Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xlij. Capittel.

Iacob hoorende, dat in Egypten koorn te bekomen was, schickt derwaerts alle sijne sonen, behalven Benjamin, vers 1. etc. Sy buygen sich voor Ioseph, dien sy niet en kennen, maer hy kentse, spreecktse hart aen, ende setse als verspieders gevangen, 6. doch ten laetsten bedingende Benjamin tot hem te brengen, ende houdende Simeon in bewaringe, laet hyse met koorn ende haer gelt wederom trecken: ondertusschen wroecht hen de sonde aen Ioseph begaen, 18. onderwegen wort een sijn gelt gewaer in den sack, 27. T' huys komende vertellen sy Iacob haer wedervaren, ende vinden alle haer gelt, 29. Sy poogen Iacob te overreden, dat hy Benjamin met hen soude laten gaen nae Egypten, maer hy klaecht seer, ende en kan daer toe niet verstaen, 36.

1

DOe Iakob ¹ sach, datter ² koorn in Egypten was, so seyde Iacob tot sijne sonen; Waerom ³ siet ghy op malkanderen?

1 D. hoorde ende vernam uyt het gemeyne geruchte, en mercte uyt het koorn, dat van daer gebracht wert.

2 Ofte, lijftocht. het Hebr. woort heeft sijnen oorspronck van breken, om dat de honger door lijftocht, ende voornemelick door broot gebroken wort.

3 Als radeloose, die met gedurich dencken, ende dubben, den tijt vast slijten, ende niet sekers besluyten, nochte tot de sake en doen.

2

Voorts seyde hy; Siet, ^a ick hebbe gehoort datter koorn in Egypten is: trecket daer henen af, ende koopet ons [koorn] van daer, op dat wy leven, ende niet en sterven.

a Actor. 7.12

3

Doe togen Iosephs tien broederen af, om koorn uyt Egypten te koopen.

4

Doch Benjamin Iosephs broeder, en sondt Iacob niet met sijne broederen: want ⁴ hy seyde, Op dat hem niet misschien ⁵ het verderf ontmoete.

4 T.w. by hem selven, dat is, hy dachte. siet bov. cap. 20. op vers 11.

5 Ofte, een dootlick ongeval: gelijck sijnen broeder Ioseph te vooren bejegent was, dien Iacob meynde doot te zijn.

5

Also quamen Israëls sonen om te koopen, ⁶ onder de gene die daer quamen: want de honger was in 't lant Canaan.

6 Hebr. in 't midden der komenden: D. neffens andere, ofte, in 't geselschap van andere, die mede uyt het lant van Canaan quamen, om koorn te koopen. De reden wort terstont in de volgende woorden bygevoecht.

6

Ioseph nu was Regent over dat lant; hy verkochte aen allen volcke des lants: ende Iosephs broederen quamen, ^b ende ⁷ boogen sich voor hem, [met] de aengesichten ter aerde.

b Bov. 37.7.

7 Om hem politijcke eere te bewijsen. Siet bov. cap. 18. op vers 2. ende verg. hier mede de voorsegginge van Iosephs droomen, bov. cap. 37. vers 7, 8.

7

Als Ioseph sijne broederen sach, so kende hijse: maer hy ⁸ hieldt sich vreemt tegen hen, ende sprack ⁹ harde met hen, ende seyde tot hen; Van waer komt ghy? ende sy seyden; uyt het lant Canaan, om spijse te koopen.

8 Om door dit middel te komen tot de ondersoeckinge van haren staet, ende gelegentheyt, ende bysonderlick van sijnen vader ende broeder.

9 Siet ond. vers 9, 11, 12. Dit heeft hy gedaen, eensdeels om te verstaen hoe 't met sijn vader, ende broeder Benjamin gestelt was, anderdeels om hen op te wecken tot de bekentenisse der sonde, diese tegens hem begaen hadden.

8

Ioseph dan kende sijne broederen: maer sy en kenden hem niet.

9

Doe gedachte Ioseph ^c aen de droomen, die hy van hen gedroomt hadde: ende hy seyde tot hen; Ghy zijt verspieders, ghy zijt gekomen, om te besichtigen, ¹⁰ waer het lant bloot is.

c Bov. 37.5.

10 Hebr. De blootheyt des lants. Dat is, waer het lant bloot, open, oft onsterck zy, daer de vyant soude mogen in komen, om eenige plaetsen in tenemen, ofte het lant af te loopen, ende te verderven.

10

Ende sy seyden tot hem; Neen mijn heer: maer uwe knechten zijn gekomen om spijse te koopen.

11

Wy alle zijn eens mans sonen, wy zijn vroom; uwe knechten en zijn geen verspieders.

12

Ende hy seyde tot hen: Neen; maer ghy zijt gekomen, om te besichtigen, waer het lant bloot is.

13

Ende sy seyden; ¹¹ Wy uwe knechten waren twaelf gebroeders, eens mans sonen in 't lant Canaan: ende siet ^d de ¹² kleynste is heden by onsen vader: doch ¹³ de een die en is niet [meer].

11 Hier komt nu Ioseph te verstaen sulcx daerom het hem inde gantsche ondervraginge te doen was.

d Ond. 43.29.

12 Hebr. de kleyne. D. de jongste, namentlick Benjamin, verg. bov. 19. de aent. op 't vers 31.

13 N. Ioseph: den welcken sy meynden doot te zijn, alsoo blijckt ond. vers 22. ende cap. 44. vers 20.

14

Doe seyde Ioseph tot hen: Dat ist, ¹⁴ dat ick tot u gesproken hebbe, seggende, Ghy zijt verspieders.

14 Om datse gemeldet hadden van twee andere broederen, waer van de een noch soude leven, soo dringt hy te meer op sijn voorgaende propoost, soeckende middel om sijnen broeder by hem te krijgen.

15

¹⁵ Hier in sult ghy beproeft worden: ¹⁶ [soo waerlick als] Pharao leeft; ¹⁷ indien ghy van hier sult uytgaen, ten zy dan, wanneer uwe kleynste broeder herwaert sal gekomen zijn.

15 D. Hier aen sal ick sien, of ghy de waerheyt gesproken hebt, ende ter goeder trouwe gaet, dan of ghy verspieders zijt.

16 Hebr. Pharaos leven, ofte, Pharao leeft. Dit is eene onvolmaeckte reden, dienmen aldus kan volmaken: soo seker als het is, dat Pharao leeft; alsoo seker is 't, dat ick u segge. Verg. 1.Sam. 1.26. Andere nemen dese woorden voor eenen eedt nae der Egyptenaren wyse gedaen, by Pharaos leven; sulcx dat Ioseph uyt menschelicke swackheyt (gelijck den vroomen oock kan gebeuren) die mede soude gevolgt hebben.

17 Dit schijnt nu een eedt te zijn, gedaen nae de wijse der Hebreen, daer op men dan verstaen moet: Godt doe my dit, ofte dat, so ghy, etc. Siet bov. cap.14. op het vers 23. ende verg. 1.Sam. 17.55. 2.Reg. 2.2. Ezech. 33.11.

16

Sendet eenen uyt u die uwen broeder hale: maer weest ghylieden ¹⁸ gevangen, ende uwe woorden sullen beproeft worden, of de waerheyt by u zy: ende indien niet; ¹⁹ [soo waerlick als] Pharao leeft, so zijt ghy verspieders.

18 Hebr. gebonden. dat is, middelertijt sult ghy hier gevangen blijven.

19 Siet de aent. op het voorgaende vers

17

Ende hy ²⁰ settese t' samen drye dagen in bewaringe.

20 Hebr. versameldese.

18

Ende ten derden dage seyde Ioseph tot hen; ²¹ Doet dit, so sult ghy leven: ick vreese Godt.

21 D. doet soo als ick u seggen sal, soo sult ghy sorge dragen voor u leven, ende welvaren, op dat ghy niet als verspieders gehouden, ende gestraft en wort.

[fol. 22v]

19

So ghy vroom zijt, so zy ²² een uwer broederen gebonden in 't huys uwer bewaringe: ende gaet ghy henen, brenget ²³ het koorn voor den honger uwer huysen.

22 Hebr. een u lieder broeder.

23 Hebr. het koorn des hongers uwer huysen. dat is, 't geen nodich is voor den honger uwer huysgesinnen.

20

Ende ^e brenget uwen kleynsten broeder tot my, so sullen uwe woorden waer gemaeckt worden, ende ghy en sult niet sterven: ende sy deden alsoo.

e Ond. 43.5. ende 44.23.

21

Doe seyden sy d'een tot den anderen, ²⁴ Voorwaer wy zijn schuldich aen onsen broeder, wiens benautheyt der ziele wy sagen, ²⁵ doe hy ons om genade badt, maer wy en hoorden niet: daerom komt dese benautheyt over ons.

24 And. immers, evenwel. Als oft sy seyden, of wy het schoon soecken te verbergen, so gevoelen wy wel, dat Godt onse misdaet nu te huys soeckt.

25 Dit en is wel van Mose niet verhaelt cap. 37. maer hier bekennen sy het selve alsoo geschiet te zijn.

22

Ende Ruben antwoordde hen, seggende: ^f Hebbe ick het tot u niet geseyt, doe ick seyde, En sondiget niet aen desen jongelinck, maer ghy en hoordet niet: ende oock ²⁶ sijn bloet, siet, het wort gesocht.

f Bov. 37.21, 22.

26 D. de schult ende straffe van sijn doot. Siet 1.Reg. 2.32, 33, etc. Alsoo bloet soecken, ofte eyschen, is straffen ende wreken. Siet 2.Chron. 24.22. Ezech. 3.18. Luc. 11.50. 'T schijnt wel dat sy alle gemeynt hebben, dat Ioseph doot was. Doch sy mogent Ruben al te dier tijt wijs gemaeckt hebben, also hy daer niet by en was, doe Ioseph verkocht wert. Siet bov. 37.29.

23

Ende sy en wisten niet, dat het Ioseph ²⁷ hoorde, ²⁸ want daer was een taelman tusschen hen.

27 Dat is, verstont. Siet bov. capit. 11. op vers 7.

28 Ioseph geliet sich of hy de Hebr. sprake niet en verstont, om dies te weyniger van sijne broederen bekent te worden.

24

Doe ²⁹ wendde hy sich omme van hen af, ende weende: daerna keerde hy weder tot hen, ende sprack tot hen, ende nam ³⁰ Simeon van hen, ende ³¹ bondt hem voor haren oogen.

29 Eensdeels door de kracht van bloet, ende geboorte, anderdeels over de woorden die sijne broederen over hem t'samen gehadt hadden.

30 Simeon was de naest-outste der sonen Iacobs, die, nae sommiger gevoelen, Ioseph alderhartst was gevallen, ende mede de voornaemste geweest inde moort van Sichem. Ruben de outste wort verschoont, om dat hy minder schult hadde inde mishandelinge aen Ioseph, ende de bequaemste om sijne broederen na huys te geleyden.

31 T.w. door sijne dienaren, ende Trauwanten, dien hy sulcx belaste.

25

Ende Ioseph geboodt, datmen hare ³² sacken met koorn vullen soude, ende datmen ³³ haer gelt wederkeerde, een yegelick in sijnen sack, ende datmen hen teerkost gave tot den wech: ende men ³⁴ dede hen alsoo.

32 Het Hebr. woort beduydt allerley vaten, gereetschap, ofte tuych, daer men yet in packt ofte doet.

33 Hebr. Hare silverlingen, oft gelden.

34 Ofte: hy dede hen alsoo.

26

Ende zy loeden haer koorn op hare esels: ende togen van daer.

27

Doe eener sijnen sack op dede, om sijnen esel voeder te geven in de herberge, so sach hy sijn gelt, want siet het was in den mont van sijnen sack.

28

Ende hy seyde tot sijne broederen; Mijn gelt is wedergekeert, daer toe oock siet, het is in mijnen sack: doe ³⁵ ontginck haerlieden het herte, ende sy ³⁶ verschrickten, ³⁷ d'een tot den anderen seggende; ³⁸ Wat is dit [dat] ons Godt gedaen heeft?

35 Hebr. ginck haer herte uyt. dat is, de kracht hares herten weeck van hen, gelijck als wanneer yemant in onmacht valt. Verg. 1.Reg. 10.5. met de aent.

36 Siet bov. cap. 7. op 't vers 33.

37 Hebr. de man tot sijnen broeder.

38 Ofte: hoe heeft ons Godt dit gedaen? sy oordeelen uyt dit, ende al het voorgaende, dat Godt op hen vergramt was.

29

Ende sy quamen in het lant Canaan, tot Iacob haren vader: ende sy gaven hem te kennen ³⁹ al haer wedervaren, seggende:

39 Al, behalven het gene sy verbergen, om haren vader niet te seer te verschricken.

30

Die man, de heere van dat lant, heeft harde met ons gesproken: ende ⁴⁰ hy heeft ons gehouden als verspieders des lants.

40 Hebr. hy heeft ons gegeven, gelevert, ofte, gestelt

31

Maer wy seyden tot hem, Wy zijn vroom; wy en zijn geen verspieders.

32

Onser waren twaelf gebroeders, onses vaders sonen; de een die en is niet [meer] ende de kleynste is heden by onsen vader in het lant Canaan.

33

Ende die man, de heere van dat lant, seyde tot ons, Hier aen sal ick bekennen dat ghy lieden vroom zijt: eenen uwer broederen latet by my, ende ⁴¹ nemet voor den honger uwer huysen, ende trecket henen.

41 Hebr. neemt den honger uwer huysen. Siet bov. vers 19.

34

Ende brenget uwen kleynsten broeder tot my, so sal ick weten, dat ghy geen verspieders en zijt, maer dat ghy vroom zijt: uwe broeder sal ick u weder geven, ende ghy sult in dit lant ⁴² handelen.

42 Siet bov. cap. 34.10.

35

Ende het geschiedde, als sy hare ^g sacken ledichden; siet so hadde een yegelick den bundel sijnes gelts in sijnen sack, ende sy sagen de bundelen hares gelts, sy, ende haer vader, ⁴³ ende sy waren bevreest.

g Ond. 42.25. ende 44.1.

43 Sorgende datmen haer van diefstal soude beschuldigen. Verg. ond. 43. vers 18.

36

Doe seyde Iacob haer vader tot hen; Ghy berooft my van kinderen: Ioseph die en isser niet, ende ⁴⁴ Simeon die en isser niet, nu sult ghy Benjamin wech nemen, alle dese dingen zijn tegens my.

44 Hy hout het daer voor, als of hy hem alreede quijt ware, vreesende dat hy niet lichtelick uyt de gevanckenisse soude geraken, ofte oock in perijckel sijnes levens stont.

37

Doe sprack Ruben tot sijnen vader, seggende; ⁴⁵ Doodt ⁴⁶ twee mijner sonen, so ick hem tot u niet weder en brenge: geeft hem in mijne hant, ende ick sal hem weder tot u brengen.

45 Dese voorslach was onwettelick ende onnatuerlick, daerom en neemt hem Iacob niet aen.

46 Twee van viere, die onder genoemt worden. cap. 46.9.

38

Maer hy seyde; Mijn soon en sal met u lieden niet aftrecken: want ⁴⁷ sijn broeder is doodt, ende hy is alleen ⁴⁸ over gebleven, so hem een ⁴⁹ verderf ontmoettede, op den wech dien ghy sult gaen, so soudet ghy ⁵⁰ mijne grauwe hayren met droeffenisse ⁵¹ ten grave doen nederdalen.

47 Soo hy meynde. Siet bov. cap. 37. op vers 33, ende 35.

48 T.w. vande kinderen Rachels.

49 Siet bov. vers 4.

50 Hebr. mijne grauwicheyt, grijsicheyt.

51 Siet cap. 37. op vers 35.