lof Van alre dueghet / ende ooc hier of, Constic di loven, edel here, Ende dat ics ooc werdich were, Of dat mijn aerme herte cranc Di mochte gheven enighen danc Of ghespreken in enighen zinne Voor die onpeinselike minne,
[Folio 110b]
Die du mi toochdes haerde wale In den voorseiden aventmale Ende in dat helighe communioen, Daer du mi minne wildes doen. Want du mi, arem keytive, In minen cranken, broosschen live Gaefs te nutten in een spise Dine lechame in vreimder wise. Ende mi, aerme zondare, Die niet werdich tanzien ware, Te drinkene dijn werde bloet, Ende noch alle daghe doet Vanden priesters ten outare, Also wij gheloven clare. Wie es zo vroet, wijf of man, Die zecghen of ghespreken can Enighen lof zo lovelijc Die deser minnen zi ghelijc? Al wildic hondert dusent werven Mijn lijf om di gheven ende sterven, Ende zo dickent zonder blijf Om dinen wille liet mijn lijf Ende ic daer ieghen spaerde niet, Nauwelike zo waer dat yet Jeghen die ghiften wonderlijc Van di, here van hemelrijc. Bi desen ghiften, werde here, Zo biddic di met herten zere, De welke bes in alre maniere Zo utermaten goedertiere, Dat mi dijn helighe sacrament Moete in mijn laetste ent Helpen daer ute alre noot In die wile van miere doot, Dat mi, als ic van henen sceede, Te diere zoeter presencie leede. Twelke mi ende elc ghemeene Die almoghende god verleene, Jhesus kerst, marien zone, Die metten vader inden throne Ende ooc metten helighen gheest Leift ende regneert in een vulleest, Ewelike ghelijc te zamen Als een god ghebenedijt. amen.
[Folio 110c]
Ic danke di nu ende talre tijt, Edel here ghebenedijt, Jhesus kerst, hemels drochtijn, Want du bist die behouder mijn Ende mijn weerde god, die mi Maectes na de voorme van di. Dies ghi van mi ghelovet zijt, Want ghi te complie tijt, Hebt mi, aerme zondare, U helighe minne openbare Yonstelike wel ghetoghet Als ghi daer toe waert gheboghet, Dat ghi te dien voorseiden tiden Zulken anxt dor mi wout liden Ende vreese vander dood wreet, Zo dat ghi sturte bloedich zweet Ende hebt dor des stervens ducht Dor mi bitterlike versucht. De minne haddi zo ghebonden, Dattu dor mine vule zonden Wildes comen te diere stede, Daer du wel of wists de waerhede Dat di die iueden zouken zouden, Die di ter dood bringhen wouden. Ende ghi toghede ter stede voorseit U grote goedertierenheit, Ons ghevende exempel algader. Want judase, den quaden verrader,
[Folio 110d]
Ne loochendi niet te diere stont Te cussene uwen helighen mont. Hier machmen merken darcheit der iueden, Die vele aergher waren dan rueden, Want grote minne, dar ic ghewaghen, Toochde ghi hem tallen daghen; Ende nu vinc u der iueden scare Ende bonden als enen moordenare. Alle die discipelen, bi waerheden, Dewelke, di daer te voren zeiden, Dat zij tot u droughen minne zo groot, Zij wilden metti gaen inde doot, Die zijn ghevlooen, als die ontsaghen Der iueden scare, hoordic ghewaghen, Ende lieten di here bliven alleene Onder der iueden hoop ghemeene. Du bleefs alleene in dat verdriet Zonder hulpe of zonder yet, Daer di al tvolc contrarie zi. Gheen bescuddre ne was di bi. Ende daer waerstu met onweerden Met stocken / staven ende met zweerden Ende met branden ooc ghevaen. Die materie doet mi verstaen, Dat zij met scympe ende met gherochte U, here, also voor annas brochten. Ende dese voorseide annas Na dijnre lere vraghende was, Ende du hebs hem rechte voort Omoedelike verandwoort. Ende nochtan zonder zake Heift di onder dine helighe cake Een van zinen knechten ghesleghen, Dattu minlic hebs verdreghen. O zoete here, dor al dit leet Ende dor dijn bloedighe zweet Ende dor dine hande ./ ic die anebede, Dattu mi absolveers te handen Van minen zondeliken banden Ende dat ghi in minen hende Na dit aerme, broosche ellende. Wilt tot uwer glorien bringhen, Daer dinghelen dinen lof zinghen. ... ...
[Folio 113a]
Ic danke di nu ende talre tijt, Edel here ghebenedijt, Jhesus kerst, hemelsch drochtijn, Du bist die behoudre mijn Ende mijn weerde god, die mi Maectes na de voorme van di. Van mi zi di ghebenedijt, Want ghi ter rechter middach tijt Hebt mi, aerme zondare, Wel ende jonstelijc openbare U godlike minne <hebt> ghetoocht, Als ghi daer toe waert gheboocht, Dattu doe wouds over huus Wesen gheiugiert ten cruus, Ende ghecruust in groter noot Ende zo gheiugiert ter doot. Alstu, here, warachtich god, Dus waers versproken ende bespod, Dwouch pylatus zijn handen na desen, Als dies onnosel wilde wesen Van dijnre dood / nochtan daer nare Jugierde hi di openbare Ende gaf sentencie, als die woude Dat men di crucen zoude. Die iuden namen bi waerheden Dijn cruce ./ twelke zij leiden
[Folio 113b]
Uptie helighe scoudren dijn, Omme dattu / orcond tlatijn, Dat cruce draghen zoude ter stat Calvarien ./ daer zi di dooden na dat. Twelke zij daden, dats waerheit, Om di te doene meerre leit. Als zij quamen ten berghe calvare Namen pylatus Rudders dare Dinen lechame, zeidmen mien, Ende up dat cruce leidsij dien. Ende hebben di zere doen doghen Ende met coorden huut ghetoghen Ende gherecket zo onzochte, Dats elken mensche ontsinnen mochte. Daer na dorsloughen zij onzoete Dine hande ende dine voete Met scaerpen naglen yserijn; Hoe mochte meerre passie zijn! Daer na alstu dus waers ghehecht, Hebsij dat cruce up gherecht In de lucht harde hoghe na dat, Also men doet der moorders rat. Daer hingstu an, wellieve god, Ende hoe hebsij di daer bespot! Ten selven tiden hebstu, here, Bewijst dine minne zere Ja, die meeste minne in desen, Daer men of heift horen lesen, Alstu voor die viande dine, Die di daden alle die pine, Baeds dinen hemelschen vader, Dat hi hemlieden algader Haer zonden, die zij daden /. verliet, Want wat zi daden, wisten zi niet. Noch haddi, wel lieve here, Den rouwe also groot of mere, Als ghi uwer moeder zaghet. Zo bedrouft ende verbaghet Dor die passie ende die pine, Die zoe zach in den live dine, Ende dattu vanden iueden quaet Zo jamerlike waers beghaet. Die jueden peinsden in haer ghedochte, Hoe men di meer pinen mochte
[Folio 113c]
Ende om te meersene dijn wee, Brochten zij daer dieven twee Of twee quade moordenaren. Dat latijn wil mi verclaren, Dat zij uwen lechame uphieven Ende hinghen tusschen die .ij. dieven, Alstu waers gheselle van desen Of prinche van hem hads ghewesen; In groter aercheden zi dit meenen. O here, ghi toochde daer den eenen Moordenare ./ al daer ter stede Dine grote ontfarmichede, Dien ghi int hende van zinen leven Zulc berouwen hebt ghegheven, Dat hi u om ghenade bat Ende ghi daed hem ghenade na dat. Ghi sult zeiddi /. des bem ic wijs, Met mi zijn heden int paradijs. O zoete here omnipotent, Ic biddu dor dat jugement: Dat di pylatus heift ghegheven, Daer du bi liets, here, dijn leven, Ende dor die pine, zoete vrient, Die zij di daden onverdient, Dattu mi ten utersten daghe Verlos vander zwaerre plaghe, Die ewelike staet te liden Der lieden vander luchter ziden. Ende bringt bi der ghenaden dijn Int gheselscap van hem, die zijn An die zide ter rechter hant, Wiens glorie niement es bekant, Dat zoe zo groot es ende zo rike Ende gheduert ewelike. Twelke den lieden al ghemeene Die almoghende here verleene, Jhesus kerst, marien zone, Die metten vader inden throne Ende ooc metten helighen gheest Leift ende regneirt in .j. vulleest Ewelike ghelijc te zamen Als een god ghebenedijt . amen.
[Folio 113d]
Ic danke di nu ende talre tijt, Edel here ghebenedijt, Jhesus kerst, hemels drochtijn, Du bist die behoudre mijn Ende mijn werde god, die mi Maectes na de vorme van di. Van mi zij di ghebenedijt, Want ghi ter rechter noene tijt Hebt mi, aerme zondare, Jonstelike ende openbare Dijn helighe minne wel ghetoocht, Als ghi daer toe waert gheboocht, Dat ghi uwen gheest ghegheven Ende dor mi woud laten tleven. O lieve here van hemelrike, Daer claechde ghi bitterlike Ten tiden, dat ghi riept: hely, Hely, lamazabathany? Dats te zecghen: mijn god, mijn god, Twi laetstu mi in deser not? Nochtan ne dede hi, zo ict weet, Te gheenen tiden van di ghesceet. Daer na, goedertieren here, Zeidstu, dat di dorste zere. Dats te verstaen voor waerhede: Na des menschen zalichede. Ende die iueden, die dit hoorden, Waenden verstaen bi dien woorden,
[Folio 114a]
Dat di dorste natuerlike. Doe namen zij wreedelike Bitter myrre ende wijn, Galle ende ooc zuer azijn. Dat gaven zij te drinken di. Ende alst ghesmaect van di zi, Ne woudi dies drinken niet, Ende zeit, aldus es mi bediet, Het es vuldaen altemale. Met vele scympigher tale Blasphemeerden zij di, here. Al dat zij in enighen kere Consten peinsen in scere, in spod, Daer mede foolden zij di, god, Ende bescympten di algader. Daer na bevaelde uwen vader Uwen gheest ende liet tleven Ende hebt u dus ter doot ghegheven. Daer na quam een ridder blent Die longius hiet, es mi bekent, Ende stac in dine helighe zide Met ere glavie ene wonde wide, Ende heift also in waerre woort Dijn ghebenedide herte dorboort, Ute welker wonde dat doe woet Beede water ende ooc bloet Te gader, alsoot was anschine, Tonser ziele medicine. Alle creaturen sceenen te liden Met dijnre passien tien tiden Ende sceenen droevende mede Om dine grote pijnlijchede. Die zonne liet haer scijnen staen, Die steenen cloven zonder waen, Die erde bevede tier tijt Over alle de werelt wijt, Vele graven ondaden met desen, Daer die doden huut verresen. O alre goedertierste here, Ic biddi zonderlinghe zere Bi diere pine ende diere noot Ende bi dijnre bittre doot, Dat mi uwe duecht instiere, Uwe gracie goedertiere,
[Folio 114b]
Dat ic di met allen zinnen Ende met herten zo moet minnen, Ende dat ic di, edel here zoete, Zo bequamelijc dienen moete, Dat ic na dit zware ellende Der werelt / ende na mijns levens hende Ter glorien comen moet daer boven, Daer di alle zalighe loven. Twelke al den lieden ghemeene Die almoghende here verleene, Jhesus kerst, marien zone, Die metten vader inden throne Ende ooc metten helighen gheest Leift ende regneirt in .j. vulleest Ewelike ghelijc te zamen Als .j. god ghebenedijt. amen.

Vorige Volgende

XLIII