Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xiiij. Capittel.

Simson, gelegentheyt soeckende, om sijn beroep tegen de Philistijnen uyt te voeren, begeert eene Philistijnsche dochter van Thimnath ter vrouwe, vers 1, 2, 4, etc. waer in sijne ouders niet wel te vreden zijnde, hem nochtans gelieven, 3. op den wech ontmoet ende verscheurt hy eenen jongen Leeuw, 5. In welckes aes hy in ’t wederkeeren honich vindt, 8. Houdt bruyloft, ende stelt sijne by-gevoechde Philistijnsche met-gesellen een raetsel voor, met belofte ende beding eener vereeringe, 10. waer van sijne vrouwe de verklaringe door ingeven der Philistijnen hem afperst ende ontdeckt, 15. Dies Simson dertich Philistijnen van Askelon doodt, ende betaelt sijnen metgesellen de beloofde vereeringe, 19. sijne vrouwe wort aen eenen anderen gegeven, 20.

1

ENde Simson ginck af nae ¹ Thimnath: ende gesien hebbende eene vrouwe te Thimnath, van de dochteren der Philistijnen;

1 Liggende in’t westen van Zora niet verre van de middellantsche Zee.

2

So ginck hy opwaerts, ende gaf het sijnen vader ende sijner moeder te kennen,

[fol. 118r]

ende seyde; Ick heb een vrouwe gesien te Thimnath, van de dochteren der Philistijnen: nu dan, ² neemt my die tot eene vrouwe.

2 Siet van het recht der ouderen in de houwelicken harer kinderen, Gen. 21. op vers 21. ende 24. op vers 3. ende 26. op vers 34.

3

Maer sijn vader seyde tot hem, mitsgaders sijne moeder; Isser geene vrouwe onder de dochteren uwer ³ broederen, ende onder al mijn volck, dat ghy henen gaet, om eene vrouwe te nemen van de Philistijnen, die ⁴ onbesnedene? ende Simson seyde tot sijnen vader; ⁵ Neemt my die, want sy is ⁶ bevallich in mijne oogen.

3 D. Bloetverwanten, ofte lantslieden. Siet Gen. 13. op vers 8. ende 24. op vers 27.

4 Siet Gen. 34.14. Met dese Heydensche inwoonderen van Canaan hadde Godt uytdruckelick verboden eenich verbont ofte houwelick te maken. Siet Exod. 34.12, 16. ende elders. Alwaerom sy reden hadden om te letten op Godts geopenbaerde bevel, ende Simson te bestraffen, als niet wetende van de heymelicke regeringe ende het voornemen Godts, (siet het volgende vers) die recht heeft om sijnen schepselen wetten te stellen, maer selfs te doen nae sijn welbehagen, ende yet contrarys extraordinaerlick te laten geschieden. Verg. Gen. 22.2. Exod. 3.22, etc.

5 Siet Gen. 19. op vers 14.

6 Hebr. recht.

4

Sijn vader nu, ende sijne moeder en wisten niet, dat dit van den ⁷ HEERE was; dat ⁸ hy gelegentheyt sochte ⁹ van de Philistijnen: want de Philistijnen ¹⁰ heerscheden te dier tijt over Israël.

7 Die hier door voorhadde Simson d’occasie ofte gelegentheyt te geven tot volvoeringe zijns beroeps.

8 T.w. Simson. Want hoewel hy van Gode daer toe beroepen was, mochte hy evenwel, ’t gene, sonder dat, goet ende recht was, alsoo soecken te beginnen, dat de menschen hem met reden geen ongelijck konden geven.

9 Dat sy van hare zijde hem occasie mochten geven, om tegen haerlieden te beginnen.

10 Siet bov. 13.1.

5

Also ginck Simson met sijnen ¹¹ vader ende sijne moeder henen af, nae Thimnath: als sy nu quamen tot aen de wijngaerden van Thimnath; siet daer, een ¹² jonge leeuw, brullende hem te gemoete.

11 Zijnde nu verandert, ofte om dat sy uyt alles, wat voor sijne ontfanckenisse ende geboorte geschiet was, in nadencken waren gecomen dat dit van Gode moeste zijn, ofte, om dat Simson haer lieden sijn voornemen ende Godtlicke aendrifte ontdeckt hadde.

12 Hebr. een jong der leeuwen, brullende in sijne ontmoetinge. ’T schijnt, dat hy van sijne ouders door eenen anderen wech was afgegaen. Vergel. ond. vers 8.

6

Doe wert de Geest des HEEREN ¹³ veerdich over hem, dat hy ¹⁴ hem van een scheurde, gelijckmen een bocxken van een scheurt, ende daer en was ¹⁵ niets in sijne hant: doch hy en gaf sijnen vader ende sijner moeder niet te kennen, wat hy gedaen hadde.

13 Ofte, viel, ofte, quam machtichlick op hem: makende hem extraordinaerlick moedich ende sterck, om hem door dese preuve tot uytvoeringe sijns beroeps te bereyden, ende daer in te verstercken: als oock om hem materie te geven tot het raetsel, ende ’t gene daer op gevolgt is.

14 Den Leeuw.

15 Geen instrument, ofte geweer: alleenlick gebruyckende sijne handen.

7

Ende hy quam af, ende ¹⁶ sprack tot de vrouwe: ende sy ¹⁷ beviel in Simsons oogen.

16 Soo hy selve, als oock sijne ouders.

17 Hebr. sy was recht in Simsons oogen.

8

Ende na ¹⁸ sommige dagen quam hy weder om haer te ¹⁹ nemen; Doe weeck hy ²⁰ af, om het aes des leeuwen te besien: ende siet, een bijenswerm was in het lichaem des leeuwen, met honich.

18 Hebr. van, ofte, na dagen. Siet Gen. 4. op vers 3.

19 D. Te trouwen.

20 T.w. Van den gemeenen wech, nae de plaetse, daer hy den dooden ende gescheurden leeuw geworpen hadde. Siet op vers 5.

9

Ende hy nam ²¹ dien in sijne handen, ende ginck voort, al gaende ende etende; ende hy ginck tot sijnen vader ende tot sijne moeder, ende gaf hen [daer van], ende sy aten: doch hy en gaf hen niet te kennen, dat hy den honich uyt het lichaem des leeuwen genomen hadde.

21 Den honich.

10

Als nu sijn vader afgekomen was tot die vrouwe; so maeckte Simson aldaer ²² eene bruyloft: want alsoo plachten de jongelingen te doen.

22 Het Hebr. woort beteeckent in’t gemeen, eene maeltijt, doch is hier te verstaen van een bruylofts-mael.

11

Ende het geschiedde, als ²³ sy hem sagen; so ²⁴ namen sy dertich metgesellen, die by hem souden zijn.

23 T.w. de Philistijnen van Thimnath, die wat besonders in Simson uyt zijn gelaet ende wesen gemerckt hebbende, achterdencken kregen, ende deshalven onder schijn van eere door dit bygevoegde geselschap (dat sy door de bruyts vrienden met glimp konden beschicken) op hem deden letten.

24 D. sy namen ende brachten. Siet Gen. 12. op vers 15.

12

Simson dan seyde tot hen; Ick sal nu ulieden een ²⁵ raedtsel te raden geven; indien ghy my dat in de seven dagen deser bruyloft ²⁶ wel sult verklaren ende uytvinden, so sal ick ulieden geven dertich ²⁷ fijne lijnwaets kleederen, ²⁸ ende dertich ²⁹ wissel-kleederen.

25 D. eene konstige, duystere, ende vreemde rede, ofte spreucke, onder de welcke yets verborgen is, dat de woorden niet en geven, maer met nadencken moet worden uytgevonden, ende alsdan klaer ende bevallich is. Hebr. als oftmen seyde: een raedtsel raedtselen: alsoo ond. vers 13. ende 16. Ezech. 17.2. Siet wijders 1.Reg. 10. op vers 1.

26 Hebr. verklarende verklaren.

27 Het Hebr. woort wort genomen voor fijn lijnwaet, ende een laken, hembt, ofte yets anders daer van gemaeckt, om sich des nachts daer mede te decken, ofte oock des daechs om te slaen, ofte aen te doen. ’T selve woort vintmen in’t Nieuwe Testament gebruyckt in de Griecksche sprake. Matth. 27.59. Marc. 14.51, 52. ende 15.46. Luce 23.53.

28 And. te weten, dertich wissel-kleederen, van ’t selve fijn lijnwaet gemaeckt. Vergel. ond. vers 19.

29 Hebr. verwisselingen van kleederen.

13

Ende indien ghy ’t my niet sult konnen verklaren, so sult ghylieden my geven dertich fijne lijnwaets kleederen, ende dertich wissel-kleederen: ende sy seyden tot hem; Geeft u raedtsel te raden, ende laet het ons hooren.

14

Ende hy seyde tot hen; ³⁰ Spijse ginck uyt van den ³¹ eter, ende ³² soeticheyt ginck uyt van den stercken: ende sy en konden dat raedtsel in drie dagen niet verklaren.

30 Ofte, om de aerdicheyt des raetsels ende der Hebreeuscher sprake wat naeder te komen, aldus: Eten (gelijck wy seggen: brengt het eten, D. de spijse, op de tafel) ginck uyt, ofte, quam voort van den eter, ende soet quam voort vanden sueren, ofte, scherpen. Het Hebr. woort beteeckent niet alleen, sterck, maer oock, hardt, wreedt, scherp, ende soo voorts, suer: gelijck wy van seer sueren azijnseggen, dat hy seer sterck is. Ende een suer gelaet, gesicht, voor een stuer, wreedt, sterck gelaet, ofte gesicht.

31 Van den genen, die geene spijse plach van sich te geven, maer selfs alles te verslinden, te weten, den Leeuw.

32 T.w. Honich.

15

Daerna geschiedde ’t op den ³³ sevenden dach, dat sy tot Simsons huysvrouwe seyden, ³⁴ Overreedt uwen man, dat hy ons dat raedtsel verklare, op dat wy niet misschien u, ende uwes vaders huys met vyer verbernen: hebt ghylieden ons genoodicht om ³⁵ het onse te besitten? ende ³⁶ is ’t soo niet?

33 Na d’ eerste drie dagen, bevindende, dat sy met haer eygen verstant ende arbeyt niets hadden gevordert, schijnen sy de sake van tijt tot tijt by Simsons wijf stercker aengebonden te hebben, tot dat het op den sevensten dach, door hare dreygementen, ende sijner vrouwen listicheyt, geluckt is. And. seven dagen. Verstaende daer door een deel van de seven dagen.

34 Leydt, lockt hem, met beweechlicke woorden ende manieren van doen: sulcx beteeckent eygentlick het Hebr. woort.

35 Hebr. om ons te erven, ofte erffelick te besitten. Ons, D. onse goet: om dat sy boven de schande de schade souden hebben van het lijnwaet ende de kleederen.

36 And. ofte niet?

16

Ende Simsons huysvrouwe weende voor hem ende seyde; ³⁷ Ghy haett my maer, ende en hebt my niet lief; ghy hebt den ³⁸ kinderen mijns volcx een raedtsel te raden gegeven, ende en hebt het my niet verklaert: ende hy seyde tot haer; Siet, ick en hebbe’t mijnen vader ende mijner moeder niet verclaert, soud’ick het u dan verclaren?

37 Ofte, immers haet ghy my.

38 Simsons Philistijnsche metgesellen: alsoo in’t volgende vers.

17

Ende sy weende voor hem op den ³⁹ sevenden der dagen, in de welcke sy dese bruyloft hadden: So geschiedde’t op den sevenden dach, dat hy ’t haer verklaerde, want sy perste hem; ende sy verklaerde dat raedtsel den kinderen hares volcx.

39 Hebr. seven. dat is hier, den sevenden: als 1.Chron. 9.25. ende soo elders dickwijls.

18

Doe seyden de mannen der stadt tot hem, op den sevenden dach, eer de Sonne onder ginck; Wat is soeter dan honich? ende wat is stercker dan een leeuw? Ende hy seyde tot hen; So ghy met mijn ⁴⁰ kalf niet haddet geploecht, ghy en soudet mijn raedtsel niet hebben uytgevonden.

40 Hy wil seggen: haddet ghy niet door mijne vrouwe van my selven de verklaringe getrocken. ’T is eene verbloemde maniere van spreken, genomen van het ploegen der lantlieden, die door den dienst der beesten de aerde als opgraven ende opwerpen, dat ontdeckt werde, wat verborgen was. Also heeft hen Simson te gelijck d’ontrouwe sijner vrouwe, ende haerlieder bedroch aerdichlick verweten.

19

Doe wert de Geest des HEEREN ⁴¹ veerdich over hem, ende hy ginck af nae ⁴² de Askeloniten, ende sloech van hen dertich man; ende hy nam haer ⁴³ gewaet, ende gaf de ⁴⁴ wisselkleederen den genen, die dat raedtsel verklaert hadden: doch sijn toorn ontstack, ende hy ginck op in sijns ⁴⁵ vaders huys.

41 Vergel. bov. op. vers 6.

42 Hebr. Askelon, dat is, die van Askelon, als bov. cap. 1.27, etc. gelegen aen de grenzen van Dan, over de beke Sorek, aen de middellantsche Zee: toebehoorende de stammen Iuda ende Simeon, maer van de Philistijnen bewoont. Siet bov. cap. 1.18.

43 Dat sy hadden aengehadt, ende hy hen afgetogen hadde.

44 Siet bov. vers 12.

45 Verlatende voor eenen tijt sijne vrouwe. Siet het volgende capit. vers 1.

20

Ende Simsons huysvrouwe ⁴⁶ wert ⁴⁷ sijnes metgesellen, die ⁴⁸ hem vergeselschapt hadde.

46 Hebr. wert sijnen metgeselle, te weten, ter vrouwe.

47 Siet c. 15.2, 6.

48 Siet bov. op vers 11.