Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het v. Capittel.

Een gebodt Godts van alle onreyne menschen uyt het leger te doen, vers 1, etc. het welcke wort nagekomen, 4. Wetten van het wedergeven der dingen, diemen yemant ontvreemt hadde, 5. van de geheylichde dingen, datse den Priesteren toequamen, 9. vande jeloersheyt eens mans over de eerbaerheyt sijns wijfs, ende de ceremonien, hier in te onderhouden, 11. Met verklaringe der selver, 27. Het besluyt deser Wet, 29.

1

ENde de HEERE sprack tot Mose, seggende:

2

Gebiedt den kinderen Israëls, dat sy uyt het leger ^a wech senden alle melaetsche, ende alle ^{b 1} vloeyende; ende alle die

a Levit. 13.3.

b Levit. 15.2.

1 Verg. Levit. 15.2.

[fol. 65r]

onreyn zijn van ^c eenen ² dooden:

c Levit. 21.1.

2 Hebr. ziele. Siet Levit. 19. op vers 28.

3

³ Vanden man tot de vrouwe toe, sult ghyse wech senden; tot buyten het leger sult ghyse wech senden: op dat ⁴ sy niet en ⁵ verontreynigen ⁶ hare legeren, ⁷ in welcker midden ick woone.

3 D. het zy man oft vrouwe.

4 T.w. de andere Israëliten.

5 T.w. mits eenige sulcke onreyne onder hen te laten woonen.

6 Daer waren (nae de meyninge van sommige) drie legeren: het leger des Heeren, het welcke was de Tabernakel: het leger der Leviten: het leger der Israëliten. De melaetsche wierden uyt allen gesloten, de vloeyende uyt de twee eerste.

7 D. die ick door mijne genade by blijven door mijne speciale voorsichticheyt beware, ende bescherme, mitsgaders door mijnen geest, ende woort regeere, ende ter eeuwiger salicheyt geleyde. Vergel. Levit. 26.11, 12. met de aent. ende Ezech. 37.28. 2.Cor. 6.16.

4

Ende de kinderen Israëls deden alsoo, ende sondense tot buyten het leger: gelijck de HEERE tot Mose gesproken hadde, alsoo deden de kinderen Israëls.

5

Voorder sprack de HEERE tot Mose, seggende:

6

^d Spreeckt tot de kinderen Israëls, Wanneer een man ofte vrouwe yet van eenige ⁸ menschelicke sonden gedaen sullen hebben, overtreden hebbende door overtredinge tegen den HEERE; so is die selve ⁹ ziele schuldich:

d Levit. 6.1, 3.

8 Hebr. sonden des menschen. Verstaet de sonde die de menschen begaen uyt menschelicke swackheyt, voortkomende uyt de aenklevende verdorventheyt der nature. Verg. Levit. 5. vers 2, 3. ende wort dese vergrijpinge gestelt tegen de sonde, die uyt moetwille geschiet, en met opgehevener hant, ond. 15.30. ofte, verstaet de sonde die geschiet nae de wijse der menschen, die van nature seer tot de sonde genegen zijn. And. sonden des menschen, dat is, tegen eenich mensche, oft den naesten, begaen.

9 D. persoonen. siet Genes. 12. op vers 5.

7

Ende sy sullen hare sonde, welcke sy gedaen hebben, ¹⁰ belijden: daerna sal ¹¹ hy sijne ¹² schult weder uytkeeren, ^e nae de hooftsomme daer van, ende ¹³ der selver vijfde deel sal hy daer boven toe doen: ende sal 't dien geven, aen den welcken hy hem verschuldigt heeft.

10 T.w. voor den Priester, als die de offerhande doen moeste, ende het goet van des Heeren wege mochte aentrecken, geenen losser voorhanden zijnde vers 8. ende vergel. Levit. 5. versen 5. 6, 21, 22, 23, 24.

11 T.w. de schuldige.

12 D. 't gene dat hy sijnen naesten ontvreemt heeft; daermede hy hem schuldich heeft gemaeckt.

e Levit. 6.5.

13 T.w. om daer mede te vergelden de schade, die de eygenaer geleden heeft, zijnde berooft geweest van het gebruyck sijns goets.

8

Maer so ¹⁴ die man geenen losser en sal hebben, om de schult aen hem weder uyt te keeren, sal die schult, dewelcke den HEERE weder uyt gekeert wort, des Priesters zijn: behalven den ram der versoeninge, met den welcken hy voor hem versoeninge doen sal.

14 T.w. aen den welcken het onrecht geschiet is, zijnde doot, ofte geenen bloet-vrient, nochte erfgenaem, nochte yemant anders hebbende, die het goet soude mogen aenslaen, ende diemen het selve soude weder geven. In sulcken gevalle, quam het goet den Heere, ende in sijne plaetse den Priester toe.

9

Desgelijcks sal alle ¹⁵ heffinge van alle geheylichde dingen der kinderen Israëls, dewelcke sy tot den Priester brengen, ¹⁶ sijne zijn.

15 Dit woort is hier niet in 't bysonder genomen, gestelt zijnde tegen beweech-offer, als Exod. 29.27. maer in 't gemeyne voor de dingen die van yemant den Priester gegeven, ende alsoo Gode toegeheyligt worden, ende daerna niet en mogen tot eenich ander gebruyck besteet worden, dan gelijck bevolen is. Alsoo Exo. 25.2. Num. 15.19. Nehem. 10.39.

16 Namelick, des Priesters, alsoo in 't volgende vers Siet Levit. 6. op vers 16.

10

^f Ende een yeders geheylichde dingen sullen sijne zijn: wat yemant den Priester sal gegeven hebben, sal sijne zijn.

f Levit. 10.12.

11

Wijders sprack de HEERE tot Mose, seggende:

12

Spreeckt tot de kinderen Israëls, ende segt tot hen: Wanneer van ¹⁷ yemant sijne huysvrouwe ¹⁸ sal afgeweken zijn, ende door overtredinge tegen hem overtreden sal hebben:

17 Hebr. man, man, als bov. 4.19. etc.

18 T.w. nae het vermoeden, ende nadenkcen hares mans, die haer beschuldigt, den bant des houwelicx door overspel gebroken te hebben, ende daer over met jaloersheyt soo bevangen is, dat hy hem niet en kan in sijn gemoet gerust stellen.

13

Dat een man by haer ¹⁹ door byligginge des zaets sal gelegen hebben, ende het voor den oogen hares mans sal verborgen zijn, ende sy haer verheelt sal hebben, zijnde nochtans ²⁰ onreyn geworden: ende geen getuyge tegen haer en is, ende sy niet betrapt en is:

19 Siet dese selve maniere van spreken Levit. 15.18. ende 19.20.

20 T.w. door overspel.

14

Ende ²¹ de yver-geest over hem gekomen is, dat hy yvert over sijne huysvrouwe, dewijle sy onreyn geworden is: ofte dat over hem de yver-geest gekomen is, dat hy over sijne huysvrouwe yvert, hoewelse niet onreyn geworden is.

21 Hebr. de geest der yveringe, ende soo in 't volgende. Verstaet de beweginge der jalousie eenes mans, over de eerbaerheyt sijnes wijfs, hebbende quaet vermoeden van de selve. Het woordeken Geest beteeckent dickwijls de affecten, ende bewegingen waer door de menschen, tot eenige, ofte sonden, ende swackheden, ofte deuchden, ende goede wercken, inwendelick genegen zijn, ofte oock uyterlick gedreven worden. Siet Ies. 19.14. Hos. 4.12. 1.Corint. 4.21. Galat. 6.1. 2.Timot. 1.7.

15

Dan sal die man sijne huysvrouwe tot den Priester brengen, ende sal haer offerhande voor haer mede brengen, een tiende deel van ²² een Epha gersten-meels: hy en sal ²³ geen olie daer op gieten, nochte wieroock daer op leggen, dewijle het een spijs-offer der yveringen is, een spijs-offer der gedachtenisse, dat de ongerechticheyt in gedachtenisse brengt.

22 Siet Exod. 16.36.

23 De reden is, nae sommiger meyninge, om dat de olye was een teecken der genade ende geestlicker gaven, ende de wieroock, een teecken der aengename, ende lieflicke reucke, welcke beyde in dese gelegentheyt niet en pasten.

16

Ende de Priester salse doen naederen, hy salse stellen ²⁴ voor het aengesicht des HEEREN.

24 D. voor den Tabernakel, in den welcken was de Arke, als een teecken van Godts tegenwoordicheyt. Siet Levit. 1. op vers 3.

17

Ende de Priester sal ²⁵ heylich water in een aerden vat nemen: ende van het stof, het welcke op den vloer des Tabernakels is, sal de Priester nemen, ende in het water doen.

25 T.w. dat uyt het heylige wasch-vat genomen wert, staende by den Brantoffer-altaer, waer in het water was, het welcke in den heyligen Godtsdienst gebruyckt moeste worden. Siet Exod. 30.18. ende 40.30.

18

Daerna sal de Priester de vrouwe voor het aengesicht des HEEREN stellen, ende ²⁶ sal het hooft van de vrouwe ontblooten, ende sal het spijs-offer der gedachtenisse op hare handen leggen, het welcke het spijs-offer der yveringen is: ende inde hant des Priesters sal dat ²⁷ bitter water zijn, het welcke ²⁸ den vloeck mede brengt.

26 Dit geschiedde, 1. om te verklaren, dat de vrouwe vry, ende haers selfs was, hebbende de macht, om eenen eedt te doen: gelijck daer en tegen de deckinge haers hoofts een teecken is, dat sy staet onder de macht hares mans, 1.Corinth. 11.5, 10.
2. op datse bequamelick gesien, ende onderkent mochte worden, ende alsoo hare woorden, ende gebeerden van de geheele vergaderinge te beter mochten waergenomen worden.
3. op datse te meer schaemte ende vreese soude hebben yet anders dan de rechte waerheyt te verclaren, als staende ontdect voor het aenschijn Godts, ende de gantsche vergaderinge.

27 Het wort soo genaemt, om dat de vrouwe met eene sware vervloeckinge hares selfs haer selven vele bittere smerten toebrachte, indiense schuldich was. siet vers 24. ende 27. Verg. Exod. 32. vers 20.

28 D. de straffe Godt gemelt vers 22. siet oock ond. vers 24.

19

Ende de Priester sal haer ²⁹ be-eedigen, ende sal tot die vrouwe seggen, Indien niemant by u gelegen heeft, ende indien ghy ³⁰ onder uwen man zijnde niet afgeweken en zijt tot onreynicheyt: zijt ³¹ vry van dit bitter water, het welcke den vloeck medebrengt:

29 D. hy sal haer met eede doen verclaren, of sy overspel gedaen heeft, ofte niet. And. besweeren.

30 And. In de stede uwes mans; dat is, met hem in de plaetse uwes mans gelegen hebbende, alsoo vers 20. ende 29.

31 D. onschuldich, ende onstrafbaer, soo dat dit water u niet en sal beschadigen.

20

Maer so ghy onder uwen man zijnde, afgeweken zijt, ende so ghy onreyn geworden zijt: dat een man ³² by u gelegen heeft, behalven uwen man:

32 Siet van de Hebreeusche maniere van spreken Levit. 18. vers 20. ende 23. ende 20. vers 15.

21

(Dan sal de priester die vrouwe met den eedt ³³ der vervloeckinge be-eedigen, ende de Priester sal tot de vrouwe seggen:) de HEERE sette u ³⁴ tot eenen vloeck, ende tot eenen eedt, in 't midden uwes volcks: mits dat de HEERE uwe heupe vervallende, ende uwen buyck swellende maecke;

33 De Heere heeft dese wet driesins willen bevestigt hebben: 1. Met eenen eedt der vervloeckinge, die van de beschuldigde vrouwe gedaen moeste zijn, in dit vers, ende het volgende:
2. Met het beschrijven deses handels, het welcke door den Priester geschieden moeste, hoewel alsoo, dat het briefken ofte parckement in 't water gedopt ende afgespoelt wert, vers 23.
3. Met het bitter water (in het welcke den geschreven vloeck als ingespoelt was) in te drincken, het welcke de vrouwen oock doen moesten, vers 24.

34 D. tot een formulier des vloecx, ende des valschen eedts, dat andere menschen u sullen nemen tot een exempel van een vervloeckt persone, die niet alleen sulcke sonde begaen heeft, maer oock met eenen solemnelen eedt stoutelick heeft geloochent.

22

Dat dit selve water, het welcke de vervloeckinge mede brengt, in u ingewant ingae, om den buyck te doen swellen, ende de heupe te doen vervallen: dan sal die vrouwe seggen, ³⁵ Amen, Amen.

35 Amen is een woort, het welcke de Hebreen gebruycken, 1. in het toestemmen van eenige saken, Deuter. 27.15, 16. Nehem. 8.7. Apoc. 5.14.
2. in 't bevestigen, ende versekeren van eenich verhael, Matth. 5.18. ende 6.2. etc.
3. in 't wenschen van eenich goet, Ier. 11.5. ende 28.8. Apoc. 22.20.
4. in 't aennemen ende verwachten van eenich quaet, dat gedreycht wort, als hier. Het wort somtijts verdobbelt om de beteeckeninge te vermeerderen, ende te verstercken: als hier, ende Psal. 89.53. Iohan. 3.3, 11. ende 5.19. etc. Het woort beteyckent eygentlick: het zy waer. ofte, het is waer. ofte, het geschiede alsoo.

23

Daerna sal de Priester dese selve vloecken in een ³⁶ cedelken schrijven: ende hy sal 't met het bitter water ³⁷ uytdoen.

36 Ofte, briefken.

37 Ofte, uyt-wisschen, af-wisschen.

24

Ende hy sal die vrouwe dat bitter water, het welcke de vervloeckinge mede brengt, te drincken geven, dat het water, het welcke ³⁸ de vervloeckinge mede brengt, in haer ³⁹ tot bitterheden ingae.

38 Siet bov. op vers 18.

39 D. op datse de bittere straffe Godts krijge, soose schuldich is.

25

Ende de Priester sal uyt de hant van die vrouwe het spijsoffer der yveringen nemen, ende hy sal dat selve spijsoffer voor het aengesicht des HEEREN bewegen, ende sal dat op den altaer offeren.

26

De Priester sal oock van dat spijsoffer, ⁴⁰ des selven gedenck-offer een hant vol grijpen, ende sal 't op den altaer aensteken: ende daerna sal hy dat water die vrouwe te drincken geven.

40 Verstaet een deel des selven offers, het welcke moeste aengesteken worden. Verg. Levit. 2.2. ende de aenteeck.

27

Als hy haer nu dat water sal te drincken gegeven hebben, 't sal geschieden, indien sy onreyn geworden is, ende tegen

[fol. 65v]

haren man door overtredinge sal overtreden hebben, dat ⁴¹ het water, het welcke vervloeckinge mede brengt, tot bitterheyt in haer ingaen sal, ende haer buyck swellen, ende hare heupe vervallen sal: ende die vrouwe sal in het midden hares volcks ⁴² tot eenen vloeck zijn.

41 Dit water en hadde dese werckinge niet uyt sijne natuerlicke kracht, maer uyt de ordinantie des Heeren, die door het selve, als door een teecken, ofte sijn rechtveerdich oordeel uytvoerde tegen de schuldige, ofte sijne beloftenisse, aen de onnoosele.

42 Siet bov. op vers 21.

28

Doch indien de vrouwe niet onreyn geworden en is, maer reyn is: so sal sy vry zijn, ende sal ⁴³ met zade bezadicht worden.

43 D. sal vruchtbaer zijn.

29

Dat is de wet der yveringen: als eene vrouwe onder haren man zijnde, sal afgeweken, ende onreyn geworden zijn:

30

Ofte als over eenen man de yver-geest sal gekomen zijn, ende hy over sijne huysvrouwe sal ge-yvert hebben: dat hy de vrouwe ⁴⁴ voor het aengesicht des HEEREN stelle, ende de Priester aen haer dese gantsche wet volbrenge.

44 Siet bov. op vers 16.

31

Ende de man sal van de ongerechticheyt ⁴⁵ onschuldich zijn: maer die selve vrouwe sal hare ⁴⁶ ongerechticheyt dragen.

45 D. of schoon de man op een quaet vermoeden sijne huysvrouwe beschuldicht heeft, so en sal hy nochtans daerom niet gestraft worden: ofte, de man dit gedaen hebbende, sal onschuldich zijn aen het overspel sijner huysvrouwe, daer hy anders soude schuldich zijn, indien hy door de vingeren sage.

46 Siet Levit. 5. op vers 1.