Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxiij. Capittel.

Wie inde vergaderinge des HEEREN gantschelick niet mochten komen, ende wie ter contrarie eenichsins, vers 1, etc. hoe ende waeom het velt-leger reyn moeste gehouden worden, 9. hoemen handelen soude met eenen knecht, die sijnen Heere ontvlucht was, 15. van hoeren ende boggers, 17. van woecker, 19. van geloften, 21. van’t plucken der druyven ende aren, 24.

1

DIe door pletteringe verwondt, ofte uytgesneden is, aen de manlickheyt, en sal ¹ in de vergaderinge des HEEREN niet komen.

1 D. nae ’t meeste gevoelen, sal geene stemme hebben in publijcke vergaderingen, noch plaetse in den raet der Regenten, Richteren ofte Officieren des volcx, welcke vergaderinge oock eene vergaderinge Godts genoemt wort. Psal. 82.1. Alsoo wierden oock tot het Priesterampt geene toegelaten, die eenich gebreck aen ’t lichaem hadden. Levit. 21.17, etc. De reden van dese wet kan zijn: eensdeels, om dat sodanige gemeenlick kleynhertich zijn, anderdeels, om dat het tot verwijt ende kleynachtinge des ampts soude mogen strecken. Vande by-een-komsten der Gemeynte tot den publijcken Godts-dienst kanmen dit niet verstaen, om dat daer inne oock de vreemdelingen selfs (mits besneden zijnde) toegelaten wierden. Exod. 12.48. Levit. 22.18. Num. 9.14. ende 15.15. Daer tegens in de vergaderinge, van de welcke hier ende in ’t volgende gesproken wort, mochten de Ammoniten ende Moabiten gantschelick niet komen: als volgt vers 3.

2

² Geen bastaert sal in de vergaderinge des HEEREN komen: selfs sijn tiende geslachte en sal in de vergaderinge des HEEREN niet komen.

2 Gelijc Iephte was. Iud. 11.1, 2. die ter noot, buyten ordre, daer toe gebruyckt, ende van Godt gesegent is.

3

Geen ^a Ammoniter, noch Moabiter sal inde vergaderinge des HEEREN komen: selfs haer tiende geslacht en sal inde vergaderinge des HEEREN niet komen, tot in eeuwicheyt.

a Nehem. 13.1.

4

Ter oorsake dat sy ulieden op den wech niet tegen gekomen zijn ³ met broot ende met water, als ghy uyt Egypten uyttoocht: ende om dat ⁴ hy tegens u gehuert heeft ^b Bileam den sone Beors van Pethor, uyt ⁵ Mesopotamien, om u te vloecken.

3 Siet bov. c. 2.28.

4 N. de Moabiter. Num. 22.3, 4, 5, etc.

b Num. 22.3, 4, 5, etc.

5 Hebr. Aram Naharajim, dat is, Syrien der twee rivieren. Siet Genes. 24. op vers 10.

5

Doch de HEERE uwe Godt en heeft nae Bileam niet willen hooren, maer de HEERE uwe Godt heeft u den vloeck in eenen segen verandert: om dat de HEERE uwe Godt u lief hadde.

6

Ghy en sult haren ⁶ vrede, ende haer beste niet soecken, alle uwe dagen in eeuwicheyt.

6 D. voorspoet, welstant.

7

Den ⁷ Edomiter sult ghy voor geenen grouwel houden, want hy is ⁸ uwe broeder: den Egyptenaer en sult ghy voor geenen grouwel houden, want ghy zijt een vreemdelinck geweest in sijn lant.

7 Doch uytgesondert de Amalekiten. Siet ond. cap. 25. op vers 17.

8 Een nakomelinck van Esau, die uwes voorvaders Iacobs broeder was.

8

[Aengaende] de kinderen, die hen sullen geboren worden in ’t derde geslachte; elck van dien sal inde vergaderinge des HEEREN ⁹ komen.

9 D. mogen komen.

9

Wanneer het leger uyttreckt tegens uwe vyanden; so sult ghy u wachten voor alle quade sake.

10

Wanneer yemant onder u is, die niet reyn en is, door eenigen ¹⁰ toeval des nachts; die sal tot buyten den leger uytgaen, hy en sal tot binnen den leger niet komen:

10 Siet Lev. 25.4, 16, 17.

11

Maer ’t sal geschieden, dat hy sich tegen ’t naken vanden avont met water sal baden: ende als de Sonne ondergegaen is, sal hy tot binnen den leger komen.

12

Ghy sult oock eene ¹¹ plaetse hebben buyten den leger: ende daer henen sult ghy uytgaen nae buyten.

11 Hebr. hant, welck woort oock genomen wort voor, ruymte, zijde, plaetse, begrijp, etc. siet Prov. 8.3. Ierem. 57.8. met d’ aent.

13

Ende ghy sult een schupken hebben, ¹² neffens u gereetschap: ende ’t sal geschieden, als ghy buyten ¹³ geseten hebt, dan sult ghy daermede graven, ende u omkeeren, ende bedecken dat van u uytgegaen is.

12 Oft: op uwe wapenen.

13 D. het werck der nature gedaen hebt.

14

Want de HEERE uwe Godt ¹⁴ wandelt in ’t midden van u leger, om u te verlossen, ende om uwe vyanden ¹⁵ voor u aengesichte te geven; daerom sal u leger heylich zijn: op dat ¹⁶ hy ¹⁷ niet schandelicx onder u en sie, ende achterwaerts van u afkeere.

14 Siet Levit. 26. op vers 12

15 Siet bov. cap. 1. op vers 8.

16 Naemlick, de HEERE.

17 Heb. geene naecktheyt, ofte, schandelickheyt van eenich dinck: dat is, niet oneerlicx, onreyns, dat d’ eerbaerheyt niet toelaet bloot te laten liggen.

15

Ghy sult eenen knecht aen sijnen heere niet overleveren, die van ¹⁸ sijnen heere tot u ontkomen sal zijn.

18 Die hem tyrannichlick handelde.

16

Hy sal by u ¹⁹ blijven in ’t midden van u, in de plaetse, die hy sal verkiesen, in eene van uwe ²⁰ poorten, daer ’t goet voor hem is: ghy sult hem niet verdrucken.

19 Na dat ghy kennisse van saken genomen, ende bevonden sult hebben, dat hy sijnen Heere om genoechsame redenen ontgaen is: Ten ware dan, dat ghy hem met sijnen Heere mochtet versoenen, ende alsoo hem wedersenden. Sommige verstaen dit alleen van de knechten der omliggende volckeren, diese met onmenschelicke wreetheyt nae haren appetijt handelden.

20 D. steden, ofte woonplaetsen: daer’t hem best passen ofte schicken sal.

17

Daer en sal geene hoere zijn onder de dochteren Israëls: noch daer en sal geen ²¹ schant-jongen zijn onder de sonen Israëls.

21 D. die sich van manspersoonen laet ontreynigen. Siet Genes. 19.5. Levit. 18.22. 1.Reg. 14.24. ende 22.47. 2.Reg. 23.6. Rom. 1.27.

18

Ghy en sult geen hoeren-loon noch ²² honden prijs in ’t huys des HEEREN uwes Godts brengen tot eenige gelofte: want oock die beyde den HEERE uwen Godt een grouwel zijn.

22 D. gelt, het welcke met de grouwelicke sonde der onkuysheyt, in ’t voorgaende vers vermelt, verdient zy. Vergel. 2.Sam. 3. op vers 8. Apoc. 22.15. Sommige verstaen dit eygentlick van den prijs waer mede een hont, als een onreyn dier, verkocht is.

19

Ghy en sult aen uwen broeder niet ^{c 23} woeckeren, met woecker van gelt, met woecker van spijse, met woecker van eenich dinck, daermede men woeckert.

c Exod. 22.25. Levit. 25.35. Nehem. 5.2. etc. Luc. 6.34, 35.

23 Siet Levit. 25. op vers 36.

20

Aen den vreemden ²⁴ sult ghy woeckeren, maer aen uwen broeder sult ghy niet woeckeren: op dat u de HEERE uwe Godt segene, ²⁵ in alles, daer aen ghy uwe hant slaet, in ’t lant daer ghy nae toe gaet, om dat te erven.

24 D. sult ghy mogen woeckeren. Om dat sy niet als de arme Israëliten, door armoede, maer om haren koophandel ende trafijcke met de Ioden handelden.

25 Hebr. in allen uytslach, ofte aenslach uwer hant.

21

Wanneer ghy den HEERE uwen Godt ^d eene gelofte sult belooft hebben, ghy en sult niet vertrecken die te betalen: want de HEERE uwe Godt salse ²⁶ sekerlick van u eyschen, ende ²⁷ sonde soude in u zijn.

d Num. 30.2.

26 Hebr. eyschende eyschen.

27 D. ’t soude u tot sonde gerekent ende gestraft worden. Alsoo bov. cap. 15.9.

22

Maer als ghy nalaet te beloven; so en sal ’t geene sonde in u zijn.

23

²⁸ Wat uyt uwe lippen gaet, sult ghy houden ende doen: gelijck als ghy den HEERE uwen Godt een vrywillich offer belooft hebt, dat ghy met uwen monde gesproken hebt.

28 Hebr. den uytganck uwer lippen.

24

Wanneer ghy gaen sult in uwes naesten wijngaert, so sult ghy druyven ²⁹ eten, ³⁰ nae uwen lust tot uwer versadinge: maer in u vat en sult ghy niets doen.

29 D. mogen eten, alsoo oock in ’t volgende vers.

30 Hebr. nae uwe ziele: dat is, nae uwen lust, als bov. dickwijls.

25

Wanneer ghy sult gaen in uwes naesten ^e staende koorn, so sult ghy de ³¹ aren met uwe hant afplucken: maer den sickel en sult ghy aen uwes naesten staende koorn niet ³² bewegen.

e Matth. 12.1.

31 Siet een exempel in Christi Apostelen, Matth. 12.1.

32 Ofte, herwaerts ende derwaerts gaen laten, slaen.