Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het ij. Capittel.

Optocht van Kades-Barnea, vers 1, etc. hoe sy hen in het trecken moesten houden tegen de Edomiten, 4. Moabiten, 9. ende Ammoniten, 19. Hier tusschen wort verhaelt de langduricheyt deses treckens, ende het omkomen der ongehoorsamen, 14. Eyndelick hoe de Israëliten Sihon den Koninck der Amoriten hebben overwonnen, ende sijn lant ingenomen, 24.

1

DAerna keerden wy ons, ende reysden nae de woestijne, ¹ den wech van de schelf-zee, gelijck de HEERE tot my gesproken hadde: ende wy togen om ’t geberchte ² Seïr vele dagen.

1 D. weder te rugge nae de roode Zee, die sy uyt Egypten treckende, gepasseert waren.

2 Sommige Caerten stellen neffens het geberchte Seïr, ofte der Edomiten, daerinne sy eygentlick woonden, liggende langs de Suyder grenzen van Canaan, noch een ander geberchte van de roode zee af, streckende nae het eygentlick geberchte van Edom, ende oock genoemt het geberchte Seïr, ende der Amoriten, om datmen langs het selve tooch nae de Edomiten ende Amoriten: by het welcke de Israëliten, weder te rugge treckende nae de roode zee, lange gereyst hebben, tot dat Godt hen bevolen heeft wederom te keeren nae ’t Noorden, voor by ’t lant der Edomiten, ende soo voorts nae ’t lant der Moabiten. De leser kan vergelijcken versen 3, 4, 8.

2

Doe sprack de HEERE tot my, seggende:

3

³ Ghylieden hebt dit geberchte genoech omgetogen: keert u nae ⁴ ’t Noorden.

3 Hebr. [’t is] u veel, ofte, genoech [geweest] om te trecken.

4 Vande Schelfzee, die in ’t Suyden lach, weder te rugge nae’t lant Edom ende Moab, om voorby beyde te passeren.

4

Ende gebiedt den volcke, seggende: Ghy sult door trecken aen de lantpale uwer broederen, der ⁵ kinderen Esaus, die in Seïr woonen: sy sullen wel voor u ⁶ vreesen, maer ghy sult u seer wachten.

5 De Amalekiten waren oock wel Edomiten, ofte van Esau afkomstich, Genes. 36.12. maer van Godt door eene bysondere ordinantie uytgesloten. Siet Exod. 17.14. ende ond. 25.17.

6 Gedenckende aen ´t leet, dat haerlieder voorvader Esau sijnen broeder Iacob, ofte Israël, uwen voorvader, eertijts heeft aengedaen. Ofte, sy sullen vreesen voor uwe macht ende de hulpe Godts die by u is. Siet Num. 22.3.

5

En ⁷ mengt u niet met hen: want ick sal u van haer lant niet geven, oock niet ⁸ tot de betredinge van eene voetsole: want ick heb ^a Esau het geberchte Seïr ter erffenisse ⁹ gegeven.

7 T.w. ten strijde, dat ghy u met hen in oorloge soudt begeven: als ond. vers 9 ende 24. Dat nu naderhant het contrarie geschiet is, daer toe hebben de Edomiten, Ammoniten ende Moabiten door hare vyantschap oorsake gegeven. Siet 1.Sam. 14.47. 2.Sam. 8.14. 1.Reg. 11.15, 16. 2.Reg. 8.21. 2.Chron. 20.2, 10, 11. Psal. 83.7, 8, 9, etc. Verg. 2.Sam. 8. op vers 2.

8 D. soo veel de plante eens voets betreden mach.

a Gen. 36.8.

9 Siet Gen. 36.8.

6

¹⁰ Spijse sult ghy voor gelt van hen koopen, dat ghy etet: ende oock sult ghy water voor gelt van hen koopen, dat ghy drincket.

10 Die ghy beneffens het hemelsch Man sult mogen begeeren.

7

Want de HEERE uwe Godt heeft u gesegent in al het werck uwer hant; hy ¹¹ kent u wandelen door dese soo groote woestijne: dese veertich jaren is de HEERE uwe Godt ¹² met u geweest, geen dinck heeft u ontbroken.

11 D. heeft sorge voor u gedragen in al dit reysen ende trecken, dat u niets mochte ontbreken. Siet dese beteyckeninge, Psal. 1.6. ende 31.8. Nahum 1.7. ende elders.

12 Siet Genes. 21. op vers 22.

8

Als wy nu doorgetrocken waren van onse broederen, de kinderen Esaus, die in Seïr woonden, van den wech des vlacken veldes, van ¹³ Elath, ende van Ezeon-geber: soo keerden wy ons, ende doortogen den wech der woestijne Moabs.

13 Elath ende Ezeongeber worden beyde van sommige gestelt dichte by de Schelf-zee, gemeenlick genoemt, ’t roode meyr.

9

Doe sprack de HEERE tot my; En beangstigt Moab niet, ende en mengt u niet met hen in den strijt: want ick en sal u geene erffenisse van haer lant geven; dewijle ick Lots kinderen ¹⁴ Ar ter erffenisse gegeven hebbe.

14 De hooftstadt der Moabiten. Siet Num. 21.28.

10

De ¹⁵ Emim woonden te vooren daer in: een groot, ende menichvuldich, ende lanck volck, gelijck de ¹⁶ Enakim.

15 Siet Gen. 14. op vers 5. alsoo genoemt (alsmen meynt) om datse schricklick ende vreeslick waren.

16 Siet bov. cap. 1.28. ende Num. 13.23.

11

Dese wierden oock voor ¹⁷ Reusen gehouden als de Enakim: ende de Moabiten noemdense Einim.

17 Hebr. Rephaim. Siet Genes. 14. op vers 5.

12

Oock woonden de ¹⁸ Horiten te vooren in Seïr, maer de kinderen Esaus verdrevense uyt de besittinge ende verdelgdense van haer aengesichte, ende hebben in haerlieder plaetse gewoont: gelijck als Israël gedaen heeft aen’t ¹⁹ lant sijner erffenisse, ’t welck de HEERE hen gegeven heeft.

18 Siet Genes. 14. op vers 6. ende 36.20.

19 Verstaet hier de landen van Sihon ende Og, die bereets van de kinderen Israëls waren ingenomen, als Mose dit seyde, ofte schreef.

13

Nu maeckt u op, ende treckt over de beke ²⁰ Zered: Also trocken wy over de beke Zered.

20 Siet Num. 21.12.

14

De dagen nu, die wy gewandelt hebben van Kades Barnea tot dat wy over de beke Zered getogen zijn, waren acht en dertich jaer: tot dat het gantsche geslachte der ²¹ krijchslieden uyt het midden des heyrlegers verteert was, ²² gelijck de HEERE hen gesworen hadde.

21 Die door Godts bevel getelt waren, zijnde twintich jaren out, ende daer boven. Siet Num. 1.3.

22 Siet bov. cap. 1.35. ende Num. 14.21. etc.

15

So was oock de hant des HEEREN tegens hen, om haer uyt het midden des heyrlegers te verslaen, tot datse verteert waren.

16

Ende het geschiedde, als alle de krijchslieden verteert waren, uyt het midden des heyrlegers wech stervende;

17

Dat de HEERE tot my sprack, seggende:

18

Ghy sult heden door trecken aen ²³ Ar, de lantpale van Moab.

23 Siet bov. vers 9.

19

Ende ghy sult naederen tegen over de kinderen Ammons; en beangsticht die niet, ende en ²⁴ mengt u met hen niet: want ick sal u van ’t lant der kinderen Ammons geene erffenisse geven, dewijle ick het Lots kinderen ter erffenisse gegeven hebbe.

24 Siet bov. op vers 5.

20

Dit wert oock voor een lant der Reusen gehouden: de Reusen woonden te vooren daer in, ende de Ammoniten noemdense ²⁵Zamzummim.

25 D. grouwelicke booswichten, straetschenders, roovers, voor welcken elck een schrickte.

21

Een groot ende menichvuldich ende lanck volck, als de Enakim: ende de HEERE verdelchdese voor haer aengesichte, so dat syse uyt de besittinge verdreven, ende aen haerlieder plaetse woonden.

22

Gelijck ²⁶ hy aen Esaus kinderen, die in Seïr woonen, gedaen heeft: voor welcker aengesichte hy de Horiten verdelchde, ende sy verdrevense uyt de besittinge, ende hebben aen haerlieder plaetse gewoont tot op desen dach.

26 Namelick, de HEERE.

23

Oock hebben de ²⁷ Caphtorim, die uyt Caphtor uyttogen, de ²⁸ Aviten, die in Hazerim tot ²⁹ Gaza toe woonden, verdelgt ende aen haerlieder plaetse gewoont.

27 Siet Genes. 10. op vers 14.

28 Die te vooren in der Philistijnen lant gewoont hebben. Siet Ios. 13.3. ende 2.Regum 17.24, 31.

29 Siet Genes. 10. op vers 19.

24

Maeckt u op, reyst henen, ende gaet over de beke Arnon; siet ick heb Sihon, den Coninck van Hesbon, den Amoriter, ende sijn lant, in uwe hant gegeven, ³⁰ begint te erven, ende mengt u met hen in den strijt.

30 Hebr. begint erft.

25

Te desen dage sal ick beginnen ³¹ uwen schrick ende uwe vreese te geven over het aengesichte der volckeren, onder den gantschen hemel: die u geruchte sullen hooren, die sullen zitteren ende bange zijn van u aengesichte.

31 D. waer mede sy voor u schricken ende vreesen sullen: alsoo ond. cap. 11.25.

[fol. 83v]

26

^b Doe sondt ick boden uyt de woestijne Kedemoth tot Sihon, den Coninck van Hesbon; met ³² woorden van vrede, seggende:

b Num 21.21. Iud. 11.19.

32 D. aenbiedinge van vrede, met weygeringe van de welcke sy eene oorsake van haren eygenen onderganck souden zijn. siet Exo. 20.10.

27

^c Laet my door u lant doortrecken; ick sal ³³ alleenlick langs den wech voorttrecken: ick en sal noch ter rechter noch ter slincker hant uytwijcken.

c Num. 21.21, 22.

33 Ofte gestadichlick, stracx voor my henen, sonder my van den wech af te geven, als de volgende woorden uytwijsen. Hebr. in den wech, in den wech.

28

Verkoopt my spijse voor gelt, dat ick ete, ende geeft my water voor gelt, dat ick drincke: alleenlick laet my op mijne ³⁴ voeten doortrecken.

34 D. te voeten, gelijck wy meest spreken. Siet de selve maniere van spreken. Num. 20.19. Iud. 4.15, 17. 2.Sam. 15.17. etc.

29

Gelijck de ³⁵ kinderen Esaus, die in Seïr woonen, ende de ³⁶ Moabiten, die in Ar woonen, my gedaen hebben: tot dat ick over de Iordane kome in het lant, dat de HEERE onse Godt ons geven sal.

35 Verst. dit van’t verkoopen van broot ende water, dat is, spijse ende dranck: want den doortocht hebben sy Israël afgeslagen. Num. 20.18. Iud. 11.17.

36 Die Israël wel geen broot noch water hebben te gemoet gebracht, (Siet ond. 23.4.) maer gelijckewel haer het selve mogen verkocht hebben, immers haer niet van hare palen afgedreven en hebben.

30

Maer Sihon, de Coninck van Hesbon, en wilde ons ³⁷ door hem niet latend doortrecken: want de HEERE uwe Godt ³⁸ verhardde sijnen geest, ende verstockte sijn herte, op dat hy hem in uwe hant gave, gelijck het is te desen dage.

37 D. door sijn lant.

38 Siet Exod. 4. op vers 21.

31

Ende de HEERE seyde tot my; Siet ick heb begonnen Sihon ende sijn lant ³⁹ voor u aengesichte te geven: begint dan te erven, om sijn lant erflick te besitten.

39 Siet bov. cap. 1.op vers 8.

32

^d Ende Sihon tooch uyt ons te gemoete, hy, ende al sijn volck, ten strijde nae Iahaz.

d Num 21.23.

33

Ende ^e de HEERE onse Godt gaf hem voor ons aengesichte: ende wy sloegen hem, ende sijne sonen, ende al zijn volck.

e Deuter. 29.7.

34

Ende wy namen te dier tijt alle sijne steden in, ende wy ⁴⁰ verbanneden alle steden, mannen ende wijven ende kinderkens: wy en lieten niemant overblijven.

40 D. wy verdelgden ende roeydense uyt ten eenen male. Alsoo wort dit woort oock genomen, ond. cap. 3.6. ende cap. 7.2. ende elders. dese verbanninge moeste geschieden aen allen, die in vyantschap ende afgoderye hartneckich bleven. Verg. ond. cap. 20 ende Ios. 6.17, 18, 21. ende 9.18, 19. 1.Reg. 20.42, etc.

35

Het vee alleen roofden wy voor ons: ende den roof der steden, die wy innamen.

36

Van Aroër af, dat aen den ⁴¹ oever der beke Arnon is, ende de stadt, die aen de beke is, oock tot Gilead toe, en wasser geene stadt, die voor ons te ⁴² hooge was: de HEERE onse Godt gaf dat alles voor ons aengesichte.

41 Hebr. aen de lippe.

42 Ofte, geene stadt, die haer tegens ons konde beschermen.

37

Behalven tot het lant der kinderen Ammons en naederdet ghy niet: nochte de ⁴³ gantsche streke der beke Iabbok, nochte de steden van dat geberchte, noch yets dat de HEERE onse Godt ons ⁴⁴ verboden hadde.

43 Hebr. de gantsche zijde van de beke Iabbok, ende de steden, etc.

44 Hebr. geboden, dat is, verboden. Siet van dit gebruyck des woorts gebieden. Levit. 4. op vers 2. ende ond. 4. op vers 23. hoewel men dese woorden hier oock aldus konde oversetten, waer van de HEERE ons geboden hadde, te weten, dat wy die niet souden genaken.