Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

[fol. 119v]

Het xvij. Capittel.

Van gelt, dat Micha, een Ephraimiter, sijner moeder ontnomen hadde, ende weder-geeft, laet de moeder Afgodische beelden maken, vers 1, etc. waer toe Micha een Afgodts-huys bereyt, met eenen Ephod, ende huys-godekens, ende maeckt sijner sonen eenen tot Priester, 5. Hoe ’t in Israel te dier tijt gestelt was, 6. Daer na bekomt Micha eenen Levijt, die door ’t lant reysde, dien hy in sijns soons plaetse voor seker loon tot Priester aenneemt, 7. meynde dat hem Godt dieshalven moste segenen, 13.

1

¹ ENde daer was een man van’t geberchte Ephraims, wiens naem was Micha.

1 Wanneer de saken, in dit ende de volgende Capittelen deses boecks verhaelt, geschiet zijn, daer van is verscheyden gevoelen. ’T naeste schijnt te zijn, datse wel, om niet te breken de ordre van de historie der Richteren, tot hier toe uytgestelt ende achter aen gevoecht zijn, om levendich te vertoonen den seer vervallenen staet Israels, ende de rechtveerdicheyt der Godtlicke straffen, doch niet geschiet na Simsons doot, maer korts na den doot van Iosua ende de vrome outsten, indien tijt, die beschreven wort bov. cap. 2.10, 11, 12, 13. ende cap. 3.5, 6, 7, 8. De aendachtige leser kan vergelijcken Ios. 19.47. met bov. cap. 13.25. ende ond. cap. 18.1, 7, 12, 27, 29. Item, ond. c. 19.11, 12. met bov. c. 1.8. Oock letten op cap. 20. 28. Alwaer gesproken wort van den Priester Pinehas Aarons kints kint, als te dier tijt levende, van welcken men al leest Num. 25.7. etc. ende Ios. 22.13, 32.

2

Die seyde tot sijne moeder; De duysent ende hondert ² silverlingen, die u ontnomen zijn, om de welcke ghy ³ gevloeckt hebt, ende oock ⁴ voor mijne ooren gesproken hebt, siet dat ⁵ gelt is by my, ick heb dat genomen: doe seyde sijne moeder; ⁶ Gesegent zy mijn sone den HEERE.

2 Siet Genes. 20. op vers 16.

3 T.w. den dief, diese u mochte hebben benomen.

4 So dat ick den vloeck selve gehoort hebbe: hier door schijnt hy bewogen te zijn tot bekentenisse ende weder-gevinge.

5 Ofte, silver.

6 So verre is ’t van daer, wil sy seggen, dat ick u, mijnen sone, dien vloeck soude toedencken: Ten aensien van u, wederroep ick dien gantschlick.

3

Also gaf hy sijner moeder de duysent ende hondert silverlingen weder: doch sijne moeder seyde; Ick heb dat gelt ⁷ den HEERE gantschlick geheyligt van mijner hant, voor ⁸ mijnen sone, om een gesneden beelt ⁹ ende een gegoten beelt te maken; so sal ick het u nu wedergeven.

7 Hebr. den Heere heyligende geheyligt. Dit was de deckmantel der Afgoderie, dat sy de selve den Heere wilden opdringen, als offe tot sijnen dienst geschiedde, tegen so menige uytgedruckte bevelen des Heeren, als de boecken Mosis ende de tien geboden selve betuygen.

8 D. soons sone, siet vers 5.

9 ’Tschijnt datse twee beelden gemeent heeft, een gesneden ende een gegoten, als te sien is, cap. 18.17, 18. Hoewel aldaer in de versen 20, 30, 31. alleenlick van een gemeldt wordt: oock wort hier vers 4. geseyt in’t getal van eenen: Dat [beelt] was in ’t Huys van Micha, waer op de aendachtige leser kan letten.

4

Maer hy gaf dat gelt sijner moeder weder: ende sijne moeder nam twee hondert silverlingen, ende gafse den goutsmit, die maeckte daer van een gesneden beelt, ende een gegoten ¹⁰ beelt; dat was in den huyse van Micha.

10 Men kan verstaen, dat het van marmer oft yets anders eerst gesneden ofte gehouwen, ende daer na met silvere platen overtogen was: want van soo kleyne somme geen enckel silveren beelt gemaeckt konde worden, dat van alsulcke grootte ware, datmen’t eerst in dit Afgodts-huys, daer na in de stadt Dan voor een gemeen Beeldt gebruycken konde.

5

Ende de man Micha hadde een Godts-huys: ende hy ¹¹ maeckte eenen ¹² Ephod, ende ¹³ Teraphim, ende ¹⁴ vulde de hant van eenen uyt sijne sonen, dat hy hem tot eenen ¹⁵ Priester ware.

11 Van de resterende somme des gelts.

12 Siet Exod. 28. op vers 4.

13 Siet Gen. 31. op vers 19.

14 Siet Levit. 7. op vers 37. alsoo ond. vers 12.

15 Dit alles dede hy tegen Godes uytgedruckte bevel. Want Godt maer eenen Ephod geboden hadde te maken voor den Hoogen-Priester in Israel, om Godt door Urim ende Thummim raet te vragen, Num. 27.21. Beelden ten Godts-dienste waren scherpelick verboden, ende niemant mochte Priester zijn, als die van Aarons linie was. siet Num. 16.40. ende 18.2, 7, etc.

6

^a In die selve dagen en wasser geen ¹⁶ Koninck in Israël: een yegelick dede, wat recht was in sijne oogen.

a Iudic. 18.1. ende 21.25.

16 D. Geen Regent, Richter, Overste, ofte wetlicke hooge Overicheyt, die ’t volck in tucht ende order hielt: anders soude ’t schijnen, als offer te vooren Koningen in Israel geweest waren, maer nu niet. Alsoo wort het woort Coninck, oock in ’t gemeen voor Regeerder genomen Genes. 36.31. Deut. 33.5. Dit wort hier, ende in’t volgende meermaels verhaelt, als een reden deser woeste ongebondenheyt, dat elck een dede niet wat recht ende goet was in Godts oogen, maer in sijn eygen oogen, dat is, wat hem selven goet dochte, ende wat hy maer wilde. Hier uyt wort oock afgenomen, dat dese geschiedenissen gehooren tot eenen tijt, in welcken geen Richter ofte wetlicke hooge Overheyt in Israel was.

7

Nu wasser een ¹⁷ jongelinck van Beth-lehem Iuda, ¹⁸ van den geslachte Iuda: dese was een Levijt, ende verkeerde aldaer als vreemdelinck.

17 Van het Hebr. woort siet Gen. 22. op vers 5.

18 Dese woorden worden by de meeste verstaen van Bethlehem Iuda, alsoo datse van den H.Geest hier bygevoecht zijn, om des te klaerder uyt te drucken, dat dit Bethlehem (tot onderscheyt van het ander, dat Zebulon toebehoorde Ios. 19.15.) sonder allen twijfel gehoorde tot den geslachte ende stam Iuda: ende dat, overmits dit de geboort-plaetse des Messie, onses Heeren Iesu Christi, soude zijn. Sommige duydense op den Levijt, die wel uyt den stam Levi geweest, maer te Bethlehem Iuda geboren ende opgetogen zy, ofte van moeders zijde uyt den stam Iuda, ofte oock (als sommige meynen) in der waerheyt uyt den stam Iuda, maer des niet tegenstaende, nae de verdorventheyt van die tijden als tot een Levijt gemaeckt ende gebruyckt: gelijck Ierobeam oock dede 1.Reg. 12.31. 2.Chro. 11.14, 15. Maer dit schijnt niet wel te passen op vers 13. Want Micha alsoo wel met sijnen sone, zijnde uyt Ephraim, hadde te vreden connen zijn, als met desen, indien hy uyt Iuda, ende niet uyt Levi, geweest ware.

8

Ende dese man was uyt die stadt, uyt Beth-lehem Iuda getogen, om te verkeeren waer hy [gelegentheyt] soude vinden: als hy nu quam aen’t geberchte Ephraims tot aen’t huys van Micha, om sijnen wech te ¹⁹ gaen;

19 Hebr. te doen. and. doende sijne reyse.

9

So seyde Micha tot hem; Van waer komt ghy? ende hy seyde tot hem; Ick ben een Levijt van Beth-lehem Iuda, ende ick wandele, om te verkeeren, waer ick [gelegentheyt] sal vinden.

10

Doe seyde Micha tot hem; Blijft by my, ende zijt my tot eenen ²⁰ vader, ende tot eenen Priester; ende ick sal u ²¹ jaerlicx geven tien silverlingen, ende ²² order van kleederen, ende uwen leeftocht: also ginck de Levijt ²³ [met hem].

20 Desen tijtel, die den waren Propheten, ende oprechten Leeraren der gemeynte Godes, van wegen hare geestelicke, recht vaderlicke weldaden ende diensten aen den volcke Godes, als kinderen gedaen, toekomt, geeft hy t’ onrechte desen Afgodischen buyck-dienaer. Siet 2.Reg. 6.21. ende 8.9. ende 13.14. Ies. 22.21. 1.Cor. 4.14, 15. 1.Thess. 2.11.

21 Hebr. in dagen: D. in een jaer der dagen, D. een gantsch ofte vol jaer. Siet bov. c. 11. op vers 40.

22 D. ick sal u bestellen soo veel kleederen, als ghy nae uwen staet sult van doen hebben. And. een pack, ofte, twee pack kleederen: item, de weerde van kleederen.

23 T.w. met Micha, nae sijn huys.

11

Ende de Levijt verwilligde by dien man te blijven: ende de jongelinck was hem ²⁴ als een van sijne sonen.

24 D. Hy had hem soo lief ende weert, als eenen sijner sonen.

12

Ende Micha ²⁵ vulde de hant des Levijts, dat hy hem tot eenen Priester wert: also was hy in ’t huys van Micha.

25 Als bov. vers 5.

13

Doe seyde Micha; Nu ²⁶ weet ick, dat de HEERE my wel doen sal: om dat ick desen Levijt tot eenen Priester hebbe.

26 Niet tegenstaende, dat hy veelvoudichlick (als bov. verhaelt) Afgoderye bedreef, maeckte hy sich even wel wijs, dat hy ende sijne Afgoderije Gode moesten behagen. Een spiegel der grouwelicke verdorventheyt van dien tijt.